در دوران بارداری و شیردهی حکم مراجع تقلید بر واجب نبودن روزه بر خانم ها هست که در این پست آن را بررسی خواهیم نمود.با فرا رسیدن ماه مبارک رمضان، از جمله گروههایي که نمی دانند میتوانند روزه بگیرند یا نه، مادران باردار و شیرده میباشند. در این مطلب به بررسی این موضوع از زبان طب سنتی می پردازیم
بارداری
بهداشت دوران بارداری از اهمیت ویژهاي برخورداری هست آنقدر در طب اسلامی و سنتی به مسائل دوران بارداری اهمیت داده شده که نظیر آن را در هیچ مکتب علمی نمی توان یافت.احکام اسلامی، خانمهاي بارداری راکه آمادگی روزهگرفتن نداشته باشند از روزهگرفتن در ماه مبارک رمضان معاف میداند.اما مادران بارداری هم وجود دارند که در اوضاع خوبی به سر می برند و دکتر معالجشان هم این امر را تایید میکند و منعی برای روزه گرفتن ندارند.
به طور کلی غذا نخوردن در زمان بارداری سبب کاهش قندخون میشود اما حتی در نخوردن غذا به مدت طولانی، انرژی جنین از طریق روشهاي جبرانی فراهم سازی میشود.در زنان باردار روزهدار، در انتهای روز، کاهش معنی داری در سطح سرمی گلوکز، انسولین، لاکتات، کارنیتین و افزایش معنیدار در سطح تریگلیسیرید سرم دیدن شده هست.
در مناطقی که دچار سوءتغذیه میباشند پیامدهای حاملگی در زنان باردار روزهداری مناسب نیست.روزهداری ماه رمضان سبب اشکال در رشد داخلی رحمی جنین نمی شود و وزن موقع تولد در 13300 نوزاد طبیعی گزارش شده هست روزهداری ماه رمضان اثری بر نمایه مایع آمنیوتیک و حجم آن ندارد و سبب ایجاد اجسام کنونی در خون و ادرار مادر باردار نمیشود.
در یک مطالعه کودکان 13-4 ساله مادرانی که زمان بارداری روزه گرفته بودند از نظر رشد جسمی و ذهنی و آزمونهاي روانی – حرکتی مثل کودکانی بودند که مادرانشان در زمان بارداری روزه نگرفتهاند.زنان بارداری که گذشته از بارداری و حین آن تغذیه مناسبی داشتهاند. استفراغ دوران بارداری ندارند و مواد خوراکی کامل روزهای بارداری را مصرف می کنند می توانند روزه بگیرند و بقیه زنان باردار باید از روزهداری ماه رمضان اجتناب ورزند.
چند پیشنهاد به زنان بارداری که میخواهند در ماه رمضان روزه بگیرند
1- به مادران بارداری که در گرفتن روزه اصرار دارند. پیشنهاد میشود که با بازرسی وزن خود از اضافه وزن لازمی که میبایست در طی حاملگی کسب کنند مطمئن گردند.
2- زنان باردار گذشته از شروع ماه رمضان و در طول این ماه برنامهاي منظم برای معاینه دورهاي خود توسط دکتر تنظیم کنند و آزمایشات لازم از جمله قندخون و… را انجام دهند.
3- مادران باردار برنامه هرروز خود را طوری تنظیم کنند که تا حد ممکن استراحت منظم داشته باشند. از شرایط پر دغدغه و اضطرابآور دوری کنند و تحت هر شرایطی آرامش خود را حفظ کنند.
4- اگر زنان باردار شاغل میباشند. از کارفرمای خود تقاضا کنند که مدت زیادی را در بین کارهای خود استراحت کنند و یا در ماه رمضان مدت کمتری کار کنند.
5-دقت به حرکات جنین در گذشته از ماه رمضان در طول این ماه بسیار مهم هست در صورتی که جنین در طول روزهداری خیلی کمتر و یا خیلی بیشتر از گذشته حرکت میکند باید حتما با دکتر در بین گذاشته شود.همین طور اگر در طول روزهداری دردهایی مثل انقباضات زایمانی برای مادر به وجود آمد. حتما باید با دکتر خود تماس بگیرد.
6- زن باردار باید از مصرف خوراکیهاي مصنوعی و صنعتی مثل آبمیوههاي بستهبندی شده تنقلات ناسالم، رنگهاي خوراکی و فستفودها به شدت پرهیز نماید.به علاوه از خوردن مواد خوراکی تلخ و تند مثل زیتون تلخ، فلفل و نیز لوبیا و کنجد خودداری ورزد.
7- زنان باردار در ماه رمضان باید از خوردن غذای عمده به یکباره اجتناب ورزند زیرا اینکار باعث ایجاد تخمه و فساد غذا در معده شده و این مساله زیانبارترین مریضی برای زن حامله هست همین طور باید از مصرف غذا هاي دیرهضم و سنگین اجتناب کرد.
8- زن باردار باید از مصرف آب بسیار سرد یا بسیار داغ و آب یخ در کل دوران بارداری بخصوص در ماه رمضان امساک ورزد.
9- در ماه رمضان وعده سحری حتما توسط زن باردار مصرف شود تا گرسنگی طولانیمدت منجر به تشکیل اجسام کتونی در بدن وی نگردد.
10- باز کردن روزه با قندهای طبیعی مثل خرما، کشمش، توت عسل، مویز و… انجام گیرد و از مصرف شیرینیجات مصنوعی و چرب به شدت پرهیز شود.
11- برای پیشگیری از یبوست بهتر هست از شورباها و سوپها در هنگام افطار بهره گیری شود. همین طور مصرف تمرهندی، گلقند و ترتجبین با گلاب پیشنهاد میگردد.
12- زنان باردار از گیاهانی مثل خطمی، پنیرک و بنفشه بعنوان ملین بهره گیری ننمایند.
13- اگر با وجود پیشنهادهاي فوق باز هم یبوست ایجاد گردید می توان برای برطرف کردن آن از خیسانده انجیر و آلوبخار بهره گیری کرد.بهره گیری از روغن زیتون در غذا نیز در این امر خوب هست.
14- برترین میوهها برای مصرف توسط زن عبارتند از: سیب، به، مویز، گلابی، زردآلو، انگور، انار
15- برترین خشکبار برای مصرف توسط زن باردار عبارتند از: بادام، پسته، فندق و گردو گرچه به شرطی که در مصرف انها حد اعتدال رعایت شود.
16-بعنوان نوشیدنی زنان باردار می توانند از آب میوههاي طبیعی و شربت سکنجبین در این ماه بهره ببرند.گرچه مصرف این شربتها باید 1 تا 1/5 ساعت با غذا فاصله داشته باشد. در مقالات طب اخیر اثبات شده که مصرف آب انار استرسهاي اکسیداتیو وارده به جفت را کاهش داده و نتیجه بارداری و رشد جنین را بهبود میبخشد.
شیردهی
مادران شیرده که روزه می گیرند ممکن هست آب بدنشان کم شود و تغییراتی در سدیم و اسید اوریک پلاسما و نیز میزان لاکتوز، سدیم، پتاسیم شیر انها به وجود آید.به علاوه اگرچه کمیت درشت مغذیها در شیر تغییر نمیکند اما محتوای روی، منیزیم و پتاسیم آن ممکن هست در زنان شیرده روزهدار کاهش یابد.
بنابراین روزهداری برای زنان شیرده که بچههاي کمتر از 6 ماه دارند عمده مناسب نیست گرچه در سال اول تولد شیر مادر غذای اصلی کودک میباشد و بیشتر مواد موردنیاز رشد وی از طریق شیر مادر فراهم سازی می شود ولی بعد از 1 سالگی که کودک از غذای خانواده بهره گیری می کند و شیر مادر نقش کمکی در تغذیه وی دارد ریزمغذیها نیز از سایر غذاها فراهم سازی خواهند شد
و مادران میتوانند با مشورت دکتر و با دقت به قوای بدنی خود و کودک و نیز اوضاع منحنی رشد کودک و میزان دریافت سایر غذاها در مورد روزهداری تصمیم بگیرند.رعایت پیشنهادها و دستورات زیر به بهبود کیفیت و افزایش شیر، در مادران شیرده کمک می کند.
برترین مواد خوراکی برای زن شیرده
نان گندم خوب پخته شده، گوشت بره، برغاله، گوشت و مغز گوسفند، ماهی تازه، کرفس، کنجد، چغندر، آشی که با نخود و جو پخته شده باشد، کاهو، بادام، فندق
غذاهایی که مصرف انها برای زن شیرده مناسب نیست «خردل، نعنا، سیر و پیاز»
برای غلیظ شدن شیر زنانی که شیر آن ها رقیق هست: پرهیز از فعالیتهاي شدید و ورزشهاي سنگین، مصرف شیره انگور با نان سنگک بعنوان صبحانه یا شام، استراحت و خواب کافی
کم بودن شیر چند خاطر دارد
1- غلبه حرارت بالا بر بدن: بهره گیری از سوپ جو با اسفناج برای افزایش شیر در این حالت خوب هست.
2- غلبه سردی بر بدن یا گرفتگی در مجاری شیر: در این مورد بهره گیری از هویج یا تخم آن و همین طور بادکش گرم زیر سینه در افزایش شیر موثر هست.
3- کمبود شیر به دنبال کم خوراکی مادر: افزودن سیاهدانه، رازیانه و تخم شوید به رژیم خوراکی به افزایش شیر کمک میکند.