روش های تشخیص و درمان بیماری سرطان روده

مریضی سرطان روده افراد را با دشواری های بسیار جدی مواجه میکند, پس بهتر هست در ابتدا و مراحل آغاز تشخیص داده شود.به قول پزشک مهدی عالم رجبی, متخصص جراحی و فلوشیپ جراحی گوارش- لاپاروسکوپی, در کشورهایی هم چون کشور آمریکا به افراد پیشنهاد میشود برای تشخیص این مریضی بعد از 50 سالگی کولونوسکپی انجام دهند.

در صورت تشخیص زودهنگام, فرد قادر به درمان هست. کولونوسکپی می‌تواند این مریضی را پیش از مراحل پیشرفته, پدیدار کند. با پزشک رجبی در مورد دیگر شیوه هاي تشخیص و راه هاي درمان سرطان روده گفتگو کرده ایم.در مورد سرطان روده گفته می‌شود که اگر زود تشخیص داده شود, امکان بهبودی مریض وجود دارد

اما در سایت خود شما گفته شده چهارمین سرطان شناخته شده بدن و سومین علت مرگ و میر در اثر سرطان هست. در صورتی که می‌توان آن را درمان کرد چرا مرگ و میر ناشی از آن آمار بالایی دارد؟

اول اینکه شیوع آن چندان هست؛ مثلاً شمار بیشتری از مردم درگیر سرطان کلون به نسبت سرطان کیسه صفرا می‌شوند. بر طبق آمارهای رسمی سالانه بیش از یک میلیون نفر در جهان به سرطان روده مبتلا میشوند که سالانه به این مقدار افزوده می‌شود. در ایالات متحده سالانه بیش از 150 هزار مورد اخیر سرطان روده بزرگ کشف

که حدود 45 هزار مورد آن منجر به مرگ و میر میشود. همجنین شیوع آن در مردان بیش از زنان بوده و در اکثر موارد در افراد بالای 50 سال رخ میدهد.

چرا شمار زیادی درگیر این مریضی می‌شوند؟

عوامل محیطی و ژنتیکی زیادی در این مسئله دخیل میباشند, اما علت واضح شناخته شده اي را نمیتوانیم برای آن اسم ببریم. اگر میدانستیم دلایل واضح و شناخته شده آن چیست, جلوی آن را می توانستیم بگیریم. یک سری از دلایل, مریضی هاي ژنتیکی خاصی میباشند مثلاً کسی که روده هایش مبتلا

به مریضی هاي التهابی یا “پولیپوز” هست, اگر این مریضی ها تشخیص داده شود, بیمارها در سیر درمان قرار میگیرند و با پیگیری میتوان جلوی سرطان را گرفت با این حال درصد زیادی از مردم به سرطان روده مبتلا میشوند بدون اینکه ما علت خاصی را در انها پیدا کنیم.

گفته می‌شود آلودگی هاي محیطی, برخی غذاها و داروها تاثیرگذار میباشند, منتهی تاثیر همه ي انها قطعی نیست و فقط میگویند “ممکن هست” این عوامل اثرگذار باشند. این جور نیست که بگوییم هر شخصی که فلان دارو را مصرف کرد, باید کولونش را جراحی کند.

موضوع دوم این هست که ما در کشورمون سیستم شناخته شده اي نداریم که بخواهیم مردم عادی را برای این مریضی بازرسی کنیم. حرف هایي هم که می‌زنیم براساس کارهایی هست که در دیگر کشورها انجام شده مثلاً در کشور آمریکا بعد از 50 سالگی مردم کولونوسکپی انجام می‌دهند

تا متوجه شوند سرطان دارند یا نه. ما در ایران چنین برنامه اي نداریم. تنها پیشنهادمان به مراجعان بالاتر از 50 سال, این هست که کولونوسکپی انجام دهند. برنامه ریزان هر کشوری با دقت به درآمد و امکاناتی که دارند, برنامه ریزی می‌کنند که چه اقداماتی در اساس بهداشت آن کشور انجام شود.

ما در کشورمون هنوز برای این موضوع برنامه خاصی نداریم مثلاً تا جاییکه آگاهی دارم برخی نهادها مثل نیروهای مسلح یک زمانی تصمیم داشتند از افراد بالای 50 سال عضو این ارگان بخواهند که کولونوسکپی انجام دهند. اگر روزی برسد که از مردم بخواهیم از سن خاصی کولونوسکپی را شروع کنند ممکن هست بتوانیم متوجه وجود درجات پایین تر سرطان کولون در مردم شویم که درمان پذیر هست.

اینکار خرج بر هست؟

قطعا. چون باید ببینیم چطور میخواهیم پیگیری هایمان را انجام دهیم. باید مشخص کنیم از طریق کدام یک از روشهای آزمایش مدفوع, کولونوسکپی یا تصویر قصد پیگیری سرطان را داریم. هر کی از آنها خرج هاي خودشان را دارند مثلاً اگر قرار هست صد نفر کولونوسکپی انجام دهند,

باید ببینیم چند نفر از میان آنها مشکوک به سرطان میباشند تا خرج کولونوسکپی و پیدا کردن سرطان مشخص شود. در نهایت هم میزان خرج اي که از طریق پیدا کردن افراد مبتلا به سرطان کولون مشخص میشود با خرج اي که برای شیمی درمانی صرف می‌شود, سنجش و آن وقت می‌توان نتیجه گرفت

که مثلاً کولونوسکپی نسبت به شیمی درمانی مقرون به صرفه تر هست یا نه. در ایالات امریکا جلوگیری و کولونوسکپی به صرفه تر بوده هست و به همین علت کولونوسکپی برای تشخیص سرطان رواج دارد.

خرج هاي درمان برای بیماران سرطان روده به طور متوسط چقدر هست؟

دقیقا نمی‌دانم چه مقدار خرج دارد اما چندی گذشته آماری در مورد سرطان سینه گفته شد که خرج کشوری برای این سرطان حدود 50 میلیون تومن هست. برای سرطان روده هم قطعا کمتر از این نیست. ما مجبوریم مریض را رادیوتراپی, شیمی درمانی و جراحی کنیم. قسمت اعظم داروها و وسایل جراحی هم از بیرون از کشور وارد میشوند. وقتی وسایل پزشکی گرانقیمت باشند, خرج زیادی نیز برای آن داده میشود.

در سرطان روده بزرگ چه اختلالی روی میدهد؟

سرطان رشد غیرمعمول و خارج از قاعده گروهی از سلول هاي تغییر شکل داده هست که به سرعت بزرگ شده و رفته رفته به بافت هاي اطراف خود تهاجم و سپس نقاط دورتر «متاستاز» دست اندازی میکنند.

در کولون سرطان به صورت معمول از زایده هاي مخاطی که پولیپ نامیده می‌شوند آغاز شده و پس از رشد به داخل روده و جدار آن به بافت هاي اطراف خود و داخل شکم تهاجم میکند ضمن اینکه امکان متاستاز سلول هاي سرطانی در تمام مراحل وجود دارد. کبد و ریه از شایع‌ترین مناطق متاستاز میباشند.

علامت هاي ابتلا به این مریضی چیست؟

در 75 درصد موارد ابتلا به سرطان کولون در افراد عادی بدون هیچ پیشینه خانوادگی و یا موارد خطر دیگر رخ میدهد و بدبختانه در مراحل آغاز اغلب بدون علایم هست. همین طور هر گونه تغییر در اجابت مزاج اعم از یبوست یا اسهال, درد شکمی, خونریزی گوارشی, دفع ترشحات غیرمعمول از مقعد, تغییر قطر مدفوع, کاهش وزن شدید یا کم خونی به ویژه در مردان و در سنین بالا شک به وجود سرطان کولون را برانگیخته و اقدامات تشخیصی مناسب آن آغاز میشود.

پزشکان پس از معاینه مریض مشکوک به سرطان هاي کولورکتال وی را جهت کولونوسکوپی ارجاع میدهند. کولونوسکوپی یا مشاهده درون روده بزرگ, برترین و مطمئن ترین راه برای تشخیص یا رد سرطان کولون هست. اینکار به صورت معمولی حتی زیر بیهوشی در درون مقاله انجام میشود. سراسر روده بزرگ و راست روده مریض دیده میشود و در صورت وجود پولیپ یا ضایعه مشکوک, همانند برداری صورت می‌گیرد.

راه هاي تشخیصی دیگر مثل آزمایش مدفوع جهت یافتن خون درون آن, آنجام تصویر برداری هاي رنگی مثل انمای باریوم نیز وجود دارد که نه تنها دقت تشخیصی کولونوسکپی را دارد بلکه در صورت مثبت شدن کولونوسکپی, پس از آن پیشنهاد میشود.

پس از تشخیص نیز از سی تی اسکن و ام آر آی جهت تعیین وسعت مریضی و تعیین روشهای درمانی بهره گیری می‌شود. این نکته را هم باید یادآور شد که هیچ گونه تست خونی جهت تشخیص سرطان کولورکتال وجود ندارد.

چه روشهای درمانی جهت درمانی وجود دارد؟

هرچند شمار مبتلایان به سرطان کولورکتال در حال افزایش هست اما خوشبختانه روشهای درمانی نسبتا موثری برای آن وجود دارد. جراحی الان برترین و موثرترین روش درمانی در این مریضی هست. جراح حاذق و دارای دانش کافی در درمان سرطان و روشهای جراحی آن با انجام یک عمل صحیح و برداشتن تمام بافت هاي

سرطانی بیشترین کمک را به مریض و بهبود اوضاع زندگی وی میکند. ضمن اینکه روشهای مدرن شیمی درمانی و رادیوتراپی کمک فراوانی در افزایش طول عمر این بیماران داشته هست.

آیا انجام جراحی سرطان روده بزرگ با گذاشتن استومی «بیرون گذاشتن روده از جدار شکم» برابر هست؟

مسلما پاسخ این سوال منفی هست. امروزه با ترقی هاي پدید آمده در شگرد هاي جراحی و وجود ابزارهای اخیر انجام استومی دائمی به ندرت پیش می‌آید و اغلب بیماران یا طی همان عمل آغاز یا پس از طی یک دوره 6 هفته اي وجود استومی موقت را دفع طبیعی میکنند.

از لحاظ شیوه هاي درمانی چقدر منطبق با معیارهای جهانی هستیم؟

در سرطان کولون خیلی از جهان عقب نیستیم. منظورم هم از جهان کشورهای پیشرفته و صنعتی هست وگرنه در سطح کشورهای منطقه احتمالا ترکیه کمی از ما جلوتر باشد و بقیه اصلا در حد ما نیستند. شیوه هاي تشخیصی ما نیز مثل کولونوسکپی, سیتی اسکن و… مفید هست. ممکن هست یک سری

آزمایش هاي ژنتیکی را نداشته باشیم که آنها را برای آزمایشگاه هاي معتبر جهان می فرستیم. نمیگویم تمام درمان هاي جراحی ما با استانداردهای اروپا برابر میباشند اما جراح هایي داریم که در حد استانداردهای اروپا و ایالات امریکا کار میکنند. به غیر از دستگاه هاي روبوتیک, بقیه شیوه هاي اخیر سرطان روده را آن هم در حد خیلی بینظیر انجام می‌دهیم. داروهای شیمی درمانی هم در درون کشور وجود دارد.

از نظر میزان شیوع سرطان روده ایران در چه جایگاهی قرار دارد؟

بدبختانه آماری از میزان شیوع سرطان در مملکت خود ما نداریم. اما از آن چه میبینم, شیوع سرطان در کشور ما نباید تفاوت زیادی با نقاط دیگر داشته باشد. در مورد سرطان روده گفته میشود یک مریضی غربی هست اما به نظر میرسد در کشور ما هم سرطان روده خیلی چندان هست.

آن چه که مسلم هست ایران از مناطق پرخطر برای شیوع این سرطان بوده و سالانه بر شمار افراد مبتلا افزوده می‌شود. افسوس برانگیزتر اینکه سن افراد مبتلا در ایران در حال کاهش هست و جوانان زیادی با این مریضی به پزشکان مراجعه میکنند.

کسی که درمان میشود, چه کارهایی باید انجام دهد تا جلوی رشد مجدد مریضی را بگیرد؟

اول اینکه باید با تیم درمان کاملا هماهنگ باشد و داروهایش را با انها چک کند. مریضی که برای سرطان روده جراحی کرده, به فرض اینکه به دیگر نقاط بدن سرایت نکرده باشد, بعد از طول دوره درمان حتماً باید کولونوسکپی سالیانه انجام دهد.

پافشاری ما این هست که چنین بیمارانی تا ده سال باید مرتب چک شوند. سیتی اسکن و آزمایش هاي خون دوره اي هم صورت میگیرد. در صورت وجود کوچک ترین شک نسبت به عود مریضی در جای دیگری از بدن, فورا باید به سراغ آن رفت. در این صورت برخی بیماران قابل درمان میباشند و نیاز به جراحی و برخی احتیاج به شیمی درمانی دارند.

چرا سن 50 سال مهم هست؟

چون زیر 50 سال, سرطان حالت ارثی پیدا می‌کند.