در اینبخش بهترین خواص ویتامین C برای سلامتی و زیبایی را مرور میکنیم. امروز همچنین با علائم کمبود و فقر ویتامین C در بدن و منابع غنی از ویتامین سی آشنا میشویم. ویتامین c یکی از ضروری ترین ویتامین ها برای بدن مـا می باشد، بدن قادر بـه تولید این ویتامین نمی باشد و همچنین قادر نیست ویتامین C را ذخیره کند. از این رو باید هرروز خوراکی هایي مصرف کنیم کـه حاوی ویتامین سی باشند.
مطالعهي جامعِ انجامشدهاي بر روی بیش از ۴۰۰۰ زن در سن ۴۰ تا ۷۴ نشان می دهد، زنانی کـه ویتامین C بیشتری دریافت می کنند، احتمال بروز چینوچروک و خشکی پوست آن ها کاهش پیدا میکند، زیرا این ویتامین میتواند بـهطور طبیعی سرعت فرایند پیری پوست را کاهش دهد. از ویتامین C برای تولید پروتئین مهمی کـه در ساخت پوست بـهکار می رود، تاندونها، رباطها و رگهاي خونی استفاده می شود.
این ویتامین بـه التیام زخم نیز کمک می کند. علاوهبراین شواهد زیادی وجوددارد کـه نشان می دهد استفاده از ویتامین C در کرمهاي پوستی میتواند باعث کاهش مدت زمان قرمزی پوست در روندهاي درمان پوست مانند برطرف کردن چروک یا زخم شود. حفظ سلامت پوست با استفاده از یک رژیم غذایی سرشار از آنتیاکسیدان یکی از مهمترین روشها برای پیشگیری از سرطان پوست اسـت.
التیام جذب موادمعدنی
برای اینکـه بدن تان مواد غذایی مورد نیازش را دریافت کند و عملکرد مناسبی داشته باشد، سیستم گوارش شـما باید این مواد را از غذاهایی کـه میخورید یا مکملهاي مصرفیتان دریافت کند تا انها در جریان خون جذب شوند.
سپس سلولهاي شـما این ویتامینها و موادمعدنی را جذب میکنند و بـه بدن تان کمک میکنند تا تورم را کاهش دهد و باعث التیام بیماریها شود. جذب ویتامین C می تواند باعث افزایش میزان آهنی شود کـه بدن بزرگسالان و کودکان دریافت می کند.
ویتامین C باعث کاهش خطر ابتلا بـه نقرس می شود کـه نوعی آماس مفصلی دردناک اسـت. دراین بیماری شصت پا بدلیل افزایش اسیداوریک و شکل گیری کریستال در مفصل، سفت، متورم و دردناک میشود.
مطالعهاي طولانیمدت بر روی مردان بالای ۴۰ سال کـه روزانه بین ۱۰۰۰ تا ۱۴۹۹ میلیگرم ویتامین C دریافت کردهاند، نشان داده اسـت کـه خطر ابتلا بـه نقرس دراین افراد ۳۱٪ کاهش پیدا کرده اسـت. دراین مطالعه افرادی کـه در روز بیشتر از ۱۵۰۰ میلیگرم ویتامین C دریافت میکنند، نصف افراد دیگری کـه مکمل دریافت نمی کنند، در دسترس خطر ابتلا بـه نقرس قراردارند.
مبارزه با رادیکال هاي آزاد
ویتامین C یکی از آنتیاکسیدانهایي اسـت کـه میتواند جلوی آسیبهاي ناشی از مولکولهاي خطرناک کـه رادیکالهاي آزاد نامیده می شوند و نیز مواد شیمیایی خطرناک و آلودگیهایي مانند دود سیگار را بگیرد.
رادیکالهاي آزاد می توانند در بدن ساخته شوند ودر بروز بیماریهایي مانند سرطان، بیماریهاي قلبی و ورم مفاصل نقش دارند. هنگامیکـه بدنتان غذا را تجزیه میکند یا زمانیکـه در دسترس دود سیگار، تنباکو یا تشعشع قرار میگیرید، رادیکالهاي آزاد تولید می شوند.
مدتهاست دانشمندان بـه این نتیجه رسیدهاند کـه ویتامین C باعث التیام سیستم ایمنی می شود و نقش مهمی در توانایی بدنتان برای مبارزه با سرماخوردگی و ویروسها دارد.
شـما میتواند روزانه با مصرف ۱۰۰۰ میلیگرم ویتامین C مانع از ابتلا بـه سرماخوردگی شوید و با مصرف ۴۰۰۰ میلیگرم در روز، سرماخوردگی خودرا درمان کنید. همچنین شواهد بسیار خوبی وجوددارد کـه نشان میدهد مصرف ویتامین C در زمانِ سرماخوردگی و آنفلوانزا می تواند خطر ابتلا بـه عوارض بیشتر مانند ذاتالریه و عفونت ریه را کاهش دهد.
تحقیق تازهاي نشان داده اسـت کـه مصرف ویتامین C می تواند بـه افرادی کـه سیستم ایمنیشان بـهخاطر فشارهای روحی و روانی ضعیف شده اسـت کمک کند. با توجه بـه این واقعیت کـه فشار روحی بـه یکی از شرایط رایج در زندگی مـا تبدیل شده اسـت، مصرف کافی ویتامین C می تواند بـهعنوان ابزاری ایدهآل برای سلامت کلیمان در نظر گرفته شود.
کمک بـه درمان سرطان
مصرف زیاد ویتامین C میتواند اثر ضدسرطانی داروهایی راکه در شیمیدرمانی استفاده میشوند، افزایش دهد. همچنین مشخص شده اسـت کـه ویتامین C می تواند تنها سلولهایي را هدف بگیرد کـه بـه این داروها احتیاج دارند.
برخلاف دیگر داروها کـه بـه سلولهاي عادی نیز آسیب می زنند. محققان بر این باورند کـه ویتامین C میتواند درمانی ایمن و مقرونبـهصرفه برای انواع مختلف سرطان و نیز درمانی برای سرطان تخمدان و ریه باشد.
نتایج مطالعهاي منتشرشده در مجلهي تغذیهي بالینی ایالات امریکا نشان داده اسـت، افرادی کـه در خونشان ویتامین C کافی وجوددارد، ۴۲٪ کمتر از افراد دیگر دچار سکتهي مغزی می شوند. مصرف میوه و سبزیجات باعث افزایش سطح ویتامین C خون میشود، پس سعی کنید میزان میوه و سبزیجاتی راکه در روز مصرف میکنید افزایش دهید.
التیام عملکرد فیزیکی
ممکن اسـت مصرف بیشتر ویتامین C در رژیم غذاییتان باعث التیام عملکرد فیزیکی و تقویت ماهیچههایتان شود. این موضوع بـهویژه در افراد مُسن صادق اسـت. مصرف مکملهاي دارای ویتامین C میتواند باعث افزایش جذب اکسیژن هنگام انجام تمرینات ورزشی شود.
عده اي از مطالعات نشان داده اسـت این ویتامین میتواند باعث کاهش فشار خون نیز شود. پیش از ورزشهاي سنگین مانند ماراتن، مصرف ویتامین C ممکن اسـت از عفونتهاي تنفسی فوقانی کـه گاهیوقتها پس از این نوع ورزشها ایجاد میشود پیشگیري کند. این ویتامین همچنین میتواند عملکرد ریهها و مجاری تنفسی شـما را التیام بخشد.
ویتامین c حاوی آنتی اکسیدان اسـت و کلاژنسازی پوست را بالا میبرد و از بروز نشانههاي پیری پیشگیري میکند. ویتامینc خاصیت ارتجاعی پوست را افزایش می دهد. بـهدلیل خاصیت کشسانی کـه بـه پوست میدهد چین و چروک و خطوط پوست را هم التیام میبخشد.
استفاده مداوم از ویتامین c نه تنها در درخشش پوست بلکه برای مرطوب نگه داشتن و نرمی و لطافت پوست نیز مناسب اسـت، مخصوصاً افرادی کـه پوست خشکی دارند باید بـه مراتب از ویتامین c بیشتری استفاده کنند. برای افزایش رشد موها و جلوگیري از پوسته شدن کف سر و ایجاد شوره و همینطور برای سفت شدن ناخن ها می توانید روی ویتامین c حساب کنید.
سعی کنید ۲ یا ۳ مورد از غذا هاي زیر را در رژیم غذایی روزانهتان بگنجانید؛ اینکار بشما کمک می کنید تا سطح بهینهي ویتامین C بدنتان را حفظ کنید.
= گواوا: ۱ میوه، ۳۷۷ میلیگرم
= انگور فرنگی سیاه: ۱ فنجان، ۲۰۳ میلیگرم
= فلفل قرمز: ۱ فنجان خام، ۱۹۰ میلیگرم
= کیوی: ۱ برش، ۱۶۴ میلیگرم
= فلفل سبز: ۱ فنجان ریزشدهي خام، ۱۲۰ میلیگرم
= پرتقال: ۱ شماره بزرگ، ۸۲ میلیگرم
= توتفرنگی: ۱ فنجان، ۸۹٫۴ میلیگرم
= پاپایا: ۱ فنجان قطعهشده، ۸۶٫۵ میلیگرم
= بروکلی: ۱ فنجان خام، ۸۱٫۲ میلیگرم
= کلم کالی: ۱ فنجان خام، ۸۰ میلیگرم
= جعفری تازه: ۱ فنجان، ۷۹٫۸ میلیگرم
= آناناس: ۱ فنجان، ۷۸٫۹ میلیگرم
= کلم بروکسل: ۱ فنجان خام، ۷۴٫۸ میلیگرم
= گریپفروت: ۱ فنجان، ۷۱٫۸ میلیگرم
= نخود سبز: ۱ فنجان خام، ۵۸ میلیگرم
= گلکلم: ۱ فنجان خام خردشده، ۴۶٫۴ میلیگرم
= انبه: ۱ فنجان، ۴۵٫۷ میلیگرم
رژیم غذایی نامناسب، اعتیاد بـه الکل، بیاشتهایی عصبی، مشکلات ذهنی شدید، سیگار کشیدن و دیالیز از جمله رایج ترین عواملی اسـت کـه خطر کمبود ویتامین ث را افزایش میدهد. با اینکـه ممکن اسـت چند ماه طول بکشد تا علائم کمبود ویتامین C گسترش پیدا کند، نشانههایي وجوددارد کـه همیشه باید مراقب آنها باشید.
پوست خشک و ناهموار
ویتامین C برای پوست نقش پررنگی ایفا می کند؛ چرا کـه میزان کلاژنسازی را افزایش میدهد. کلاژن پروتئینی اسـت کـه در پوست، مو، مفاصل، استخوانها و رگهاي خونی بـهوفور وجوددارد. هنگامیکه میزان ویتامین C کاهش پیدا می کند، نوعی اختلال پوستی بنام کراتوز پیلاریس «Keratosis pilaris» گسترش پیدا میکند.
کراتوز پیلاریس نام شرایطی اسـت کـه در آن سطح پوست در نواحی پشت ساعد دست، رانها یا پشت باسن، بدلیل تجمع پروتئین کراتین داخل منافذ، ناهموار و شبیه پوست مرغ می شود. کراتوز پیلاریس طبق معمول بعد از ۳ الی ۵ ماه از مصرف ناکافی ویتامین C ظاهر می شود و با مصرف قرص ویتامین ث یا مکمل برطرف خواهد شد.
کمبود ویتامین C می تواند با ایجاد مشکل در ساختار پروتئین مو باعث رشد مو هاي پیچخورده و تابدار شود. پیچخوردگی مو هاي بدن یکی از نشانههاي مهم کمبود ویتامین ث اسـت، اما طبق معمول بـهاسانی قابل تشخیص نیست، چراکه این موها بدلیل نازکی زیاد، خیلی زود میشکنند و میریزند. مشکل رشد مو هاي غیرطبیعی طبق معمول با یک ماه مصرف مناسب ویتامین C درمان می شود.
ناخن هاي قاشقی شکل با لکه ها یا خطوط قرمز
ناخنهاي قاشقی را می توان از روی فرم مقعر و نازک و شکننده بودن تشخیص داد. اغلب این نشانهها بعنوان علائم کمبود آهن شناخته میشوند اما با کمبود ویتامین C هم مرتبط هستند.
لکهها یا خطوط عمودی قرمز زیر ناخن ممکن اسـت بدلیل ضعیف شدن و پارگی رگهاي خونی در اثر کمبود ویتامین C ظاهر شوند. با اینکـه ظاهر ناخنهاي دست و پا ممکن اسـت بـه تشخیص کمبود ویتامین ث کمک کند، اما بـه تنهایی دلیل کافی برای تشخیص این مشکل نیست.
پوست سالم، بـهویژه در لایهي اپیدرم یا بیرونی، حاوی میزان زیادی ویتامین C اسـت. ویتامین C با محافظت از پوست در برابر رادیکالهاي آزاد خورشید و آلودگیهاي هوا مانند دود سیگار، بـه داشتن پوست خوب کمک میکند. همچنین سرعت کلاژنسازی کـه باعث درخشش و جوانی پوست میشود را افزایش می دهد.
مصرف زیاد ویتامین C با داشتن پوست بهتر و زیباتر مرتبط اسـت، در حالیکه مصرف ناکافی آن میتواند خطر خشکی و چین و چروک پوست را تا ۱۰ درصد افزایش دهد. پوست خشک و آسیبدیده ممکن اسـت دلایل دیگری هم داشته باشد، بهمین دلیل نمیتوان بـه تنهایی آنرا نشانهي کمبود ویتامین C در بدن دانست.
کبود شدن سریع
کبودی بدن هنگامی اتفاق میافتد کـه رگهاي خونی زیر پوست پاره شوند و خون در آن ناحیه پخش شود. در اثر کمبود ویتامین C تولید کلاژن کاهش پیدا میکند ودر نتیجه رگهاي خونی ضعیف میشوند. کبودی بدلیل کمبود ویتامین ث ممکن اسـت بسیار بزرگ یا بـه شکل نقطههاي کوچک بنفش زیر پوست ظاهر شود. کبود شدن سریع یکی از علائم اولیه در تشخیص کمبود ویتامین ث اسـت.
دیر خوب شدن زخم ها
از آنجا کـه کمبود ویتامین ث سرعت تولید کلاژن را کاهش میدهد، باعث میشود زخمها با سرعت کمتری التیام پیدا کنند. تحقیقات نشان داده کمبود ویتامین ث در افرادی کـه دچار زخم هاي مزمن پا هستند بسیار شایعتر از سایرین اسـت. در مواردی کـه کمبود ویتامین C خیلی شدید باشد، حتی ممکن اسـت زخمهاي کهنه دوباره باز شوند ودر خطر عفونت قرار بگیرند.
درد و ورم مفاصل
از آنجا کـه مفاصل بافتهاي هم بند سرشار از کلاژن دارند، ممکن اسـت در اثر کمبود ویتامین C دچار مشکل شوند. موارد زیادی از گزارش درد مفاصل وجوددارد کـه با کمبود ویتامین C مرتبط بودهاند ودر عده اي از موارد درد آنقدر شدید بوده کـه فرد توانایی راه رفتن نداشته اسـت.
خون ریزی درون مفاصل نیز یکی از مشکلاتی اسـت کـه میتواند بدلیل کمبود ویتامین C در افراد رخ دهد و باعث ورم و درد بیشتر در مفاصل شود. هردو این علائم را در صورتی کـه بدلیل کمبود ویتامین C باشند، می توان با مصرف قرص ویتامین ث در طول یک هفته برطرف کرد.
ضعیف شدن استخوان ها
کمبود این ویتامین حیاتی می تواند روی سلامت استخوان ها هم تاثیر بگذارد. در واقع مصرف کم ویتامین C با افزایش خطر شکستگی و پوکی استخوان مرتبط اسـت. تحقیقات نشان داده اسـت نقش این ماده در استخوانسازی یکی از مهمترین خواص ویتامین C اسـت و کمبود آن می تواند پوکی استخوان را تشدید کند.
قرمزی، التهاب و خون ریزی لثه ممکن اسـت نشانۀ کمبود ویتامین C باشد. بدون دریافت ویتامین C کافی، ممکن اسـت بافت لثه ضعیف و ملتهب شود و رگ هاي خونی بـه اسانی خون ریزی کنند. در مراحل پیشرفتهي کمبود ویتامین C، لثهها کبود و خراب می شوند. در نهایت ممکن اسـت دندانها بدلیل لثههاي ناسالم و ضعف لایه میانی، بیفتند.
فقر آهن و کمبود ویتامین C طبق معمول باهم ظاهر می شوند. علائم کمخونی فقر آهن شامل رنگپریدگی، خستگی، تنگی نفس حین ورزش، خشکی پوست، سردرد و ناخنهاي قاشقی شکل میشود. میزان پایین ویتامین C با کاهش جذب آهن از غذا هاي گیاهی و تاثیر منفی روی متابولیسم آهن در بدن باعث تشدید فقر آهن میشود.
کمبود این ویتامین خطر خون ریزی شدید را هم افزایش میدهد کـه خود می تواند منجر بـه کمخونی فرد هم شود. در صورتی کـه کم خونی فقر آهن شـما برای مدت طولانی درمان نشد، بهتر اسـت آزمایش خون دهید تا از میزان ویتامین C بدن خود با خبر شوید.
خستگی و خلق و خوی بد
دو مورد از جدید ترین علائم کمبود ویتامین C کـه محققین بـه آنها پی بردهاند خستگی و خلقوخوی بد اسـت. این علائم حتی ممکن اسـت قبل از افت شدید ویتامین C هم ظاهر شوند. در حالیکـه خستگی و تحریک پذیری ممکن اسـت جزو نخستین علائم ظاهری باشند، طبق معمول بعد از چند روز مصرف کافی ویتامین ث یا حتّي مصرف دوز بالای ویتامین در 24 ساعت، از بین خواهند رفت.