ایمنی بدن کودک و ارتباط با شیر مادر 

شیر مادر میتواند همه ی ی نیازهای کودک را پاسخ دهد حتی ایمنی و سلامت بدن کودک را نیز می‌توان با شیر مادر تامین کرد. بعضی از مولکول‌ها و سلول‌هـای شیر مادر بـه صورت فعالانه از نوزاد در برابر عوامل بیماری‌زا محافظت میکند.

تا چندی پیش بیشتر پزشکان فرض می کردند نوزادانی کـه از شیر مادر تغذیه می‌کنند تنها بـه این دلیل کـه شیر مادر مستقیما از سینه بـه نوزاد داده می شود و بدون باکتری است، کمتر مریض میشوند.شیر خشک کـه معمولاً باید با آب مخلوط شده و در شیشه شیر قرار گیرد، میتواند بـه راحتی آلوده شود.

با این وجود، حتی کودکانی کـه شیر استریلیزه شده نوشیده اند در مقایسه با کودکانی کـه شیر مادرشان را خورده اند بیشتر از بیماری‌هـای مننژیت، عفونت‌هـای روده، ‌گوش، دستگاه تنفسی و دستگاه ادرار رنج میبرند.دلیل این اتفاق این امر می‌باشد کـه شیر مادر بـه گونه‌هـای مختلف از مبتلا شدن نوزادان بـه بیماری جلوگیري میکند. 

بدن نوزاد اغلب نمی‌تواند پاسخ ایمنی خوبی نسبت بـه ارگانیسم‌هـای خارجی نشان دهد، بنابر اینچنین کمکی در ماه‌هـای اولیه تولد نوزاد بسیار سودمند است و با این وجود کـه این امر در فرهنگ بسیاری از کشور‌هـای صنعتی جای ندارد، یونیسف و سازمان بهداشت جهانی هر دو توصیه میکنند تغذیه کودک توسط شیر مادر تا ۲ سالگی و یا بیشتر ادامه یابد،

زیرا سیستم ایمنی کودک تا ۵ سالگی توانایی کامل خود را بدست نخواهد آورد.در طول دوران بارداری، بدن مادر پادتن‌ها را از طریق جفت بـه جنین انتقال می‌دهد.این پروتئین‌ها تا چندین هفته بعد از تولد در خون نوزاد در چرخش می‌باشند، باکتری‌ها را خنثی کرده  و یا آنان را برای نابودی توسط سلول‌هـای فاگوسیت سیستم ایمنی کـه باکتری‌ها، ویروس‌ها و باقیمانده‌هـای سلولی را از بین میبرند، ‌علامت گذاری می‌کنند.

اما نوزادانی کـه از شیر مادر تغذیه میکنند از این طریق از پادتن‌ها، پروتئین‌ها ی دیگر و سلول‌هـای موجود در شیر مادر بهره‌مند شده و از ایمنی بیشتری برخوردارند.

بعد از قورت دادن شیر،‌ مولکول‌ها و سلول‌هـای موجود در آن بـه جلوگیري از نفوذ میکروارگانیسم بـه بافت‌هـای بدن کمک میکنند.بعضی از مولکول‌ها در مجرا دستگاه گوارش بـه میکروب‌ها متصل میشوند و از این طریق از انتقال میکروب‌ها و عبور از غشا مخاطی کـه دستگاه گوارش و دیگر حفرات بدن را می‌پوشاند پیشگیری میکنند.

از طرفی، مولکول‌هـای دیگر مقدار مواد معدنی و ویتامین‌هـای مشخصی را کـه باکتری برای ادامه بقا در دستگاه گوارش بـه آن‌ها نیاز دارد را کم میکنند.بعضی از سلول‌هـای ایمنی موجود در شیر مادر سلول‌هایی بیگانه‌خوار هستند کـه مستقیما بـه میکروب‌ها حمله می‌کنند و گروهی دیگر مواد شیمیایی تولید میکنند کـه سیستم ایمنی کودک را تقویت میکنند.

فواید دیگر

مطلاعات مختلف نشان میدهند، فاکتور‌هـای موجود در شیر مادر می توانند دستگاه ایمنی نوزاد را تحریک کرده و باعث شوند در مقایسه با نوزادانی کـه از شیر خشک استفاده میکنند سریع تر رشد کند.برای مثال، نوزادانی کـه توسط شیر مادر تغذیه میشوند در واکنش بـه واکسن، مقدار بیشتری پادتن آزاد می‌کنند.

هم چنین بعضی از هورمون‌هـای موجود در شیر «همانند کورتیزول» و پروتیین‌هـای کوچک تر «همانند عامل رشد اپیدرمال، عامل رشد عصب و فاکتور رشد شبه انسولین» کـه در نزدیکی لایه مخاطی نوزادان عمل میکنند، آن را نسبت بـه پاتوژن‌ها و عوامل مضر، نفوذ ناپذیر میکنند.

در واقع مطالعات بر روی حیوانات نشان داده اند کـه رشد پس از زایمان روده در حیواناتی کـه توسط شیر مادر تغذیه شده اند سریع‌تر رخ می دهد.علاوه بر این حیواناتی کـه آغوزمادرشان کـه سرشار از عوامل رشد اپیدرمال میباشد را خورده اند، نسبت بـه سایرین سریع تر رشد میکنند.

دیگر ترکیبات ناشناخته موجود در شیر مادر باید تولید پادتن A، لاکتوفرین و لیزوزیم را در بدن نوزاد تحت تاثیر قرار دهند، زیرا هر سه مولکول در ادرار نوزادانی کـه از شیر مادرشان تغذیه میکنند بیشتر دیده شده است.از طرفی این نوزادان نمیتوانند این مولکول‌ها را در معده از شیر مادر جذب کنند. بـه نظر میرسد این مولکول‌ها در لایه ی مخاطی دستگاه ادراری تولید می‌شوند.

بـه بیانی دیگر، تغذیه از شیر مادر شامل ایمنی محلی در دستگاه ادراری میباشد.در حمایت از این نظریه، مطالعات بالینی اخیر نشان داده است، نوزادانی کـه از شیر مادر استفاده میکنند کمتر در معرض عفونت‌هـای دستگاه ادراری قرار می گیرند.

در انتها باید ذکر کرد، شواهد نشان میدهند فاکتوری ناشناخته در شیر ممکن است باعث شود، این نوزادان در مقایسه با نوزادانی کـه شیر خشک می‌خورند فیبرونکتین بیشتری تولید کنند.با در نظر گرفتن تمام موارد ذکر شده باید اشاره کرد، شیر مادر مایعی حیرت آور است کـه نه تنها نوزاد را تغذیه کرده

بلکه نیاز‌هـای دیگر او را نیز بر طرف میکند.این شیر تا زمانی کـه نوزاد توانایی حفاظت از بدن خود را داشته باشد از او محافظت می‌کند.