فیلم های سینمایی ایرانی که محدودیت سنی دارند 

شمار زیادی از فیلم های سینمایی ایرانی میباشند که برای تماشای آنها محدودیت سنی لحاظ شده هست و هرکسی نباید انها را تماشا کند. مبنای تعیین «محدودیت سنی» در سینما ما و دنیا چیست؟ آیا در ایران علامت هاي هشداردهنده جدی گرفته میشوند؟

این قصه سر دراز دارد; حدود 40 سال پیش تصمیم گرفته شد برخی فیلمهای خارجی با قید گروه سنی مثبت 18 توزیع شوند. سینمادار اما توجهی به این تصمیم نداشت و به پرشدن صندلی سالن اش فکر می‌کرد. در سال هاي اول انقلاب, بازرسی سفت و سختی روی تولید فیلم ها وجود داشت و فیلمهای خارجی هم از فیلترهای خاصی عبور می‌کردند; پس گمان خیلی ها آسان بود که سینما جای فسق و فجور نیست.

دولت اصلاحات که روی کار آمد, فضای فرهنگی جامعه باز شد و فیلمسازها با جسارت و دلگرمی بیشتری سراغ موضوعات روز رفتند. با این حال برای فیلمسازها شرط گذاشته شد که فیلمتان برای همه ي قابل تماشا نیست.

«مصائب شیرین» سال 77 با قید گروه سنی بالای 18 سال به سینماها آمد و حدس می رفت این رویه برای تولیدات بعدی سینمای کشور ایران ادامه خواهدداشت. کمی بعد فیلم هایي ساخته شدند که سزاوار دریافت رده بندی سنی بودند اما مشمول این قانون «سلیقه اي» نشدند. اکنون که به عقب نگاه می‌کنیم, باورمان نمیشود فیلم مانند «خوابگاه دختران» قید سنی خورده و «حبس زنان» نه.

برای آینه هم «فعلاً» دورنمایی نمی‌توان متصور بود, چرا که برخلاف سینمای دنیا معیاری منطقی برای رده بندی سنی نداریم, حال آن که منع تماشا از سال 1930 در کشور آمریکا تصویب و اجرایی شده هست. تاریخ نگاری این ماجرا بخشی از پرونده پیش رو را تشکیل می‌دهد اما ابتدا به سینمای خودشان پرداخته ایم

تا ببینیم چه فیلم هایي برای کدام گروه هاي سنی غیرمجاز تشخیص داده شده اند. بررسی کرده ایم تا ببینیم آیا معیارها اصولی هست یا نه. مناسب مقاله هم «پا تو کفش من نکن» هست; فیلمی کمدی که هرز در سلیقه سخت پسندها و حتی جزء آثار گیشه اي قابل دفاع طبقه بندی نمیشود. این فیلم و چند مزاح کلامی اش برای مخاطبان زیر 12 سال پیشنهاد نشده هست.

بررسی مهمترین فیلم هایي که با قید گروه سنی فرصت توزیع عمومی پیدا کرده اند

یک مشت شماره غوغایی

این شش فیلم شاخص ترین فیلم هایي اند که با قید سنی روی پرده رفته اند. هرکدام را آنالیز کرده ایم تا بدانیم فضای کلی داستانشان چه بوده, چرا برای همه ي دسته ها مناسب تشخیص داده نشدند و آیا قرار دادن محدودیت تماشا, مخاطب را اکثر وسوسه نکرده و به کمک فروش نیامده؟ به این فیلم ها می‌توان باز هم اضافه کرد;

فیلم هایي مانند «من» «بالای 15 سال», «خوابگاه دختران» «بالای 14 سال», «حریم» و «کلبه» «بالای 13 سال», «رخ دیوانه» «بالای 12 سال» و «یکی از ما دو نفر» و «قصه پریا» «با قید تماشای فیلم به صلاحدید والدین» فرصت توزیع پیدا کردند.

مصائب شیرین; علیرضا داوودنژاد

چه سالی توزیع شد؟ 1377

درجه سنی: 18+

حکایت چه بود؟ علیرضا داوودنژاد در اینجا سراغ چالش بلوغ رفت و حکایت دلدادگی دو جوان «رضا و مونا» راکه پسرعمه و دختردایی میباشند, محور قرار داد.

چرا قید سنی خورد؟ کارگردان با قرار دادن علامت هایي واضح به مخاطب می‌گوید بین دو جوان عشق برقرار شده, گرچه این مفهوم توسط داوودنژاد نه با بی پروایی که با رعایت حرمت ها بیان شد ولی آن زمان باز کردن چالش بلوغ امری تابو بود و به همین دلیل «مصائب شیرین» قید سنی خورد. فیلم بعدی این کارگردان یعنی «بچه هاي بد» هم با همین قید سنی پروانه نمایش گرفت.

تاثیر روی فروش: آمار دقیقی از میزان فروش فیلم ها به دست نیاوردیم اما سینماروها خاطرشان هست «مصائب شیرین» و «بچه هاي بد» به دلیل محدودیت سنی سر زبان ها افتادند.

پارک وی; فریدون جیرانی

چه سالی توزیع شد؟ 1385

درجه سنی: 16+

حکایت چه بود؟ فریدون جیرانی در ادامه تجربه اندوزی سینمایی اش «پارک وی» را در ژانر وحشت تولید. او حکایت فیلم را با محور قرار دادن رها که دختری از خانواده متمولی هست و عاشق یک جوان می‌شود, روایت کرد. بعد از ازدواج, رفتارهای کوهیار و مادرش مشکوک میشود و رها پی میبرد که انها روانی میباشند.

چرا قید سنی خورد؟ حضور مادر و پسری روانی با رفتارهای خشن باعث شد فیلم «پارک وی» قید سنی بخورد. اما اگر فکر کنیم اکنون و با گذشت بیش از یک دهه «پارک وی» در صورت توزیع قید 16+ میخورد در اشتباهیم!

تاثیر روی فروش: جمله «تماشای این فیلم به افراد زیر 16 سال پیشنهاد نمی‌شود» در روزهای ابتدایی کار خودش را کرد و «پارک وی» صدرنشین شد. در نهایت هم به فروش معقولی رسید.

آتشکار; محسن امیریوسفی

چه سالی توزیع شد؟ 1389

درجه سنی: 16+

حکایت چه بود؟ محسن امیریوسفی براساس سیاست بازرسی جمعیت که در دوره اي هم و غم مسئولان کشور شده بود, فیلمنامه اي نوشت که قهرمانش سهراب «حمید فرخ نژاد» کارگر کارخانه ذوب آهن اصفهان به زور همسرش باید عمل وازکتومی انجام دهد.

چرا قید سنی خورد؟ «آتشکار» قرار بود اردیبهشت 87 در گروه سینمایی عصر اخیر توزیع شود ولی 10 روز باقیمانده به توزیع عمومی, جلوی آن گرفته شد. فضای فیلم و مزاح هایي که با ارتباط مرد و زن شده بود, مناسب همه ي گروه هاي سنی دانسته نشد و در نهایت, فیلم سال 89 و با قید گروه سنی بالای 16 سال به نمایش درآمد. «آتشکار» مخالفانی جدی داشت که معتقد بودند مزاح هایش تمام منشوری هست و نباید توزیع شود.

تاثیر روی فروش: «آتشکار» در فصل مرده توزیع یعنی بهمن و اسفند 89 روی پرده سینماها رفت و با 200 میلیون تومان در میانه جدول فروش سال قرار گرفت. آرشیو و قید سنی زیاد به کارش نیامد.

در مدت معلوم; وحید امیرخانی

چه سالی توزیع شد؟ 1394

درجه سنی: 12+

حکایت چه بود؟ فیلم «در مدت معلوم» حکایت میثم «جواد عزتی» هست که کتابی دربارهازدواج موقت و نیازهای غریزی جوانان نوشته و کوشش دارد از طریق راه حلی که فکر میکند صحیح هست, دشواری های اجتماعی جوانان را از بین ببرد. او در کلاس هاي درسش به این موضوع اشاره می‌کند و قصد توسعه تئوری اش را دارد.

چرا قید سنی خورد؟ سوژه فیلم «در مدت معلوم» مسائل جنسی جوانان هست و نقبی به ازدواج موقت هم میزند. طبیعی هست که چنین مسئله اي مناسب همۀ گروه هاي سنی نیست. حتی می شد بازه سنین مخاطبان فیلم را بالاتر گرفت, چرا که اشاره هاي آن روشن هست و کارگردان خیلی از حرف ها را بدون تعارف بیان کرده.

تاثیر روی فروش: فیلم کیفیت قابل دفاعی دارد و در شکافتن معضل مورد نظر پیروز هست اما نمی‌توان کتمان کرد بخش زیاد اي از فروش سه میلیارد و 800 میلیونی آن به سوژه اش بر میگردد. این یعنی موفقیت گیشه اي «در مدت معلوم» به دلیل عنوان 12+ نیست.

استراحت مطلق; عبدالرضا کاهانی

چه سالی توزیع شد؟ 1393

درجه سنی: 16+

حکایت چه بود؟ فیلم عبدالرضا کاهانی درمورد سمیرا «ترانه علیدوستی» هست که از شهرستان به شهر تهران می‌آید و قصد دارد ادامه زندگی اش را بدون همسر «بابک حمیدیان» سپری کند. با داوود «رضا عطاران» وارد همکاری برای فروش رسیور ماهواره میشود و از آن سو همسر سابق او خواهان رجوع هست اما اعتیاد و بیکاری اش مانع این رخداد هست.

چرا قید سنی خورد؟ به طور مشخص علت قبد سنی «استراحت مطلق» اعلام نشد «مانند بقیه فیلم ها» اما کاراکتر سمیرا که علیه شرایط طغیان کرده و نیز موقعیتی که در جمع مردانه دارد, میتواند یکی از عوامل باشد. سکانس نشئگی کاراکتر حمیدیان و مجید صالحی هم میتواند عامل دیگری باشد که فیلم را برای مخاطب زیر 16 سال نامناسب کرده هست.

تاثیر روی فروش: به گزارش پارس ناز  فیلمهای کاهانی غالبا با سر و صدا توزیع میشوند و همین به کمک گیشه شان می‌آید. این رخداد با قرار گرفتن قید سنی روی «استراحت مطلق» هم به وقوع ضمیمه و فیلم حدود یک میلیارد و 600 میلیون تومان فروش کرد.

لانتوری; رضا درمیشیان

چه سالی توزیع شد؟ 1395

درجه سنی: 16+

حکایت چه بود؟ فیلم حکایت یک زورگیر خیابانی هست «نوید محمدزاده» که گروهی به اسم لانتوری تشکیل داده هست و از آدم هاي پولدار زورگیری میکند, او به طور اتفاقی درگیر عشق دختری خبرنگار به اسم مریم «مریم پالیزبان» میشود. ماجرایی که در نهایت اسیدپاشی و قصاص عضو در مقابل عضو را به همراه دارد.

چرا قید سنی خورد؟ فیلم پر هست از صحنه هاي خشن مانند قمه کشی و زد و خورد انسان ها. بحبوحه خشونت فیلم سکانس اسیدپاشی هست که در ادامه مخاطب با یک صورت دفرمه مواجه میشود. فصل مقدمه چینی برای قصاص, نفس ها را بند می آورد و حتی موجب ترس مخاطبان میشود و با این حساب قید گروه سنی بالای 16 سال برای «لانتوری» لازم هست.

تاثیر روی فروش: این که زیر شانزده ساله ها از تماشای «لانتوری» منع شدند, شاخک مخاطب را دلنازک تر کرد اما به تنهایی عامل فروش بالای شش میلیاردی فیلم نیست. تبلیغات شفاهی فیلم از جشنواره کلید خورد و با وجود ایرادهای ساختاری, خیلی ها برای تماشای آن صف کشیدند.