وقتی بدن دچار دردهای روانی می شود 

بعضی اوقات دردهای بدن ریشه در روان دارند، بله روان اگر ناراحت باشد میتواند در اعضای گوناگون بدن یا کل بدن درد ایجاد نماید. کلمه سایکو سوماتیک psychosomatic « روان تنی » از دو واژه گوناگون گرفته شده هست. ” سایک psyche ” به معنی ذهن و ” سوما soma ” به معنی بدن. بنابراین یک اختلال سایکوسوماتیک «روان تنی» با علائم فیزیکی اي مشخص می شود که هیچ علت پزشکی اي نمی‌توان برای آن پیدا کرد.

*”راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی” توضیح می دهد که سوماتو فورم *somatoform « اختلال شبه جسمی » اختلالاتی میباشند که مشخصه انها ” وقوع یک یا چند درد بدنی و جسمانی هست که پس از ارزیابی پزشکی مناسب مشخص می شود هیچ توضیح آسیب شناسی فیزیکی physical pathology یا مکانیسم پاتوفیزیولوژیک pathophysiologic mechanism برای آن وجو د ندارد

یا هنگامی که آسیب پاتولوژی وجود داشته باشد، شکایت جسمی یا نتیجه اختلال هست یا اکثر از آن چه در یافته هاي فیزیکی انتظارش را داریم. “

*راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌هاي روانی Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders«دراختصار انگلیسی:DSM»: یک زبان مشترک و استاندارد برای طبقه‌بندی اختلالات روانی ارائه میکند و توسط انجمن روان‌پزشکی ایالات امریکا تهیه شده‌هست. این راهنما برپایه آلبوم‌اي از نظر پزشکان، پژوهشگران،

لیست داروهای روان‌پزشکی، بنگاه‌هاي بیمه، صنایع داروسازی ودر همکاری پیاپی با آی.سی.دی و سازمان بهداشت جهانی تهیه شده‌هست.آخرین نسخه این راهنما، ویرایش پنجم آن دی‌اس‌ام-۵ DSM IV هست که در سال ۲۰۱۳ میلادی منتشر شده‌هست.

*somatoform disorder= Somatic symptom disorder=SSD: نوعی اختلال شبه جسمی هست که با علائم جسمانی متعدد، از جمله درد تشخیص داده می شود.

انواع اختلال سوماتو فورم somatoform disorder :
– اختلال تبدیلی Conversion disorder
– اختلال جسمانی somatization disorder
– اختلال اضطراب مریضی illness anxiety disorder
– اختلال بد شکلی بدن body dysmorphic disorder
– اختلال علایم جسمانی تمایز نیافته undifferentiated somatic symptom disorder

علائم یا ویژگی هاي دردهای روان تنی Psychosomatic Pain
درد روان تنی یا سایکو سوماتیک Psychosomatic Pain بعنوان درد روانزا psychogenic pain یا اختلال درد ناشی از استرس و اضطراب روانشناسی psychological شناخته می شود و مشخصه آن درد مزمن در بیش از یک منطقه هست که چندین ماه تا چندین سال ادامه داشته باشد.اختلال درد سایکوسوماتیک مشخصات زیر را دارد:

– درد توسط یک اوضاع پزشکی قابل توضیح نیست.

– درد باعث ناراحتی جدی یا اختلال یا هر دو در مناطق گوناگون بدن یا قابلیت هاي فردی میشود.

– در آغاز، قوت، تشدید و افزایش شدت علایم با عوامل روانی ایجاد می شود.

– شکایت از درد عمدی یا غیر حقیقی نیست و به علت هر گونه اختلال روانی مثل خلق و خو و اختلال اضطراب یا هر شکل دیگری از اختلالات روانی ایجاد نشده هست.

مطالعاتی که از وجود دردهای روان زا یا سایکوژنیک Psychogenic Pain حمایت می‌کنند، شواهد نشان می دهد که درد جسمانی تجربه شده توسط کودکان دارای شدت برابر با یک بزرگسال هست. تفاوت در گروه هاي قومی نژادی، برتری در مورد دردهای سایکوسوماتیک را نشان داده هست. اضافه بر این ارتباط قوی بین جنسیت و درد یافت شده هست.

در بسیاری مطالعات مشخص شد که زنان اکثر از مردان از دردهای روان تنی رنج می‌برند و اکثر به دنبال درمان میباشند. همین طور مشخص شده که کودکان اغلب از دردهای سایکوسوماتیک در ناحیه شکم و سر شکایت دارند. با این حال با افزایش سن مکان درد فرق کرده و در مکان هاي متنوع و با شدت اکثر آن را تجربه می‌کنند.

انواع دردهای روان تنی یا سایکوسوماتیک

درد سایکوسوماتیک یا روان تنی می‌تواند انواع متفاوتی داشته باشد و در هر قسمت بدن ایجاد شود. تجربه درد میتواند موضعی و در یک منطقه باشد یا به تمام بدن تعمیم پیدا کند. اضافه بر این ممکن هست درد از یک قسمت شروع شده و به سایر نقاط بدن گسترش پیدا کند. بعضی از نقاط مشترک در بدن عبارتند از:

– سر درد
– بدن درد
– کمر درد
– شکم درد
– درد در هنگام مقاربت
– چرخه قاعدگی دردناک
– درد بازو

تعداد زیادی از پزشکان *فیبروملاژیا fibromyalgia و سندرم درد مزمن را بعنوان دردهای روان تنی در نظر می‌گیرند.

*فیبروملاژیا fibromyalgia: سندرم درد اسکلتی-عضلانی مزمنی هست که با درد در سطح گسترده، نقاط حساس، خستگی و اختلال خواب مشخص می شود.

چطور تشخیص دهیم دردمان روان تنی یا سایکوسوماتیک هست یا خیر؟
شخص معمولا اختلال دردی دارد که با هیچ اوضاع پزشکی اي توجیه نمیشود و شدت و نشانه هاي آن با میزان درد حقیقی مطابقت ندارد. باید در نظر داشته باشید که درد سایکوسوماتیک که بیمار از انها شاکی هست برخلاف تصور گذشته فقط در ذهن بیمار نیست. انها درد فیزیکی حقیقی میباشند که واقعا بیمار انها را حس می کند

نه اینکه ادا در بیاورد. آلبوم اي از غربالگری ها مثل آزمایش خون و معاینات رادیولژیک از قبیل اشعه ایکس، سی تی اسکن و MRI میتواند وجود هر گونه مشکل پزشکی که باعث ایجاد درد شده هست را رد یا تایید کند. تنها در صورتی که همۀ آزمایشات طبیعی باشد میتوان تشخیص درد سایکوژنیک دارد.

شخصی که درد سایکوسوماتیک یا اختلال درد روان تنی در او تشخیص داده شده هست باید موارد زیر را در نظر بگیرد:

– سابقه خانوادگی مشکلات روانی یا اختلالات جسمانی
– مریضی جسمی در یک یا هر دو والد
– اوضاع مالی و بحران در خانواده
– وقایع منفی در زندگی
– قربانی شدن یا مورد آزار و اذیت قرار گرفتن
– سابقه اختلال جسمانی
– مورد سوءاستفاده قرار گرفتن در دوران کودکی: جسمی، روانی، جنسی
– سبکهای فرزند پروری
– افزایش ثانویه درد
– افزایش درد پس از یک اتفاق استرس زا
– فروکش درد هنگام حذف اتفاق استرس زا

علل دردهای روان تنی یا سایکوسوماتیک psychosomatic
اگرچه علت قطعی برای شروع آن نمی‌توان مشخص کرد اما تصور می شود که استرس هاي خاص زندگی ممکن هست آغاز کننده این دردها باشند. تعداد زیادی از افراد پس از تجربه یک اوضاع منفی قابل دقت مثل از دست دادن عشق یا روبرو شدن با یک فاجعه طبیعی دچار درد سایکوسوماتیک میشوند. تعدادی از علل شایع شناخته شده درد روان تنی عبارتند از:

– سوء بهره گیری:

ارتباطی قوی بین سوء بهره گیری هاي دوران کودکی و درد روان تنی یا سایکوسوماتیک وجود دارد. سابقه سوء بهره گیری هاي فیزیکی، روانی یا جنسی دوران کودکی، فرد را مستعد دچار شدن به دردهای سایکوسوماتیک می کند.

– تفکر فروید:

همانگونه که در تئوری *سایکودینامیک psychodynamic « دیدگاه روان پویشی» گفته شد، بخش ناخودآگاه یا خودآگاه در ذات انسان همه ي وقت غریزی میباشند، که در جامعه قابل قبول نیست، بنابراین خود را به نشانه هاي جسمانی تبدیل کرده و استرس ایجاد شده را آزاد می کند به طوری که فرد از تمایلاتش آگاه نشده

و ذهن خودآگاه در آرامش باقی میماند. بعنوان مثال، احساس گناه ناشی از میل ناخودآگاه هست که به شکل درد منتشر می شود در حالی‌که آرزوها باعث ایجاد پریشانی در فرد نمی‌شوند.

*دیدگاه روان‌پویشی Psychodynamics: بر این اندیشه استوار هست که افکار و هیجان‌ها علل مهم رفتار میباشند. رویکرد روان‌پویشی به رفتار به درجات گوناگون بر این فرض استوارند که رفتار قابل‌دیدن «پاسخ‌هاي آشکار» تابعی از فرایندهای روانی داخلی «رویدادهای مخفی» هست. رویدادهای درونی و منابع تحریک محیطی

که از سوی نظریه‌پردازان روان‌پویشی مطرح شده با هم متفاوتند، اما همۀ آنها در این باره توافق دارند که شخصیت را ترکیبی از وقایع داخلی و خارجی شکل می دهد که از نظر آنها وقایع درونی در این اساس نقش زیاد‌تری دارند. زیگموند فروید بنیان‌گذار این دیدگاه معتقد بود که در نهایت روزی فرا خواهد رسید که بتوان تمام رفتارها را برحسب تغییرات بدنی تبیین کرد،

اما از آنجایی که در دوران وی درمورد روابط بین بدن و شخصیت آگاهی اندکی وجود داشت وی زیاد بر عوامل زیست‌شناختی تأکید نکرد. فروید تحت تاثیر چارلز داروین در مورد اهمیت هیجان‌ها قرار داشت و دقت خود را به تاثیر هیجان‌ها بر افکار معطوف کرد. او معتقد بود که برای درک و فهم رفتار لازم هست افکار پیشایند و مرتبط با آن تجزیه و تحلیل شود و برای درک آن افکار باید عمیق‌ترین هیجان‌ها و احساسات شخص مورد بررسی و کنکاش قرار گیرند.

– نظریه هاي یادگیری:

اغلب کودکان بیمار شدن را یاد می‌گیرند یا شروع به تقلید از اعضای نزدیک خانواده می‌کنند تا به سودی که از مریضی میخواهند برسند.

– راه هاي ارتباطی:

اغلب برای کودک امکان ندارد که همۀ چیز را در قالب کلمات بیان کند. به خصوص زمانی که تحت استرس قرار گرفته باشند. در حالت، نشانه هاي گوناگون جسمی برای نشان دادن پریشانی خود بروز می‌دهند.

– تاثیرات خانواده:

پویایی خانواده شامل نقش کودک در خانواده و نوع رفتار والدین با او می‌تواند کودک را تشویق به نشان دادن علایم جسمانی برای بدست آوردن دقت، نماید. اضافه بر این، ابتلا به یک اختلال روانی، که ممکن هست در تعداد زیادی از خانواده ها یا ساختار اجتماعی قابل پذیرش نباشد و باعث نگاه نادرستی به فرد شود. برای اجتناب از این شرایط تعداد زیادی از افراد برای بدست آوردن حمایت خانواده و دوستان، علایم جسمانی را در بدنشان افزایش می‌دهند.

درمان دردهای روان تنی یا درد سایکوسوماتیک
برترین راه ممکن برای درمان درد روان تنی بعد از تشخیص ارجاع پرونده به متخصص سلامت روان هست. اغلب تعداد زیادی از بیماران آمادگی پذیرش اینکه دردی که تجربه می‌کنند فیزیکی نیست و علت اصلی ایجاد آن روانی هست را ندارند.بیمار ممکن هست خیلی راحت از ملاقات روان دکتر یا روان شناس، شانه خالی کند. بنابراین ارتباط خوب دکتر و بیمار در این اساس برای دنبال کردن و ادامه درمان، ضروری هست.

درمان هاي متداول برای درد سایکوسوماتیک یا دردهای روان تنی عبارت هست از:

– مشاوره و درد سایکوسوماتیک:

درمان از طریق صحبت با بیماران talk therapy ، اغلب به بیمار در توصیف وضع موجود و پریشانی اي که باعث ایجاد آن شده و اثرات منفی اي که بر زندگی اش گذاشته و … کمک می کند، مشاور با تایید نشانه ها و همدردی با بیمار ارتباط اش را با او گسترش داده و به این صورت اثربخشی درمان شروع می شود.

– رفتاردرمانی شناختی Cognitive behavioral therapy برای درمان درد سایکوسوماتیک:

این شکل از روان درمانی روی افکار منفی و تحریف افکار تمرکز دارد. بلوک کردن افکار، باورهای غیر حقیقی ، رفتارهایی که چرخه تفکر و احساس را تقویت می کند. این روش به بیمار کمک می کند متوجه شود که چگونه یک فکر منفی میتواند منجر به یک علامت فیزیکی شود و چطور باید این علایم را شکست دهد.

– مسکن هاي غیر مخدر برای مدیریت درد سایکوسوماتیک:

در ابتدا می‌توان دوز خفیف مسکن برای مدیریت درد روان تنی تجویز نمود. با این حال مسکن اغلب عوارض جانبی طولانی مدت دارد و مریضی ممکن هست برای کاهش درد از آن سوء بهره گیری کرده و وضعیتش را بدتر کند.

– داروهای ضد افسردگی برای درمان درد سایکوسوماتیک:

داروهای ضد افسردگی می‌تواند برای آرامش بیمار پیشنهاد شود. ضد دردهای بهره گیری شده در داروهای افسردگی اغلب به تسکین درد روان تنی کمک می کند و در نتیجه اجازه می دهد که بیمار بهتر به خواب رفته که به نوبه خود منجر به کاهش اضطراب در او می شود.

– خانواده و گروه درمانی برای درد سایکوسوماتیک:

متخصص سلامت روان ممکن هست به بیمار در مورد خانواده درمانی پیشنهاد کند تا حمایت روانی لازم به بیمار ارائه شود. تمرکز به طور زیاد در فرایند ارتباطات باقی میماند، ترویج محیط حمایتی در خانواده و فعال شدن ارائه پاسخ هاي مناسب به بیمار. گروه درمانی عمدتا با حذف سوال ” چرا فقط من ” به اختلال پاسخ می دهد و باعث درک بهتر مشکلات و انواع گوناگون آن که توسط دیگران تجربه شده ضمن اینکه سبب ارتقای سطح ارتباطات و اجتماعی شدن می شود.

– ورزش:
ورزش منظم می‌تواند سبب از بین رفتن درد سایکوسوماتیک و همین طور پیشگیري از تشدید آن شود.

درمان هاي جایگزین برای درد روان تنی
روشهای درمانی جایگزین مشترک برای درد روان تنی:

– تکنیک آرام سازی Relaxation Technique برای کمک به غلبه بر درد روان تنی:

تکنیک هاي تمدد اعصاب گوناگون عبارتند از: هدایت تصور، تکنیک آرام سازی پیشرونده عضلانی و غیره. به تسکین استرس روانی و جسمی و آرام شدن ذهن و بدن کمک می کند.روش آرام سازی پیش رونده عضلانی می‌تواند برای افراد مبتلا به درد بدن بسیار خوب باشد چون روی عضلات منقبض شده که در اثر تنش ماهیچه اي ایجاد شده اند تمرکز داشته و سبب رها سازی عضلانی و در نتیجه کاهش درد می شود.

– هیپنوتیزم Hypnosis برای درمان اختلالات سوماتوفرم:

 به گزارش پارس ناز روی درمان لایه هاي زیرین ناخودآگاه، خواسته ها یا آرزوهایی که در قالب علایم جسمانی تجلی پیدا کرده اند تمرکز دارد. اگرچه اختلافات زیادی در مورد تکنیک هیپنوتیزم بعنوان درمان وجود دارد ولی مشخص شده هست که در درمان موارد اختلالات سوماتوفرم بسیار خوب هست.

– ماساژ Massage:

انواع گوناگون تکنیک هاي ماساژ در بهتر شدن درد بعضی از بیماران مبتلا به درد سایکوسوماتیک یا اختلالات درد موثر هست. این تکنیکها شامل ماساژ شیروپراکتیک chiropractic «درمان از راه دستکاری در ستون مهره‌ها » ، شیاتسو shiatsu « ماساژ فشاری » و غیره هست.

– هنر درمانی Art Therapies:

هنر درمانی بر بیان احساسات با بهره گیری از تکنیک هاي هنری گوناگون مثل: موزیک، نقاشی، رقص و غیره متمرکز هست. هنر درمانی بدن گرا تاثیر شگفتی در درمان اختلال درد سایکوسوماتیک دارد. رقص درمانی با بروز و بیان احساسات تاثیر زیادی داشته و اغلب باعث دگرگونی حالت روانی شده ضمن اینکه حرکات انجام شده در تسکین درد کمک کننده میباشند.

– دیگر درمان هاي جایگزین برای اختلال درد سایکوسوماتیک میتواند:

– کمپرس گرم و سرد
– پرت کردن حواس
– طب سوزنی
– طب فشاری Acupuncture and acupressure
– تحریک الکتریکی عصب Transcutaneous Electrical Nerve Stimulation «TENS »
باشد.

از آن جایی که هیچ نشانه فیزیکی برای دردهای روان تنی وجود ندارد، ناراحتی اي که از درد سایکوسوماتیک میکشید ممکن هست به سختی قابل توضیح یا درمیان گذاشتن با مردم باشد و دیگران ممکن هست تصو کنند که بیمار در حال ادا درآوردن هست. در تعداد زیادی از موراد به علت عدم آگاهی تشخیص اشتباه اتفاق میوفتد بنابراین یک راهنمایی درست از یک دکتر با تجربه که قبلا دردهای سایکوسوماتیک را درمان کرده هست از اهمیت بالایی برخوردار هست.