معرفی تمرینات مفید برای کودکان بیش فعال 

کودکانی که بیش فعالی دارند باید به وسلیه انجام تمریناتی از این جنبش بیش از اندازه آنها پیشگیری شود تا درمان گردند. «آگاهی رسانی, الهام‌بخشی و اثرگذاری» شعار سال جاری روز جهانی کاردرمانی هست, علمی که در آن با بهره گیری از فعالیت‌هاي هدفمند در افراد مبتلا به مریضی‌هاي جسمی کوشش در به دست کم رساندن دشواری های و کسب سلامتی آنها دارد.

از جمله مریضی‌هایي که می­توان کاردرمانی را برای درمان آن در اختیار گرفت, اضطراب بیش‌فعالی کم توجهی هست؛ بیماریی که سه فاکتور اساسی آن بیش فعالی, کم توجهی و تکانش‌گری هست.در صورتی که برخی از این فاکتورها گذشته از 7سالگی ظاهر شوند, دست کم در دو اساس منزل و مدرسه وجود داشته باشند

و عملکرد و کارایی طفل در اساس‌هاي خانوادگی, اجتماعی, تحصیلی و … مختل شده باشد, میتوان طفل را بیش فعال نامید. اما کاردرمانی چه کمکی می تواند در کاهش عوارض و بهبود این اضطراب کند؟

شناسایی طفل بیش‌فعال
طفل مبتلا به بیش‌فعالی از دقت به جزئیات ناتوان هست و در تمرکز هنگام فعالیت و بازی دشوار دارد. همین طور هنگام گفتگو مستقیم با او, به نظر می رسد که گوش نمی دهد و اغلب قادر به پیگیری دستورات یا آخر کارها نیست و اغلب وسایل خود را گم می کند «وسایل مدرسه و اسباب بازی» و فراموشکار هست. کاردرمانی برای کودکی با این دشواری های شامل مواردی از جمله انواع بازی‌هاي هدفمند و سیستم‌هاي مبتنی بر حقوق و محرومیت هست.

انواع بازی‌ها
بازی نقطه‌چین «نقاشی‌هاي نقطه چین با اعداد»: به طفل بگویید کف دست غیر غالبش را روی کاغذ بگذارد, انگشتانش را باز کند و دور انگشتان و کف دست را با مداد خط بکشد «با دست غالب», سپس اعداد 1 تا 15 را به صورت پراکنده و نامرتب در شکل ایجاد شده بنویسید. از طفل بخواهد اعداد را به ترتیب از 1 تا 15 پیدا کرده و دور آن خط بکشد. این بازی به منظور بهبود دقت انتخابی طفل کمک‌کننده هست.

بازی ماز: در بازی ماز, طفل باید عکسهایی راکه به صورت راه‌هاي پرپیچ و خم کشیده شده‌اند, از یک نقطه شروع و به نقطه آخر برساند. از عکس هاي زیبا و معنادار بهره گیری کنید. «مثلاً جوجه را به لانه‌اش برساند» طفل برای آسان‌تر شدن کارش, ابتدا به کمک چشم عکس هاي را نگاه کرده

و مسیر را دنبال می کند. در این بازی, اضافه بر افزایش دقت و تمرکز, طفل یاد میگیرد اگر کاری را شروع کرد باید تلاش کند تا آن را به آخر برساند. در این بازی سیناپس‌ها و راه‌هاي مغزی طفل تقویت شده و قدرت تفکر و بردباری طفل برای رسیدن به نتیجه و راه‌حل بالا می رود.

پیدا کردن تفاوت‌هاي دو شکل به ظاهر نمونه: در این بازی دو نقاشی که به ظاهر کاملا شبیه هم میباشند ولی عمدا چند ناسازگاری باهم دارند, در کنار هم قرار داده میشوند. از طفل بخواهید اختلافات را در تصویر هاي نشانه بزند. با پیدا کردن هر ناسازگاری وی را به ادامه کار تشویق کنید.

کاردرمانی برای لجبازی طفل بیش فعال
کودکان معمولاً به دو خاطر لجبازی میکنند:
1. کودکان کاری یا چیزی را دوست دارند که والدین دوست ندارند.
2. والدین کاری یا چیزی را دوست دارند که کودکان دوست ندارند.

برای خاموش کردن رفتارهای نامطلوب و تقویت رفتارهای دلخواه در طفل بیش‌فعالی که مدام لجبازی میکند, می توان از سه روش «نادیده گرفتن, محرومیت دادن و حقوق دادن» بهره گیری کرد.

1. نادیده گرفتن بدرفتاری‌هاي جزئی: روش نادیده گرفتن, در مورد رفتارهایی انجام می گیرد که صدمه و ضرر زیادی به خود طفل یا دیگران وارد نمیشود. رفتارهایی مانند نق نق کردن, گریه کردن, پا به زمین کوبیدن, جیغ زدن و …

در مواجهه با چین رفتارهایی به والدین پیشنهاد میشود ابتدا خونسردی خود را حفظ کنند و اجازه ندهند طفل با لجبازی‌ و سماجت‌هاي خود دکمه اعصاب آنها را فشار دهد و از این روش به خواسته‌هاي خود برسد. والدین باید با بی‌توجهی, به صورت غیرمستقیم به طفل بیاموزند که: «این لجبازی‌ها روش درستی برای ابراز نارضایتی و جلب دقت نیست و تو باید روش بهتری برای رسیدن به خواسته‌هات بیاموزی.»

نکات این روش:
* محل را ترک کنید.
* خود را مشغول کار دیگری کنید.
* اصلا به او نگاه نکنید و با او گفتگو نکنید.

* فقط یک جمله را تکرار کنید؛ مثلاً «هروقت گریه‌ات به آخر رسید, بغلت میکنم» یا «اگه گریه نکنی, باهات بازی میکنم»

* از دلسوزی بی‌جا پرهیز کنید؛ مطمئن باشید هیچ کودکی از گریه کردن نمی‌میرد!

* ناامید نشوید.
* پدر و مادر باید هماهنگ باشند و به یکدیگر کمک کنند.

2. محروم سازی یا منزوی کردن: گاهی بدرفتاری‌هاي طفل آن قدر شدید می شود که نادیده گرفتن, تاثیری ندارد. محروم‌سازی یعنی «طفل به خاطر بدرفتاری‌هاي جدی و خطرناک, به مدت کوتاهی در اتاق تنها گذاشته شود» برای طفل, محروم بودن از منبع دقت دیگران, حتی به مدت کوتاه, بسیار دردناک و ناخوشایند هست. این روش برای رفتارهایی مانند درگیری‌هاي فیزیکی, کتک کاری, شکستن یا پرتاب وسایل, گفتن کلمات و حرفهای رکیک و زشت و … به کار گرفته می شود.

نکات این روش:
* روش منزوی کردن برای کودکان بالای 3سال بهره گیری میشود.
* اتاقی که طفل را در آن تنها می گذارید, باید امن بوده و نباید بیش از اندازه تاریک, تنگ و خوفناک باشد.

* دلایل محرومیت را برای طفل توضیح دهید.

* مدت زمان این محرومیت باید متناسب با سن طفل باشد. به ازای هرسال سن طفل, یک دقیقه محرومیت. مثلاً طفل دو ساله, دو دقیقه و طفل پنج ساله, پنج دقیقه.

* بعد از آخر محرومیت و بیرون آمدن طفل, دیگر راجع به موضوع گفتگو نکنید و قهر, غضب و سرزنش را ادامه ندهید.

3. تشویق و حقوق: رفتارهای رضایت‌بخش و مورد پسند طفل را نادیده نگیرید و به منظور تثبیت و تکرار آن حتماً آن رفتار را مورد تشویق قرار دهید. تحسین و تشویق میتواند کلامی «آفرین, آفرین و …» و غیرکلامی «اسباب بازی, بستنی و …» باشد.

نکات این روش:
* رفتارهای دلخواه را به طور واضح بیان کنید.
* از مشوق‌هاي فیزیکی به طور مرتب بهره گیری کنید: درآغوش کشیدن, بوسید, دست زدن و …
* در شروع و حین انجام رفتار مثبت, تشویق را فراموش نکنید.
* از تشویق‌هاي متنوع بهره گیری کنید.
* به کودکان «باج» یا «رشوه» ندهید. یعنی گذشته از انجام کار مثبت, حقوق ندهید.
* از لذت بخش بودن حقوق برای طفل مطمئن شوید.