درباره سندروم روده کوتاه چه می دانید؟ 

بـه دلایل مختلفی ممکن اسـت قسمتی از روده فرد برداشته شود و پس ازآن زندگی گوارشی ممکن اسـت تحت تاثیر قرار گیرد. از دست دادن 70 تا 75 درصد از روده کوچک منجر بـه بروز سندرم روده کوتاه «SBS» میشود کـه 100 الی 120 سانتیمتر از روده «بدون کولون» یا 50 سانتیمتر از روده «با کولون» را شامل می‌شود.بیماران مبتلا بـه SBS نیاز بـه نظارت وضعیت تغذیه‌اي، مایعات و الکترولیت‌ها دارند.

از عوارض SBS سوءجذب ریز مغذی‌ها، درشت مغذی‌ها، اسهال مکرر، استئاتوره، دهیدراسیون، عدم تعادل الکترولیت‌ها، کاهش وزن و کاهش رشد در کودکان میباشد.عوارض دیگر شامل ترشح زیاد معده، سنگ‌هاي کلیوی اگزالات و سنگ‌هاي مثانه کلسترول میباشد. افرادی کـه نیازمند تغذیه وریدی طولانی مدت هستند

با افزایش خطر عفونت کاتتر، عفونت خون «سپسیس»، کلستاز، بیماری هاي کبد و کاهش کیفیت زندگی رو بـه رو هستند.مهم‌ترین علل برداشت روده در بزرگسالان بیماری کرون، التهاب روده در اثر اشعه، انفارکتوس مزانتر، بدخیمی‌ها و ولوولوس اسـت.در کودکان بیشترین موارد SBS از نابهنجاری هاي مادرزادی لوله گوارش، ولوولوس، اترزی روده و انتروکولیت نکروزان ناشی می‌شود.

برداشت دئودنوم: برداشت دئودنوم نادر میباشد. دئودنوم محل اصلی جذب مواد مغذی اصلی مثل آهن، روی، مس و فولات میباشد.

برداشت ژوژنوم: ژوژنوم مسئول جذب قسمت زیادی از مواذ مغذی اسـت. عموماً اغلب هضم و جذب غذا و مواد مغذی در 100 سانتی متر ابتدای روده کوچک اتفاق می‌افتد.هورمون‌هاي ژژنوم در هضم و جذب نقش کلیدی دارند.

برداشت ایلئوم: برداشت قسمت زیادی از ایلئوم بـه ویژه ایلئوم دیستال عوارض دکتری و تغذیه‌اي زیادی ایجاد میکند.ایلئوم دیستال تنها محل جذب نمک‌هاي صفراوی و کمپلکس ویتامین 12B-فاکتور داخلی می باشد.

ایلئوم هم چنین جذب و ترشح قسمت عظیمی از مایعات را بر عهده دارد. دریچه ایلئوسکال در محل اتصال ایلئوم و سکوم با بازرسی ورود محتوای ایلئوم بـه کولون باعث افزایش جذب و با جلوگیري از برگشت محتویات کولون بـه ایلئوم از SIBO «رشد بیش از حد باکتری هاي روده» جلوگیري میکند.

هرچند سوءجذب نمک هاي صفراوی خوش خیم بنظر می رسد اما، اگر ایلئوم قادر بـه بازیافت نمک هاي صفراوی ترشح شده نباشد، کبد کفاف تولید نمک صفراوی کافی جهت امولسیون کردن چربی ها را نمی دهد.

بنابر این جذب چربی ها ناقص انجام میشود و منجر بـه سوءجذب چربی و ویتامین‌هاي محلول در چربی میشود. بـه علاوه سوءجذب چربی ها منجر بـه ترکیب انها با کلسیم و منیزیم جهت تشکیل صابون اسیدچرب-ماده مغذی و سوءجذب آن ها میشود.

جذب اگزالات از کولون افزایش یافته و منجر بـه هیپراگزالوری و افزایش سنگ هاي اگزالاتی می‌شود. ادرار غلیظ و دهیدراسیون نسبی در برداشت ایلئوم معمول بوده و احتمال تشکیل سنگ را افزایش می‌دهد.کولون مسئول جذب 1 تا 1/5 لیتر مایعات غنی از الکترولیت در طول روز میباشد کـه بـه 5 تا 6 لیتر در طول روز نیز قابل افزایش اسـت.

اگر قسمتی از کولون در بیمار باقیمانده باشد، سوءجذب نمک هاي صفراوی باعث آسیب مخاط کولون، افزایش حرکات کولون ودر نتیجه از دست دهی مایعات و الکترولیت ها می‌شود.در برداشت ایلئوم اگر فرد رژیم پرچرب مصرف کند منجر بـه شکل‌گیری هیدروکسی اسیدچرب و از دست‌دهی بیشتر مایعات میشود.

درمان‌هاي تغذیه‌اي سندرم روده کوتاه
اصولاً پس از جراحی بیماران NPO نگه داشته شده یا تغذیه وریدی خواهند داشت. با بازگشت عملکرد روده رژیم مایع شفاف تجویز می‌شود.سپس بیماران بتدریج وارد رژیم کم فیبر و نهایتاً رژیم عادی می‌شوند. دراین زمان مواد غذایی مختلف بـه صورت مجزا بـه رژیم اضافه میشوند.بنابر این درصورت بروز هرگونه مشکل، قابل پیگیری خواهد بود.

اغلب بیمارانی کـه قسمت بزرگی از روده انها خارج شده اسـت، جهت حفظ وضعیت تغذیه اي نیازمند تغذیه روده اي می باشند.هر چـه شدت مشکل بیمار بیشتر باشد، برگشت بـه رژیم عادی بیشتر طول میکشد.وعده هاي غذایی کوچک و متعدد «6 الی 10 وعده در روز» بهتر از وعده هاي بزرگ تحمل میشوند.

استفاده از تغذیه وریدی در زمان هایي کـه بیمار طبق معمولً غذا نمیخورد «مثلا در طول شب» باعث افزایش دریافت می‌شود.نوکلئوتید ها «بفرم پورین، پیریمیدین و ریبونوکلئیک اسید» باعث افزایش انطباق موکوسی میشوند؛ اما متأسفانه در محصولات تغذیه روده اي و وریدی بـه مقدار کمی یافت می‌شوند.

اسیدهای چرب کوتاه زنجیر «مثلا بوتیرات، پروپیونات و استات» حاصل از تخمیر باکتریایی فیبر و کربوهیدرات، سوخت عمده سلول هاي اپیتلیوم کولون میباشد.بـه غذای این بیماران MCT اضافه میشود و بعنوان وسیله اي برای جذب ویتامین هاي محلول در چربی محسوب میشود.

از آنجایی کـه مصرف مقادیر زیاد MCT «مثلا 1 قاشق غذاخوری» بـه صورت یکجا باعث تشدید اسهال میشود، بنابر این باید در دوزهای مساوی و متعدد در طول روز تقسیم شود.در بیماران مبتلا بـه SBS، با استفاده از تغذیه دهانی و روده اي و مصرف داروهای کاهنده سرعت روده باید از نیاز بیمار بـه تغذیه وریدی پیشگیری کرد.

وعد‌ه‌هاي غذایی متعدد، عدم استفاده از غذاها و داروهای اسموتیک، استفاده از درمان هیدراسیون خوراکی و مداخلات دیگر باید پیگیری شود.در برخی موارد تغذیه بیش از حد بیمار برای مقابله با سوءتغذیه خود منجر بـه تشدید سوءتغذیه غذا و مایعات ترشح شده از دستگاه گوارش در پاسخ بـه مصرف غذا میشود.

بیماران با روده بسیار کوتاه جهت تأمین بخشی از مایعات و مواد مغذی مورد نیازشان نیازمند تغذیه وریدی می‌شوند.