دختران اصفهانی که با انتشار ویدیو آنها گذشته از خودکشی بازهم جامعه را در شوک فرو بردند, هم چنان با خودکشی خود تیتر رسانه ها میباشند. مگر می شود آدمی در چنین اوضاع پرنشاطی باشد و در عین حال در صدد خاتمه دادن به زندگی خود باشد؟چه واقعیت تلخ و هشداردهندهاي در پشت این خندههاي تلخ وجود دارد؟
تقریبا بیشتر ما فیلم گذشته از اقدام به خودکشی دو دختر اصفهانی را دیدهایم. برای شمار زیادی از شاهدان این فیلم, خندهها و نوع رفتارهای این دو نفر سوال برانگیز و بسیار عجیب و دردناک هست.در کنار تمام تحلیلها و نظرات کارشناسی گوناگونی که این روزها برای جواب به چرایی وقوع این موضوع مطرح می شود لازم هست به دنبال جواب این سئوال ها هم باشیم;
مگر می شود آدمی در چنین اوضاع پرنشاطی باشد و در عین حال در صدد خاتمه دادن به زندگی خود باشد؟
چه واقعیت تلخ و هشداردهندهاي در پشت این خندههاي تلخ وجود دارد؟
چه اقداماتی میتوانستیم برای پیشگیري از وقوع این رخداد تلخ انجام دهیم که نسبت به آنها بی دقت بودیم؟
چطور می توان از بروز حوادث نمونه دیگر جلوگیری کرد؟
پزشک سیدکاظم ملکوتی, رئیس جمعیت جلوگیري از خودکشی ایران, روانپزشک, عضو دانشگاه علوم پزشکی ایران در جواب به این سئوالها می گوید; “دلیری ” و “نترسی” که این دو نفر کوشش می کنند به رخ بکشند, داستان از بحبوحه استیصال, ترس, ناامیدی و تنهایی آنان هست که با خنده از حال درون خود حرف میزنند.
این جملات که “دیدی انجام دادم …”, واقعیت تلخی را پدیدار میکند; آنان قبلاً چنین تهدیدی را برای رفقا یا والدین و غیره مطرح کردهاند اما انگار کسی گفته بود; “جرأتش را نداری یا جگرش را نداری.”
اتفاقاً بیتوجهی نزدیکان به این تهدیدها, اولین خطای شایعی هست که معمولا در ارتباط با خودکشی دیده می شود. در شمار زیادی از موارد نزدیکان این تهدیدها را مزاح, بازی برای ترساندن, تهدید و غیره تلقی می کنند. آنان با خود میگویند; “اگر این حرفها جدی بود تاکنون اقدام کرده بود. این برای چندمین بار هست که تهدید می کند.”
خانواده و اولیای مدرسه باید همواره به این تأکید متخصصان دقت داشته باشند که بیان فکر خودکشی و تهدید به خودکشی همه ي وقت باید جدی گرفته شود. به خصوص اگر بارها تکرار شود. پیشینه اقدام به خودکشی احتمال بروز اقدام را 20 تا 25 برابر افزایش میدهد. هر اقدام بعدی میتواند شدیدتر و مهلکتر از دفعه گذشته باشد.
وقتی نوجوانی زیر فشار روانی قرار دارد, علامتهاي آن حتما در رفتار و کیفیت تحصیلش در مدرسه و خانواده تظاهر میکند. علامتهایي که اگر مشاوران و اولیای مدرسه و اعضای خانواده به آن دقت میکردند, میتوانستند صدای زنگ خطر را بشنوند و ببینند.
افسردگی در نوجوانان میتواند به شکل پرخاشگری و بروز رفتارهای خشن نمایان شود. در واقع اقدام به خودکشی در این دختران, وسیلهاي برای ابراز خشم آنان بوده هست تا به نزدیکان خود اثبات کنند که حرف آنان پوچ نیست بلکه جدی هست. خانوادهها میتوانستند به محض دیدن رفتارهای فرزندشان, دشوار را با مشاور مدرسه یا مرکز مشاوره تعلیم و پرورش مطرح کنند و چتر حمایتی روانی مناسبی برای فرزندان خود فراهم کنند.
مهم ترین اقدامات جلوگیري کننده بعد از خودکشی
شمار زیادی از رفقا این دو نوجوان در شک و بهت روانی به سر میبرند و این خود, مسأله بسیار مهم دیگری هست که حتما باید مورد دقت خانوادهها, اولیای مدرسه و مسئولان قرار گیرد.مشاوران مدرسه باید نسبت به این موضوع اقدامات موثری هم چون ارائه تعلیمهاي لازم و مشاورههاي کوتاه مدت به همکلاسیها, سایر دانش آموزان مدرسه و حتی اولیای مدرسه انجام دهند.
تعلیم علایم افسردگی و شرایط چالش روانی به اولیا مدرسه, والدین و دانشآموزان میتواند در شناسایی افراد و دانشآموزان در معرض خطر کمک کند و موجب جلوگیري از تکرار پیشامداي نمونه شود. چنین اقدامی می تواند از جانب مرکز مشاروه سازمان تعلیم و پرورش و یا کارشناسان بهداشت روان شبکه بهداشت انجام شود.
با دقت به اینکه خودکشی یک پدیده اجتماعی هست و آثار روانی و اجتماعی زیادی بر جامعه تحمیل میکند, کتمان این پیشامد دهشتناک نه تنها به جلوگیری از بروز وقایع نمونه کمک نمیکند بلکه خطر بروز آن را نیز میتواند افزایش دهد. بناراین بررسی روانشناسانه و درک صدمههاي موجود در فرد متوفی و اقدام کننده به خودکشی میتواند از بروز موارد نمونه پیشگیري کند. گرچه به شرط آن که این اقدامات به تعلیمهاي مناسب در خانواده و مدرسه منتهی شود.