همۀ ما میدانیم که در سراسر زندگی رویدادها شوم و غیر منتظره اي ممکن هست رخ دهد که باید در برابر آنها از خود ما واکنش مناسب را نشان دهیم. زندگی نوین با تغییر و تحولات سریع, پیچیده و گاه مهار نشدنی, نیاز انسان به مهارت هاي انعطاف پذیری و مدیریت شرایط را دو عمده کرده هست. یکی از این مهارت ها, تاب آوری هست.
تاب آوری چیست؟
واژه تابآوری را میتوان توانایی بیرون آمدن از شرایط سخت یا تعدیل آن, تعریف کرد. در واقع تابآوری گنجایش افراد برای تندرست ماندن , پایداری و بردباری شرایط سخت و پر خطر هست که فرد نه تنها بر آن شرایط دشوار فایق میآید بلکه طی آن و با وجود آن, قوی تر نیز میشود. تابآوری درمورد کسانی
به کار میرود که در معرض خطر قرار میگیرند ولی دچار اضطراب نمیشوند از این جهت احتمالاً بتوان نتیجهگرفت که مواجه شدن با خطر, شرط لازم برای کسب تاب آوری هست اما شرط کافی نیست. عوامل تابآور باعث می شود فرد در شرایط دشوار و با وجود عوامل خطرزا, گنجایشهاي خود را در دست یابی به موفقیت و رشد کشف کند و از این بحران و امتحان بعنوان فرصتی برای توانمند کردن خود بهره جوید.
خصوصیت هاي تاب آوری
تابآوری پنج خصوصیت مهم دارد; 1- تابآوری روندی پویا و دینامیک هست نه یک اوضاع اثبات. 2- تابآوری, موقعیتی هست یعنی رفتاری سازگارانه در یک موقعیت ممکن هست در موقعیت دیگر ناسازگار باشد. 3- تابآوری محصول تعامل خصوصیتهاي شخصیتی و خدادادی با فاکتورهای محیطی هست. 4- تابآوری در موقعیت هایي که چندین خطر وجود دارد, پیچیده تر هست. 5- تابآوری می تواند آموختنی باشد.
عوامل حمایتی تابآوری
عوامل حمایتی که به تابآوری منجر می شود, عبارت هست از; الف» عوامل کودکی مثل خلق و خوی مثبت و توان اجتماعی. ب» عوامل خانوادگی شامل والدین پشتیبانی کننده و تعیین قواعد به صورت همسان. ج» عوامل اجتماعی, مثل روابط مثبت با افراد بزرگ سال مهم,
خصوصیتهاي افراد تابآور
1 – احساس خودباوری و کارآمدی که اجازه می دهد با موفقیت بحرانهاي زندگی را پشت سر بگذارند.
2- موضع گیری فعال در برابر یک دشوار یا مانع.
3- توانایی نگاه به دشوار بعنوان مسئله اي که میتوانند آن را کند و کاو کنند, تغییر دهند, بردباری کنند یا مجدد به طریق دیگر حل کنند.
4- داشتن صفاتی از قبیل سرسختی, رویارویی و خلق و خوی و احساسات مثبت.
روشهای ایجاد تاب آوری در خود
روابط خود را ترویج دهید; روابط خود را با اعضای خانواده, فامیل, رفقا یا سایرین ترویج دهید و مستحکم کنید. دریافت کمک و پشتیبانی از افرادی که به فرد علاقه مندند و به سخنان شان گوش می دهند, تابآوری را تقویت می کند.
به سوی هدفهاي خود حرکت کنید; به جای تمرکز بر تکالیفی که به نظر غیرقابل دسترسی میباشند به سمت اهداف حقیقی حرکت کنید. از خود بپرسید «امروز چه کاری می توانم انجام دهم که به حرکت من در مسیری که میخواهم طی کنم, کمک می کند».
به فرصتها بعنوان موقعیتی برای یافتن خود نگاه کنید; شمار زیادی از افراد در حالیکه رویدادهای وخیم و شرایط سخت را تجربه کرده اند, گزارش هایي از داشتن احساس خودارزشمندی فزاینده و معنویت رشد یافته را بیان کرده اند.چشم انداز امیدوارانه را برای خود حفظ کنید; چشم اندازی خوش بینانه شما را قادر میسازد انتظار وقایع مفید
را در زندگی داشته باشید و به جای نگرانی از آنچه از آن میترسید, کوشش کنید آنچه راکه دوست دارید و می خواهید, تصور کنید. اعتقاد به آینده بهتر, احساس امید و هدفمندی و یقین به اینکه میتوانید زندگی و آینده خود را بازرسی کنید, تاب آوری شما را به نحو شگفت انگیزی ارتقا می دهد.
تغییر را بعنوان بخش جدایی ناپذیری از زندگی بپذیرید; پذیرفتن رویدادهایی که نمیتوان آن ها را تغییر داد, به شما کمک می کند تا بر رویدادهایی که قابل تغییرهستند, تمرکز کنید.خود را بعنوان فردی ارزشمند و قابل احترام و توانمند بشناسید; بی قید و شرط دوست داشتن و کوشش در شناخت نقاط مثبت خود و پرورش دادن
آنها و از سوی دیگر شناخت نقاط ضعف خود و کتمان نکردن آنها دو فایده برای شما دارد. اول اینکه می توانید با شناخت درست نقاط ضعف خود و با واقع بینی, انها را برطرف کنید. دوم اینکه اگر این ضعف ها قابل برطرف کردن نیستند, با پذیرش و کنار آمدن با آنها خودباوری, خود ارزشمندی و در نهایت سلامت روان خود را افزایش دهید.
احساس کفایت اجتماعی را در خود پرورش دهید; مهارتها و راهبردهای اجتماعی شامل مهارتهاي مصاحبه, جرئتمندی و شنیدن صدای دیگران و احترام گذاشتن به احساسات و باورها دیگران را در خود پرورش دهیدو با دیگران همدل شوید. برقراری ارتباط توام با احترام متقابل و با دیگران موجب به هم پیوستگی اجتماعی یعنی احساس تعلق به افراد, گروهها و نهادهای اجتماعی می شود و تاب آوری شما را در برابر دشواری ها افزایش می دهد.
گفتگو پایانی با والدین
به نوجوانان و جوانان اجازه دهید در شرایط دشوار قرار گیرند. تاب آوری خود به خود ایجاد نمی شود مگر اینکه فرد در موقعیت دشوار و ناخوشایندی قرار گیرد تا برای رهایی از آن یا آسیب پذیری کمتر, حداکثر تلاش را برای کشف و استفاده از عوامل محافظت کننده فردی و محیطی بالقوه به کار گیرد.
بنابراین از اینکه فرزندتان در شرایط سخت قرار گیرد, نترسید. اجازه بدهید زندگی را تجربه کند. آنها به زودی باید به شکل کاملا مستقل از پس زندگی شان برآیند.