آیا واقعا می توان رویاها را تحت کنترل گرفت؟ 

فرض کنید به خواب رفته اید و مشغول مشاهده رویا هستید، آیا شما میتوانید رویای خودتان را این گونه که میخواهید تحت بازرسی گیرید؟ در پژوهش پزشک “دنهلم آسپی”«Denholm Aspy» مفق شده هست به سه شگرد کارساز در بازرسی جریان خواب مشاهده دست یابد.

رویای شفاف یا رویای آگاهانه «به انگلیسی: Lucid Dream» به رویایی اطلاق میشود که رویابین در آن از این واقعیت که در حال رویا مشاهده هست، با خبر میشود. در رویای شفاف رویابین هم چنان توانایی بازرسی محیط فیزیکی را ندارد ولی بصورت آگاهانه روی رویا بازرسی دارد و میتواند صحنه را به میل خود تغییر دهد. به همین علت شمار زیادی از فانتزی‌ها و غیرممکن‌ها می توانند قابل تجربه باشند.

مغز کسانی که رویای شفاف را تجربه میکنند، مقدار بسیار بیشتری از باند بسامد beta-1 راکه حدود ۱۳ الی ۱۹ هرتز هست را بطور فعال تجربه میکند که منجر به فعال شدن قوه هوشیاری و اطلاع در لوب آهیانه‌اي مغز «parietal lobes» هست که درنهایت منجر به تجربه رؤیای شفاف می شود.

شک‌هایي که در حین پژوهش در مورد این پدیده به وجود آمده‌اند مبنی بر این که رویای شفاف حالت خواب نیست ولی چون هم چنان عدم توانایی ارادی درکنترل محیط فیزیکی برفرد غالب هست می توان گفت قسمتی از خواب هست، یا به نوعی بیداری مختصر هست. رؤیای شفاف توسط دانشمندان گوناگون در زمان‌هاي گوناگون مورد مطالعه علمی قرار گرفته هست و با تمرینات خاصی قابل دسترسی هست.

رویابینی آگاهانه یا رؤیای شفاف برای کسانی که از کابوس رنج می برند میتواند بسیار خوب باشد. مطالعه‌اي در سال ۲۰۰۶ نشان داد که درمان با رویابینی آگاهانه میتواند در صورتی که روی شگرد‌ها و تمرینات مهارت کامل پیدا شده باشد خوب واقع شود. اگرچه مشخص نشد که دقیقا کدام بخش از رویابینی آگاهانه سبب بهبود بیماران شود ولی به هر حال نتیجه کلی آزمایش موفقیت آمیز بوده هست.

روان‌شناس استرالیایی به اسم میلان کولیک نه تنها از رؤیای شفاف برای درمان کابوس بیماران خود بهره گیری کرد بلکه توانست میزان افسردگی را نیز در انها کاهش دهد. کولیک متوجه شد که مکالمات درمانی با شخصیت‌هاي رؤیا و درک محتوای خواب شفاف می تواند نتایج درمانی شگفت‌انگیزی به همراه بیاورد.

روانشناسان بسیاری رؤیای آگاهانه را بعنوان راهی برای درمان برخی دشواری های روحی و روانی به کار برده‌اند. مشخص نیست که کاهش این دشواری های مربوط به با خبر شدن در رؤیا هست یا به علت تغییر صحنه‌هاي آن هست.آزمایشی که توسط گروهی از محققان در سال ۲۰۰۶ انجام شده صحت اثر رؤیای شفاف را بر روی کسانی که از کابوس شدید رنج میبرند بررسی کرد که در انتها مشخص شد که میزان تکرار کابوس در بیماران کاهش چشمگیری داشته هست.

در آزمایشی دیگر انها این روش را بر روی هشت مریض که تعلیم‌هاي یک ساعته تمرینات رویابینی را دریافت کرده‌اند به کار بردند. نتایج نشان داده که نه تنها میزان کابوس کاهش یافته بلکه کیفیت خواب نیز افزایش پیدا کرده هست.

حال تحقیقات پزشک آسپی که یکی از اعضای دانشکده روانشناسی دانشگاه آدلاید استرالیاست، پا را یک قدم فراتر از تمام این دستاورد ها گذاشته هست و وی معتقد هست میتوان با بهره گیری از شگرد‌هاي اخیر او رویابینی آگاهانه را بیش از پیش تقویت کرد.

این شگرد‌ها بر روی 169 نفر مورد آزمایش قرار گرفت که طی آن 47 نفر پیروز شدند هر سه شگرد را با هم تلفیق کنند.براساس نتایج منتشر شده از این تحقیقات، افزادی که پیروز شدند هر سه شگرد را با هم اعمال کنند طی یک هفته نرخ رشد 17 درصد را تجربه کردند و 50 درصد کل شرکت‌کنندگان پیروز شدند پنج دقیقه پس از به خواب رفتن یک رویای آگاهانه ببینند.

در شگرد اول شرکت کنندگان به بررسی محیط پیرامونی خود می پردازند و چند بار در روز بررسی می کنند که رویا دیده‌اند یا نه.در دومین شگرد شرکت کنندگان بعد از برخاستن از پنج ساعت خواب، تلاش میکنند مدت کمی بیدار بمانند و سپس بخوابند و وارد حالت حرکت سریع چشم‌ها«REM» شوند.

این حالت همان حالتی هست که فرد در خواب به سر میبرد اما می داند که در حال رویا مشاهده هست.سومین شگرد شامل القای ذهنی مشاهده خواب آگاهانه هست. در این روش شرکت‌کنندگان بعد از بیدار شدن از خواب مجددا مدتی را بیدار می‌مثل و با دریافت القاهای هیپنوتیزم مثل و تکرار انها به خواب میروند.

برای نمونه فرد با خود تکرار می کند که دفعه بعدی که من خواب می بینم می‌فهمم که این یک رویاست.پزشک آسپی در حال آماده قصد دارد بر روی این شگرد‌ها کار کند تا بتواند تاثیر آن ها را افزایش دهد.رویای آگاهانه که به رویای صادقه هم مشهور میباشند در فرهنگ‌هاي گوناگون همواره موجود بوده هست و شمار زیادی از راهبان بودایی، معبران خواب در تاریخ و روانشناسان به بررسی این خواب‌ها پرداخته‌اند.