در اینبخش بـه معرفی قدیمیترین سازه هاي دنیا میپردازیم، سازه هایي کـه در زمان و نوع خود خاص ترین و اعجاب انگیز ترین بوده اند، البته میدانیم کـه کعبه یا تخت جمشید هم قدمت تاریخی بالایی دارند اما ملاک مـا دراین مقاله بهترینها در زمینه طراحی و اندازه هستند، در ادامه از اهرام ثلاثه مصر گرفته تا آرامگاه کوروش کبیر فرمانروای صلح و انسانیت برترین سازه هاي کهن رابه شـما معرفی میکنیم.
این لیست از رتبه آخر بـه اول دسته بندی شده اسـت و رتبه اول هم خود در بین بناهای تاریخی جهان، رتبه دهم بشمار می رود. یعنی ۱۰ ساختمان، دیوار و غار دیگر کـه دستکند و دستساز بشر هستند نیز در دنیاوجود دارد اما مـا دراین پست بهمین 10 مورد بسنده کردهایم. همین بس کـه بدانید کهنسالترین بنای ساخته شده بـه دست انسان یک غار در یونان اسـت کـه 21 هزار سال پیش از میلاد مسیح ساخته شده اسـت.
سال ساخت: 125 سال پس از میلاد
گفته می شود کـه درحدود ۲ هزار سال پیش رومیها بـه ساخت بناهایی مشابه Pantheon، شاهکارهایی با سقفهاي گنبدی و 12 ستون گرانیتی اقدام میکردهاند. این بنا، قدیمیترین ساختمان موجود روی کره خاکی اسـت کـه همان گونه مورد استفاده قرار می گیرد و معماری و تزئینات سقف و دیوارهای آن بینظیر و نفسگیر هستند.
سال ساخت: ۷۰ – ۸۰ سال پس از میلاد
این بنا کمی قدیمیتر از پنتئون اسـت و مشهورترین بنای مخروبه شهر رم بشمار میرود. متاسفانه درسالهاي اخیر بدلیل حضور گردشگران زیاد، بخشهایي از سالن تماشای جنگ گلادیاتورها در حال خراب شدن اسـت. این آمفیتئاتر درحدود ۸۰ سال پیش از میلاد مسیح ساخته شده اسـت و گفته می شود کـه گنجایش ۵۰ هزار نفر را داشته. اغلب حدود ۵ هزار حیوان وحشی و درنده دربخش آغازین رویداد هـای خونین کشته می شدند.
سال ساخت: ۱۶ سال پیش از میلاد
یکی از بهترین معابد رمی جهان کـه بـهخوبی ازآن محافظت و نگهداری شده اسـت، خانه مستطیلی یا همان Maison Carrée اسـت کـه در شهر نیم در جنوب کشور فرانسه قرار دارد. این بنا ۱۶ سال پیش از میلاد مسیح ساخته شده اسـت، زمانی کـه شهر خانهي ۶۰ هزار روح بود.
سال ساخت: ۲۴۶ – ۲۰۸ پیش از میلاد
این ساختمان بسیار وسیع در طول ۳۸ سال ساخته شده اسـت و بـهتدریج ودر طول سالها بخشهاي مختلف آن کشف و حفاری شده اسـت. چیدمان این سربازهای نگهبان حدود ۸ هزار سرباز، ۱۳۰ ارابه جنگی با ۵۲۰ اسب و ۱۵۰ سواره نظام را شامل می شد؛ کـه بخش بسیار کوچکی از عظمت این بنا بشمار میرود.
سال ساخت: ۳۰۰ سال پیش از میلاد
«گنبد بزرگ» در ۳ قرن پیش از میلاد مسیح توسط امپراتور بزرگ آشوکا بنا شده اسـت. در اطراف آن نمادهایی وجوددارد کـه هر کدام نشان دهنده عشق، صلح، اعتماد، و شجاعت اسـت. این گنبد درروستای کوچک سانچی واقع شده و یکی از اماکن مهم زیارتی بودایان اسـت. این بنا با تزئینات سنگی بسیار زیبای خود درسال ۱۸۱۸ توسط افسرهای انگلیسی کشف شد.
اما گفته میشود حدود یک قرن طول کشید تا باستانشناس بریتانیایی موسوم بـه سر جان مارشال متوجه شود کـه تعداد زیادی از این پنلهاي سنگی مجسمهدار بازگوکننده داستان آشوکا هستند؛ کسیکه پیش از رسیدن بـه حکومت ماگادها در تین منطقه زندگی میکرد. استوپای سانچی، مشهورترین استوپای آجری هند، کـه ورودی آن از سمت جنوب بـه صورت پلکانی بـه داخل راه دارد.
ارتفاع گنبد آن از زمین ۱۵ متر اسـت و ساقه آن ۶ متر بلندی دارد. در بالای گنبد فضای مربعی بنام «هاریکا» قرار دارد و وسط آن دکل مزین با چند پر نصب شده اسـت. دور تا دور محل استوپا را نرده سنگی گردی میپوشاند کـه از چهار سمت دارای چهار دروازه اسـت. استوپا محل حفظ خاکستر مردگان، سمبل مرگ بودا، نشانه آیین بودایی و محل پرستش محسوب می شود.
سال ساخت: ۴۳۲ – ۴۴۷ پیش از میلاد
جین فاستر، کارشناس آتنشناسی در مورد پارتنون نوشته: «در بالای یک جنگل بتنی کـه آتن مدرن اسـت، سه معبد کـه قدمت آنها بـه قرن ۵ پیش از میلادی مسیح می رسد خودنمایی میکنند» پارتنون، نیایشگاهی باستانی در آکروپولیس آتن اسـت کـه پریکلس آنرا ۲۵۰۰ سال پیش بنا کرد. این معبد در بلندترین نقطه آکروپولیس واقع شده و بـه آتنا، الهه عقل و خرد و جنگ، وقف شدهاسـت.
از نظر معماری، پارتنون بـه سبک دورستونی ودر قرن ۵ قبل از میلاد توسط مردم آتن ساخته شدهاسـت. این معبد کـه مهم ترین بنای باقیمانده از یونان باستان اسـت بعنوان اوجی در پیشرفت دوره معماری دوریک شناخته می شود. پارتنون یکی از بزرگ ترین آرامگاههاي فرهنگی دنیاست.
سال ساخت: ۵۳۰ پیش از میلاد
آرامگاه کوروش در فاصله حدود یک کیلومتری جنوب غربی کاخهاي پاسارگاد اسـت. این اثر درسال ۲۰۰۴ میلادی بعنوان زیر مجموعه پاسارگاد تحت عدد ۱۱۰۶ در میراث جهانی یونسکو ثبت شدهاسـت. قاعده یا زیربنای اصلی ساختمان آرامگاه سکویی اسـت سنگی کـه طرح آن یک مربع مستطیل بـه طول ۱۳٫۳۵ متر و عرض ۱۲٫۳۰ متر میسازد. این ساختمان از دو قسمت کاملاً متمایز تشکیل شدهاسـت.
سال ساخت: ۲۱۰۰ پیش از میلاد
زیگورات سومر نو در شهر اور در نزدیکی ناصریه اسـت ودر حال حاضر در استان ذی قار، عراق قرار دارد. بقایای ۱۶ آرامگاه پادشاهی در دهههاي ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰ میلادی توسط سر لئونارد وولی کشف شد. او کسی بود کـه عده اي از گنجینههاي باستانی هم چون دشنههاي طلایی با روکشهاي سنگ لاجورد، مجسمههاي طلایی خمیده از نیزههاي پیچیده در غلاف را کشف کرده اسـت.
سال ساخت: ۲۵۶۰ پیش از میلاد
هرم بزرگ جیزه کـه بـه آن هرم خوفو هم گفته میشود، تنها بازمانده عجایب هفتگانه جهان بـه شمار می آید. این هرم در شهر قاهره مصر واقع شدهاسـت و قدمت آن بـه حدود ۲ هزار و ۶۰۰ سال پیش از میلاد میرسد. ساخت آن توسط یکصد هزار نفر کارگر در مدت ۲۰ سال بـه پایان رسیده.
سال ساخت: ۲۶۶۷ – ۲۶۴۸ پیش از میلاد
قدیمیترین هرم مصر کجاست؟ این افتخار بـه هرم جوزر می رسد کـه قدمت آن حدود یکصد سال بیشتر از هرم بزرگ جیزه اسـت. جوزِر «Djoser» مشهورترین فرعون مصر باستان از دودمان سوم اسـت. معروفیت او بخاطر فرمانش برای ساختن هرم پلکانی در سقاره بود کـه خودش هم پس از مرگ در همانجا بـه خاک سپرده شد.
باستان شناسان در مواردی ساختمان ها و اشیایی بسیار عجیب را کشف می کنند. پیدا کردن عده اي از آنها بـه حدی اهمیت دارد کـه میتواند جهانی کـه مـا در آن زندگی میکنیم را دچار تحول نماید. البته اینگونه کشفیات بسیار انگشت شمار هستند و هر چند دهه یکبار میتوان مانند انها را دید.
لشکر سفالین
درسال ۱۹۴۷ میلادی، یک کشاورز در حال حفر چاه در استان «شاآنشی» بوده کـه ناگهان بـه این لشکر عظیم برخورد میکند. هزاران سرباز ارتش تراکوتا در جلوی آرامگاه چی شی هوان اولین سلطان چین ایستاده بودند تا از وی در زندگی پس از مرگش محافظت نمایند.
این کشف برای باستان شناسان نشان دهنده یک انسان گرایی بی سابقه و دیدگاه هاي وسیع این امپراتور بود. حاکمان قبلی طبق معمول وصیت میکردند کـه لوازم مورد نیاز برای زندگی پس از مرگ را در تابوت قرار دهند. باوجود آن کـه این ارتش بیش از ۶۰ سال اسـت کـه پیدا شده، اما متخصصان هنوز نتوانسته اند آرامگاه امپراتور را کشف نمایند.
قطعه هاي بسیار زیادی از نسخه هاي خطی کهن در مناطق مختلف سواحل شمال غرب دریای مرده یافت شد. کارشناسان بر این باورند کـه:
آنها بیش از ۱۰۰۰ سال قدیمی تر از نسخه هاي نوشته شده انجیل در عهد عتیق هستند. مـا اکنون میتوانیم با استفاده از این نوشته ها، شیوه زندگی در آن سالها را حدس بزنیم.
انها توسط باستان شناسی انگلیسی بنام «رابرت شرلی» درسال ۱۵۹۸ میلادی کشف شده اند. سنگ ها و نوشته ها بـه دستور داریوش سلطان هخامنشی حکاکی گشته اند.
این دست خط ها از رویدادهایی کـه درسال هاي ۵۲۱ تا ۵۲۳ قبل از میلاد مسیح اتفاق افتاده اند، حکایت دارند. باستان شناسان با استفاده از انها توانستند تمدن هایي مانند بین النهرین، سومر، ایران و آشور را بیشتر مورد بررسی قرار دهند.
این مکان یافته هاي ماقبل تاریخ بسیار ارزشمندی را درون خود جای داده اسـت. «ویلهلم کاتوینکل» حشره شناس آلمانی درسال ۱۹۱۱ میلادی هنگامیکه یک پروانه را تعقیب می کرد، این مکان را پیدا نمود.
سه گونه انسانی شامل «جنوبی کپی» «Australopithecus»، «انسان ماهِر» «Homo habilis» و «انسان راست قامت» «Homo erectus» دراین تنگ یافت شدند. هم چنین بقایایی از نوعی اسب قدیمی نیز مشاهده شد.
انگکور وات
اکتشافات اولیه پیرامون این مکان شگفت انگیز، بـه سال ۱۶۰۱ میلادی باز میگردد. فردی بنام «مارسلو ریباندیرو» از اسپانیا، تصادفا با این معبد تاریخی در جنگل هاي کامبوج برخورد میکند. وی نتوانست راز این مکان عجیب را کشف کند و معبد برای ۲۰۰ سال بـه دست فراموشی سپرده شد.
«انگکور وات» بزرگ ترین پرستش گاه در سراسر دنیا لقب گرفته اسـت. این مکان سه لایه، پله هاي بسیار زیادی داشته و از پنج برج زیبا بهره میبرد. انگکور وات را میتوان روح مردم قوم خمر دانست و مـا میتوانیم بـه اسانی آنرا قلب تمدن بزرگ بنامیم.
تروآ
شهر باستانی ایلیون کـه نام آن در شعرهای هومر و ویرژیل نیز دیده می شد، در دهه ۱۸۷۰ میلادی توسط باستان شناسی آلمانی بنام «هاینریش اشلیمان» شناسایی گشت.
بعد از کند و کاوها، تاریخچه این شهر بـه چند دوران شامل تروای ۱ تا تروای ۹ تقسیم بندی شد. تروای هومر احتمالا در دوران ششم «۱۹۰۰ تا ۱۳۰۰ قبل از میلاد مسیح» رخ داده اسـت.
سازوکار آنتیکیترا
تاریخچه این خودرو مکانیکی بـه ۱۰۰ سال قبل از میلاد مسیح باز میگردد. این دستگاه درسال ۱۹۰۱ میلادی ودر نزدیکی جزایر یونان کشف شد. بر اساس گفته هاي دانشمندان، اتومبیل مذکور حداقل از ۳۰ چرخ دنده برنزی کـه درون محفظه اي چوبی قرار گرفته اند، تشکیل شده اسـت. دربخش هاي جلو و عقب آن نیز عدد هاي برنزی بـه چشم میخورند.
آنها برای اندازه گیری حرکت ستاره ها و سیاره ها مورد استفاده قرار میگرفتند. محققان بر این باورند کـه این مکانیزم برای ارزیابی دقیق روز آغاز بازی هاي المپیک نیز بکار می رفته اسـت. در واقع دستگاه مذکور قادر بوده کـه فاصله زمانی ۴ ساله را ارزیابی نماید.
دندان دنیسووا
یک دندان و یک استخوان متعلق بـه انسان هاي اولیه، در غار دنیسووا نزدیک بـه شهر بیسک روسیه کشف شد. دانشمندان اعتقاد داشتند کـه بقایای یافت شده، بیش از 50 هزار سال قدمت دارند.
بعد از تلاش هاي بسیار، باستان شناسان اعلام کردند کـه نوع ناشناخته اي از انسان هاي اولیه، در قلمروی آلتای زندگی می کرده اسـت. بنظر می رسد کـه انها دارای پوست، مو و چشمان تیره بوده اند.
پمپئی
در آغاز امپراتوری روم، این شهر، بندری پر رونق بود کـه منازل، معابد و سالن هاي مختلفی درون خود داشت. آمفی تئاتر، انجمن و کلیسا نیز از دیگر اجزای مهم شهر بـه شمار می رفتند. ۷۹ سال بعد از میلاد مسیح و درست در زمان فوران نزدیک بـه آتشفشان وزوو، جمعیت این منطقه بـه ۲۰ هزار نفر میرسید. این حادثه باعث شد کـه تمام شهر توسط خاکستر پوشیده شود.
این منطقه درسال ۱۵۹۹ میلادی توسط «دومنیکو فونتانا» کشف شد، اما کاوش ها درسال ۱۷۴۸ آغاز گشتند. پیدا شدن چنین مکان عظیمی، ذهن باستان شناسان را درباره زندگی رومی ها روشن ساخت. بد نیست اشاره کنیم کـه این کشفیات، تا حد زیادی بـه خلق سبک امپراتوری در هنر کمک نموده اسـت.
غار لاسکو
این غار در ۱۲ سپتامبر سال ۱۹۴۰ میلادی، توسط گروهی از نوجوانان کشف شد. بیش از دو هزار نقاشی از حیواناتی مانند گربه ها، پرندگان، کرگدن ها و خرس ها، دراین منطقه تاریخی پر اهمیت بـه چشم میخورد. دانشمندان بر این باورند کـه انسانها دراین غار سکونت نداشته اند، اما برای رسم عکسهای، بـه صورت دوره اي بـه آن سر می زدند.
سنگ روزِتا
این کتیبه، تخته سنگی گرانیتی اسـت کـه در درسال ۱۷۹۹ میلادی در کشور مصر کشف شد. کارشناسان قدمت آنرا بیش از ۲۲۰۰ سال تخمین زده اند.
فرمانی از سوی سلطان وقت « Ptolemy» پنجم، در زبان مصری و یونانی باستان بر روی سنگ حکاکی شده اسـت. از این کتیبه برای ساخت یک سازه در دهکده روزتا استفاده شده اسـت.
ماچو پیچو
قلعه مشهور اینکا ها و پناهگاه تاریخی کشور پرو، درسال ۱۴۴۰ تاسیس گشت و تا سال ۱۵۳۲ نیز پایدار بود. هیرام بینگهام، کارشناس تاریخ دانشگاه «Yale» توانست این بنای شگفت انگیز را کشف نماید.
خرابههاي زیبای ماچو پیچو بهترین مثال برای ساخت و ساز سنگی قوم اینکا ها بـه شمار می رود. این منطقه 365متر طول و 300 متر عرض دارد و بیش از 200 ساختمان درون آن جای گرفته اسـت.