درباره ریشه و سنت روز سیزدهم فروردین در ایران 

روز سیزدهم فروردین در ایران بعنوان روز طبیعت نام گذاری شده اسـت و سنت مردم بر این اسـت کـه دراین روز بـه دامان طبیعت بروند. لا بـه لای کتاب‌هاي تاریخی راکه بگردید، از نحسی سیزده خبری نیست.سیزدهمین روز از سال نو در ایران باستان، با نام فرشته تیر پیوند خورده اسـت: «سیزدهم هرماه شمسی تیر روز نامیده میشود

و مربوط بـه فرشته اي اسـت کـه تیر نام دارد و تیر فرو رفته در پهلوی وی را تیشتر میگویند. فرشته مقدس تیر در کیش مزدیستی مقام بلند و داستان شیرینی دارد.ایرانیان قدیم پس از دوازده روز جشن گرفتن و شادی کردن نوروز کـه بـه یاد دوازده ماه سال اسـت، روز سیزدهم فروردین راکه روز فرخنده اسـت، بـه باغ و صحرا میروند و شادی می کنند.»

با این حال، سکه سیزدهم فروردین آن قدر چرخید تا روی نحوست آن، خودش را در تاریخ و رسم و رسوم تثبیت کرد. تا چند دهه قبل، کسی حق نداشت روز سیزده بدر برای دید و بازدید، بـه خانه دیگری برود.این بازدید را هم صاحب خانه بـه فال بد می گرفت و هم میهمان. شنیدن این جمله کـه “نحوست رابه خانه مـن آوردند” در آن سال‌ها،

حق میهمانان وقت ناشناسی بود کـه سیزده بدر را در خانه دیگری سپری می کردند. هم اکنون هم در تعداد زیادی از مناطق کشور، معتقدند کـه: «هر چـه بلا قرار اسـت دراین سال بیاید، در روز سیزده فروردین ماه مقدر و تقسیم میشود. پس باید از خانه گریخت و بـه صحرا رفت تا شاید در تقسیم بلا، فراموش شده و از قلم بیفتیم.»

اما نحوست شماره 13 تنها سهم آیین مـا نیست. در تعداد زیادی از کشورها هم شماره 13 با بدیمنی تداعی می‌شود. مسیحیان هیچوقت سیزده نفری بر سر یک سفره غذا نمی‌خورند. در باور تازیان سیزدهمین روز هرماه ناخوشایند اسـت و ابوریحان بیرونی در جدول “روزهای مختار و مسعود و مکروه” در ایران کهن، روز سیزدهم ماه را منحوس ذکر کرده اسـت.

با این حال، پشت پرده نحسی عاریه اي سیزده، نمادها همه ی حکایت از سبزینگی و شادمانی دارند.منحصر بـه فردترین سمبل سیزده بدر، آرزویی اسـت کـه با گره خوردن سبزه ها، بـه واقعیت گره می‌خورد. اگر چـه سبزه گره زدن همیشه با باز شدن بخت تداعی شده اسـت، اما در فرهنگ اساطیری بـه تحقق آرزوها اشاره دارد و تمثیلی اسـت برای پیوند زن و مرد و تسلسل نسل‌ها.

در فرهنگ اساطیر برای رسم هاي سیزده بدر، معنی هاي تمثیلی آورده شده اسـت. شادی و خنده دراین روز بـه معنی فروریختن اندیشه هاي تیره و پلیدی اسـت. رو بوسی سمبل آشتی و تزکیه، خوردن غذا در دشت نشانه فدیه گوسفند بریان، بازی و مسابقه دراین روز یادآور کشمکش ایزد باران و دیو خشکسالی اسـت و بـه آب افکندن سبزه هاي تازه رسته، نشانه هدیه دادن بـه ایزد آب یا “ناهید”.

بعضی از آداب نوروز بـه آیین زرتشتی بازنمی‌گردد، بلکه مربوط بـه باورهای مردمان آریایی اسـت کـه پیش از زرتشت در سرزمین ایران زندگی می کردند. طبق یکی از این باورها، بارندگی بـه فرشته‌اي بنام تِیر مربوط اسـت کـه در آسمان‌ها بـه صورت اسب سپیدی در حال حرکت اسـت و هرگاه با دیوی بنام اَپوش بجنگد و برنده شود،

سالی پر از سبزی و خرمی و باران در پیش اسـت. بهمین دلیل ایرانیان روز سیزدهم فروردین کنار سبزه‌ها و جویبارها می روند و بـه‌ویژه زنان کـه نماینده آناهیتا، یعنی ایزدآب هستند، با نوازش سبزه‌ها و گره زدن آن ها حمایت خودرا از فرشته باران نشان می دهند.

آریایی‌ها بنا بـه یک اعتقاد قدیمی عمر جهان را 12 هزار سال می دانستند و 12 روز اول سال را بعنوان نمادی از 12 هزار سال اول درنظر میگرفتند. بـه اعتقاد آن ها بعد از این دوازده هزار سال، عمر جهان مادی بـه اتمام میرسید و انسان‌هایي کـه در دنیا وظیفه‌شان جنگ با اهریمن و پلیدی بوده اسـت، بـه پیروزی نهایی می رسند.

 بـه گزارش پارس ناز با این حال، بدیمنی یک روز، بهانه خوبی برای پناه بردن بـه طبیعت نیست. همانطور کـه ساعت‌ها در ترافیک خیابان و جاده ماندن هم دلیل خوبی نیست برای خانه نشینی سیزده و چشم دوختن بـه تلویزیون. همانطور کـه ایرانیان باستان بهانه هایي بیش از فرار از نحسی یک روز برای رفتن بـه طبیعت و خندیدن و خوش بودن داشتند.

ایرانیان باستان روز سیزدهم فروردین را مظهر هزاره سیزدهم، یعنی پایان بخش دوره‌ جهان مادی می دانستند کـه نظام هستی بـه ناگاه فرو می‌ریزد. ازآن پس دیگر جهان مادی وجود نخواهد داشت و انسان‌ها تحت راهنمایی ناجی موعودی کـه وی را «سوشیانس» می خوانند، بـه جایگاه ابدی خود بـه عالم مینو برمی‌گردند. در واقع هزاره سیزدهم، آغاز رهایی آدمی از جهان مادی و کوچ او بـه جهان کیهانی اسـت.

انها بـه تبعیت از این اندیشه، در روز سیزدهم فروردین، پرداختن بـه امور روزمره را اشتباه دانسته، بـه آغوش طبیعت پناه می‌بردند تا بـه صورت نمایشی، آزادی از بندهای دنیوی را جشن بگیرند. ضمناً با هدیه بـه درگاه ایزد و فدیه گوسفند از ایزد تیر «فرشته باران» میخواستند کـه باران عطا کند. چون نزول باران بهاری باعث سرسبزی و طراوت زمین می شد و نمادی از بهشت را پیش چشم آن ها مجسم می کرد.”

منبع:hamshahrionline.ir