حالت مستی چگونه اسـت؟ مصرف الکل چـه تاثیراتی بر ظاهر، احساسات و بدن مـا می گذارد؟ آیا مصرف الکل فایده دارد یا تمام آن مضر محسوب می شود؟ اینها سوالاتی هستند کـه ممکن اسـت با شنیدن نام «مشروبات الکلی» بـه ذهن شـما خطور کند. الکل خوراکی می تواند مفید باشد اما با تجویز دکتر، تایین دز مناسب ودر موارد خاص، اما در باقی موارد تمام دنیا میگویند این نوشیدنی مضر اسـت.
با اندازه گيري ميزان الكل موجود در خون فرد ميتوان تعيين کرد چـه ميزان فرد تحت تاثير الكل مي باشد. در زیر حالات ايجاد شده در فرد بر اساس ميزان درصد الكل درون خون بيان گرديده اسـت:
مرحله نشاط آور «%0.12-0.03»:
افزايش اعتماد بنفس و شجاعت فرد، فرد پر حرف تر و اجتماعي تر مي شود، دقتش کاهش مي یابد، چـهره افـروخته، قضاوتش مختل مي گردد، طبق معمول اولين جمله ای كه بـه ذهنش میرسد را سيان ميكند، در حركات ظريف مانند نوشتن دچار مشكل مي شود.
مرحله برانگيختگي «%0.25-0.09»:
خواب آلوده، در درك و بـه خاطر آوردن موضوعات گذشته دچار مشكل مي گردد، واکنش وي در برابر محركات كاهش مي يابد، حركات بدن ناهماهنگ مي شود، سینایي مختل مي شود. حس چشايي و شنوايي كاهش مي يابد.
مرحله سرگشتگي «%0.30-0.18»:
فرد گيج و مبهوت اسـت، شاید نداند كجاست و مشغول چـه كاريست، سرگيجه دارد و تلوتلو مي خورد، بیش از حد احساساتي، خشن و یا مهربان مي گردد، خواب آلوده اسـت و درد را دیرتر احساس ميكند، حركات ناهماهنگ اسـت، قادر بـه گرفتن چیزی كه بـه سمتش پرتاب ميگردد نيست.
مرحله بهت «%0.4-0.25»:
قادر بـه حركت نيست، بـه محركات واكنش نشان نمي دهد، قادر بـه نشستن و ايستادن نيست، استفراغ مي كند، ممكن اسـت بيهوش گردد.
مرحله كما «%0.50-0.35»:
فرد بيهوش اسـت، احساس شديد سرما،رتنفس كم عمق و آهسته ميگردد، ضربان قلب كاهش مي يابد، امكان مرگ وجوددارد.
مرحله مرگ:
ميزان 0.50 درصد و يا بيشتر الكل در خون سبب مرگ مي گردد.
الکل در کل يك سركوبگر دستگاه عصبي مي باشد. افزايش ضـربان قلب، بی حواسي، تهـوع و استفراق، سرگيجه،احساس بي قراري، خستگي و اضطراب، جـریان خون سـطحي افزايش يافته كه موجب تعريق بدن میشود اما جريان خون عضلاني را كاهش داده و موجب درد عضلاني میگردد. اعتماد بنفس و شجاعت فرد افزايش مي یابد.
كنترل رفتاري كاهش يافـته و ممكن اسـت فرد دست بـه عملي زده و يا حرفي بزند كه بعداً پشيمان گردد. فرد اجتماعي تر مي شود. تعادل بدن كاهش مي يابد، قوه تشخيص فرد كاهش مي يابد، واكنش هـای كند بـه محركات. چـون سبب دفع آب بدن ميگردد، ايجاد تشنگي و نياز بـه دفع ادرار افزايش مييابد. میدان دید فرد كاهش يافته و گويي دچار نزديك بيني مي گردد و تنها اشیاء و افراد نزديك بـه خودرا ديده و بـه آن ها توجه ميكند.
یکی از علل عمده مرگ و میر جوانان نوشیدن الکل و رانندگی در حالت مستی اسـت. الکل در عین حال یکی از دلایل مهم بزهکاری، ارتکاب جرم، موفق نشدن در مدرسه، مسایل اجتماعی و عاطفی و خودکشی و استعمال مواد مخدر اسـت. بر اساس آمار موجود 75 درصد نوجوانانی کـه الکل می نوشند، یکبار مواد مخدر را امتحان کرده اند، و این رقم در بین نوجوانانی کـه الکل مصرف نکرده اند بـه 14 درصد کاهش مییابد.
درصد قابل توجه ای از این افراد نوشیدن الکل را از سنین پایین شروع کرده اند. شروع مصرف الکل 10 تا 25 درصد نوجوانها مربوط بـه دوران 11 تا 13 سالگی آن ها می شود، حتی دانش آموزان کلاس چهارم دبیرستان کـه مصرف الکل برای دانش آموزان هم سن و سال انها مساله بزرگی اسـت. در اینجا هم مثل سیگار کشیدن، جوانان از نوشیدن الکل و مضرات آن اطلاعات درستی ندارند.
الکل یک ماده مخدر شبیه بـه نیکوتین یا هروئین اسـت. بر خلاف غذا کـه باید جذب شود الکل مستقیما وارد جریان خون می شود، از آنجایی کـه نوجوانان از بالغ ها کوچک تر هستند تاثیر الکل روی مغز و بدن آن ها بیشتر اسـت. جمعی کـه بـه الکل وابسته می شوند و بـه وجود آن در خونشان احتیاج پیدا می کنند بـه این گروه الکلی میگویند.
الکل روی بخش هـای بازرسی مغز اثر می گذارد. هماهنگی بدن را مختل می کند، موانع بازدارنده و بازرسی کننده را رفع می کند و احساس کاذب از اعتماد بـه نفس در اشخاص تولید می کند و آن گونه اسـت کـه تعداد زیادی از کسانی کـه الکل نوشیده اند هنگام رانندگی با سرعت زیاد رانندگی می کنند و باعث تصادف می شوند.
الکل احساسات را تندتر می کند و اشکال این جاست کـه معلوم نیست کدام یک از احساسات مـا آزاد می شوند. هر کس نسبت بـه مصرف الکل بـه شکلی واکنشی نشان می دهد. ازآن گذشته یک شخص واحد نیز در هر بار مصرف الکل واکنش نشان می دهد. ازآن گذشته نوشیدن الکل باعث شدت مشکلات می شود.
هر کس در مواقعی احساس خجالت دارد. این امر بـه ویژه در میهمانی هایي کـه اشخاص همه ی را الزاماً نمی شناسند بیشتر اسـت. دراین شرایط بعضی ها احساس می کنند با خوردن الکل آسان تر می شوند، اما این راه حل مشکل نیست، بعد از مصرف چند بار الکل فرد دچار اعتیاد می شود و دیگر بدون مصرف الکل نمیتواند در چنین مجالسی شرکت کند.
فعالیت غیرعادی و بیش از حد آنزیمهـای گوارشی تولیدشده در لوزالمعده یکی از عوارض مصرف الکل اسـت. تجمع این آنزیمها میتواند التهاب لوزالمعده یا پانکراتیت را در پی داشته باشد. پانکراتیت از اختلالات بلندمدت اسـت و می تواند تا مدتها موجب ناراحتی بشود. بـهعلاوه، می تواند زمینهساز بروز اختلالات جدی دیگر هم بشود.
کبد ترکیبات مضر برای بدن را تجزیه و دفع میکند. الکل یکی از این ترکیبات اسـت. یکیدیگر از عوارض مصرف الکل در بلندمدت مختل شدن این فرایند اسـت. مصرف بیش از حد الکل می تواند خطر ملتهب شدن کبد، و بروز نارساییهـای کبدی را افزایش بدهد. التهاب کبد، باعث بر جای ماندن اثر زخم بهبودنیافتهای بر روی آن میشود.
از این اختلال با اصطلاح سیروز کبدی یاد میشود. باقی ماندن اثر زخم بر روی کبد بـهمرور زمان آنرا از بین می برد. هرچه آسیب واردشده بـه کبد بیشتر و بیشتر بشود، دفع کردن ترکیبات مضر و سمی ازبدن دشوارتر خواهد شد. این مسئله می تواند زمینهساز بروز اختلالات دیگر بشود. نارسایی کبد باعث تجمع ترکیبات سمی و ضایعات در بدن میشود.
بهمین خاطر، تهدیدی بسیار جدی برای سلامتی اسـت و حتی می تواند منجر بـه مرگ بشود. نارسایی کبد ناشی از مصرف الکل در زنان شایعتر اسـت. جذب الکل در بدن زنان، در مقایسه با مردان بیشتر اسـت. بـهعلاوه، فرایند تجزیه و دفع الکل ازبدن زنان زمانبرتر اسـت. بهمین خاطر کبد زنان سریعتر دچار آسیبدیدگی و التهاب می شود.
غدهٔ لوزالمعده بـه تنظیم استفادهٔ انسولین بدن و میزان گلوکز موجود کمک می کند. مختل شدن کارکرد معمول لوزالمعده و کبد از جمله عوارض مصرف الکل اسـت. این اختلال خطر افت قندخون را بیشتر میکند. افت قندخون در بدن با اصطلاح هیپوگلیسمی شناخته میشود. مختل شدن کارکرد معمول لوزالمعده هم چنین می تواند باعث تولید نشدن انسولین کافی بشود. دراین صورت قند موجود در بدن بـهطور مؤثر بکار گرفته نخواهد شد.
این مسئله هم می تواند منجر بـه بروز هیپوگلیسمی بشود؛ یا ازآن سو، موجب افزایش بیش از حد قندخون بشود. زمانی کـه بدن توانایی متعادل کردن و نظارت میزان سطح قندخون را از دست بدهد، امکان بروز اختلالات مختلف و عوارض جانبی ناشی از دیابت بیشتر میشود. با این تفاسیر، عوارض مصرف الکل برای کسانی کـه از هیپوگلیسمی یا دیابت رنج می برند، بـهمراتب جدی تر خواهد بود.
یکی از ساده ترین روشها برای پی بردن بـه عوارض مصرف الکل و تأثیر آن بر بدن، شناخت بهتر اثری اسـت کـه بر دستگاه عصبی مرکزی میگذارد. گفتار نامفهوم «بیان نامتعادل و آرام یا سریع جملات و کلمات، با لکنت صحبت کردن و …» یکی از نخستین نشانه هـای مصرف بیش از حد الکل اسـت. مصرف الکل می تواند ارتباط معمول میان مغز و بدن را مختل کند.
دراین صورت حفظ هماهنگی در بدن دشوارتر می شود و بـهدنبال آن، حفظ تعادل هم سخت می شود. بهمین خاطر اسـت کـه رانندگی بعد از مصرف الکل ممنوع اسـت. هرچه عوارض مصرف الکل در دستگاه عصبی مرکزی بیشتر میشود «بـهواسطهٔ مصرف بیش از حد الکل در بلندمدت»، نشانه هـای بیشتری بروز پیدا می کنند: یکی ازآنها بیحسی یا مورمور شدن دستها و پاها اسـت.
درکنار این مسائل، حافظهٔ بلندمدت هم تحتتأثیر مصرف بیش از حد الکل قرار می گیرد. بـه بیان بهتر انتقال اطلاعات بـه حافظهٔ بلندمدت دشوارتر میشود. از دست دادن توانایی در تمرکز و ناتوانی در گرفتن تصمیمهـای منطقی یکیدیگر از عوارض مصرف الکل در سیستم عصبی مرکزی اسـت. در بلندمدت، لوب پیشانی یا قدامی ممکن اسـت تحتتأثیر مصرف الکل آسیب ببیند.
کارکرد مسائلی چون نظارت هیجانات و احساسات، حافظهٔ کوتاهمدت، قضاوت و … مرتبط با این قسمت از مغز اسـت. سوءمصرف الکل میتواند زمینهساز بروز آسیبهـای دائمی مغز بشود. بـهدنبال این آسیبهـای دائمی خطر ابتلا بـه اختلالات جدیتری چون سندرم ورنیکه-کورساکوف بیشتر می شود؛ این سندرم درکنار مشکلات دیگری کـه بـه وجود میآورد، حافظه را تحت تأثیر قرار می دهد.
بعضی از کسانی کـه زیاد الکل مصرف می کنند، ممکن اسـت بـهمرور زمان هم از لحاظ جسمانی و هم از لحاظ روحیروانی بـه آن وابستگی پیدا کنند. این وابستگی یکیدیگر از عوارض مصرف الکل اسـت. در نتیجهٔ آن، قطع مصرف الکل بسیار دشوار و بعضا برای سلامتی بـهشدت تهدیدکننده میشود.
در بیشتر موارد، برای ترک الکل بـه کمک و مشاورهٔ متخصص نیاز خواهد بود. بهمین خاطر تعداد زیادی از اشخاص الکلی از زهرزدایی کمک می گیرند. زهرزدایی ایمنترین راه برای رهایی از وابستگی جسمانی بـه الکل اسـت. بسته بـه خطر ناشی از نشانه هـای زهرزدایی و صلاحدید متخصص، طی کردن روند آن ممکن اسـت نیاز بـه بستری شدن داشته باشد یا آنکه بـه صورت سرپایی انجام بگیرد.
نگرانی و اضطراب
عصبانیت
حالت تهوع
رعشه
فشار خون بالا
ضربان نامنظم قلب
عرق کردن شدید
کمی زمان میبرد تا عوارض مصرف الکل در دستگاه گوارش خودرا نشان بدهند. بـه بیان بهتر، مصرف الکل بـهمرور زمان بـه دستگاه گوارش آسیب می رساند و هرچه مصرف بیشتر باشد، آسیب واردشده بـه دستگاه گوارش جدی تر خواهد شد.
در ابتدای امر بافتهـای دستگاه گوارش دچار آسیبدیدگی میشوند. بـهدنبال این مسئله، رودهها دیگر قادر بـه هضم مواد غذایی و جذب مواد مغذی و ویتامینهـای لازم برای سلامت بدن نخواهند بود. در نهایت هم خطر ابتلا بـه سوءتغذیه بیشتر می شود. عوارض مصرف الکل در دستگاه گوارش می تواند بـه اختلالات و ناراحتیهـای زیر منجر بشود:
= افزایش گاز معده
= نفخ
= احساس سیری کاذب
= اسهال یا مدفوع دردناک
خطر ابتلا بـه زخم معده و هموروئید یا بواسیر در کسانی کـه بیش از حد الکل مصرف می کنند افزایش پیدا می کند «بـهخاطر کمآب شدن بدن و یبوست». این اختلالات می توانند خونریزیهـای خطرناک داخلی رابهدنبال داشته باشند. بـهعلاوه اگر زخم معده در همان مراحل ابتدایی تشخیص داده نشود و برای درمان آن اقدام نشود، میتواند منجر بـه مرگ بشود.
یکیدیگر از عوارض مصرف الکل افزایش خطر ابتلا بـه سرطان در اندامهـای دستگاه گوارش اسـت. خطر ابتلا بـه سرطان دهان، سرطان گلو، سرطان مری، سرطان کولون یا رودهٔ بزرگ یا سرطان کبد، در کسانی کـه بـهطور مکرر الکل مصرف می کنند افزایش پیدا می کند. اگر همراه با نوشیدن الکل دخانیات هم استعمال بشود، این خطر بـهمراتب جدی تر خواهد شد.
قلب و ریهها دیگر اندامهایي هستند کـه ممکن اسـت تحتتأثیر عوارض مصرف الکل قرار بگیرند. خطر ابتلا بـه نارساییهـای قلبی در کسانی کـه بـهطور مکرر الکل مینوشند، در مقایسه با افراد عادی بیشتر اسـت. زنان الکلی بیشتر از مردان در دسترس خطر ابتلا بـه این نارساییها قرار میگیرند. از جمله عوارض مصرف الکل در دستگاه گردش خون می توان بـه موارد زیر اشاره کرد:
= فشار خون بالا
= ضربان نامنظم قلب
= دشوار شدن پمپاژ خون بـه قسمتهـای مختلف بدن
= سکته مغزی
= حمله قلبی
= بیماری قلبی
= نارسایی قلبی
پیشتر عنوان شد کـه جذب ویتامینها و مواد مغذی بـهواسطهٔ مصرف الکل تحتتأثیر قرار میگیرد. بـهدنبال این مسئله خطر ابتلا بـه کم خونی بیشتر می شود. کمخونی زمانی اتفاق میافتد کـه تعداد گلبولهـای قرمز خون کاهش پیدا می کنند. از رایج ترین نشانه هـای کمخونی میتوان بـه خستگی اشاره کرد.
بعضی فکر میکنند با نوشیدن الکل و رهایی از احساسات بازدارنده و ناشی از خجالت، لذت بیشتری در رابطهٔ جنسی تجربه خواهند کرد. اما حقیقت خلاف این تصور اسـت. مردانی کـه بـهطور مکرر الکل مینوشند، ممکن اسـت دچار اختلال نعوظ بشوند. بـهعلاوه مصرف بیش از حد الکل باعث کمتر شدن هورمونهـای جنسی ترشحشده می شود و بـهدنبال آن، میل جنسی کاهش پیدا می کند.
ممکن اسـت قاعدگی زنانی کـه الکل مصرف میکنند متوقف بشود. بـهدنبال این مسئله خطر نازایی برایشان بـهمراتب بیشتر میشود. نوشیدن الکل در دوران بارداری خطراتی چون زایمان زودرس، سقط شدن جنین، یا تولد نوزاد مرده رابهدنبال خواهد داشت.
اگرهم کودک بدنیا بیاید، خطر ابتلا بـه برخی اختلالات آیندهٔ وی را تهدید خواهد کرد. جدیترینِ این اختلالات شاید سندرم نابهنجاریهـای جنینی ناشی از الکل «در انگلیسی بـهاختصار FASD» باشد. این سندرم نشانههایي چون ظاهر غیرطبیعی نوزاد، کوتاهی قد، وزن کم و … دارد. برخی دیگر از اختلالاتی کـه این نوزادان را تهدید میکند عبارتاند از:
= مشکلات مربوط بـه یادگیری
= بیماریها و اختلالات طولانیمدت
= مشکلات عاطفی
= رشد غیرطبیعی جسمانی
یکیدیگر از عوارض مصرف الکل در بلندمدت ضعیف شدن استخوانها اسـت. ضخامت استخوانها کم می شود، ضعیفتر می شوند و خطر شکستنشان بـههنگام زمین خوردن یا ضربه خوردن بیشتر می شود. درصورت بروز شکستگی هم بـه مدتزمان بیشتری برای بهبودیشان نیاز خواهد بود.
مصرف بیش از حد الکل ضعف و گرفتگی «انقباض دردناک» عضلانی را هم می تواند بـهدنبال داشته باشد. این ضعف و گرفتگی در نهایت بـه آتروفی تبدیل خواهد شد. آتروفی اختلالی اسـت کـه طی آن پوست یا عضلات قسمتی ازبدن بـهخاطر دریافت نکردن خون کافی بـهمرور تحلیل می روند.
در پایان این مقاله بـه ارائهٔ توضیحاتی دربارهٔ عوارض مصرف الکل و تأثیر آن بر دستگاه ایمنی میرسیم. مصرف بیش از حد الکل باعث ضعف دستگاه ایمنی و دشواری دفاع در برابر میکروبها و ویروسهـای بیماریزا میشود. مصرف الکل در بلندمدت خطر ابتلا بـه ذاتالریه «یا سینهپهلو؛ التهاب ریهها» یا سل را بیشتر میکند؛ بـهعلاوه خطر ابتلا بـه سرطان دهان، سرطان سینه و رودهٔ بزرگ راکه می توانند خطرساز و مهلک باشند.