انجام مشاوره قبل از ازدواج چه فوایدی دارد؟ 

مشاوره قبل از ازدواج برای جوانان میتواند دختر و پسر را با رفتارهای متعدد در زندگی که به تفاهم منجر خواهد شد آشنا کند. شما هرچقدر هم که فکر کنيد بهترين مرد يا زن روي کره زمين را پيدا کرده‌ايد، بازهم به‌دليل هيجانات ناشي از علاقه زياد ممکن هست دچار خطا شويد و تصميم اشتباهي بگيريد. مشاوره پيش از ازدواج، همين دوراهي‌ها و چاله‌هايي راکه ممکن هست در آن بيفتيد و خود و طرف مقابلتان را بدبخت کنيد، برايتان مشخص مي‌کند.

خيلي‌ها هنوز بر اين باور میباشند که ازدواج هندوانه دربسته‌ای هست که تا باز نشود، خوبي و بدي آن مشخص نمي‌شود. بیشتر افرادي هم که اين حرف را مي‌زنند، خودشان تجربه ناخوشايندي از ازدواجشان داشته‌اند و بيشتر قسمت و تقدير الهي را مقصر مي‌دانند و نه انتخابي که خودشان کرده‌اند اما يادمان نرود موقع خريد‌کردن همان هندوانه

دربسته‌ای که نگران سالم يا خراب‌بودن آن هستيم، از تجربه آقاي ميوه‌فروش بهره گیری مي‌کنيم و از او مي‌خواهيم که خوبش را برايمان سوا کند «گرچه اگر ميوه‌فروش قابل‌اعتمادي باشد.»مشاوره پيش از ازدواج هم همين نقش را براي ما بازي مي‌کند. شما هرچقدر هم که فکر کنيد بهترين مرد يا زن روي کره زمين را پيدا کرده‌ايد،

بازهم به‌دليل هيجانات ناشي از علاقه زياد ممکن هست دچار خطا شويد و تصميم اشتباهي بگيريد. مشاوره پيش از ازدواج، همين دوراهي‌ها و چاله‌هايي راکه ممکن هست در آن بيفتيد و خود و طرف مقابلتان را بدبخت کنيد، برايتان مشخص مي‌کند و يک نقشه راه درست براي تشکيل يک زندگي مناسب را در اختيارتان قرار مي‌دهد.

درمورد همۀ اين اتفاقات و ريزه‌کاري‌های مشاوره پيش از ازدواج که ممکن هست براي شما هم سؤال باشد، با ناهيد دهقان، روان‌شناس و مشاور خانواده در امر پيش از ازدواج گفت‌وگو کرده‌ايم:

ما براي مشاوره پيش از ازدواج بايد به چه نوع متخصص حوزه روان‌شناسي مراجعه کنيم؟

مشاوره پيش از ازدواج هم توسط کساني که تحصيلات روان‌شناسي دارند و هم افرادي که مشاوره خوانده‌اند، انجام مي‌شود ولي براي انجام مشاوره پيش از ازدواج، روان‌شناس باليني اولويت دارد؛ به‌دليل اينکه روان‌شناسان بهتر مي‌توانند مشکلات شخصيتي افراد و اختلال‌های رواني‌ای که به آن دچار میباشند را بهتر تشخيص بدهند، توصيه مي‌شود که براي انجام اين نوع مشاوره‌ها، نزد يک روان‌شناس باليني که تخصص مشاوره پيش از ازدواج را دارد، مراجعه کنيم.

چه ضرورتي دارد گذشته از ازدواج با فردي مشاوره انجام بدهيم؟

تصميم به ازدواج يکي از مهم‌ترين اتفاق‌هايي هست که در زندگي هر کس اتفاق مي‌افتد. از آنجايي که قصد ما از ازدواج‌کردن تشکيل يک خانواده بوده و قرار هست در زير سايه اين خانواده فرزندي به وجود بيايد و رشد کند، بايد در گزینش فردي که قرار هست با او تشکيل زندگي بدهيم، بسيار دقيق و نکته‌سنجانه عمل کنيم؛

مثلا در يک مورد، خانمي بعد از چندين سال ازدواج به بنده مراجعه کرده بود و خواستار جدايي بود، به اين دليل که صاحب فرزندي شده بود که اين فرزند دچار نقص عقلي بود و اين مسئله را از پدر خود به ارث برده بود و خود اين خانم عنوان مي‌کرد که در زمان آشنايي‌اش اين نقص را مي‌دانسته و صرفا از روي علاقه با اين آقا ازدواج کرده هست.

خيلي از افراد به‌دليل غالب‌شدن هيجان‌هايي در زمان آشنايي، قادر به تصميم‌گيري درست نيستند و بسياري از خطا و ايرادهايي که وجود دارد و بعدا ممکن هست در زندگي زناشويي مشکل‌ساز شود، نمي‌بينند و تمايل دارند که از فرد مورد علاقه خود ايده‌آل‌سازي کنند. کمک‌گرفتن از يک مشاور پيش از ازدواج، اين خاصيت را دارد مواردي راکه ممکن هست در زندگي آن دو نفر باعث ايجاد بحران شود، شناسايي کند.

در چه مرحله‌ای از آشنايي دو طرف، بايد مشاوره پيش از ازدواج اتفاق بيفتد؟

مشاوره پيش از ازدواج هم در زمان آشنايي دو نفر با هم و هم بعد از مرحله خواستگاري اتفاق مي‌افتد. به اين صورت که ممکن هست دو نفر گذشته از انجام مراحل رسمي خواستگاري و به‌واسطه آشنايي‌ای که با يکديگر دارند، احساس کنند به هم علاقه‌مند شده‌اند و مايل میباشند، نزد يک مشاور بروند و ميزان تناسب همديگر براي امر ازدواج را بسنجند

يا اينکه بعد از مراسم خواستگاري و تصميم قطعي براي ازدواج، اين مشاوره انجام شود. فرايند مشاوره در هر دو شکل، هيچ تفاوتي ندارد و يک فرايند معمول در همۀ اين مراحل اتفاق مي‌افتد.

فرايند معمولي که در جلسات مشاوره پيش از ازدواج اتفاق مي‌افتد، شامل چه مراحلي هست؟ چه محتوايي دارد و چه چرخه‌ای را پشت سر مي‌گذارد؟

اتفاق معمولي که در اين جلسات اتفاق مي‌افتد و يک فرايند پنج تا 10 جلسه‌ای را شامل مي‌شود، حضور هر دو نفر در يک جلسه مشترک مشاوره پيش از ازدواج هست. در اين جلسه ابتدايي، ميزان و مدت آشنايي دو نفر با يکديگر و دلایلي که براي ازدواج مطرح مي‌کنند، شنيده مي‌شود؛ سپس در جلسات جداگانه هر فرد به تنهايي مورد ارزيابي قرار مي‌گيرد.

اين ارزيابي، مشاوره و گفت و گو‌های فردي را شامل مي‌شود تا ميزان نگرش و شخصيت افراد مشخص شود و مشاور ذهنيتي از هر دو نفر پيدا کند و ميزان همخواني انها را بسنجد.

در کنار اين ارزيابي‌ها، از آزمون‌هايي نيز براي تکميل شناخت دو طرف بهره گیری مي‌شود. درنهايت در يک جلسه مشترک همه ي يافته‌های مشاور از دو نفر و نظر او نسبت به ازدواج آن ها، به بحث گذاشته مي‌شود. خيلي از مواقع خود همين جلسه پاياني مشترک و واکنش افراد نسبت به مواردي که گفته مي‌شود، ملاک بسيار خوبي براي سنجش يک زوج هست.

به‌عنوان مثال، فردي که يافته مشاور مبني‌بر اينکه او فرد شکاکي هست را مي‌پذيرد و سعي در اصلاح خود مي‌کند، با فرد ديگري که اين مشکل را قبول نمي‌کند و با پرخاشگري واکنش نشان مي‌دهد، در تصميم‌گيري درمورد اينکه او مي‌تواند فرد قابل اتکايي در زندگي باشد يا نه، بسيار تأثيرگذار هست.

آيا خانواده‌ها هم بايد در اين جلسات حضور داشته باشند؟ 

مبنای مشاوره پيش از ازدواج بر‌زمینه حضور و گفت‌وگو با دو نفري هست که قصد ازدواج با يکديگر را دارند ولي گاهي اوقات حضور خانواده‌ها براي بررسي‌های بيشتر يا پيداکردن دليل مخالفت خانواه‌ها با ازدواج فرزندشان و يافتن تفاوت‌های فرهنگي الزام پيدا مي‌کند. در اين صورت در يک جلسه جداگانه از انها خواسته مي‌شود که در اين جلسات حضور پيدا کنند.

آيا آزمون‌هايي نيز در اين مشاوره پيش از ازدواج بهره گیری مي‌شود؟ اين تست‌ها چه کاربردي دارند؟

معمولا آزمون‌هايي که در اين جلسات بهره گیری مي‌شود، آزمون‌های ارزيابي شخصيت و احتمال ابتلا به اختلال‌های رواني هست که بيشتر مبناي تکميلي دارند. بيشترين ارزيابي در جلسات مشاوره پيش از ازدواج براساس گفت و گو و مشاوره‌های چند‌جلسه‌ای هست که انجام مي‌گيرد.

فردي که مشاور پيش از ازدواج هست، در چه صورتي به دو نفري که براي ازدواج مراجعه کرده‌اند، مي‌گويد شما مناسب هم نيستيد و نبايد با هم ازدواج کنيد؟ درواقع، چه نشانه‌های خطري در فرد مي‌بيند که وی را از ازدواج با فرد مقابل منع مي‌کند؟

تصميم‌گيري نهايي براي گزینش يک نفر به‌عنوان همسر خود، برعهده دو نفري هست که براي مشاوره پيش از ازدواج مراجعه مي‌کنند. يک مشاور پيش از ازدواج، هرگز «بله» يا «نه» قطعي به دو نفر نمي‌گويد، بلکه سعي مي‌کند ارزيابي کند دو نفر تا چه حد مي‌توانند با يکديگر زندگي خوبي داشته باشند ولي در اين بين نشانه‌های خطري وجود دارد

که بايد جدي‌تر گرفته شود و حتما در صورت دیدن به دو طرف تذکر داده شود که در صورت ادامه پيداکردن اين موارد، حتما به مشکل برخواهند خورد. مثل اينکه دو نفر اهل گفت‌وگو با يکديگر نيستند، در جلسه مشاوره با يکديگر اختلاف نظر دارند و بحث و جدل مي‌کنند، به فرد مقابل خود بي‌اعتماد میباشند و خاطره خوشي از رفتار و برخورد او در ذهن خود ندارد.

وضعيت امروز مشاوره‌های پيش از ازدواج را در کشور ما چطور ارزيابي مي‌کنيد؟

در جامعه امروز ما، استقبال گسترده‌ای از مشاوره پيش از ازدواج انجام مي‌گيرد و اين استقبال هم از سمت خود خانواده‌ها و هم زوج‌هايي هست که قصد تشکيل خانواده را دارند. خود من تجربه مشاوره پيش از ازدواج را براي زوج‌هايي داشتم که از روستاها و شهرهايي به غير‌ از شهر تهران مراجعه مي‌کردند و با تا چندين جلسه، اين مشاوره‌ها را ادامه مي‌دادند.

آيا در جلسات مشاوره پيش از ازدواج اضافه بر سنجش تناسب دو نفر با يکديگر مهارت‌آموزي نيز به افراد انجام مي‌شود؟

هدف اصلي مشاوره پيش از ازدواج، سنجش همخواني دو طرف در امر ازدواج هست ولي در مواقعي پيش مي‌آيد که دو طرف با هم از نظر بسياري از ملاک‌ها همساني دارند ولي نياز هست که براي ادامه زندگي خود و داشتن يک خانواده پويا، مهارت‌های زندگي مثل گفت‌وگو‌کردن، حل تعارض و مديريت خشم را ياد بگيرند. در اينجاست که ادامه پيداکردن جلسات مشاوره بعد از تصميم‌گيري براي ازدواج و پيش از رفتن زير يک سقف ضرورت پيدا مي‌کند.

مشاوره پيش از ازدواج بيشتر به‌دنبال تفاوت‌ها و اختلاف‌ها در دو طرف مي‌گردد تا آن ها را از ازدواج با يکديگر منع کند يا به دنبال وجه اشتراکي هست تا بتواند دو نفري که متقاضي ازدواج میباشند را به هم نزديک کند؟

مسلما افرادي که شباهت‌های بيشتري يا يکديگر داشته باشند، بهتر مي‌توانند با يکديگر کنار بيايند اما اين به آن معني نيست افرادي که با يکديگر در زمينه‌هايي اختلاف دارند، نبايد به‌هيچ‌وجه با هم ازدواج کنند. تفاوت‌هايي در ازدواج مسئله‌آفرين هست و باعث اختلاف مي‌شود که زوج‌ها را در زندگي دچار تنش کند و باعث درگيري آن ها با يکديگر شود. مهم برخورد خود افراد با تفاوت‌ها و اختلاف‌هايي هست که دارند.

خود فردي که مشاوره پيش از ازدواج را به مردم ارائه مي‌دهد، چه مهارت‌ها و صلاحيت‌هايي بايد داشته باشد و چه دوره‌های تخصصي‌ای را گذرانده باشد؟

يک مشاور پيش از ازدواج مفید، اضافه بر تحصيلاتي که مرتبط با حوزه روان‌شناسي و خانواده دارد، بايد ويژگي‌های شخصيتي مناسب را نيز داشته باشد. ويژگي‌های مثل صبور‌بودن و عجله‌نکردن در امر تصميم‌گيري، حافظه مفید، گوش‌دادن مؤثر و فعال، يک مشاور اين حوزه را براي تصميم‌گيري بهتر ياري مي‌رساند.

بهتر هست خود اين فرد ازدواج کرده باشد و چالش‌های اين گزینه را گذارنده باشد تا درک بهتري از فضاي همسرداري و ازدواج داشته باشد. اضافه بر اينها، گذراندن دوره‌های مرتبط با خانواده و مشاوره پيش از ازدواج بسيار کمک‌کننده هست.

جلسات مشاوره پيش از ازدواج به صورت فردي هم ممکن هست اتفاق مي‌افتد يا حتما بايد با حضور هر دو نفر برگزار شود؟

براي هر چه بهتر برگزار‌شدن مشاوره پيش از ازدواج بهتر هست که هر دو نفري که قصد ازدواج با يکديگر را دارند، مراجعه کنند ولي گاهي ممکن هست که تنها يکي از طرفين براي مشاوره مراجعه کند. اين مسئله‌ای هست که بسيار متداول هست و هيچ ايرادي به آن وارد نيست ولي توصيه ما در اين موارد آن هست که دو نفر حتما يک مشاور پيش از ازدواج را براي تصميم‌گيري

گزینه کنند و فرضا يکي از طرفين در محل کار خود به مشاوري مراجعه نکند و طرف ديگر به يک مشاور متفاوت. اين کار باعث ناهمخواني مي‌شود و ممکن هست تناقض‌هايي را در تصميم‌گيري براي امر ازدواج ايجاد کند.

معمولا گذراندن چند جلسه مشاوره پيش از ازدواج براي زوج‌ها ضروري هست؟

روند معمول جلسات مشاوره پيش از ازدواج از پنج جلسه تا 10 جلسه متغير هست که بسته به نوع ويژگي‌های شخصيتي طرفيني که مراجعه مي‌کنند و مسائل و مشکلاتي که در بين آن ها وجود دارد، اين تعداد جلسات بيشتر يا کمتر مي‌شود.

شما طي اين سال‌ها با چه چالش‌ها و مشکلاتي در زمينه مشاوره پيش از ازدواج در کشورمون روبه‌رو بوده‌ايد؟

مسئله و دغددغه اصلي‌ای که در امر مشاوره پيش از ازدواج به‌ويژه در کشور ما اتفاق مي‌افتد، درک‌نکردن مسئله «چرايي ازدواج» از سمت دختر و پسرهايي هست که قصد ازدواج با يکديگر را دارند. خيلي اوقات طرفيني که براي ازدواج مراجعه مي‌کنند، دليل و فلسفه مناسبي براي ازدواج ندارند و واقعا هيچ هدفي را از تشکيل يک زندگي دنبال نمي‌کنند

و براساس تصميم‌های هيجاني و ناگهاني و بدون فکر‌کردن، تصميم مي‌گيرند که خانواده تشکيل بدهند. در اين بين، خيلي از خانواده‌ها هم فکر مي‌کنند ازدواج‌کردن مثل تکاليف ديگر زندگي مثل درس‌خواندن يا کار پيداکردن هست که حتما و هر چه زودتر بايد انجام شود و همين اصرار و در تنگنا قراردادن دختر يا پسرشان براي ازدواج‌کردن، باعث تصميم‌گيري‌های نادرست مي‌شود که خاطر بسياري از طلاق‌های امروزه نيز هست.