انسولین عاملی هست که باعث جذب شدن قند در بدن می شود،انسولین در بیماران دیابتی به میزان لازم ساخت نمیشود. انسولین هورمون بسیار مهمی در بدن هست که فرایندهای بسیاری را بازرسی می کند.بنابراین بروز هرگونه مشکل در عملکرد این هورمون، منشاء تعداد زیادی از مشکلات مدرنیست که بشر با آن دست به گریبان هست.
گاهی سلولهاي ما آنچنان که باید به انسولین پاسخ نمی دهند.عدم پاسخ سلولها به انسولین، مقاومت در برابر انسولین خوانده می شود که به طرزی باورنکردی متعارف هست.در واقع، مطالعهایی در سال ۲۰۰۲ نشان داد که ۲۳٪ از جمعیت امریکا از مشکل مقاومت در برابر انسولین رنج می برند.
این رقم در زنانی که مبتلا به اضافه وزن میباشند به ۷۰٪ می رسد و در بعضی بیماران بالاتر از ۸۰٪ هست. حدودا یک سوم از کودکان و نوجوانان چاق نیز در برابر انسولین مقاومت دارند.این آمار ترسناک هست اما خبر خوب این که مقاومت در برابر انسولین با تغییرات کوچکی در سبک زندگی به طرز چشمگیری بهبود مییابد.در این مطلب به تشریح مفهوم مقاومت در برابر انسولین، دلایل اهمیت آن و چگونگی غلبه بر آن پرداخته شده هست.
مفهوم انسولین و مقاومت در برابر آن
انسولین هورمونی هست که توسط اندامی موسوم به پانکراس/طحال ترشح می شود.وظیفهي اصلی آن تنظیم میزان مواد مغذی در حال گردش در رگهاي خونی هست.اگرچه انسولین به طور خاص مسول نظارت قند خون هست اما بر سوخت و ساز چربی و پروتئین نیز تاثیرگذار هست.هنگامی که خوراکی گوشتی که حاوی کربوهیدرات هست می خوریم، میزان قند خون در رگهاي خونی افزایش مییابد.
سلولهاي پانکراس این افزایش قند را در مییابند و بالطبع به خون انسولین میفرستند.سپس انسولین در رگهاي خونی حرکت کرده، به اندامها خبر میدهد که باید قند را از رگهاي خونی بردارند و به سلولها برسانند.همین امر میزان قند خون را کاهش می دهد و به اندامهایي که به آن نیاز دارند، بعنوان مثال به سلولها برای بهره گیری یا ذخیره می رسانند.
این امر از اهمیت ویژهایی برخوردار هست زیرا تجمع قند فراوان در خون تاثیراتی سمی بر جای میگذارد، صدمات جبران ناپذیری وارد می کند و در صورتی که بدون درمان رها شود منجر به مرگ می گردد.با این وجود، به دلایل گوناگون« که در زیر آورده شده» گاهی سلولها آنچنان که باید به انسولین پاسخ نمی دهند.
به عبارت دیگر، انها در برابر انسولین مقاوم می شوند.در چنین مواقعی، پانکراس انسولین بیشتری ساخت میکند تا سطح قند خون را کاهش دهد. همین امر منجر به افزایش سطح انسولین در خون میگردد که ازدیاد انسولین خوانده میشود.ترشح بیش از حد انسولین از پانکراس میتواند برای مدت طولانی ادامه یابد. سپس مقاومت سلولها در برابر انسولین بیش از پیش میشود و میزان انسولین و قند خون هر دو افزایش میبابد.
در نهایت، اگر تحمل پانکراس از بین رود و به سلولهاي خود آسیب میرساندآسیب سلولهاي پانکراس منجر به کاهش ساخت انسولین میشود، بنابراین میزان انسولین کم شده و سلولها به میزانِ ناچیزِ انسولین موجود پاسخی نمی دهند. بدین ترتیب باید منتظر افزایش بیش از حد سطح قند خون بود.
هنگامی که سطح قند خون از حد خاصی فراتر رود، تشخیص پزشکی، دیابت نوع ۲ هست. در واقع، این مطالب توضیحی ساده در تشریح بروز دیابت نوع ۲ هست.مقاومت در برابر انسولین زیاد علت دیابت هست که ۹٪ از مردم دنیا با آن دست و پنجه نرم میکنند.
مقاومت حساسیت انسولین
مقاومت در برابر انسولین و حساسیت به آن دو روی یک سکه میباشند.چنانچه در برابر انسولین مقاوم باشید، پس حساسیت کمی نسبت به انسولین دارید. در مقابل اگر نسبت به انسولین حساسیت دارید، بنابراین مقاومت چندانی در برابر انسولین ندارید.مقاوم بودن در برابر انسولین اصلا خوب نیست، حال آنکه حساسیت به انسولین خوب هست.
عامل مقاومت در برابر انسولین چیست؟
عوامل بالقوهي بسیاری می تواند در مقاومت نسبت به انسولین دخیل باشند.بعضی معتقدند یکی از زیاد عوامل آن افزایش میزان چربی خون هست.مطالعات فراوانی در این اساس حاکی از آن هست که تجمع اسیدهای چرب آزاد در خون موجب میشود تا سلولهایي از قبیل سلولهاي عضلانی، به انسولین پاسخ ندهند.
این بخشی از مشکل هست که ناشی از سوخت و ساز چربیها و اسیدهای چرب درون سلولهاي عضلانی میباشد و تحت عنوانچربیهاي میان سلول عضلانی شناخته می شوند.زیاد علت افزایش اسیدهای چرب، دریافت بیش از حد کالری و چربیهاي اضافی بدن هست. در واقع، پرخوری، اضافه وزن و چاقی مفرط با مقاوومت در برابر انسولین رابطه تنگاتنگی دارند.
وجود چربی مفرط در اندامها و به ویژه چربیهاي شکمی که در اطراف اندامهاي حیاتی تجمع می کنند، بسیار مهم تلقی می شوند.این نوع از چربیها، اسیدهای چرب فراوانی را در خون آزاد می کنند و موجب ترشح هورمونهاي التهابی نیز میشوند که مقاوت در برابر انسولین را افزایش می دهد.
با این وجود، افرادی که دارای وزن طبیعی یا حتی لاغر میباشند نیز می توانند در برابر انسولین مقاوم باشند، اما مقاومت در برابر انسولین اکثر در افرادی که از اضافه وزن رنج می برند، دیدن می شود.
عوامل بالقوهي دیگری نیز عامل مقاومت در برابر انسولین تلقی میشوند:
فراکتوز: جذب بیش از حد فراکتوز«قندهای افزودنی، نه قند میوهها» از جمله عواملیست که با مقاومت در برابر انسولین، هم در انسان و هم در موشها، رابطه دارد.
التهاب: افزایش تنشهاي اکسایشی و التهاب در بدن موجب مقاومت در برابر انسولین میشود.
بیتحرکی: فعالیتهاي جسمانی حساسیت نسبت به انسولین را افزایش می دهد و این حساسیت، مقاومت در برابر انسولین را از بین می برد.
امگا۳: مصرف اسیدهای چرب امگا۳ در تعداد زیادی از موارد مقاومت در برابر انسولین را کاهش می دهند. اسیدهای چرب امگا۳ تیریگلیسرید خون که اغلب در افرادی که نسبت به انسولین مقاومند بالاست، را کاهش دهد.
باکتری رودهایی: مطابق شواهد اختلال در محیط باکتریهاي رودهایی می تواند موجب التهاب گردد که مقاومت در برابر انسولین را تشدید کرده و عامل مشکلات متابولیک دیگر میگردد.
همین طور عوامل متعدد ژنتیکی و اجتماعی، تعلق به نژاد سیاه، اسپانیول و آسیایی نیز این خطر را چندین برابر افزایش می دهد.
قطعیت در این فهرست وجود ندارد. عوامل متعدد دیگری نیز می توانند موجب مقاومت یا حساسیت در برابر انسولین شوند.
چگونه دریابیم که نسبت به انسولین مقاوم هستیم؟
تشخیص مقاوت در برابر انسولینپزشکان از راههاي متعددی می توانند دریابند که شما نسبت به انسولین مقاومید یا خیر.بعنوان مثال، شاخص قند خون ناشتای بالا نشانهي خوبی برای تشخیص مقاومت در برابر انسولین هست.تست ارزیابی ثبات و توازن که برای بررسی قند خون، سطح انسولین و میزان مقاومت بدن به آن طراحی شده که کاملا هم دقیق هست را انجام دهید.
گرچه روشهاي مستقیمی نیز برای بررسی قند خون وجود دارد، از جمله این روشها میتوان به تست قدرت تحمل گلوکز خوراکی اشاره کرد که در آن مقداری گلوکز خوراکی به فرد داده میشود و چند ساعت بعد قند خون وی اندازه گرفته می شود.چنانچه اضافه وزن دارید یا از چاقی مفرط رنج میبرید، به ویژه اگر چربیهاي فراوانی دور کمر شما را فراگرفتهاند، احتمال مقاومت شما در برابر انسولین بسیار چندان هست.
یکی دیگر از علائم مقاومت در برابر انسولین، لکههاي سیاه روی پوست هست که این عارضه آکانتوز نیگریکانس خوانده می شود.چنانچه کلسترول خوب خون پایین باشد و تیریگلیسیرید خون بالا دو مورد از علائم دیگریست که با مقاومت در برابر انسولین پیوند خورده هست.
مقاومت در برابر انسولین، سندرم متابولیک و دیابت نوع ۲
مقاومت در برابر انسولین متضمن دو مریضی شایع یعنی سندرم متابولیک و دیابت نوع ۲ هست.سندرم متابولیک، دستهایی از عوامل خطرآفرین میباشند که با بروز دیابت، مریضیهاي قلبی و بعضی مریضیهاي دیگر مرتبطند.این علائم شامل تیریگلیسیرید بالا در خون، کلسترول خوبِ پایین، فشار خونِ بیش از حد معمول و چربی شکمی هست.
به گزارش پارس ناز بعضی مواقع این علائم سندرم مقاومت در برابر انسولین خوانده میشوند.مقاومت در برابر انسولین محرک اصلی دیابت نوع ۲ هست. شاخص قند خون بالا حاکی از عدم پاسخ سلولها به انسولین هست.کم کم، سلولهاي ساخت انسولین در پانکراس نیز متوقف میشوند، نهایتا منجر به کمبود انسولین در بدن میگردد.
چنانچه گسترش مقاومت در برابر انسولین متوقف شود، ممکن هست بتوان از بروز اغلب شرایط مرتبط با سندرم متابولیک و دیابت نوع ۲ پیش گیری نمود.مقاومت در برابر انسولین با مریضیاي قلبی و بعضی مریضیهاي دیگر مرتبط هست.مقاومت در برابر انسولین همین طور با مریضیهاي قلبی، که بزرگ ترین قاتل مردم دنیا هست، پیوند تنگاتنگی دارد.
در واقع، افرادی که بدن آن ها در برابر انسولین مقاوم هست یا ازسندرم متابولیک رنج میبرند، ۹۳٪ بیش از دیگران در خطر ابتلا به مریضیهاي قلبی قرار دارند.مریضیهاي بیشمار دیگری نیز با مقاومت در برابر انسولین پیوند خوردهاند. این مریضیها شامل کبد چربِ غیر الکلی، سندرم تخمدان پلیکیستیک، آلزایمر و سرطان میشود.