علائم فشار خون بالا و پایین + راه های ساده تنظیم فشار خون 

در اینبخش علائم فشار خون بالا و فشار خون پایین را مرور می کنیم. فشار خون وضعیتی اسـت کـه در آن فشار وارد بر دیواره رگ ها و جریان خون از میزان طبیعی خود بالاتر و یا پایین تر می رود. چاقی، کم تحرکی، تبعیض و عوامل اجتماعی، افسردگی، دیابت، وراثت، سن و مصرف نوشیدنی هاي الکلی از جمله علل ابتلا بـه فشار خون هستند. در ادامه بیشتر صحبت می کنیم. با پارس ناز همراه باشید.

فشار خون بالا

اگر بـه دنبال لیستی از علائم و نشانه‌هاي فشار خون بالا هستید خوب اسـت بدانید چیزی پیدا نخواهید کرد. زیرا بیشتر اوقات، فشار خون بالا علامتی ندارد. این باور اشتباه وجوددارد کـه فشار خون بالا با احساس اضطراب، تعریق، مشکل در خواب و یا گُرگرفتگی درصورت همراه اسـت.

اما واقعیت این اسـت کـه فشار خون بالا تا حدود زیادی بی‌علامت اسـت و میتوان آنرا قاتل خاموش دانست. اگر بـه این امید کـه علامت‌هاي خاصی بشما هشدار خواهند داد کـه فشار خون‌تان بالاست، از نظارت فشار خون خود غافل شوید، خطر بزرگی را وارد زندگیتان کرده اید.

توصیه میکنیم:

سعی نکنید خودتان فشار خون‌تان را تشخیص دهید. تشخیص دکتری فشار خون فقط باید توسط دکتر یا مراقبین بهداشت انجام شود. شماره فشار خون‌تان را بدانید و تغییرات لازم برای مراقبت از سلامتی و حفظ فشار خون نرمال را انجام دهید. در بیشتر موارد، فشار خون بالا سبب سر درد یا خون ریزی بینی نمیشود.

بهترین و دقیق‌ترین شواهد علمی نشان میدهند کـه فشار خون بالا منجر بـه سر درد نمیشود بجز در مورد افزایش فشار خون اورژانسی کـه زمانی اسـت کـه فشار خون ۱۲۰/۱۸۰ یا بالاتر اسـت. اگر فشار خون شـما بطور غیر معمول بالاست و سر درد یا خون ریزی بینی دارید و احساس ناخوشی میکنید، پنج دقیقه صبر کرده و دوباره فشار خون‌تان را چک کنید. اگر بازهم شماره فشار خون‌تان ۱۲۰/۱۸۰ میلی ‌متر جیوه یا بالاتر بود، اورژانس خبر کنید.

علائم مرتبط دیگر با فشار خون کـه قطعی هم نیستند

طیفی از علائم دیگر هم وجود دارند کـه بطور غیر مستقیم ممکن اسـت با فشار خون بالا مرتبط باشند، اما همیشه هم ناشی از فشار خون بالا نیستند، مانند:

لکه‌ هاي خون در چشم‌ها:

لکه‌هاي خون در چشم‌ها بیشتر در افراد دچار دیابت یا فشار خون بالا دیده میشوند، اما نمیتوان نتیجه گرفت کـه این دو عارضه سبب ایجاد لکه‌هاي خون در چشم میشوند. دیدن مگس پران در چشم نیز با فشار خون بالا ارتباط ندارد، اما دکتر متخصص چشم می تواند آسیب ناشی از فشار خون بالای درمان نشده بـه عصب بینایی را تشخیص بدهد.

گُرگرفتگی درصورت:

گُرگرفتگی صورت زمانی روی میدهد کـه رگ‌هاي خونی درصورت، گشاد می شوند. این اتفاق میتواند بـه علتی غیر قابل پیشبینی یا در واکنش بـه عده اي از عوامل مانند قرار گرفتن در دسترس خورشید، هوای سرد، خوردن غذای تند، قرار گرفتن در دسترس وزش باد، نوشیدن مایعات داغ و استفاده از محصولات مراقبت از پوست روی بدهد.

گُرگرفتگی درصورت می تواند در اثر استرس هیجانی، مصرف الکل و ورزش نیز روی بدهد و همه ی‌ي این عوامل، فشار خون را نیز میتوانند بالا ببرند. هر چند گُرگرفتگی صورت ممکن اسـت هنگامیکه فشار خون‌تان بالاتر از حد معمول اسـت روی بدهد، اما فشار خون بالا، علت گُرگرفتگی صورت نیست.

سرگیجه:

سرگیجه میتواند از عوارض جانبی عده اي از دارو‌هاي فشار خون باشد، اما ناشی از فشار خون بالا نیست. البته سرگیجه را نباید نادیده بگیرید، مخصوصا اگر ناگهانی شروع شود.

سرگیجه‌هاي ناگهانی، از دست دادن تعادل و هماهنگی بدن و مشکل در راه رفتن همگی از علائم هشداردهنده‌ي یک سکته‌ي مغزی میتوانند باشند. فشار خون بالا، ریسک فاکتوری برای سکته مغزی اسـت.

سن:

ریسک فشار خون بالا با بالا رفتن سن، بیشتر میشود. تا حدود ۶۴ سالگی، فشار خون بالا در بین مردان بیشتر اسـت، اما زنان بعد از ۶۵ سالگی در دسترس فشار خون بالا قرار میگیرند.

سابقه خانوادگی:

فشار خون بالا می تواند ژنتیکی باشد.

داشتن اضافه وزن یا چاق بودن:

هر چـه وزن‌تان بیشتر باشد، بـه خون بیشتری برای تامین اکسیژن و مواد مغذی مورد نیاز بافت‌ها نیاز خواهید داشت. با افزایش حجم خون در گردش در رگ‌ها، فشار وارد بر دیواره‌ي عروق نیز افزایش می یابد.

نداشتن تحرک بدنی:

افرادی کـه فعالیتی ندارند طبق معمول ضربان قلب‌شان بالاتر اسـت. هر چـه ضربان قلب شـما بالاتر باشد، قلب‌تان وادار اسـت با هر انقباض سخت‌تر کار کند و فشار وارد بر عروق‌تان بیشتر خواهد بود. ضمنا نداشتن تحرک بدنی، ریسک چاقی را بیشتر می کند.

استفاده از تنباکو:

سیگار کشیدن یا جویدن تنباکو نه تنها فشار خون را فورا بالا می برد بلکه مواد شیمیایی موجود در تنباکو میتوانند بـه دیواره‌ي عروق آسیب وارد کنند. این اتفاق باعث تنگی عروق شده و ریسک بیماری قلبی را افزایش می دهد. قرار گرفتن در دسترس دود دست دوم سیگار هم سبب افزایش احتمال بیماری قلبی می شود.

نمک زیاد در رژیم غذایی:

سدیم زیاد در غذا‌ها میتواند باعث احتباس مایعات در بدن شده و فشار خون را بالا ببرد.

پتاسیم بسیار کم در رژیم غذایی

پتاسیم بـه تعادل سدیم در سلول‌ها کمک میکند. اگر شـما از طریق تغذیه نتوانید پتاسیم کافی دریافت کنید، با تجمع زیاد سدیم در خون‌تان روبه‌رو خواهید شد.

نوشیدن الکل:

نوشیدن الکل بـه مرور زمان بـه قلب‌تان آسیب می زند و بر فشار خون اثر منفی میگذارد.

استرس:

استرس زیاد می تواند منجر بـه افزایش موقتی فشار خون شود. اگر عادت داشته باشید کـه با هله هوله خوردن و نوشیدن الکل و سیگار کشیدن، استرس‌تان را تسکین بدهید، فقط فشار خون‌تان را در دسترس خطر قرار می دهید.

عده اي از بیماری‌هاي مزمن:

یکسری از بیماری‌هاي مزمن نیز سبب افزایش ریسک فشار خون بالا می شوند مانند بیماری‌هاي کلیوی، دیابت و آپنه خواب. گاهی بارداری نیز میتواند مشکل فشار خون بالا ایجاد کند. هر چند فشار خون بالا در بزرگسالان شایع اسـت، اما بچه‌ها نیز در دسترس این مشکل قراردارند. در عده اي از کودکان، مشکلات کلیوی یا قلبی می تواند سبب افزایش فشار خون شود.

و اما کنترل فشار خون بالا در خانه، با 6 گام موثر

فشار خون بالا درصورت عدم درمان می تواند بـه سکته مغزی، حمله قلبی، آسیب کلیوی، و از دست دادن بینایی منجر شود. بر طبق توصیه هاي بین المللی فشار خون سالم شماره ۸۰/۱۲۰ میلی متر جیوه اسـت. شماره ۹۰/۱۴۰ میلی متر جیوه بعنوان فشار خون بالا درنظر گرفته شده اسـت. راهکارهایی برای مدیریت فشار خون بالا بدون درمان هاي دارویی وجوددارد:

تحرک بدنی:

کارشناسان کلینیک مایو توصیه می کنند روزانه ۳۰ تا ۶۰ دقیقه ورزش می تواند بـه پایین آوردن فشار خون منجر شود. اگر شـما تا بحال غیر فعال بوده اید، با دکتر خود درباره ورزش هاي امن صحبت کنید. شروع ورزش باید برای شـما بـه آرامی باشد و آن هم با راه رفتن یا دوچرخه سواری . بتدریج سطح فعالیت هاي متوسط یا شدید رابه روال خود اضافه کنید. حداقل دو روز در هفته ورزش هاي تقویت عضلات را انجام دهید.

پیروی از رژیم غذایی دش:

این رژیم می تواند نقش موثری در کاهش فشار خون داشته باشد. رژیم غذایی دش شامل خوردن میوه، سبزیجات، غلات کامل، آجیل، لبنیات کم چرب، گوشت بدون چربی، ماهی و … اسـت. چربی هاي اشباع، چربی هاي ترانس و کلسترول، غذا هاي فرآوری شده، لبنیات پرچرب، گوشت پرچرب از این رژیم حذف شده اند.

کم کردن میزان نمک:

اگر دارای فشار خون بالا هستید، میزان مصرف سدیم خودرا طبق توصیه انجمن قلب کشور آمریکا بـه کمتر از ۱۵۰۰ میلی گرم در روز برسانید یعنی کمی بیش از نیم قاشق غذاخوری. یک قاشق غذاخوری نمک ۲۴۰۰ میلی گرم سدیم دارد. البته تنها میز غذا مقصر دریافت نمک نیست، غذا هاي فرآوری شده و تعداد زیادی از غذا هاي رستوران ها سدیم بالا دارند.

از دست دادن وزن اضافه:

وزن و فشار خون دو عامل درکنار هم هستند. از دست دادن تنها ۵ پوند وزن می تواند بـه کاهش فشار خون منجر شود. دراین میان چربی اضافه دور کمر بسیار مهم اسـت و بـه آن چربی احشایی گفته می شود. این چربی می تواند خطرات مرتبط با سلامت از جمله فشار خون بالا، را افزایش دهد. در مردان اندازه دور کمر باید کمتر از ۴۰ اینچ ودر زنان باید کمتر از ۳۵ اینچ باشد.

پرهیز از سیگار و الکل:

مطالعات نشان می دهد یک ساعت بعد از استعمال سیگار، فشار خون بالا می رود. اگر شـما سیگاری هستید در دسترس بیشتر فشار خون بالا و ابتلا بـه بیماری هاي قلبی قرار دارید.

استرس کمتر:

استرس بطور موقت می تواند منجر بـه افزایش فشار خون شود. سعی کنید تمام عوامل مرتبط با استرس را شناسایی و مدیریت کنید. در هنگام استرس تنفس عمیق داشته باشید. پرداختن بـه ورزش هایي مانند یوگا از شدت استرس روزانه می کاهد.

فشار خون پایین

فشار خون پایین ممکن اسـت ایده آل بنظر برسد، چون در عده اي از افراد مشکلی ایجاد نمیکند. اما در عده‌اي، فشار خونی کـه بطور غیر معمول پایین اسـت، سبب سرگیجه و غش میشود. در موارد شدید، فشار خون پایین می تواند بسیار خطرناک باشد.

فشار خون پایینتر از ۶۰/۹۰ میلی ‌متر جیوه بطور کلی فشار خون پایین تلقی می شود. دلایل فشار خون پایین طیف گسترده‌اي دارند، از دهیدراته شدن بدن گرفته تا بیماری‌هاي جدی. مشخص کردن علت فشار خون پایین برای شیوه‌ي درمان مهم اسـت.

علائم فشار خون پایین

در عده اي از افراد، فشار خون پایین نشاندهنده‌ي یک مشکل پنهان اسـت، مخصوصا اگر کاهش فشار خون ناگهانی یا همراه با علائم زیر باشد:

= سرگیجه یا احساس سبُکی در سر

= غش کردن

= تاری دید

= تهوع

= خستگی

= افت تمرکز و توجه

شوک

فشار خون بیش از حد پایین می تواند سبب شوک شود. علائم فشار خون بسیار پایین کـه خطر شوک بـه همراه دارد شامل موارد زیر میشود:

= اختلال حواس مخصوصا در افراد سالمند

= سردی و رنگ پریدگی پوست

= تنفس تند و سطحی

= نبض تند و ضعیف

چـه زمانی باید بـه دکتر مراجعه کنید؟

اگر علائم شوک را دارید باید هر چـه سریع‌تر اورژانس خبر کنید. اما اگر طبق معمول فشار خون‌تان پایین اسـت، اما احساس بدی ندارید و حال‌تان خوب اسـت، دکتر‌تان فقط توصیه میکند طی چکاپ‌هاي روتین، فشار خون‌تان را نظارت کنید.

حتی سرگیجه یا احساس سبُکی در سر کـه گهگاه بروز می کند ممکن اسـت مشکلی نسبتا غیرجدی باشد، مثلاً ناشی از دهیدراسیون خفیف بدن در اثر زیاد در دسترس نور و گرمای خورشید بودن.

علت فشار خون پایین

فشار خون معیاری اسـت برای میزان فشاری کـه در عروق‌تان طی زمان‌هاي فعالیت و استراحت با هر ضربان قلب ایجاد میشود.

فشار خون سیستولیک:

شماره بالایی در قرائت فشار خون، مقدار فشاری اسـت کـه قلب‌تان هنگام پمپاژ خون در عروق بـه سمت تمام بدن وارد می کند.

فشار خون دیاستولیک:

شماره پایینی در قرائت فشار خون بـه مقدار فشار در عروق در زمانی گفته می شود کـه قلب بین دو تپش استراحت میکند. فشار خون نرمال بـه فشار خون پایینتر از ۸۰/۱۲۰ میلی‌متر جیوه گفته میشود.

فشار خون طی روز بسته بـه وضعیت بدن، ریتم تنفس، میزان استرس، دارو‌هایي کـه مصرف میکنید، چیزی کـه میخورید و می نوشید و زمان روز نوسان دارد. فشار خون طبق معمول در شب، پایین‌ترین اسـت و بعد از بیدار شدن بـه میزان قابل توجهی بالا می رود.

فشار خون چقدر می تواند پایین بیاید؟

چیزی کـه برای شـما فشار خون پایین محسوب می شود ممکن اسـت برای عده‌اي دیگر نرمال باشد. بیشتر پزشکان فشار خون را تنها زمانی خیلی پایین می دانند کـه علائمی ایجاد نماید. عده اي از کارشناسان فشار خون پایینتر از ۶۰/۹۰ را فشار خون پایین میدانند.

افت ناگهانی فشار خون می تواند خطرناک باشد. کاهش ناگهانی فشار خون میتواند سبب سرگیجه و غش شود، زیرا مغز نمیتواند خون کافی دریافت کند. ضمنا افت ناگهانی فشار خون در اثر از دست دادن ناگهانی خون بـه مقدار زیاد، مثلاً در اثر خون ریزی بازرسی نشده، عفونت‌هاي شدید یا واکنش‌هاي آلرژیک می تواند بسیار خطرناک باشد.

چـه عوارض یا بیماری‌هایي می توانند سبب کاهش فشار خون شوند؟

بارداری: سیستم گردش خون طی بارداری فورا گسترش پیدا میکند و سبب افت فشار خون میشود. این اتفاق طبیعی اسـت و فشار خون طبق معمول بعد از زایمان، بـه حالت پیش از بارداری برمی‌گردد.

مشکلات قلبی:

عده اي از بیماری‌هاي قلبی کـه می توانند سبب فشار خون پایین شوند شامل ضربان قلب بسیار کُند، مشکلات دریچه‌ي قلب، حمله قلبی و نارسایی قلبی می شوند.

مشکلات غدد درون ریز:

بیماری‌هاي تیروئید، ناکارآمدی غدد آدرنال، پایین بودن قندخون ودر برخی موارد دیابت، می توانند علت فشار خون پایین باشند.

دهیدراسیون:

وقتی بدن شـما مقدار زیادی مایعات از دست میدهد، می تواند سبب ضعف، سرگیجه و خستگی شود. تب، تهوع، اسهال شدید، استفاده‌ي زیاد از دارو‌هاي ادرارآور و تمرینات ورزشی سنگین و شدید میتوانند بدن را دهیدراته کنند.

از دست دادن خون:

از دست دادن خون زیاد مثلاً در اثر یک آسیب جدی یا خون ریزی داخلی، باعث کاهش مقدار خون در بدن شده و افت شدید در فشار خون ایجاد میکند.

عفونت شدید:

وقتی عفونتی در بدن وارد جریان خون می شود می تواند سبب افت خطرناک فشار خون شود کـه بـه آن شوک سپتیک میگویند.

واکنش آلرژیک شدید «آنافیلاکسی»:

محرک‌هاي معمول واکنش‌هاي شدید آلرژیک شامل غذاها، عده اي از داروها، لاتکس و سم حشرات می شوند. آنافیلاکسی می تواند سبب مشکلات تنفسی، کهیر، خارش، تورم گلو و افت شدید فشار خون شود.

کمبود مواد مغذی در رژیم غذایی:

کمبود ویتامین B۱۲ و اسید فولیک میتواند جلوی تولید کافی گلبول‌هاي قرمز خون را بگیرد و فشار خون را پایین بیاورد.

سن:

افت فشار خون در حالت ایستاده یا بعد از غذا خوردن طبق معمول در افراد بالای ۶۵ سال رخ میدهد.

داروها:

افرادی کـه دارو‌هاي بخصوصی مصرف می کنند، مثلاً دارو‌هاي فشار خون بالا، در دسترس افت فشار خون هستند.

عده اي از بیماری‌ها:

پارکینسون، دیابت و عده اي از بیماری‌هاي قلبی، افراد را در دسترس افت فشار خون قرار میدهند.

و اما درمان های خانگی برای افت ناگهانی فشار خون

در حالیکه اغلب از فشار خون بالا بعنوان یک وضعیت خطرناک دکتری یاد می شود، اما افت فشار خون یا همان فشار خون پایین نیز می تواند منجر بـه عواقب شدید و حتی تهدید کننده زندگی گردد. افت فشار خون ناشی از استراحت طولانی مدت در بستر، کم آبی بدن، استرس و اضطراب، عفونت، بارداری و حتی عوارض جانبی برخی داروها اسـت و شامل فشار خون کمتر از 60/90 میلی متر جیوه می شود.

مصرف مقادیر کافی از نمک:

بدن مـا برای عملکرد صحیح، تعادل مایعات و پیشگیري از افت فشار خون نیاز بـه مقادیر کافی از نمک در روز دارد. یک فرد باید بطور متوسط روزانه یک قاشق چای خوری نمک یا درحدود 2300 میلی گرم سدیم بـه بدن برساند.

خوردن وعده هاي غذایی کوچک و منظم:

خوردن وعده هاي غذایی بزرگ و سنگین می تواند منجر بـه افت ناگهانی فشار خون تحت عنوان افت فشار خون وضعیتی شود. بهترین راه برای جلوگیري از بروز این حالت، انتخاب وعده هاي غذایی کوچک تر و کم کربوهیدرات در طول روز و اضافه کردن میان وعده هاي غذایی بـه ساعات روز اسـت.

تغییر آرام وضعیت فیزیکی:

اگر با انجام هر حرکت فیزیکی مانند جا بـه جا شدن دچار تجربه سرگیجه، تاری دید، سبکی سر، میشوید، دچار افت فشار خون وضعیتی شده اید. یکی از راه هاي مبارزه با این علائم تغییر آرام وضعیت فیزیکی اسـت. ماندن دریک موقعیت فیزیکی حداقل برای 60 ثانیه و مجددا جا بـه جا شدن، از سرگیجه ناشی از افت فشار خون وضعیتی پیشگیري می کند.

درنظر گرفتن بالش اضافه هنگام خواب:

اینکار یک ترفند عالی برای مبارزه با افت فشار خون اسـت. خوابیدن با یک بالش اضافه باعث می شود سر بالاتر از سطح قلب قرار گیرد و با اینکار با اثرات جاذبه زمین کمتر می شود.

استفاده از جوراب واریس:

استفاده از این جوراب ها بدلیل اضافه کردن فشار بـه پاها، منجر بـه التیام علائم افت فشار خون می شود و جریان خون را در سراسر بدن افزایش می دهد. جوراب واریس یک درمان شناخته شده برای پیش گیری از ترومبوز عروقی نیز شناخته می شود.

نوشیدن مایعات بیشتر:

نوشیدن مایعات بـه پیشگیری از افت فشار خون کمک می کند. افزایش مصرف مایعاتی مانند آب و یا نوشیدنی هاي حاوی الکترولیت مانند آب نارگیل بـه پیشگیری از علائم کمک می کنند.

اضافه کردن قهوه بـه رژیم غذایی:

باور کنید یا نه، قهوه و یا حتی چای کافئین دار یک گزینه درمانی برای افت فشار خون اسـت. مصرف کافئین منجر بـه افزایش گردش خون و مبارزه با افت فشار خون وضعیتی می شود.

اجتناب از موقعیت هاي خاص:

شرایط خاصی مانند موقعیت هاي وحشتناک یا ناراحت کننده عاملی برای افت سریع فشار خون اسـت و آنهم بـه واسطه افزایش استرس.

استفاده از ریشه شیرین بیان:

ریشه شیرین بیان یک درمان گیاهی برای درمان فشار خون پایین اسـت. این گیاه با حمایت از عملکرد سالم آدرنال، فشار خون را تنظیم می کند. شـما میتوانید ریشه شیرین بیان را در فرم هاي کپسول، قرص، یا حتی چای مصرف کنید. اگر از داروهای رقیق کننده خون، یا داروهای فشار خون استفاده می کنید، حتماً در مورد استفاده از این گیاه با دکتر تان مشورت کنید.