مروری بر زلزله های مرگبار 30 سال گذشته در ایران

برخی از زلزله ها در ایران بوده اند که آثار ویرانگر بسیار همراه با تلفات جانی به همراه داشته اند, از رودبار گرفته تا بم و اینک کرمانشاه. بلاهای طبیعی یکی از تلخ ترین و ویرانگر ترین حوادثی هست که بشر سالان زیادی هست درگیر آن هست.

این رویدادها ناآگاه و بدون پیش بینی رخ میدهند و معمولاً اگر امکانات کافی برای آن نباشد فجایع بزرگی بر جای می گذارند.در کشور ما که بدبختانه روی خط زمین لرزه قرار گرفته تا کنون بارها شاهد فحایع سنگینی بعد از زمین لرزه بودیم.گزارش زیر نگاهی اجمالی به چند زمین لرزه خوفناک در تاریخ ایران هست.

رودبار, منجیل
31 خرداد 1369 زمین لرزه ای 7,3 ریشتری, استان های گیلان و زنجان را لرزاند. در این زمین لرزه بیش از 35,000 نفر کشته, 500,000 نفر بی خانمان شدند.پنجشنبه 31 خردادماه 1369 «برابر با 21 ژوئن 1990 » 30 دقیقه بامداد به وقت ایران,زمانی که خیلیها برای دیدن فوتبال جام جهانی 1990 بیدار بودند زمین لرزه ای به بزرگی بیش از 7 ریشتر ,در نزدیکی شهر رودبار و روستاهای اطراف در استان گیلان و شمال غرب استان زنجان در ناحیه طارم علیا در شمال ایران رخداد افتاد.

رودبار,منجیل

این زمین لرزه تا شعاع 100 کیلومتری از مرکز زمین‌ لرزه موجب خسارات جانی و مالی فراوانی شد. ارتعاشات حاصل از امواج لرزه‌ای در استان‌های زنجان و گیلان و در بخشهایی از استان‌های آذربایجان شرقی, استان تهران, مرکزی, مازندران, سمنان, همدان و کردستان به مدت حدود ۶۰ ثانیه احساس شد و موجب وحشت عمومی و فرار مردم به خیابان ها شد.

این زمین‌ لرزه اضافه بر روستاهای منطقه چندین شهر مهم کشور را نیز تحت تاثیر خودش قرار داد. در پی این زمین لرزه اضافه بر آن که حدود 35,000 نفر از هموطنانمان جان خود را از دست دادند, بیش از 200,000 واحد مسکونی ویرانی شد و خسارات فراوانی به تأسیسات و اماکن عمومی در استانهای گیلان و زنجان وارد آمد و حدود 500,000 نفر بی خانمان شدند.عکس های آن روزها سیاه وسفیدند ولی گودی فاجعه ودرد مردم را به خوبی نشان میدهند.

مشهد, قائن
زمین‌ لرزه قائن یا اَردِکول زمین‌ لرزه‌ای مهیب بود که در 20 اردیبهشت سال 76 ساعت 12:27 به وقت محلی استان خراسان را لرزاند. بزرگی این زمین‌ لرزه که شدیدترین زمین‌ لرزه منطقه از سال 1979 تا آن زمان بود, ۷,۳ اندازه‌گیری شد و مرکز آن در روستای اردکول در 270 کیلومتری جنوب مشهد قرار داشت.

بر اثر این زمین‌ لرزه منطقه بیرجند – قائن ویران شد. 1,567 نفر کشته, بیش از 2,300 نفر مجروح و 50,000 نفر آواره شدند 15,000 واحد مسکونی ویرانی شد یا صدمه دید. سازمان زمین‌ شناسی کشور آمریکا زمین‌ لرزه قائن را مرگ‌بارترین زمین‌ لرزه سال 1997 توصیف کرد. 215 پس‌ لرزه بر شدت خرابی‌ها افزود و شمار زیادی از بازماندگان را مجبور به ترک منطقه کر

مشهد,قائن

بعدها مشخص شد که زمین‌ لرزه بر اثر گسیختگی در امتداد گسلی که در زیر خط مرزی ایران–افغانستان واقع بود, ایجاد شده‌هست. در نهایت میزان خسارت‌ها 100 میلیون دلار کشور آمریکا برآورد شد, و شمار زیادی از کشورها با اهدای پتو, چادر, لباس, و مواد خوراکی به یاری زمین لرزه‌زدگان شتافتند.

گروه‌های نجات به منطقه اعزام شدند تا داوطلبان محلی را در یافتن بازماندگانی که زیر آوارها مدفون شده بودند, یاری کنند. میزان ویرانی‌ها در اطراف رومرکز زمین‌ لرزه تقریبا 100 درصد اعلام شد که عمدتاً ناشی از شیوهٔ ناصحیح تولید‌ و ساز در مناطق روستایی بود.

بوئین زهرا, آوج
زمین لرزه ای در تاریخ 1 تیر سال 81 در بوئین‌زهرا ساعت 7,28 دقیقه صبح به وقوع ضمیمه. مرکز این زمین لرزه در نزدیکی شهرستان بوئین‌زهرا و چنگوره در جنوب استان قزوین بود. بزرگی زمین‌ لرزه 6,5 ریشتر اندازه‌گیری شده هست. در زمین‌ لرزه بوئین‌ زهرا دست‌کم 261 نفر کشته و 1500 تن دیگر نیز مجروح شدند. این زمین لرزه ۲۰ پس‌لرزه داشت.

بوئین زهرا,آوج

به‌گزارش پژوهشگاه بین‌ المللی زمین لرزه‌ شناسی و مهندسی زمین لرزه «IIEES», این زمین‌ لرزه در استان تهران هم که در 290 کیلومتری شرق مرکز زمین‌ لرزه قرار داشت,به‌خوبی احساس شد. اکثر منزل‌های ویرانی شده در منطقه زمین‌ لرزه از جمله خانه ها یک‌ طبقه با ساختار بنایی بودند که کمابیش همگی فروریختند.

کندی مسئولین فرمایش در رسیدگی به قربانیانی که نیازمند کمک بودند, خشم مردم محلی را برانگیخت. ساکنین آوج از سر ناامیدی, به پرتاب سنگ به‌سمت اتوموبیل وزیر کشور وقت و کاروان همراه وی در زمان بازدیدشان از مناطق صدمه‌دیده پرداختند.

کرمان, بم
زمین‌ لرزه‌ای به شدت ۶,۶ ریشتر که در ساعت ۵:۲۶ بامداد ۵ دی ۱۳۸۲ شهر بم و مناطق اطراف آن در شرق استان کرمان را لرزاند.شهری که ۹۰ هزار نفر جمعیت داشت تنها یک سوم از ساکنانش تندرست ماندند و در آمار رسمی و خوش بینانه ۲۶ هزار ۲۷۱ نفر کشته, ۳۰ هزار نفر مجروح و هزاران زن و طفل بی سرپرست شدند.

به معنای حقیقی ۷۰ درصد شهر بم کامل از بین رفت و تراژدی رقم خورد که هنوز پس لرزه هایش دل مردم شهر بم را می لرزاند و به قول مدیرکل بهزیستی کرمان پس لرزه های روحی و روانی بم هنوز هم در این شهر قربانی میگیرد.۲۶,۰۰۰ و ۲۷۱ نفر که شب قبل سر بر بالین گذاشته بودند روز بعد بیدار نشدند

و جمعیت گورستان این شهر در یک روز چندین برابر شد.ارگ بم یکی از بناهای مهم تاریخی این شهر بود که برای شمار زیادی از مردم ایران به لحاظ قدمتش ارزش دارد اما برای مردم بم سمبل زنده بودن شهر هست.

کرمان,بم

این بنای تاریخی در سالهای بعد از زمین لرزه آوار برداری و مرمت آن شروع شد اما وقتی که قرار بود دروازه های حاکم نشین به روی مردم باز شود با کمبود شدید اعتبار مواجه شد. استاد شجریان نیز در تولید این پروژه با مردم مشارکت کرد و با اعلام فراخوانی برای بازسازی این اثر از مردم کمک گرفت.او در همان سال کنسرتی نیز به یاد قربانیان برگزار و درامدش را به بم اهدا کرد.

برای اولین بار در تیر ماه سال ۹۵ کارگرها دست از کار کشیدند چون چهار ماه دستمزد دریافت نکرده بودند و پس از رسانه ای شدن دشوار, دستمزد آنها تا مرداد پرداخت شد. اما مجددا این رخداد تکرار شد و آن گونه هست که مرثیه بی پولی این بار یقه بزرگ ترین بنای خشتی دنیا را گرفته هست و چشم انداز مناسبی در برابر بازسازی کامل این بنا دیده نمیشوند.

بعد ار ویرانی ارگ بم بر در اثر زمین لرزه, کشورهای بسیاری به بازسازی آن کمک کردند. از جمله, ایرینا بوکووا, دبیر کل یونسکو که در بازدید دوره‌ای از اماکن تاریخی ۸ اردیبهشت ماه ۹۳ به بم رفته بود گفت: «یونسکو اولین سازمانی بود که پس از زمین لرزه بم به این شهر آمد. من آثار تاریخی استان کرمان و بم را به خوبی می‌شناسم.

در مورد ارگ بم نیز اقدامات کارشناسان نخست شده و تا سال ۲۰۱۷ ادامه دارد. برای جذب پشتیبانی‌های مالی کشورهای خارجی بیش از پیش تلاش میکنیم و در این مورد از صندوق امانی ژاپن و سایر کشورها بهره گیری می کنیم.ژاپن و ایتالیا نیز هر کدام یک میلیون دلار برای بازسازی ارگ بم خرج کرده‌اند.»

فیروز آباد, کجور
در ساعت ۵:۸:۴۶ بعدازظهر روز جمعه ۱۳۸۳/۳/۸ زمين‌لرزه‌ای به بزرگی ۶/۳ ریشتر ناحيه وسیعی از استان های شمالی ايران را لرزاند. ناحيه‌ای كه بيش از همۀ تحت تاثير زمين‌لرزه قرار گرفت از شمال به دريای خزر, از خاور به جاده هراز, از جنوب به استان تهران و از باختر به طالقان محدود می‌شد.

گستره زمين‌لرزه فيروزآباد كجور در ارتفاع‌های البرز مركزی بود. قرار گرفته بوده هست, جايی كه گسله‌های مهمی در آن قرار گرفته اند. آمارهای هلال احمر و مراكز دولتی نشان‌دهنده ۳۵ كشته و ۲۵۰ مجروح در ناحيه مهلرزه‌ای بودند. در استان مازندران خسارت های حاصل از زمين لرزه ۱۲۳/۵ ميليارد ريال برآورد شد. بيشترين شدت خرابی دیدن شده در روستای فيروزآباد بود.

منزل‌های قديمی روستا از مصالح سنگ و گل ساخته شده‌اند كه در برخی از انها اسكلت چوبی وجود داشت. در اين روستا در حدود ۳۰% از منزل ها كه بيشتر آنها از نوع سنگ و گلي بودند به طور كامل تخريب شدند و دو نفر در زير آوار جان سپردند.منزل های تازه ساز بد طراحی شده نيز در ميان اين منزل های ويران شده ديده می‌شد.

بقيه منزل‌های روستا به مقدار كمتری تخريب شده بودند كه برخی از انها قابل بهره گیری نبود. در حدود ۵۰% منزل های روستا هنوز قابل بهره گیری بود و خرابی در آنها تنها به ترك هايی محدود مي شد.

زرند
به فاصله کمی از زمین لرزه مهیب بم,در ساعت ۵/۵۵ دقیقه و ۲۴ ثانیه بامداد روز ۴ اسفند ۱۳۸۳, زمین لرزه سهمگین و مخربی به مدت ۱۱ ثانیه شهرستان زرند را به لرزه در آورد. زمین لرزه ای به بزرگی ۶,۴ درجه در مقیاس ریشتر در زرند به وقوع ضمیمه.این لرزه اضافه بر شهر زرند, روستاهای مناطق بهشت همبستگی«تاج آباد, بهاء آباد, عبدل آباد, فتح آباد و…» در جنوب و روستاهای داهوئیه, هتکن, ریحان شهر, خانوک, گتکوئیه و… در جنوب شرقی را به شدت لرزاند.شدت زمین لرزه ها به حدّي بود که روستاهای داهوئیه و هتکن به طور کامل ویران شدند.۶۱۲ نفر در آن کشته شدند و ۱۰ روستا ویرانی شد

زرند

بارش باران در شهرستان زرند و روستاهای زمین لرزه زده, عملیات امداد رسانی و آوار برداری و بیرون آوردن اجساد را از زیر خروارها خاک با دشوار روبرو کرده بود. ریزش برف و کولاک و مه و رانش زمین و بند امدن و ایجاد شکاف در جاده هتکن باعث شد تا عزیمت و امداد رسانی به آن روستا به تعویق بیفتد. با بازشدن جاده بار دیگر در پی پس لرزه ها کوه ریزش کرد و مانع تردد و عزیمت امدادگران به هتکن«که مرکز اصلی زمین لرزه به شمار به شمار می رفت» شد.

آذربایجان شرقی
روز شنبه ۲۱ مرداد ۱۳۹۱ مناطقی از استان آذربایجان شرقی به شدت لرزید. زمین‌ لرزه‌ای به بزرگی ۶,۴ ریشتر در ساعت ۱۶:۵۳ به وقت محلّي در ۱۷ کیلومتری اهر و زمین‌ لرزه‌ای به بزرگی ۶,۳ در ساعت ۱۷:۰۴ به وقت محلّي در ۱۰ کیلومتری ورزقان.

مؤسّسهٔ ژئوفیزیک دانشگاه شهر تهران و سازمان زمین‌شناسی ایالات امریکا, کانون هر دو زمین‌ لرزه را در گودی حدود ده کیلومتری زمین عنوان کردند.زمین‌ لرزه, در استان‌های آذربایجان غربی , گیلان, زنجان و اردبیل نیز احساس شد. هم‌چنین این زمین‌ لرزه در باکو, پایتخت جمهوری آذربایجان, نیز احساس شد.

مسئولان آمار دقیقی از شمار کشته‌شدگان این پیشامد ارائه نکرده‌اند. رئیس سازمان مدیریت چالش شمار قربانیان را ۲۵۳ نفر, وزارت بهداشت ۳۰۶ نفر و پزشکی قانونی ۱۶۹ نفر اعلام کرده‌اند. در محدوده این زمین‌ لرزه‌ها ۱۸ هزار و ۶۱۸ واحد مسکونی دچار صدمه شده که از این شمار ۵ هزار و ۳۲۹ واحد به طور کامل ویرانی شده‌اند.

در مجموع ۴۱۰ روستا دچار ویرانی شده و ۶۵ روستا به طور کامل از بین رفته‌اند. ۱۲ روستای شهرستان ورزقان به طور کامل ویرانی شد که هر یک از این روستاها حدود ۹۰۰ تا هزار نفر جمعیت داشتند که کمتر از ۴۰ درصد آنها جان خود را از دست داده‌اند.

آذربایجان شرقی

همه ي زیرساخت‌های مخابراتی ناحیه ورزقان به هم ریخت و تمامی خطوط قطع شدند. 60 روستای منطقه میان 50 تا 70 درصد و شش روستای شهرستان اهر به‌کلّي ویرانی شدند. خسارت‌های واردشده به شبکهٔ برق 25 روستای زمین لرزه‌زدهٔ این استان 12 میلیارد تومان برآورد شد.

علیرضا بیگی استان‌دار وقت آذربایجان شرقی, سه روز پس از پیشامد در جلسهٔ کارگروه مربوط به مناطق زمین لرزه‌زده که در استانداری آذربایجان شرقی تشکیل شده بود گفت از 580 روستای واقع در سه شهرستان زمین لرزه‌زده واحدهای مسکونی 300 روستا بین 60 تا 100 خسارت دیده‌اند.

درست هست که زمین لرزه آذربایجان از لحاظ شدت با بم برابری میکند ولی به علت شرایط منطقه‌ای و فصل کاری روستاییان تلفات جانی کمتری داشت ولی شدت ویرانی و صدمه‌های وارده به تأسیسات فراتر از زمین‌ لرزه بم هست.

کرمانشاه,سرپل ذهاب
دیشب ۲۱ آبان ۱۳۹۶, در ساعت ۲۱,۴۸ دقیقه شب زمین لرزه ای به بزرگی ۷,۳ استان کرمانشاه – نزدیکی ها ازگله را لرزاند. این زمین لرزه در گودی 11 کیلومتری زمین و نزدیک شهرهای ازگله, تازه آباد و باینگان بوده هست. زمین لرزه در همدان, اراک, زنجان, اهواز, ایلام, سنندج, کرمانشاه, تبریز, ارومیه, اردبیل و چند شهر دیگر نیز احساس شده هست.

برخی خبرها هم‌چنین از وقوع زمین لرزه در استان‌های مرکزی, آذربایجان‌شرقی, آذربایجان غربی, کردستان, بوشهر و خوزستان داستان دارد.زمین لرزه شدید در ایلام ‌مردم را سراسیمه به خیابانها کشاند.در پی وقوع زمین لرزه بسیار شدید در قصرشیرین برق این شهرستان مرزی قطع شد و مردم در خیابان ها سرگردان شدند.

کرمانشاه,سرپل ذهاب

اسماعیل نجار رئیس سازمان مدیریت چالش کشور اظهار داشت: به دنبال زمین لرزه‌ای به بزرگی 7,3 ریشتر کرمانشاه گروه‌های امداد و نجات در حال تلاش میباشند تا به پیشامد‌دیدگان خدمات‌رسانی کنند. امدادرسانی از شب قبل نخست شده هست و این تلاش ادامه دارد و همۀ امکانات از نیروهای نظامی و انتظامی و دیگر سازمان‌ها

در تلاش میباشند که به پیشامد دیدگان کمک کنند.بدبختانه به دلیل امکانات کم منطقه در ابتدای پیشامد امدادرسانی به کندی نخست شد, اما با حضور امدادگران از مناطق دیگر کمک به پیشامد دیدگان عجله بیشتری گرفته هست.به حکم رئیس جمهوری و برای رسیدگی به روند امدادرسانی به زمین لرزه زدگان, وزیران کشور و بهداشت و رئیس جمعیت هلال احمر به همراهی تیمی از نهاد ریاست جمهوری, عازم مناطق زمین لرزه زده شدند.

کرمانشاه,سرپل ذهاب

آخرین آمار کشته شدگان تا لحظه تهیه این گزارش 328 نفر و آمار مصدومان تا این لحظه 2504 تن اعلام شده هست.

از زمین لرزه و عشق خبر کس ندهد
آن لحظه خبر شوی که ویران شده ای
شفیعی کدکنی