نشانه های بیماری و مشکل در تیروئید را بشناسید 

تیروئید یکی از پرکارترین غده هاي بدن هست که هورمونهای مختلفی را ترشح می کند که کارهای زیادی را در بدن انسان انجام می‌دهند.مریضی‌هاي مربوط به غده تیروئید در مردم سطح جامعه شیوع زیادی دارند. دیدنی هست بدانید تعداد زیادی از مبتلایان که از این مریضی شکایت دارند، زن میباشند. خانم مریم ۳۳ ساله نیز ۵ سال هست به‌علت کم‌کاری تیروئید از داروی لووتیروکسین بهره گیری می کند.

مریضی‌اش بازرسی شده و هیچ علامتی ندارد، اما ظاهر چشم کاملا تغییر کرده و کمی بیرون زده هست. او می خواهد بداند آیا علائم چشمی ایجادشده برطرف خواهد شد؟ چند وقت دیگر باید دارو مصرف کند و میتواند بدون این که دارو مصرف کند باردار شود؟ آیا مریضی او به فرزندش انتقال خواهد یافت؟ ممکن هست در طول بارداری مشکلی برای خودش یا جنین ایجاد شود؟

روز پنجم خرداد، روز جهانی تیروئید نامگذاری شده هست. به مناسبت این روز مطلبی گردآوری شده که شاید بتواند به بخشی از سوالات شما و سوالات مهمان این هفته ما پاسخ دهد. در «میزگرد سلامت» این هفته، متخصصان «سلامت» در این باره توضیح می‎دهند.

اختلال تیروئید با چشم ما چه می کند؟

مریضی‌هاي غده تیروئید مثل کم‌کاری یا پرکاری مریضی‌هاي خودایمنی میباشند. اختلالات چشمی ناشی از مریضی‌هاي تیروئید نیز متاثر از آنتی‌بادی‌هاي دخیل در همین مریضی تیروئیدی هست.شیوع مریضی‌هاي چشمی ناشی از اختلالات تیروئیدی خودایمنی در خانم‌ها اکثر و حدود ۶ – ۵ برابر آقایان هست. افراد سیگاری هم ۷ برابر اکثر از افراد غیرسیگاری به این مریضی‌هاي چشمی خودایمن مبتلا میشوند.

شایع‌ترین علت بیرون‌زدگی چشم، اختلالات تیروئیدی هست.

در این مریضی، آنتی‌بادی‌هایي علیه غده ایجاد می شود؛ که می توانند روی عضلات چشم تاثیر بگذارند. آنتی‌بادی‌ها عضلات و بافت چربی چشم را تحریک می کنند و ماده‌اي داخل آن ساخته میشود که خاصیت جذب آب بالایی دارد. جذب آب توسط عضله و چربی باعث تورم و بزرگی آن می شود. بزرگی عضلات اطراف چشم، کره چشم را به بیرون هدایت میکند.

این اتفاق اکثر در مبتلایان به پرکاری تیروئید دیدن می شود، ولی در بیماران با کم‌کاری تیروئید و حتی افرادی که کاملا سالم میباشند هم ممکن هست دیده شود. گرچه افراد سالم معمولا بعد‌ها دچار مشکلات تیروئیدی خواهند شد. به‌طور کلی، مشکلات چشمی ناشی از اختلال در عملکرد تیروئید در مواقعی که نوع مریضی پرکاری غده تیروئید بازرسی نشده چندان اتفاق می‌افتد.

مشکل بعدی که در اثر بزرگی عضلات ایجاد می شود، فشار روی عصب بینایی هست که ممکن هست منجر به اشکال در دید شود. در مراحل نخست بیمار دچار کاهش دید در رنگ می شود، ولی با پیشرفت مریضی کاهش کلی در دید بیمار ایجاد می شود.

تداوم بزرگی عضله باعث میشود عضلات اطراف چشم فیبروزه شوند؛ یعنی خاصیت ارتجاعی عضلات از دست برود. در این اوضاع بیمار دچار انحراف چشم میشود و انحراف چشم ممکن هست باعث دوبینی شود. دوبینی هنگامی که فرد به بالا نگاه می کند، شایع‌تر هست.

در این مریضی پلک‌ها هم ممکن هست به عقب کشیده شوند. پلک‌هاي بالا در حالت عادی باید یک تا دو میلی‌متر از قسمت رنگی چشم را بپوشانند.پلک تحتانی باید حد واسط قسمت رنگی و سفید چشم بین قرنیه و صلبیه باشد. وقتی پلک‌هاي فوقانی و تحتانی آن قدر عقب کشیده شوند که از بالا و پایین کره چشم صلبیه دیده شود،

عقب کشیده شدن پلک‌ها ثابت میشود. این اوضاع باعث میشود چشم اکثر باز بماند و فرد دچار علائمی مثل سوزش و قرمزی شود و ترس از نور پیدا کند. اگر خشکی چشم شدید باشد، ممکن هست زخم قرنیه ایجاد شود. زخم قرنیه عارضه خطرناکی هست و احتمال سوراخ شدن چشم و کوری وجود دارد.

اتفاق دیگری که با تداوم بزرگی عضلات رخ میدهد، افزایش فشار داخل کره چشم هست. فشار چشم باید با معاینات دوره‌اي بازرسی شود، چون افزایش فشار داخل کره چشم به عصب بینایی آسیب می زند.

دقت: درگیری‌هاي چشمی در بیماران دچار اختلالات تیروئیدی معمولا نامتقارن هست و ممکن هست یک چشم درگیر و چشم دیگر سالم باشد یا عارضه در یک چشم شدید و در چشم دیگر خفیف باشد.اغلب مریضی‌هاي خودایمنی، خودمحدود شونده میباشند؛ یعنی علائم عود و فروکش مریضی در افراد مبتلا دیده می شود. دوره‌هاي عود در این مریضی خودایمن معمولا یک ساله هست، ولی در افراد سیگاری شاید به ۲ تا ۳ سال هم برسد.

اقدامات حمایتی در نظارت مریضی نقش مهمی دارند. بیماران باید تحت‌نظر متخصص غدد باشند و دارو مصرف کنند تا سطح هورمون‌ها به حالت طبیعی برگردد، اما در مواقعی که مشکلات چشمی وجود دارد نیاز هست بیمار تحت‌نظر متخصص چشم هم قرار گیرد.

برای برطرف کردن خشکی چشم اشک مصنوعی تجویز می شود.

رژیم بیمار باید کم‌نمک باشد، چون نمک باعث تجمع اکثر مایعات در عضله می شود.

بیماران باید سیگار را ترک کنند و از عینک آفتابی بهره گیری کنند، چون برخی از بیماران ترس از نور دارند.

در مواردی که علائم شدید هست، داروهای ضدالتهاب تجویز می شود. گاهی ممکن هست بیمار نیاز به پرتودرمانی و عمل جراحی داشته باشد.

بزرگی عضله با سی‌تی‌اسکن قابل‌تشخیص هست. معاینه چشم‌پزشکی به‌طور دوره‌اي پیشنهاد میشود.

نقش هورمون تیروئید در سلامت جنین و کودک

مهم ترین هورمون غده تیروئید، هورمون تیروکسین هست که از دوران جنینی و از هفته نهم تا دهم شروع به ترشح می کند. این هورمون روی مغز جنین اثر میکند، ولی قبل از آن رشد مغز جنین وابسته به ترشح غده تیروئید مادر هست. به همین علت هست که جنین مادرانی که کم‌کاری تیروئید نظارت‌نشده دارند در معرض خطر هست.

پس برای این که مطمئن شویم کودک در آینده دچار اختلالات رشد مغزی نشود باید از این که مادر اوایل بارداری دچار کم‌کاری غده تیروئید نباشد مطمئن شویم. مادران باید ابتدای بارداری آزمایش خون بدهند تا میزان هورمون‌هاي تیروئید مشخص شود.هورمون غده تیروئید بعد از تولد هم برای رشد جسمی و مغزی کودک ضروری هست.

وقتی کودک به بلوغ میرسد این غده از نظر صفات ثانویه جنسی نیز نقش مهمی ایفا می کند. مهم ترین عوارض کم‌کاری غده تیروئید روی کودک کاهش رشد قدی، بلوغ دیررس و بلوغ زودرس هست.

شما هم می توانید مادر شوید

همه ي خانم‌هایي که دچار اختلال در عملکرد تیروئید مثل کم‌کاری یا پرکاری میباشند میتوانند باردار شوند، ولی بارداری باید کاملا نظارت‌شده باشد، چون اختلال در عمکرد تیروئید ممکن هست منجر به بروز بارداری پرخطر شود و برای مادر و جنین زیانبار باشد. گاهی بارداری باعث تشدید مریضی تیروئید میشود

و نیاز به بازرسی مریضی هست. عوارض دیگر اختلالات تیروئیدی بازرسی‌نشده، شامل پره‌اکلامپسی یا مسمومیت بارداری در مادر، کاهش مایع آمنیوتیک، تولد زودرس، وزن کم نوزاد و سقط و مرگ جنین هست.در خون مادرانی که مبتلا به اختلالات تیروئید میباشند، آنتی‌بادی وجود دارد که از جفت رد میشود. آنتی‌بادی‌ها می توانند روی غده تیروئید

جنین تاثیر بگذارند پس سونوگرافی دوره‌اي از نظر اوضاع تیروئید و قلب جنین ضروری هست. در کم‌کاری تیروئید نظارت‌شده نیز ممکن هست با عوارضی مثل سقط جنین، وزن کم تولد نوزاد، تولده مرده و… مواجه باشیم. کم‌کاری تیروئید، به‌خصوص در ۳ ماهه اول بارداری می تواند روی رشد و مغز جنین تاثیر داشته باشد.

خانم‌هاي مبتلا به کم‌کاری یا پرکاری تیروئید باید دارو مصرف کنند. مصرف برخی از دارو‌ها ممکن هست روی جنین اثر بگذارد، ولی پزشکان نسبت به این موضوع آگاهی دارند و سعی میکنند تغییراتی در دارو‌ها ایجاد کنند که کمترین عارضه را در طول بارداری برای جنین داشته باشد.

کم‌کاری تیروئید ممکن هست پنهان بماند

غده تیروئید بزرگ‌ترین غده درون‌ریز بدن هست که جلوی گردن قرار دارد. این غده دچار مریضی‌هاي مختلفی می شود که شایع‌ترین آن‌ها کم‌کاری، پرکاری و اختلال ندولار یا گره تیروئید هست. کم‌کاری تیروئید، شایع‌ترین نوع اختلالات تیروئیدی هست. این مریضی در خانم‌ها شایع‌تر هست و با افزایش سن احتمال بروز آن اکثر میشود.

۲ درصد زنان جوان، مبتلا به کم‌کاری تیروئید میباشند. این میزان از ۵۰ سالگی به بعد به حدود ۱۰ درصد می رسد. شیوع مریضی در مردان حدود ۲ / ۰ تا ۱ درصد هست.

• علت ابتلا به کم‌کاری تیروئید: وجود برخی از ویروس‌ها، ژنتیک وگاهی هم جنسیت «هورمون استروژن زنانه» ممکن هست در بروز این مریضی دخالت داشته باشد.

مریضی کم‌کاری تیروئید در شکل خفیف آن ممکن هست تا سال‌هاي طولانی پنهان بماند. از آنجا که علائم بیمار غیراختصاصی و غیرمحسوس میباشند مثلا بیمار افزایش وزن دارد یا ریزش مو، اختلالات عادت ماهانه، خستگی، خواب‌آلودگی و… پیدا میکند، شاید هر یک را به عوامل دیگری نسبت دهد و هیچ‌گاه به دکتر مراجعه نکند، ولی در صورتی که مریضی شدید باشد و تشخیص داده نشود، ممکن هست منجر به کاهش سطح هوشیاری و کما شود

• به‌طور کلی علائم ناشی از کم‌کاری تیروئید از این قرارند: افرادی که دچار کم‌کاری تیروئید میباشند دچار علائمی مثل ریزش مو، خشکی پوست، عدم تمرکز و حافظه، یبوست، افزایش وزن با وجود کاهش اشتها، تنگی نفس، چهره خشن، افزایش عادت ماهانه و کم کم قطع آن، گزگز دست‌ها، اختلال شنوایی، تورم دور پلک، احساس سرما، افسردگی و اضطراب، مو هاي خشک و خشن، ضعف عضلانی، ریزش یک‌سوم خارجی ابرو‌ها و… می‌‎شوند.

در معاینه بالینی ممکن هست غده کمی بزرگ‌تر به نظر برسد، ولی بعد‌ها غده کوچک میشود.

• اقدامات درمانی برای بیماران: اگر کم‌کاری ناشی از جراحی تیروئید باشد که به دنبال پرکاری شدید ایجاد می شود، یا به علت مریضی هاشیماتو باشد، فرد باید تا آخر عمر دارو مصرف کند. بیماران باید معاینات دوره‌اي شوند. لازم هست هر چند وقت یک بار دوز دارو تنظیم شود. بعد از ۵۰ سالگی نباید دوز داروی تجویزشده بالا باشد، چون دارو‌ها به‌تدریج روی بیمار تاثیر می گذراند و وی را مستعد پوکی استخوان و مریضی‌هاي قلبی میکنند.

درمان کم‌کاری تیروئید داروی لووتیروکسین هست که باید صبح‌ها ۳۰ دقیقه قبل از صرف صبحانه مصرف شود. بیمارانی که به‌علت تهوع نمی توانند دارو میل کنند می توانند در ساعات دیگر روز، ولی با معده خالی دارو بهره گیری کنند.این دارو نباید با قرص کلسیم یا آهن میل شود، چون جذب دارو دچار اختلال می شود. دوز دارو براساس آزمایش و وزن بیمار تنظیم میشود. تجویز دارو باعث می شود علائم تا حدود زیادی از بین برود.

• پرکاری تیروئید: پرکاری ممکن هست با بزرگی تیروئید همراه باشد که به آن مریضی «گریوز» گفته می شود. این افراد دچار درگیری‌هاي چشمی هم میباشند. ریزش ابروها، برجسته شدن ناخن‌ها و برجستگی پوستی در ناحیه ساق پا از علائم پرکاری تیروئید میباشند. درگیری چشمی به صورت اگزوفتالمی یا بیرون زدن کره چشم نیز در پرکاری تیروئید نظارت‌نشده دیده میشود.

این اوضاع خفیف باشد، احتمال برگشت چشم به حالت اول وجود دارد، ولی در مواقع شدید ممکن هست عارضه برای همۀ وقت} باقی بماند. اگزوفتالمی به‌علت بزرگی بافت‌هاي پشت چشم و راندن چشم به جلو ایجاد می شود.

در نوع خیلی شدید پلک‌ها در زمان خواب روی هم قرار نمی گیرند و همین موضوع باعث خشک شدن سطح چشم و زخم شدن قرنیه میشود که بسیار خطرناک هست و ممکن هست بیمار نابینا شود. برای درمان پرکاری تیروئید معمولا از داروها، جراحی و رادیوتراپی بهره گیری میشود. ممکن هست لازم باشد بیمار تا ۲ سال دارو مصرف کند.

این بیماران در صورتی که دچار تب بالا یا گلودرد شدند باید سریع به دکتر معالج مراجعه کنند و معمولا در این مواقع دارو قطع می شود. این عارضه نادر هست، ولی دیده می شود. لازم به ذکر هست شیوع پرکاری در بزرگسالان اکثر هست.

• ندول تیروئید: ندول‌ها یا گره‌هاي تیروئید اغلب خوش‌خیم میباشند و معمولا بیماران خودشان متوجه وجود توده میشوند. گاهی هم به‌طور اتفاقی در معاینه توسط دکتر، تصویربرداری، سونوگرافی و… کشف می شوند. این گره‌ها حتما باید ارزیابی شوند و نوع آن‌ها مشخص شود.

دو نوع گره وجود دارد؛ نوع داغ و نوع سرد. گره‌هاي داغ از نظر پرکاری و گره‌هاي سرد از نظر بدخیمی مورد ارزیابی قرار میگیرند؛ بنابراین از بیماران آزمایش خون و سونوگرافی برای تعیین اندازه گره درخواست میشود. انجام مشابه‌برداری سوزنی از گره نیز یافته‌هاي پزشکی را تکمیل می کند. اگر گره خوش‌خیم باشد

نیازی به جراحی نیست و در صورتی که بدخیم باشد نیاز به جراحی دارد. این مریضی نیز اکثر در بزرگسالان دیده میشود. گرچه به ندرت در کودکان هم ممکن هست بروز کند.

۶ نکته تکمیلی درمورد کم‌کاری تیروئید

١. دقت به نشانه‌هاي کم‌کاری تیروئید مهم هست تا بتوان مریضی را در مراحل نخست شناخت و درمان کرد. از آنجاکه این نشانه‌ها برخی اوقات قابل‌تشخیص نیستند، آزمایش دادن و بررسی همۀ افراد، به‌خصوص افراد میانسال و به‌ویژه زنان بالای ۶۰ سال الزامی هست. کسانی که در خانواده‌شان سابقه مریضی کم‌کاری تیروئید وجود دارد،

مبتلایان به آرتریت روماتویید و دیابت و کسانی که بارداری و زایمان را در ۶ ماه قبل تجربه کرده‌اند هم بهتر هست حتما آزمایش دهند و بررسی شوند.

۲. تیروئید کم‌کار میتواند باعث ابتلا به مریضی‌هاي قلبی شود چراکه وقتی هورمون تیروئید کم باشد، باعث افزایش سطح کلسترول خون میشود و سلامت قلب را تهدید می کند. همین طور تیروئید کم‌کار میتواند باعث بزرگ شدن قلب یا نارسایی آن شود.

۳. مشکلات روانی و خلقی هم در کم‌کاری تیروئید متعارف هست و می تواند باعث ابتلا به افسردگی یا کند شدن عملکرد ذهنی افراد شود.

۴. عدم شناخت به‌موقع و درمان کم‌کاری تیروئید در طولانی‌مدت می تواند باعث آسیب دیدن اعصاب محیطی شود. نشانه‌هاي ابتلا به این مریضی شامل درد، بی‌حسی و سوزن‌سوزن شدن نقاط گوناگون بدن هست. مشکل ضعف ماهیچه‌ها یا از دست دادن بازرسی روی ماهیچه‌ها هم ایجاد می شود.

۵. در کم‌کاری تیروئید به‌علت سطح پایین هورمون تیروئید و تاثیر آن روی تخمک‌گذاری معمولا ناباروری شایع هست. اگر مدت‌هاست برای باردار شدن تلاش می کنید و نتیجه نگرفته‌اید از سلامت تیرویید مطمئن شوید.

۶. پزشکان معمولا با دیدن این علائم در کودکان و نوجوانان حساس می شوند و سلامت تیروئید را از نظر عدم کم‌کاری بررسی میکنند؛ رشد ضعیف و در نتیجه کوتاهی قد، به تاخیر افتادن بلوغ، به تاخیر افتادن رشد دندان‌هاي دائمی و رشد ذهنی ضعیف.