با بهترین هواپیماهای آموزشی دنیا آشنا شوید 

هواپیماهای آموزشی بسیار مهم هستند،زیرا برای اولین بار است که شخص با آن کار میکند و میتواند هیجان انگیز باشد. اواخر تابستان امسال بویینگ از طرح پیشنهادی خود برای یک هواپیمای آموزش رزمی پیشرفته برای جایگزینی هواپیماهای فرسوده «تی – 38»نیروی هوایی کشور آمریکا رو نمایی کرد.

طرحی که در نوع خود چهارمین و آخرین رقیب مناقصه بزرگ تی – ایکس «مناقصه هواپیمایی آموزشی پیشرفته کشور آمریکا» است و با معرفی آن پس از سالها تاخیر، سرانجام تصویری مشخص از جانشینان احتمالی تی- 38 بـه دست آورده ایم.

تی – 38 را می‌توان موفق ترین هواپیمایی آموزش رزمی تاریخ با بیش از نیم قرن سابقه دانست که برادر ناتنی آن در قالب جنگنده اف – 5 بـه شهرت و محبوبیتی باور نکردنی رسید. اما حالا نیم قرن از دوران طلایی تی – 38 گذشته و پس از دهه ها تلاش سرانجام ظاهرا همه ی ي چیز برای ظهور جانشینی مناسب برای «تلاون» «نام دیگر تی – 38» فراهم شده است.

هواپیمایی آموزشی ای که درنتیجه این رقابت متولد شود، نه تنها نقش آموزش رزمی پیشرفته را برای آموزش خلبانان جنگنده هـای نسل پنجم مثل «اف – 22» و «اف – 35» بازی خواهد کرد، بلکه هیچ بعید نیست همانند ماجرای «اف – 5» و « تی – 38» شاهد نسخه جنگنده سبکی از آن برای ایفای نقش پشتیبانی هوایی

نزدیک هم باشیم. خصوصا که تا امروز تمامی طرح هـای رو نمایی شده تعریفی فراتر از نیازهای اولیه یک هواپیمایی آموزشی دارند. نکته دیگر هم این‌که تقریبا هر چهار طرح اصلی مطرح این روزها با مشارکت پیمانکارانی غیر آمریکایی توسعه داده و حتی طراحی شده اند. اما هواپیماهای آموزشی جدید برنامه تی – ایکس هر کدام چه ویژگی هایی دارند و چرا مهم اند؟
الماس سیاه بویینگ:
بویینگ/ساب «Black Diamond»

– بخش نظامی بویینگ این روزها حال و روز خوبی ندارد و اگر این مناقصه را هم از دست بدهد، چندان امیدی بـه آینده آن نخواهد بود. بویینگ تا همین جای کار دو مناقصه جنگنده ضربتی مشترک «اف – 35» و بمب افکن نسل بعد «بی – 21» را بـه ترتیب بـه لاکهید و نورث روپ باخته است و خط تولید هواپیماهای نظامی این شرکت مثل «اف – 15» و «اف – 18» هم دیگر سفارش چندانی در دست خود ندارند.

همه ی ي این موجب میشود تا برد و باخت این مناقصه اهمیتی حیاتی برای بویینگ داشته باشد. طرح پیشنهادی بویینگ که در حقیقت توسط شرکت سوئدی «ساب» «شریک بویینگ در مناقصه» طراحی شده، از خیلی جهات خوش فرم ترین طرح در میان چهار طرح اصلی است.

این مدل که داخل شرکت با نام مستعار «الماسسیاه» شناخته می شود، صاحب کابینی تمام دیجیتالی است که شباهت زیادی بـه کابین اف – 22 و اف – 35 دارد. بویینگ/ ساب، تاکنون دو پیش نمونه از این هواپیما ساخته اند که بـه زودی آزمایش هـای پروازی خود را شروع خواهند کرد.

بویینگ اعتماد بـه نفس زیادی روی موفقیت طرح خود دارد، بـه همین خاطر هم از همین ابتدا دو پیش نمونه آماده کرده است. با وجود این هنوز چیزی از مزایا و معایب دقیق آن نمی دانیم.
عقاب طلایی لاکهید:
لاکهید مارتین/کای«T-50»

– دو طرح «اف – 22» و «اف – 35»، «لاکهید» را بـه یکی از موفق ترین شرکت هـای آمریکایی تبدیل کرد که حالا امید زیادی بـه پیروزی در تی – ایکس هم دارد. طرحی که لاکهید پیشنهاد کرده است در واقع نسخه ای از جنگنده آموزشی «تی – 50» است که این شرکت در اصل با همکاری صنایع هوایی کرده جنوبی «KAI»

برای این کشور طراحی کرده بود؛ هواپیمایی که لاکهید مدعی است که می تواند همه ی ي نیازهای خواسته شده در مناقصه را بر آورده کند.مهم ترین مزیت طرح تی – 50 این است که تمامی مراحل و توسعه آن قبلا تمام شده است و حتی تجربه عملیاتی لازم را هم دارد. همین موضوع هم موجب میشود

تا هزینه توسعه پایین تری داشته باشد. بـه علاوه فراموش نکنیم که پیمانکار و طراح اصلی جنگنده هـای اف – 22 واف – 35 خود لاکهید است که بر امتیازات این هواپیمای پیشنهادی اضافه می کند.نسخه ای که لاکهید از تی – 50 برای تی – ایکس پیشنهاد کرده، اندکی با هواپیمای تی – 50 کره ای متفاوت است.

بیشتر این تغییرات عمدتا در الکترونیک پروازی و کابین هواپیما اعمال شده اند. با این حال بدنه هم خصوصا در خمیدگی پشت کابین اندکی متفاوت است. مهمترین مشکل طرح لاکهید مارتین، این است که واقعا مشخص نیست انعطاف پذیری لازم را برای اهداف تی – ایکس داشته باشد.
زاغ ایتالیایی ریتیون:
آلنیا/ ریتیون «T-100»

– طرح «آلنیا» از خیلی جهات احتمالا بد اقبال ترین رقیب مناقصه است. طرح «تی – 100» در حقیقت نسخه ای بر گرفته از هواپیمای آموزشی «ام – 346» شرکت ایتالیایی آلنیا آروماچی است که در اصل با پشتیانی «جنرال داینامیکز» بـه رقابت در برنامه تی – ایکس وارد شد. خود طرح ام – 346 هم بر پایه طرح مشهور «یاک – 130» روسی ساخته شده است.

در واقع تا سال 2000، «یاک» و شرکت آروماچی ایتالیا با هم روی این طرح کار می کردند تا این‌که یاک کنار کشید و آروماچی بـه تنهایی برنامه را تکمیل کرد و این هواپیما را بـه خط تولید رساند.این طرح سه سال پیش پس از امضای توافقنامه ای میان آلنیا و جنرال داینامیکز، بـه عنوان رقیب برنامه تی – ایکس مطرح شد،

اما داستان آن بـه چند علت با پیچ و خم هـای فراوان روبه رو شد. اول این‌که جنرال داینامیکز، بی مقدمه عقب کشید و شرکت ریتیون کشور آمریکا جایش را گرفت. شرکتی که این روزها مهم ترین پیمانکار تجهیزات الکترونیک و بزرگترین تولید کننده موشک هـای هدایت شونده آمریکایی است.

دوم هم این‌که آلنیا تمامی سهامش را فروخت و حالا در حقیقت شرکت «لئوناردو» صاحب جدید آلنیاست که بـه همراه ریتیون در مناقصه حاضر است. سوم هم این‌که معلوم نیست طرح پیشنهادی آلنیا با خصوصیات جدیدی که نیروی هوایی میـــخواهد، سازگار باشد؛ خصوصا که موتور هـای این هواپیما نسبت بـه دیگران رانش کمتری دارند.
ببر بی دندان نورث روپ:
نورث روپ گرومن/BAE«Model 400»

نورث روپ بـه عنوان طراح «تی – 38»، خود را یکی از مهم ترین شانس هـای رقابت تی – ایکس میداند. با توجه بـه شراکت «نورث روپ» با «BAE» انگلیس، تصور اولیه این بود که طرح احتمالی نورث روپ چیزی در حد و حدود هواپیمای آموزشی «هاوکت» این شرکت انگلیسی، خصوصا نسخه آمریکایی آن «تی – 45»باشد،

اما نبود طرح حاصل شباهت بی نظیری بـه طرح هواپیمای قدیمی ای بـه نام «ماکو» دارد که توسط EADS «شرکت هوا فضای اروپا که چند سال پیش در قالب گروه ایرباس تغییر نام داد» حدود سال هـای اول قرن بیست و یکم برای کشور هـای اروپایی طراحی شده بود.
این طرح، با وجود بازار بسیار بالقوه ای که برای آن پیش بینی شده بود هیچ وقت سرمایه و توجه لازم برای توسعه را دریافت نکرد. در این میان بـه نظر می رسد که همین طرح از سوی BAE که پیمانکار خارجی و شریک اصلی نورث روپ در منطقه است، با اندکی تغییر برای تی – ایکس عرضه شده است.

طرح جدید، دم عمودی و ورودی هـای هوای موتوری بزرگ تری دارد و نیم رخ آن تا حدود زیادی از دور بـه تی – 38 شبیه است. نورث روپ از زمان طراحی اف – 5 ، هیچ جنگنده جتی را طراحی و تولید نکرده است و در نتیجه اگر طرح حاضر موفق باشد، در نوع خود اولین هواپیمای این شرکت بعد از سالها خواهد بود.