در اینبخش با راه هاي از بین بردن پلاک دندان آشنا میشویم. پلاک دندان لایه اي نازک و چسبناک اسـت کـه روی دندان ها ایجاد می شود و اگر تمیز نشود می تواند موجب خراب شدن دندان ها شود. پلاک دندان آرام آرام تبدیل بـه ماده اي سخت بنام جرم دندان می شود، رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان نخستین عامل ایجاد پلاک روی دندان ها می باشد. در ادامه بیشتر صحبت میکنیم. با پارس ناز همراه باشید.
مسواک زدن
بعد از هر وعده غذا دندانهایتان رابه درستی مسواک کنید تا از شکلگیری رسوبات دندانی «تارتار» پیش گیری شود. از یک مسواک نرم برای اینکار استفاده کنید و بـه گونهاي مسواک را روی دندانها حرکت دهید کـه سطح همه ی دندانها بطور کامل تمیز شود. بـه یاد داشته باشید کـه همیشه باید مسواک رابا زاویه ۴۵ درجه در خط لثه نگه دارید.
خمیر دندان فلوراید
خمیردندانهاي فلوراید، کمک میکنند کـه غلظت فلوراید در دندانها افزایش یابد و با تقویت دندان از ایجاد حفره درون دندان پیش گیری میکند.
فلوراید مینای دندان را قویتر میکند ودر نتیجه دندانهایتان کمتر از مصرف غذاها و نوشیدنیهاي اسیدی آسیب میبیند. استفاده از خمیردندان فلوراید بـه فرایند «رمینرالیزاسیون» «فرایند جذب موادمعدنی بـه دندان» در نواحی آسیبدیده دندان کمک کرده و آنها را از شکلگیری پلاک محافظت میکند.
خمیردندان ضد پلاک
استفاده از خمیردندان ضد پلاک و ضد تارتار برای از بین بردن پلاک دندان بسیار مفید اسـت. تعدادی ماده شیمیایی مانند پیروفسفات، فلوراید، سیترات روی و … در ترکیبات این خمیردندانها وجوددارد کـه از شکلگیری تارتار روی دندانها پیشگیری می کنند.
جوش شیرین و نمک
یک قاشق غذاخوری جوش شیرین و مقداری نمک رابا هم ترکیب کنید و آنها را روی یک مسواک مرطوب بریزید. سپس دندانها رابه آرامی با آن مسواک کنید و بعد با آب ولرم آبکشی کنید. اینکار را یک روز در بین انجام دهید تا سریع بـه نتیجه برسید. زمانی کـه پلاک دندانهایتان از بین رفت می توانید اینکار را هر هفت یا ده روز یکبار انجام دهید.
جوش شیرین می تواند دندان و لثه را تسکین دهد و اثر ضد باکتریایی روی پلاک و تارتر دندانها داشته باشد. اینکار بـه از بین رفتن پلاک دندان و سفیدی آن کمک میکند. از آنجایی کـه جوش شیرین یک آنتی اسید اسـت، تعادل pH دهان را بازیابی میکند و بـه مقدار ۴ یا ۵ میرساند. نمک نیز خواص ضد میکروبی دارد و بنابر این برای بهداشت دهان و دندان مفید اسـت.
اسکراب آلوئه ورا و گلیسرین
یکیدیگر از روشهاي موثر از بین بردن پلاک دندان استفاده از اسکراب آلوورا و گلیسیرین اسـت کـه در آن از ترکیبات موثری استفاده شده اسـت.
= یک قاشق چایخوری ژل آلوئه ورا
= چهار قاشق چایخوری گلیسرین گیاهی
= چهار تا پنج قاشق غذاخوری جوش شیرین
= ده قطره روغن اسانس لیمو
= یک فنجان آب
همه یي این مواد رابا هم ترکیب کنید تا یک خمیر نرم درست شود. سپس این اسکراب را روی دندانها بکشید و بعد دهان را آبکشی نمایید. شـما باید روزانه یکبار از این اسکراب استفاده کنید تا زمانی کـه پلاکها شروع بـه از بین رفتن کنند. سپس هر سه یا چهار روز یکبار اینکار را انجام دهید تا زمانی کـه پلاک دندان بطور کامل از بین برود. ژل آلوئه ورا و جوش شیرین هردو دارای خواض ضدمیکروبی هستند.
آلوئه ورا هم چنین حاوی آنتی اکسیدانهاست کـه میتواند با از بین بردن رادیکالهاي آزاد تولید شده توسط باکتریها التیام دندان و لثه را سرعت بخشد. هم چنین اسانس لیمو یک عامل ضد میکروبی عالی اسـت کـه میتواند بـه از بین بردن پلاک دندانها بشما کمک کند. هشدار: از این روش در بلند مدت استفاده نکنید چرا کـه گلیسرین می تواند فرایند «رمینرالیزاسیون» را مختل کند.
جویدن میوه و سبزیجات
یک ایده عالی برای از بین بردن پلاک دندان این اسـت کـه یک سیب، خربزه، هویج یا کرفس گاز بزنید. این میوهها یا سبزیجات را یک ساعت بعد از هر وعده غذایی بخورید تا دندانهایتان بطور طبیعی تمیز شوند. اینکار نه تنها ذرات باقیمانده غذا در دندانها را پاک میکند، بلکه پلاکه یا تارتر روی دندان را نیز از بین می برد و لثه را تقویت می کند.
جویدن کنجد
یک قاشق غذاخوری کنجد را بجوید، اما آن را نبلعید. سپس درحالی کـه کنجد در دهان شماست، دندانهایتان رابا مسواک خشک، مسواک کنید. اینکار را هر هفته دو بار تکرار کنید. دانههاي کنجد بعنوان یک اسکراب طبیعی دندان را تمیز میکنند و از بین بردن پلاک دندان را سرعت میبخشند.
انجیر
روزانه، بعد از خوردن غذا دو تا سه شماره انجیر رابه آرامی بجوید. مصرف انجیر دندانها را تمیز و لثه را قوی می کند. جویدن انجیر غدد بزاقی را تحریک می کند و ترشح بزاق را افزایش میدهد. در نتیجه پلاک دندان از بین رفته و دندان تمیز می شود.
مسواک برقی
تعداد زیادی از دندانپزشکان توصیه می کنند برای بهتر تمیز کردن دندانها از یک مسواک برقی استفاده کنید. مسواکهاي برقی برای از بین بردن پلاک دندان و درخشش آنها بهتر از مسواکهاي دستی عمل می کنند.
نخ دندان کشیدن
استفاده از نخ دندان بهترین روش برای از بین بردن پلاک دندان و باقیماندههاي غذا بین آنهاست. استفاده منظم از نخ دندان، از شکلگیری تارتار جلوگیري و بـه حفظ بهداشت دندان کمک می کند. نخ دندان نه تنها بین دندانها بلکه میان لثهها را نیز تمیز میکند و بنابر این احتمال ابتلا بـه بیماریهاي لثه و پوسیدگی دندان از بین می رود.
یک قاشق غذاخوری محلول ضدعفونی کننده دهان و سه قاشق غذاخوری محلول هیدروژن پراکسید ۳ درصد رابا هم ترکیب کنید و حدود یک تا دو دقیقه این ترکیب را قرقره کنید و سپس مقداری آب رابه همان صورت قرقره نمایید. هفتهاي دو بار اینکار را انجام دهید. محلول هیدروژن پراکسید و محلول دهانشویه ضد عفونی کننده با میکروبها مبارزه میکنند ودر نهایت پلاک دندانها را از بین میبرند.
خلال دندان
شـما می توانید با استفاده از یک خلال دندان، پلاکهاي سخت شده را از روی دندانها پاک کنید. با استفاده از یک آینه، محل پلاک را تشخیص دهید و بـه آرامی با خلال دندان آن را بتراشید و سپس دهان رابه خوبی آبکشی کنید. هشدار: اینکار باید بـه آرامی و با احتیاط فراوان انجام شود چرا کـه خلال دندان می تواند بـه لثه آسیب بزند ودر نهایت منجر بـه عفونت آنها شود.
غذاهاي تند
خوردن غذاهاي تند یکیدیگر از راههاي از بین بردن پلاک دندان بـه روشی طبیعی اسـت. غذاهاي تند، ترشح بزاق را تحریک میکنند و افزایش میدهند و بزاق دهان بـه پاکسازی دندان و لثهها کمک میکند.
عصاره گیاه خون ریشه
سه تا چهار قطره عصاره گیاه خون ریشه رابه یک فنجان آب گرم اضافه و آن را قرقره کنید. روزانه با این محلول دهان را بشوئید «ترجیحا هرروز دو مرتبه». خون ریشه یکی از مواد رایج مورد استفاده در تولید خمیردندان هاست چرا کـه این گیاه دارای خواص ضد میکروبی ثابت شده اسـت.
روغن کشی دندان «Oil Pulling»
یک یا دو قاشق روغن رابه مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه در دهان بگردانید و سپس دهان را آبکشی کنید. در هفته دو تا سه بار اینکار را تکرار کنید. روغن گردانی دهان، یک روش سنتی برای از بین بردن پلاک دندان و سایر عفونتهاي مشابه اسـت. روغن قادر اسـت تمام ناخالصیها را از درون حفرههاي دندان بخود جذب کند. برای اینکار روغن نارگیل بهترین گزینه اسـت چرا کـه خواص ضد میکروبی دارد ودر برابر پاتوژنهاي خوراکی موثر اسـت.
زمانی کـه پلاک یا تارتار روی دندانها شکل میگیرد، از بین بردن آن و پیشگیري از رسوب بیشتر کار دشواری اسـت. ممکن اسـت مشاهده نتیجه این روشهاي خانگی زمانبر باشد، اما قطعا نتیجه خواهند داد. بسیار مهم اسـت کـه قبل از افزایش آسیب ناشی از پلاک، از شر آن خلاص شوید. اگر تارتار از روی دندان بـه موقع پاک نشود ممکن اسـت دندان شـما کاملا بپوسد و وادار بـه کشیدن آن شوید.
بطور منظم بـه دندان پزشک مراجعه کنید تا سلامت کلی دندان بررسی شود. برای محافظت از مینای دندان، از یک مسواک نرم و ابزار مناسب برای پلاک دندان استفاده کنید. سیگار نکشید؛ چرا کـه تنباکو دلیل اصلی شکلگیری پلاک روی خط لثه اسـت. از مصرف بیش از حد نشاسته و شیرینی بپرهیزید، این مواد رشد باکتری در دهان را افزایش می دهند.
بطور کلی بهتر اسـت از خوردن تنقلات در طول روز اجتناب شود. بعد از هر وعده غذایی آب کافی بنوشید تا ذرات غذا در دهان باقی نمانند. بعد از هر وعده غذا یک سیب یا خربزه بخورید تا دندانها بطور طبیعی پاکسازی شوند و سلامت لثه التیام یابد. مقدار زیادی از میوههاي غنی از ویتامین C مصرف کنید چرا کـه آنها سلامت کلی دهان و دندان را تقویت می کنند.
پلاکی کـه با مسواک زدن و استفاده از نخ دندان از بین نرود، بـه مرور زمان بـه ماده ي سختی بنام جرم دندان تبدیل می شود. تجمع جرم در پایه دندان ها مسواک زدن و استفاده از نخ دندان را دشوار می سازد. با افزایش تعداد باکتریها و تشکیل جرم و پلاک بیشتر، بافت لثه قرمز رنگ، متورم شده و درهنگام مسواک زدن خون ریزی می کند.
این عارضه ژنژویت نامیده می شود، یعنی مرحله ي مقدماتی بیماری هاي لثه یا بیماری هاي پریودنتال «بافت نگه دارنده دندان ها». ژنژویت را میتوان با مسواک زدن مرتب و رعایت بهداشت دهان و دندان درمان کرد اما اگر درمان نشود، پیشرفت کرده و بـه بیماری پریودنتیتیس تبدیل میگردد.
پریودنتیتیس شدید ترین شکل بیماری لثه هاست یعنی زمانی کـه عفونت باکتریایی بافت لثه و استخوان هاي نگه دارنده ي دندان را درگیر کرده باشد. لثه ها پس رفته یا از روی پایه دندان عقب می رود. در بد ترین حالت این بیماری، استخوان هاي نگه دارنده دندان هم تحلیل رفته و منجر بـه افتادن دندان می شود. در ادامه علل جرم گرفتن دندان ها را بررسی میکنیم.
مسواک زدن باعث می شود کـه پلاک هاي دندانی کـه نرم و چسبنده بوده و از بزاق، باقیمانده مواد غذایی و باکتریها تشکیل شده اند از بین بروند. اگر این پلاک ها بـه خوبی از سطح دندان پاک نشوند، کلسیفیه شده «رسوب املاح کلسیم» و بـه جرم دندان تبدیل میشوند.
اگر متوجه شده اید کـه دندان هایتان با سرعت بیشتری جرم می گیرد، باید بجای یکبار، دو بار در روز و هر بار بـه مدت حداقل دو دقیقه با مسواکی نرم مسواک بزنید. لازم اسـت کـه اینکار را بادقت انجام دهید. دندانهای بالا و پایین رابه طور جداگانه مسواک بزنید و همیشه از طرف لثه ها بـه سمت دندان ها پیش بروید. نباید مسواک زدن بخش داخلی دندان ها را فراموش کنید.
مواد غذایی چسبناک و شیرین مانند سوهان، گز و … باعث تشکیل پلاک دندان میشوند، چون بـه سطح دندان ها می چسبند. هر چـه میزان این پلاک ها بیشتر شود، بـه این معنی اسـت کـه احتمال جرم گرفتن دندان ها نیز بالا می رود. برای داشتن دندان ها و لثه هاي سالم لازم اسـت کـه هر شش ماه یکبار ودر برخی موارد خاص، بیش از این دندان هایتان را جرم گیری کنید.
برای پیشگیری از این مشکل باید از مصرف زیاد مواد غذایی شیرین و چسبناک مانند موز، میوه هاي خشک، پاستیل و غیره بپرهیزید و بعد از مصرف، دندان هایتان را مسواک بزنید. اگر امکانش نیست حداقل بعد از مصرف این مواد غذایی، دهانتان رابا آب شستشو دهید تا بقایای مواد غذایی از روی دندان ها پاک شوند.
از خمیردندان استفاده نمیکنید
برخی افراد فکر می کنند مسواک زدن بـه معنای سابیدن دندان ها اسـت. اکثر افراد نیز بدون خمیردندان و با بی دقتی تمام مسواک میزنند. درست اسـت کـه استفاده از خمیردندان الزامی نیست، اما این ماده بـه پیشگیری از جرم دندان ها کمک زیادی می کند. همه ی خمیردندان ها حاوی ذرات سیلیس هستند کـه بعنوان یک ماده سابنده در فرمولاسیون آن ها استفاده می شود و کار زدودن پلاک دندانی را ساده تر می سازد.
توصیه میکنیم بجای استفاده از خمیردندان هاي موسوم بـه ضدجرم، از خمیردندان هاي حاوی فلوئور استفاده کنید کـه در پیشگیری از پوسیدگی دندان ها نیز موثر هستند. خمیردندان هاي ضدجرم بدلیل این کـه بـه دفع پلاک دندان ها و باکتری هاي تشکیل دهنده آن کمک می کنند، با این نام خوانده میشوند.
جرمگیری نمیکنید
خیلی از افراد از جرمگیری وحشت دارند و آن را عاملی برای خراب شدن دندان ها میدانند. اما جرمگیری کـه توسط دندان پزشک انجام می شود باعث رفع جرم هاي موجود روی دندان ها و زیر لثه می شود و تاثیر پیشگیرانه نیز دارد. در واقع مناطقی کـه دارای جرم باشند، آسان تر پلاک ها را نیز بخود جذب می کنند و دوباره جرم بیشتری روی هم انباشته می شود.
برای داشتن دندان ها و لثه هاي سالم لازم اسـت کـه هر شش ماه یکبار ودر برخی موارد خاص، بیش از این دندان هایتان را جرمگیری کنید. دکتر متخصص بیشتر راهنمایی تان خواهد کرد.
از نخ دندان استفاده نمیکنید
باروهای رایج غلطی در خصوص نخ دندان وجوددارد و خیلی از افراد سراغ آن نمیروند. اما تمیز کردن فضای بین دندان ها با کمک نخ دندان برای تکمیل کار مسواک لازم و ضروری اسـت. اینکار باعث می شود کـه پلاک هاي دندانی فضای غیر قابل معرض مسواک، یعنی بین دندان ها و زیر کناره هاي لثه ها کـه باعث تشکیل جرم دراین مناطق میشوند از بین بروند.
متخصصان توصیه می کنند کـه روزانه یکبار و شبها برای تکمیل تاثیر مسواک، فضای بین دندان ها رابه کمک نخ دندان تمیز کنید. اینکار بـه ویژه برای افرادی کـه از مشکلات مربوط بـه لثه رنج می برند لازم اسـت. فضای باز بین دندان ها «کـه در برخی موارد بدلیل افتادن دندان ایجاد می شود» جزو مناطقی هستند کـه بیشترین پلاک رابه خود میگیرند.
سالانه حداقل یکبار بـه دندان پزشک مراجعه نمیکنید
بـه خوبی میدانیم کـه هزینه هاي دندانپزشکی سرسام آور اسـت. بهمین دلیل هم اکثر مردم زمانی بـه دندان پزشک مراجعه می کنند کـه دندانشان در وضعیت نامساعدی قرار دارد. اما اینکار وضعیت را بدتر می کند.
یادتان باشد ترمیم دندانی کـه بـه درستی صورت نگرفته باشد، یعنی ماده آمالگام یا کامپوزیت کـه برای پرکردن دندان استفاده می شود و تاج دندان بالاتر یا پایین تر از سطح دندان قرار بگیرد باعث بیشتر شدن پلاک دندانی شده و بـه این ترتیب جرم دندان نیز بیشتر می شود. لازم اسـت کـه هر سال برای بازرسی وضعیت دندان ها بـه دندان پزشک مراجعه کنید.
ارتودنسی لازم را انجام نمیدهید
اگر وضعیت قرارگیری دندان هایتان درست نیست و بـه اصلاح دندان ها روی هم سوار شده و جفت و جور نباشند، نیاز بـه ارتودنسی وجوددارد. افرادی کـه اینکار را انجام نمیدهند، بیشتر در معرض جرم گرفتن دندان ها قرار میگیرند.
پلاک دندانی در مناطقی کـه مسواک بـه دندان ها نمیرسد، بیشتر شکل می گیرد. انجام ارتودنسی باعث ردیف و مرتب شدن دندان ها شده و روشی برای پیشگیری از پوسیدگی و جرم دندانی محسوب می شود.