در اینبخش فواید خواب ظهر را بررسی میکنیم. خواب ظهر ودر کل چرت زدن در طول روز می تواند فواید بسیار مفیدی از جمله تقویت حافظه و کاهش استرس رابه همراه داشته باشد. خیلی از مـا عادت داریم در طول روز بخوابیم و این سوال کـه: آیا این عمل مفید اسـت یا مضر، را همه ی مـا از خود پرسیده ایم. در ادامه بـه بررسی فواید خواب ظهر میپردازیم. با مجله اینترنتی پارس ناز همراه باشید.
باعث تقویت حافظه تان میشود
مطالعات نشان داده اسـت کـه خواب در ذخیرهسازی خاطرات نقش مهمی دارد. چرت زدن نیز درست بـهاندازۀ خواب کامل شبانه بـه مـا کمک میکند چیزهایی راکه در طول روز یادگرفتهایم، بـهذهن بسپاریم. چرت زدن از فراموش کردن چیزهایی مانند مهارتهاي حرکتی «motor skills»، ادراک حسی «sense perception» و یادآوری کلامی «verbal recall» نیز جلوگیري می کند.
ایجاد ارتباط میان اطلاعات را آسانتر میکند
چرت زدن علاوه بر این کـه موجب می شود چیزهایی راکه تازه یاد گرفتهایم بـهذهن بسپاریم، کمک میکند کـه مغز مـا میان چیزهایی کـه درک کردهایم، ارتباط برقرار کند. طی یک پژوهش، کسانی کـه بـه خواب بعدازظهر عادت داشتند، آسانتر توانستند اطلاعاتی راکه در طول روز بـهدست آورده بودند، کنار هم قرار دهند.
بـه پیشرفت شغلی شـما کمک میکند
وقتی کاری را چند بار در طول روز انجام می دهیم، عملکردمان با گذشت روز، بدتر میشود. پژوهشها نشان داده اسـت کـه چرت زدن بـه مـا کمک می کند تا عملکردمان را یکنواخت و یکپارچه نگهداریم؛ هم چنین، از اُفت عملکردمان هم جلوگیري می کند و همین باعث پیشرفت شغلی می شود.
روحیه و حال شـما را بهتر میکند
وقتی حالتان گرفته اسـت و حسوحال خوبی ندارید، کمی چرت بزنید تا روحیهتان بهتر شود. چرت زدن یا حتی صرفا یک ساعت استراحت کردن «بدون این کـه بـهخواب برویم» موجب می شود کـه خلقوخوی بهتری داشته باشیم. بـهگفتۀ متخصصان، آرامش ناشی از دراز کشیدن و استراحت کردن موجب بهتر شدن روحیه می شود، چـه بـهخواب برویم و چـه نرویم.
هوشیارتر میشوید
اگر درست بعد از نهار کمی احساس خواب آلودگی می کنید، باید بدانید کـه این احساسی اسـت کـه در خیلیها ایجاد میشود و صرفا مختص شـما نیست. ولی ۲۰ دقیقه چرت زدن موجب میشود کـه سنگینی پلکهايمان را برطرف کنیم.
چرت کوتاه فواید مهمی دارد
چرتی بـه کوتاهی ۱۰ دقیقه نیز می تواند برای مـا مفید باشد. ولی زمان چرت زدن را در حد ۳۰ دقیقه یا کمتر نگه دارید تا با احساس خستگی بیشتر از خواب بیدار نشوید.
سُستی و گیجیاي کـه پس از چرت زدن طولانی حس میکنید، «اینرسی خواب» «sleep inertia» نامیده می شود. هرچه مدتزمان چرت زدن طولانیتر باشد، احتمال این کـه این احساس را پیدا کنید نیز بیشتر اسـت. مهمتر این کـه دراین حالت برای سرحال شدن و بازگشتن بکار نیز بـه زمان بیشتری نیاز خواهید داشت.
چرت زدن بهتر از مصرف کافئین اسـت
اگر احساس خستگی می کنید، ولی کارهای زیادی مانده کـه باید انجام بدهید یا باید درس بخوانید، بـهجای نوشیدن قهوه بهتر اسـت کمی چرت بزنید. چرت زدن بیشتر از کافئین موجب تقویت حافظه و افزایش یادگیری می شود.
اگر می دانید کـه یک یا دو شب نمیتوانید خوب بخوابید «مثلاً بـهدلیل مسافرت» بهتر اسـت کـه با کمی چرت زدنِ پیشاپیش، خودتان را آماده کنید و کافئین مصرف نکنید. این چرت زدن هرچه طولانیتر باشد، بهتر اسـت. اگر وادار هستید از کافئین استفاده کنید، توجه داشته باشید کـه طبق معمول نوشیدن مقدار کمی کافئین بهتر از مصرف یک فنجان بزرگ قهوه اسـت.
اگر استرس و فشار زیادی را تحمل میکنید، چرت زدن میتواند استرس شـما را کاهش دهد و سلامت سیستم ایمنی بدنتان را التیام دهد. متخصصان عقیده دارند کـه چرتی ۳۰ دقیقهاي بسیار مؤثر اسـت.
بـه سلامت قلب شـما کمک می کند
چرت زدن حتی برای سلامت قلب نیز مفید اسـت. در پژوهشی، افرادی کـه بـهمدت ۴۵ تا ۶۰ دقیقه چرت میزدند، پس از پشتسر گذاشتنِ استرس ذهنی، فشار خون پایینتری داشتند. بنابر این چرت زدن بـه بدن کمک می کند تا پس از قرار گرفتن در شرایط پر از فشار و استرس، سلامت خودرا حفظ کند.
موجب افزایش خلاقیت می شود
آیا تابـهحال با ایدهاي عالی از خواب بیدار شدهاید؟ حرکات تند چشم در خواب «REM sleep» کـه طبق معمول ۷۰ تا ۹۰ دقیقه پس از بـهخواب رفتن شروع می شود، بخشی از مغز را فعال میکند کـه با تخیل و رؤیا دیدن مرتبط اسـت. چرتی کـه با حرکات تند چشم همراه باشد، موجب افزایش خلاقیت می شود و بـه مـا کمک می کند ایدههاي خودرا با روشهاي تازهاي باهم ترکیب کنیم تا بـه پاسخ برسیم.
برنامهي خواب یکی از مهم ترین ریتمهاي بدن انسان اسـت. بدن هر کدام از مـا روزانه بـه ۶ تا ۸ ساعت خواب احتیاج دارد تا بتواند نیرویش را بازسازی کند و برای روز آینده آماده و پرانرژی باشد. متأسفانه گاهی اوقات اتفاقهاي بیرونی خارج از نظارت مـا، الگوهای خوابمان رابه هم میریزند و شاید لازم باشد عادتهاي خوابمان را برای یک مدت کوتاه یا حتی همیشه تغییر بدهیم.
شب چیزی نخورید
اول شب یک شام مختصر میل کنید و بعد ازآن چیزی نخورید. محققان دانشگاه هاروارد کشف کردهاند کـه زمان غذا خوردن می تواند ساعت درونی بدن تان را تحت تأثیر قرار بدهد. تغییر در ساعت غذا خوردن میتواند در تنظیم برنامهي خوابتان با توجه بکار، مسافرت و زندگیتان مؤثر باشد.
نباید ۱۲ ساعت قبل از بیدار شدنتان چیزی بخورید. بـه موقع بیدار شوید و یک صبحانهي سالم سرشار از پروتئین میل کنید. اگر شب چیزی نخورید، ساعت درونی بدن تان از موقع صبحانه دوباره فعالیتش را شروع میکند و اینکار باعث می شود الگوی جدید بیدار شدنتان تنظیم و تثبیت شود.
سعی کنید سه وعدهي غذاییتان فاصلههاي منظمی داشته باشند. رژیم غذاییتان باید سرشار از میوه، سبزیجات و غلات باشد. اصلا غذا هاي چرب نخورید، چون معدهتان را اذیت می کنند. بزرگترین وعدهي غذاییتان را حداقل سه ساعت قبل از خواب بخورید. شب هیچ غذا و نوشیدنیاي نخورید، اما اگر خواستید میتوانید آب بنوشید.
عصرها از هیچ محرکی استفاده نکنید
بسته بـه اندازهي بدن تان، مقدار نوشیدنی و غذایی کـه مصرف میکنید و وضعیت کلی سلامتتان اثر کافئین می تواند برای ۵ تا ۱۰ ساعت بعد از نخستین مصرف در بدن تان باقی بماند. پس قهوه و نوشیدنیها و چایهاي کافئیندار مصرف نکنید نیکوتین هم یک محرک اسـت و میتواند شـما را هیجانزده کند، پس سراغ سیگار هم نروید.
چند ساعت قبل از خواب ورزشهاي سنگین انجام ندهید
پزشکان میگویند چند ساعت قبل از خواب نباید ورزشهایي انجام بدهید کـه روی ضربان قلبتان اثر میگذارند؛ چون این ورزشها میتوانند ریتم ضربانتان رابه هم بزنند و خوابتان را آشفته کنند، اما نرمشهاي کششی سبک مثل قدم زدن برای داشتن یک خواب آرام و خوب مفید هستند.
اگر شـما بـه اینکار عادت دارید و همیشه قبل از خواب ورزش سنگین انجام میدهید، اما خواب اسانی دارید، لازم نیست برنامهي خوابتان را تغییر بدهید. خودتان را درست بشناسید.
تا وقت خواب برای رفتن بـه رخت خواب صبر کنید
اگر یک برنامهي خواب منظم داشته باشید، چرت زدن یک راه خوب برای سرحال شدن اسـت، اما وقتی دارید برنامهي خوابتان را عوض میکنید اینکار خیلی خوب نیست. در طول روز اصلا نخوابید تا زمانی کـه برای خواب درنظر گرفتهاید بـه خوبی و اسانی خوابتان ببرد. اگر حتماً باید چرت بزنید حواستان باشد کـه بیشتر از ۲۰ دقیقه نشود.
بـه صفحه نمایشها خیره نشوید
یک ساعت قبل از خواب همه یي وسایل الکترونیکیتان را خاموش کنید و موبایل و لپتاپتان را هم در حالت کمنور قرار بدهید. پزشکان اعتقاد دارند چشم شـما بـه نور صفحه نمایش وسایل الکترونیکیتان حساس اسـت.
نور زیاد صفحه نمایش علاوه بر این کـه چشمتان را اذیت می کند، ذهنتان را هم گول می زند، چون مغزتان فکر می کند هنوز روز اسـت و باید فعال بماند. بجای زل زدن بـه صفحه نمایش کتاب بخوانید، بنویسید یا نقاشی بکشید. یک کار آرامشبخش انجام بدهید تا آرام شوید. می توانید حین انجام این کارها نور لامپها را هم کم کنید.
دمای اتاق و بدنتان را تنظیم کنید
چون دمای بدن انسان موقع خواب افت می کند میتوانید با کم کردن دما، بدنتان را گول بزنید. اگر بیرون سرد اسـت یک دوش آب گرم بگیرید، وقتی بیرون می آیید دمای بدن تان کم می شود، اما حواس تان باشد سرما نخورید. اگر بیرون گرم اسـت اجازه بدهید تا دمای اتاقتان بالا برود و بعد کولر را روشن کنید.
اتاقتان را در شب تاریک ودر روز روشن کنید
متخصصان خواب میگویند ریتم بیداری و خواب مـا بـه نور و تاریکی حساس اسـت. برخی افراد هنگام روشنی هوا خیلی سخت بـه خواب میروند.
شب همه یي پردهها را بکشید و چراغها را خاموش کنید. یک پردهي تیره در اتاقتان نصب کنید تا جلوی ورود نور را بگیرد. اگر هنوز هوای بیرون روشن اسـت یا نور زیادی در محیط وجوددارد از یک چشمبند خواب استفاده کنید. صبح، وقتی بیدار شدید چراغها را روشن کنید و پردهها را بکشید تا بدن تان برای روز پیش رو آماده شود.
تصمیم بگیرید چـه ساعتی می خواهید از خواب بیدار شوید
اگر کارمند یا محصل باشید مجبورید صبح زود برای رفتن بـه محل کار یا مدرسه بیدار شوید و احتمالا یکی دو ساعت از خواب صبحتان می زنید. پس باید یک برنامهي منظم برای تنظیم ساعت خواب داشته باشید تا این مشکل را حل کنید.
موقع تصمیم گیری همه یي نکتهها را درنظر بگیرید. صبحها چـه حال و هوایی دارید؟ برای بلند شدن از رختخواب، لباس پوشیدن و بیرون رفتن چـه قدر زمان لازم دارید؟
آرام آرام برای تنظیم ساعت خواب خود تلاش کنید
اگر بـهطور طبیعی صبحها تا ساعت ۱۰ میخوابید، اما می خواهید از این بـه بعد ساعت ۵ بیدار شوید نمیتوانید اینکار را یکشبه انجام بدهید. متخصصان خواب میگویند اگر می خواهید چرخهي خوابتان را تنظیم کنید، باید اینکار رابا تنظیم بازههاي ۱۵ دقیقهاي انجام بدهید.
مثلاً اگر هرروز ساعت ۸ بیدار می شوید، اما می خواهید از این بـه بعد ساعت ۵ بیدار شوید، برای اینکار می توانید ساعتتان را روی ۷:۴۵ دقیقه تنظیم کنید. چند روز اینکار را انجام بدهید تا بـه بیدار شدن دراین ساعت عادت کنید. در مرحلهي بعد یک ربع دیگر از خوابتان کم کنید. اینکار را ادامه بدهید تا بـه ساعت مورد نظرتان برسید. اگر می خواهید زودتر ساعت خوابتان تنظیم شود، میتوانید بازههاي ۳۰ دقیقهاي را امتحان بکنید.
ساعتتان را دقیقا برای همان زمانی تنظیم کنید کـه میخواهید بیدار شوید
بـه هیچ عنوان زنگ ساعتتان را برای تکرارهای چند دقیقهاي تنظیم نکنید. شاید زود بیدار شدن سخت باشد، اما تکرارِ زنگ ساعت هم مشکلی را حل نمی کند و تازه خستهتر هم می شوید، چون دراین زمان کوتاه خواب عمیق و مؤثر نصیبتان نمی شود. در عوض همان موقع کـه ساعتتان زنگ زد از خواب بیدار شوید.
ثابتقدم باشید
مهم ترین اصل در تنظیم ساعت خواب ثبات اسـت. بـه عبارت دیگر، اگر می خواهید برنامهي خوابتان را برای همیشه تنظیم کنید و هرروز دریک ساعت مشخص بیدار شوید، باید روزهای تعطیل هم برنامهي خوابتان را رعایت کنید.
البته می توانید آخر هفتهها کمی بیشتر استراحت کنید، اما متخصصان خواب می گویند اگر می خواهید در تنظیم ساعت خواب موفق باشید، یک یا نهایتا دو ساعت بیشتر بخوابید. اینکار باعث می شود بقیهي روزهای هفته هم از مسیرتان خارج نشوید