آیا موجودی هست که عمر جاودانه داشته باشد؟

 در بین موجودات تعدادی هستند کـه عمر زیادی دارند مانند لاک پشت ها,اما آیا در دنیا موجودی هست کـه عمر جاودانه داشته باشد؟ هنوز زمان زیادی ازآن موقع کـه دانشمندان تصور می کردند سلول‌ها میتوانند تا ابد باقی بمانند، نگذشته اسـت. در دهه ۱۹۲۰ میلادی، آلکسیس کارل «Alexis Carrel» جراح برنده جایزه نوبل،

ادعا کرد کـه توانسته سلول‌هاي قلب جوجه‌اي را سالها در آزمایشگاه موسسه راکفلر «Rockefeller Institute» کشت داده و مانع پیری آن‌ شده اسـت. وی و نویسنده همکارش آلبرت ابلینگ «Albert Ebeling» مدعی بودند کـه توانسته‌اند رشد غیر قابل تغییر و مستمر همین سلول‌ها را بیش از ۳ دهه دنبال کنند.

بنظر میرسید کـه این تحقیق توانسته این فرضیه راکه سلول‌هاي مهره‌داران میتواند نامیرا باشد را منتهی بـه این شرط کـه سلول کشت داده شده با محیط خارج تماس نداشته باشد، ثابت کند. دهه‌ها تصور میشد کـه مشابه کاری کـه کارل و ابلینگ انجام دادند، دیگر تکرار نخواهد شد. تا این کـه در دهه ۱۹۵۰ میلادی،

زیست‌شناسی بنام لئونارد هایفلیک «Leonard Hayflick» کـه زندگی خودرا وقف درک علت پیر شدن و فساد سلول‌ها کرده بود با داستانی تازه وارد این میدان شد.هایفلیک کشف کرد کـه تلومرها در سلول‌ها «مناطقی در پایانه کروموزوم‌ها»، هر بار کـه سلول تقسیم میشود، اندکی کوچک‌تر میشوند

تا این کـه در نهایت چیزی ازآن‌ها نمیماند کـه بخواهد جدا شود. از این مساله هم‌اکنون با عنوان محدودیت هایفیلیک یاد میشود. بعد از همه ی این تحقیقات این سوال مطرح میشود کـه آیا هر سلول زنده با عمر طولانی در روی کره زمین محکوم بـه فناست؟

لابسترها می توانند تا ابد زندگی کنند!

اگر در اینترنت جست‌وجو کرده باشید، لابد با این جمله کـه «لابسترها «شاه میگوها» می توانند تا ابد زندگی کنند» برخورد کرده اید. مشابه این اطلاعات غیرعلمی و مضحک کـه هیچ‌گونه مدرکی هم پشتوانه آن نیست، بارها دیده شده. واقعیت این اسـت کـه هنوز هیچ مطالعه علمی نتوانسته ثابت کند کـه لابسترها مستعد پیری نیستند.

تنها واقعیتی کـه در مورد لابسترها وجوددارد، این اسـت کـه اسکلت خارجی آن‌ها تا بـه آن مرز پوست می‌اندازد کـه ازآن مرحله بـه بعد لابستر باید انرژی زیادی صرف کند و عملاً نمیتواند خیلی آسان جابه‌جا شود. اما از طرفی این هم درست اسـت کـه عده اي از حیوانات هستند کـه میتوانند تقسیم سلولی رابه شکل نامعینی ادامه داده و زیست کنند.

یکی از مبارزان سرسخت بقا، هیدرا «Hydra» از خویشاوندان نزدیک عروس‌هاي دریایی اسـت.  بـه گزارش پارس ناز هیدراها شکارچیانی آبزی با قدرت تحرک اما اکثراً ساکن هستند کـه قدمت حضورشان در روی کره زمین، بسیار طولانی اسـت. چـه چیزی باعث شده کـه هیدراها از نظر مانایی بیولوژیکی تا این اندازه در صدر توجهات باشند؟

هیدراها یکی از معدود موجوداتی هستند کـه ظاهرا دستخوش پیری نمی شوند. بـه غیر ازآن‌ها یک سری کرم‌هاي مسطح بنام پلاناریا «Planaria» هم هستند کـه لابد در مورد آن‌ها در کتاب‌هاي زیست‌شناسی دوران راهنمایی یا دبیرستان مطالبی خوانده‌اید. در مورد آن‌ها نیز تلومرها «پایانه‌هاي کروموزومی» بـه صورت مجدد و جندین باره در طول دوره حیات‌شان باز تولید میشود

و دقیقاً همین مساله اسـت کـه پیری را در آن‌ها بـه تاخیر می‌اندازد. در مقایسه با آن‌ها اغلب حیوانات این قابلیت را ندارند کـه طول تلومرهای خودشان را از نو بازپروری کنند و بهمین دلیل بالغ و سپس پیر می شوند. پیری «Senescene» یک اصطلاح زیست‌شناسی اسـت

و زمانی استفاده می شود کـه سلول‌ها توان تقسیم سلولی خودشان را از دست میدهند و ادامه این فرآیند هم در نهایت بـه مرگ ختم خواهد شد.

رازهای عده اي از مهره‌داران بزرگ

اما داستان مهره‌داران بزرگی کـه عمرهای طولانی دارند، چیست؟ عده اي از مهره‌داران بزرگ میتوانند صدها سال زندگی کنند بـه عنوان مثال همانگونه کـه لابد همین اواخر هم در خبرها خوانده‌اید، کوسه‌هاي گرینلند «بیش از ۳۰۰ سال»، سمندرهای بزرگ «گاهی بیش از ۲۰۰ سال» و عده اي از انواع لاک‌پشت‌ها بـه عنوان مثال لاک‌پشت بزرگ بالغ بر ۲۵۰ سال عمر می کنند

و بنظر میرسد کـه پروسه پیری در آن‌ها خیلی کند اتفاق می‌افتد. حتی گیاهان هم اغلب عمرهای طولانی دارند، بـه عنوان مثال یک نوع کاج بنام کاج زیرمیوه «Bristlecone pine» در منطقه گریت بیسین «Great Basin»، بزرگ‌ترین ناحیه از حوضه‌هاي آبریز داخلی واقع در آمریکای شمالی،

توانسته رکورد بالغ بر ۵ هزار سال را هم بنام خود ثبت کند. یک گونه درخت صنوبر هم در ایالت یوتای کشور آمریکا بنام پاندو «Pando» هست کـه جزو قدیمی ترین موجودات زنده‌اي اسـت کـه بـه شکل کلونی زیست می کند و عمر آن‌ها را بالغ بر ۸۰ هزار سال تخمین زده‌اند.

دانشمندان هنوز علت بـه تاخیر افتادن پروسه پیری را در تعداد زیادی از مهره‌داران درشت‌جثه بـه درستی نمی دانند اما همانگونه کـه انتظار میرود از آنجایی کـه برخی انسان‌ها بشدت مشتاق رمزگشایی از این راز بزرگ هستند، این مساله روزی بدلیل منفعت انسانی کشف خواهد شد.

از نظر بیولوژیکی هم این یک واقعیت اسـت کـه حتی موجودات زنده بـه ظاهر نامیرا روزی خواهند مرد اما پروسه پیری در آن‌ها آن طور کـه باید ملموس نیست. این یک باور احمقانه اسـت کـه مـا تصور کنیم، مرگی در کار نخواهد بود. در طبیعت موجودات زنده می توانند بـه دلایلی مانند مرگ توسط شکارچیان، بیماری،

تغییرات فاجعه‌بار محیطی مانند آتشفشان و غیره بمیرند و مرگ در اثر کهولت اغلب در مورد حیوانات بالاخص حیوانات وحشی کم‌تر اتفاق می‌افتد. هنوز هیچ‌کس بـه درستی نمیداند کـه فرضاً کاج‌هاي زیرمیوه چرا تا بـه این اندازه عمر کنند چرا کـه تحقیقات در مورد نامیرایی موجودات آن‌طور کـه باید جلو نرفته اسـت.

در حال حاضر تنها می دانیم کـه یک سری پیام‌ها و سیگنال‌ها از محیط خارج بـه سلول‌ها مخابره و باعث میشود کـه عملکرد آن‌ها دیگر مثل گذشته نباشد. از طرف دیگر این واقعیت هم ثابت شده کـه هر چقدر تلومرها کوتاه‌تر باشند، طول عمر هم کم‌تر خواهد بود اما خیلی از چراها کماکان بـه قوت خود باقی اسـت.

در خاتمه این کـه همان طور کـه انسان‌هاي ۱۰۰ ساله هم روزی می‌میرند، در مورد موجودات زنده بـه ظاهر نامیرا هم همین واقعیت صدق می کند.