از زمان ورود موشکهای بالستیک در جنگ جهانی دوم تا امروز؛ نخستین چالش درباره این موشکها حفظ انها در برابر حمله پیشدستانه و متقابل موشکی و هوایی دشمن بود کـه این امر موجب پیشرفت شگرف تکنولوژی و بـه وجود آمدن خلاقیتها در حوزههـای مختلف شد. در این پست اشاره ای خواهیم داشت بـه کشور هـای صاحب بالاترین توان موشکی در دنیا.
هرچند در دنیای امروز، جنگ نظامی همچون جنگهـای همه ی يگیر شاید کمتر از قبل رواج داشته باشد اما تلاش برای بازدارندگی همه ی يجانبه و افزایش توانمندی نظامی و دفاعی کشور، بدون شک یکی از مهمترین محورهای راهبرد نظامی کشور هـای مختلف برای مقابله با تهدیدهاست و در این مورد، ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست.
نخستین سایت پرتاب موشک بالستیک در شمال فرانسه و توسط آلمانیها کـه این کشور را اشغال کرده بودند، ساخته شد.
کشور کشور آلمانها سایت «لاکوپول» را بـه منظور پرتاب موشک «وی 2» بـه سمت انگلستان طراحی کرده و ساخته بودند. مهم ترین اشتباه مرگبار کشور کشور آلمانها در طراحی این سایت طراحی سقف آن بـه صورت گنبدی و از جنس بتن بود کـه بـه راحتی از جانب نیروهای دشمن شناسایی و منهدم می شد
و همین امر باعث شد در سال 1944 میلادی این سایت توسط بمبافکنهـای انگلیسی شدیداً بمباران شود و مورد آسیب جدی قرار گیرد و کشور کشور آلمانها نیز مجبور شدند برای پرتاب موشک از پرتابکنندههـای متحرک استفاده کنند.
با آغاز جنگ سرد، دو ابرقدرت شرق و غرب بـه سرعت وارد یک رقابت عظیم موشکی از مرحله ساخت تا مرحله آزمایش شدند.
در ابتدا این دو ابرقدرت بسیاری از موشکهـای خود را از روی پرتابکنندههـای ثابت روی زمین پرتاب میکردند و بعد از مدتی پرتاب موشکها از روی پرتابکنندههـای متحرک و بعد هم از زیردریاییها برای حمل و شلیک موشکهـای بالستیک استفاده می شد.
اما با توجه بـه حجم بالای تهدید دو طرف علیه یکدیگر و نیاز بـه حجم ذخیره بالای موشکها در دهه 1960 میلادی دو طرف اقدام بـه ساخت سیلوهای زمین پرتاب کردند کـه این کار در کشور ایالات امریکا بر عهده نیروی هوایی ارتش ایالات امریکا و در شوروی سابق و روسیه فعلی در اختیار واحد موشکی استراتژیک قرار گرفت.
البته کشور ایالات امریکا و شوروی با درس گرفتن از اشتباهات کشور کشور آلمان نازی، سیلوهای زیرزمینی خود را بـه خوبی پنهان کرده و در پهنه وسیع جغرافیایی این سیلوها را پراکنده کردند.
برای استقرار این سیلوها عمدتاً از عوامل طبیعی استفاده می کردند کـه حتی در صورت نزدیک شدن فردی بـه سیلوها تا قبل از باز شدن درب سیلو امکان تشخیص آن غیرممکن بود
و در ادامه نیز بحث تونلهـای وسیع موشکی و سیستمهـای مرتبط بـه آن و قطارهای پرتاب موشک در کشور ایالات امریکا و شوروی سابق مورد توجه قرار گرفت کـه البته قطارهای پرتاب موشک بعد از پایان جنگ سرد از خدمت خارج شدند.
بعد از این دو کشور چین در دهه 1970 میلادی دستور برپایی یگان موسوم بـه سپاه دوم توپخانه را درباره فعالیتهـای موشکی خود داد. چینیها علاوه بر ساخت سیلوهای زیرزمینی پرتاب موشک دست بـه حفر حدود 5000 کیلومتر تونل زیرزمینی زدند تا در آن بخشهـای مختلف تاسیساتی موشکهـای خود را قرار دهند.
در سالهـای اخیر نیز بحثهایی مبنی بر ساخت تونلهـای زیرزمینی پرتاب موشک توسط کره شمالی بـه گوش رسیده است.
جمهوری اسلامی ایران، برنامههـای متعددی برای توسعه موشکهـای کروز و بالستیک و همچنین راکتهـای دوربرد اجرا کرده است، و اخیراً نیز موشکهـای جدیدی را آزمایش کرده است.
پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی تاکنون، تلاشهـای مهمی برای افزایش توان دفاعی و آمادگی نیروها برای ساخت تسلیحات در داخل کشور انجام شد، کـه در این باره برنامهریزی برای دستیابی بـه فناوری موشکهـای پیشرفته مهمترین محور تلاشهـای ایران در زمینه افزایش بازدارندگی دفاعی بوده است.
با کمک فناوری موشکی، قدرت کشورها افزایش یافته و کشورها در میدان نبرد قدرتمندتر شدهاند. هر کشوری در هر جای این کره خاکی مطابق با نیاز خود در حال تلاش برای بهبود فناوری موشکی خود است.
عده ای از کشورها دارای فناوری موشکی پیشرفتهای هستند در حالی کـه مابقی در تلاش برای جایگیری در فهرست کشور هـای قدرتمند از لحاظ تکنولوژی موشکی هستند.
نابودیهـای عظیم بـه وجود آمده توسط سلاحهـای اتمی در هیروشیما و ناکازاکی موجب شد بشریت علاوه بر تلاش در پیشرفت فناوری موشکی درصدد حرکت رو بـه جلو در زمینه سامانههـای دفاع موشکی باشد.
هر چند نهادهای بینالمللی و صلحطلب با وضع قوانین و پیماننامههایی برای کاهش جنگ و جنگافروزی در جهان تلاشهایی را انجام دادهاند ولی پیشرفت در زمینه موشکی در اقصی نقاط دنیا اجتنابناپذیر بوده است. در ادامه بـه معرفی توان موشکی چند ابرقدرت موشکی دنیا پرداختهایم. لازم بـه ذکر است کـه آمار ذکرشده در این گزارش بر اساس آخرین گزارشها و مستندات موسسه NTI بوده است.
روسیه
روسیه یکی از قدرتمندترین و پیشرفتهترین برنامههـای موشکی دنیا را در اختیار دارد. این کشور توانایی ساخت پیچیدهترین موشکهـای سوخت مایع و جامد را در تمامی بردهای ممکن دارد.
روسیه عضو رژیم نظارت فناوری موشکی و پیمان بینالمللی مقابله با گسترش موشکهـای بالستیک «MTCR» است. بر اساس آخرین آمار پیمان استارت نو، روسیه 1643 کلاهک خود را روی 528 سیستم تحویل هستهای در پایگاههـای موشکی خود مستقر کرده است.
سیستم موشکی بـه ارث رسیده از اتحادیه جماهیر شوروی 72 درصد از توپخانه موشکی روسیه را تشکیل میدهد. برنامه نوسازی ارتش کنونی سهم موشکهـای شوروی سابق را در توان موشکی روسیه در سال 2016 بـه 60 درصد و تا سال 2021 بـه دو درصد کاهش خواهد داد.
روسیه در حال حاضر قادر بـه تولید موشکهـای بالستیک قارهپیما «ICBM» قابل حمل RS-24 است. سامانه موشکی قابل حمل جدید ICBM کـه بـه نام «قاتل دفاعی موشک» نیز شناخته میشود اخیراً در این کشور توسعه یافته است.
این سامانه قابل حمل موشکی در سال 2016 وارد نیروی زمینی روسیه شد. موشکهـای قارهپیمای RS این نگرانی را در کشور ایالات امریکا و متحدانش در ناتو ایجاد کرده کـه روسیه در آزمایش پرتاب این موشک معاهده نیروهای هستهای با برد متوسط «INF» را نقض کند.
با وجود این، روسیه در ماه می 2012، موشک RS-26 خود را خارج از محدودههـای تعیینشده توسط INF آزمایش کرد. در سال 2009، روسیه اعلام کرد کـه در نظر دارد تا برای جایگزین موشکهـای قارهپیمای کنونی واقع در سیلوها، موشکهـای بالستیک قارهپیما با سوخت مایع و قابل حمل را توسعه دهد. ساخت این موشک احتمالاً تا سال 2018 بـه اتمام برسد.
برای حفاظت از مرزهای آبی، روسیه با توسعه موشک پرتابشونده از زیردریایی i«SLBM» R-30 بولاوا، آن را در زیردریاییهـای جدید بوری مستقر کرد. در ژانویه 2015، سه زیردریایی موشکی بالستیک بـه ارتش روسیه وارد شدند و قرار است پنج زیردریایی دیگر نیز در آینده نزدیک بـه نیروی دریایی این کشور اضافه شوند.
در حالیکـه بولاوا تاییدیه لازم برای ورود بـه ارتش را در ژوئن 2012 بـه دست آورد، مشکلات تکنیکی متعدد باعث ایجاد اختلال در سیستم موشکی روسیه شد. بـه دنبال آزمایش ناموفق در سپتامبر 2013، وزارت دفاع روسیه دستور پنج پرتاب اضافی را برای سیستم بولاوا صادر کرد. دو آزمایش نخست این موشک در سپتامبر و اکتبر 2014 با موفقیت انجام شد.
SS-18 Satan، روسیه، برد 16 هزار کیلومتر
پلتفورم تحویل برای بازدارندگی هوایی موشکهـای کروز هوایی i«ALCM» Kh-5 بوده کـه روی بمبافکنهـای Tu-160 و Tu-95 مستقر شده است. روسیه همچنین رو بـه پيشرفت موشک کروز هوایی Kh-102 است اما این موشک هنوز بـه مرحله پرتاب نرسیده است. روسیه بمبافکن جدیدی با برد بالا طراحی کرده کـه بـه تدریج برای پرتاب Tu-95 مورد استفاده قرار میگیرد.
روسیه همچنین رو بـه پيشرفت موشکهـای کروز زمین بـه هوا و زمین بـه زمین با نام R-500 است. در گزارش سالانه در جولای 2014، وزارت امور خارجه کشور کشور آمریکا اعلام کرد روسیه با آزمایش موشکهـای کروز پرتابشونده از زمین «GLCM» پیمان INF را نقض کرده است.
پیمانی کـه کشور ایالات امریکا و روسیه را ملزم کرده تا موشکهایی با برد حداکثر بین 500 تا 5500 کیلومتر را نه در اختیار داشته باشند، نه تولید کرده و نه بـه صورت آزمایشی پرتاب کنند.
ایالات امریکا
ایالات متحده موشکهـای بالستیک و کروز پیشرفته با سوخت جامد و مایع مختلفی را تولید میکند. بر اساس برآوردهای صورتگرفته در سال 2015، واشنگتن 450 موشک بالستیک بینقارهای «ICBM» را در پایگاههایی در مونتانا، داکوتای شمالی و وایومینگ مستقر کرده است.
نیروی دریایی نیز 288 موشکهـای سهکاره بالستیک زیردریایی «SLBM» را در 14 زیردریاییهـای موشکی بالستیک هستهای اوهایو استقرار داده است. نیروی هوایی کشور ایالات امریکا 16 جنگنده B-2A خود را با 16 بمب هستهای و 44 بمبافکن B-52H خود را با 20 موشک کروز هوایی مسلح کرده است.
بر اساس پیمان INF، ایالات متحده ذخایر موشکهـای بالستیک با برد متوسط خود را حذف کرده است. بـه موجب محدودیتهـای INF، ایالات امریکا موشک بالستیک یا کروزی با محدوده میان 500 تا 5500 کیلومتر در اختیار ندارد. در بررسی موضع هستهای 2010، ایالات متحده تصمیم گرفت تا موشکهـای کروز زیردریایی تامهاوک نیروی دریایی را بازنشسته کند.
DongFeng 5A، چین، برد 13 هزارکیلومتر
ایالات متحده بودجه قابل توجهی را بـه سیستم دفاعی موشکی خود اختصاص داده است. اغلب سیستمها مجهز بـه رهگیرهای «ضربه و نابودی» بوده و بسیاری از انها نیز در مراحل تحقیق و توسعه هستند. کارآمدترین سیستم کوتاهبرد ایالات متحده سیستم ساخت داخل PAC-3 اعلام شده است.
استفاده از سیستمهـای PAC-3 در جنگ عراق در سال 2003 نتایج متفاوتی را دربر داشت: در حالیکـه این سامانه در شناسایی 9 مورد از خطرناکترین موشکهـای بالستیک موفق عمل کرده، در رهگیری موشکهـای کروز عراقی با ارتفاع پایین و جنگندههـای فوقسبک ناموفق بوده است. همچنین بـه دلیل حمله بـه نیروهای خودی منجر بـه مرگ سه سرباز شد.
نیروی زمینی دو آتشبار با 48 رهگیر را در سامانه ضدموشکی تاد فعال کرده است. نیروی دریایی ایالات امریکا 26 کشتی را با سیستم دفاعی موشک بالستیک مجهز کرده کـه در اروپا مستقر شده و بـه ژاپن فروخته شده است.
در نهایت، نیروی هوایی نیز 30 رهگیر دفاعی زمینی را در سیلوهایی در فورتگریلی، آلاسکا و پایگاه نیروی هوایی واندنبرگ کالیفرنیا مستقر کرده است. در نوامبر 2014، سیستم دفاعی موشک بالستیک با انهدام یک موشک بالستیک و دو موشک کروز با موفقیت آزمایش شد.
در ژوئن 2014، ایالات متحده با موفقیت سیستم دفاعی ضدموشکی زمینی را آزمایش کرد. این موضوع نخستین استفاده موفقیتآمیز «نسل دوم ضدموشکهـای گردان» سوارشده روی ردیابهـای زمینی در برابر اهداف موشکی با برد متوسط بوده است.
تاثیرگذاری تجهیزات کشنده خارج از اتمسفری جدید، موجب تقویت برنامه یک میلیارددلاری محبوب وزارت دفاع بـه منظور قرار دادن 14 موشک GBI دیگر در فورتگریلی و آلاسکا تا سال 2017 شد.
با توجه بـه هزینههـای این برنامه، عده ای از کارشناسان و مقامات دولتی سابق با استناد بـه نگرانی توانایی تکنولوژیک برای اجرای مداوم، در خصوص این طرح موضعی محتاطانه گرفتند.
بررسی برنامه دفاع موشکهـای بالستیک در فوریه 2010، برنامههـای دولت بوش برای استقرار سپر موشکی ضدبالستیک در اروپای شرقی را تغییر داد و بـه جای آن یک رویکرد تطبیقی چهار فازی را با استفاده از تکنولوژیهـای جدید برای مقابله با تهدید موشکهـای کوتاهبرد و میانبرد ایالات امریکا و متحدانش ارائه کرد کـه در مارس 2013، دولت اوباما فاز چهارم این پروژه را متوقف کرد.
در ژوئن 2013، کاخ سفید بودجه لازم برای استقرار ردیابهـای GMD در سواحل شرقی کشور ایالات امریکا را تصویب کرد در حالیکـه رئیس آژانس دفاع موشکی بر این عقیده بود کـه در آن مکان نیاز امنیتی برای استقرار سامانه ضدموشکی وجود ندارد.
R-29RMU، روسیه، برد 11 هزار و 547 کیلومتر
گفتنی است ایالات امریکا عضو رژیم نظارت فناوری موشکی است کـه هدف آن محدود کردن گسترش سیستمهـای تحویل با قابلیت حمل سلاحهـای کشتارجمعی است.
چین
چین از تنوع بسیاری از موشکهـای بالستیک «از سیستمهـای کوتاهبرد تا موشکهـای بالستیک قارهپیما» برخوردار است. سیستم موشکی چین در حال حاضر در حالت گذار از موشکهـای سوخت مایع، سیلویی و غیردقیق نظیر DF-3، DF-4 و DF-5 بـه موشکهـای قابل جابهجایی سوخت جامد با دقت بالا نظیر DF-11، DF-15 و DF-21 است.
بـه همین شکل چین با ساخت موشکهـای بالستیک پرتابشونده از زیردریایی راهی را برای افزایش قابلیت مقاومت بیشتر نیروهای خود ایجاد کرده است. در سپتامبر 2014، چین یک پرواز آزمایشی از موشک DF-31 را با موفقیت انجام داد، کـه یک نسخه ارتقایافته از DF-31 با برد تخمینی 10 هزار کیلومتر بود.
چین هماکنون قادر بـه جای دادن کلاهکهـای هدفگیری مستقل چندگانه «MIRV» روی موشک DF-5 بوده، این کشور همچنین رو بـه پيشرفت سیستم DF-41 متحرک قابل تجهیز با کلاهکهـای MIRV است.
وزارت دفاع کشور ایالات امریکا مدعی شده کـه چین رو بـه پيشرفت «سپر حفاظتی حرارتی گمراهکننده هدف» بـه منظور نفوذ بـه سیستم دفاعی موشکهـای بالستیک است.
چین در حال ادامه دادن بـه پیشرفت در زمینه سیستمهـای تقویتکننده، فناوری ریلگان «سیستمهـای پرتابی الکترومغناطیسی» و دیگر سلاحهـای موشکی نسل جدید است. در نوامبر 2015 چین ششمین آزمایش راکتهـای فراصوتی DF-ZF را با موفقیت پشت سر گذاشت و اعلام کرد در تکنولوژی پرتاب موشک الکترومغناطیسی بـه موفقیت دست پیدا کرده است.
صادرات موشکی چین از سال 1980 تاکنون بـه عنوان یک نگرانی محسوب میشود. در سال 1988، چین 36 موشک میانبرد DF-3 را بـه عربستان سعودی فروخت و در سال 1992 نیز 34 موشک کوتاهبرد DF-11 را بـه پاکستان عرضه کرد.
چین همچنین تخصص و فناوری لازم را برای مشاوره بـه برنامههـای موشکی بسیاری از کشور هـای مشکوک برنامه توسعه سلاحهـای کشتارجمعی «WMD» نظیر عراق، لیبی،کره شمالی و سوریه فراهم کرده است و کشور کشور آمریکا نیز تحریمهایی را علیه شرکتهـای چینی صادر کرد.
UGM-133 Trident، کشور کشور آمریکا، برد 11 هزار و 300 کیلومتر
در آگوست 2002، چین مقررات و فهرست کنترلی را صادر کرد کـه صادرات موشک و فناوری موشکی این کشور را محدود کرد. از سال 2004 تاکنون، چین با رژیم کنترل فناوری موشکی در ارتباط بوده، درخواست این کشور برای عضویت بـه دلیل سوءظن کشور کشور آمریکا نسبت بـه انتقال فناوری موشکی چین، همچنان تحت بررسی قرار دارد.
کره شمالی
کره شمالی کـه از اعضای MTCR بـه حساب نمیآید، برنامه توسعه موشکی خود را از دهه 70 میلادی آغاز کرد و در سال 1984 موشک بالستیک Scud-B را مورد آزمایش قرار داد.
در توپخانه بردکوتاه این کشور، پیونگیانگ در حال حاضر موشک Scud-C با برد 500 کیلومتر، Scud-D با برد 700 کیلومتر و موشک سوخت جامد KN-2 را کـه نسخه ارتقایافته موشک روسی SS-21 است با بردی حدود 120 کیلومتر تولید میکند. در پایگاه موشکی با برد مدیوم و برد اینترمدییت نیز کره شمالی با ساخت موشک نودانگ با برد 1300 کیلومتر قدرتنمایی میکند.
کره شمالی حدود 200 موشک نودانگ را در مکانهـای مختلف این کشور مستقر کرده است. پیونگیانگ همچنین در رژههـای خود از موشک موسودان رونمایی کرده کـه هنوز این موشک را مورد آزمایش قرار نداده است. موشک تائهپودانگ-1 کره شمالی با برد 1800 کیلومتر بـه صورت موفقیتآمیز آزمایش شده است. همچنین تائهپودانگ 2 و 3 نیز با موفقیت در مارس 2016 مورد آزمایش قرار گرفتند.
در فوریه 2012 کره شمالی با تعهد قانونی عدم انجام آزمایشهـای موشکی دوربرد در ازای کمک غذایی از کشور کشور آمریکا موافقت کرد. در آوریل 2012 این کشور تلاشی را برای پرتاب ماهواره کوانگیانگ-3 بـه فضا با استفاده از پرتابکننده اونها انجام داد کـه این پرتاب پس از 80 ثانیه با شکست مواجه شد. بعد از این مقامات کشور کشور آمریکا بـه دلیل تلاش برای پرتاب فضایی از کمک غذایی بـه کره شمالی صرفنظر کردند.
کره شمالی همچنین از شش موشک دیگر در رزمایشی کـه بـه افتخار کیم سونگ انجام گرفت، رونمایی کرد. این موشکها کـه بـه اختصار KN-8 نامیده میشوند، بسیار شبیه بـه ماکت بودهاند.
این موشکها در شش کامیون چینی کـه تبدیل بـه حامل پرتابگر الکترونیکی شده بودند، قرار داشتند. اخیراً و در اکتبر 2015، کره شمالی یک نسخه جدید از KN-8 را رونمایی کرد کـه کلاهک کوچکتری نسبت بـه نسخه قبلی داشت.
DongFeng 31 A، چین، بردی برابر با 11 هزار و 200 کیلومتر
در دسامبر 2012، کره شمالی در تلاشی مجدد، موشک «اونها» را با موفقیت بـه فضا پرتاب کرد. این آزمایش نشان از پیشرفت چشمگیر کره شمالی در فناوری موشکی میدهد.
در اکتبر 2014، کره شمالی ارتقای سکوهای پرتاب را در ایستگاه پرتاب ماهواره «سوهائه» تکمیل کرد کـه بـه طور بالقوه بـه این کشور اجازه میدهد راکتهـای بزرگتری را نسبت بـه اونها-3 بـه فضا پرتاب کنند.
در فوریه 2016، کره شمالی با استفاده از این ایستگاه با موفقیت ماهواره کوانگمیانگسانگ را با استفاده از راکت اونها-3 بـه مدار پایینی زمین پرتاب کرد. این پرتاب کـه بـه عنوان آزمایشی برای قابلیت موشکی بالستیک کره شمالی بود، بـه طور گسترده توسط جوامع بینالمللی محکوم شد. کره شمالی در ارتباط با آزمایش هستهای خود در ژانویه 2016 دور تازهای از تحریمهـای سازمان ملل را تجربه کرد.
پیونگیانگ از سال 1994 تاکنون موشکهـای کروز ضدکشتی را بارها مورد آزمایش قرار داده است. موشک AG-1 کره شمالی بر اساس موشک چینی CSSC-3 ساخته شده است. در ژوئن 2014، کره شمالی با انتشار فیلمی تبلیغاتی موشکی را نشان داد کـه شباهت زیادی بـه موشک کروز ضدکشتی روسی Kh-35 داشت. کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی پرتاب Kh-35 را در فوریه 2015 مشاهده کرد.
کره شمالی در فهرست پرتابهـای خود، سری جدیدی از راکتهـای کوتاهبرد را نیز قرار داده کـه شامل پرتاب SLBM از یک لنج شناور و آزمایش شکست خورده KN-11SLBM در نوامبر 2015 بود. در ژانویه 2016، اندکی بعد از آزمایش هستهای، این کشور در یک شوی تبلیغاتی آزمایش SLBM را منتشر کرد. هر چند تحلیلهـای دقیق تیمی از متخصصان روی این فیلم نشان داد کـه این ادعا گزاف بوده است.
RT-2UTTKh، روسیه، برد 11 هزارکیلومتر
در نهم مارس 2016، کره شمالی تصاویری را منتشر کرد کـه در آن کیم جونگ اون در حال بازدید از یک دستگاه انفجاری کوچک در مقابل بخشی از راکتهـای KN-8 مونتاژشده است.
در 15 مارس 2016، کره شمالی اعلام کرد در نظر دارد تا موتور راکت سوخت جامد جدیدی را مورد آزمایش قرار دهد. انتقال از تکنولوژی سوخت مایع بـه سوخت جامد یک پیشرفت اساسی در فناوری موشکی خواهد بود و نگرانیها را در خصوص گسترش قدرت موشکی کره شمالی افزایش میدهد. موشکهـای سوخت جامد برخلاف موشکهـای سوخت مایع نیاز بـه آمادهسازی و سوختگیری چندساعته ندارند.
ایران
برنامه موشک بالستیک ایران در دوران دفاع مقدس و جنگ هشتساله میان ایران و عراق آغاز شد، زمانی کـه برتری هوایی عراق، ایران را در حملاتی با برد بیش از 150 کیلومتر محدود کرده بود.
در اواخر دهه 1980 میلادی تهران بـه توسعه برنامه موشکی بومی با تکیه بر اجزای وارداتی از کره شمالی پرداخت و طی دو دهه این ظرفیت را بـه خوبی توسعه داد. ایران خارج از رژیمهـای بینالمللی نظیر رژیم نظارت تکنولوژی موشکی «MTCR» قرار دارد و بـه جای آن در معرض تلاشهـای بینالمللی برای محدود کردن گسترش تکنولوژی موشکی با کاربرد دوگانه قرار دارد.
با وجود این تلاشهـای کنترلی، تهران با کمک متحدان خود بـه گسترش زیرساختهـای تولید موشک خود ادامه میدهد. تا بـه امروز، ایران پنج موشک بالستیک سوخت مایع «شهاب 1،2 و 3، قدر 1 و قیام»، ماهوارهبر سفیر و موشک سوخت جامد سجیل و اخیراً نیز موشک عماد را با موفقیت آزمایش کرده است.
بین سالهـای 1990 و 1991 ایران و کره شمالی توافقهـای متعددی را در خصوص موشکهـای اسکاد انجام دادند. بعدها موشکهـای اسکاد با بومیسازی تبدیل بـه موشکهـای شهاب شد. در سال 1993، نمایندگان ایرانی برای همکاری در خصوص موشکهـای بالستیک بارها با کره شمالی بـه مذاکره پرداختند.
Minuteman III، کشور کشور آمریکا، برد 10 هزارکیلومتر
همکاری ایران با کره شمالی، چین، روسیه و سوریه باعث شد فناوری موشکی ایران بـه شدت گسترش یابد تا جایی کـه در سال 1998، علیاکبر هاشمیرفسنجانی رئیسجمهور وقت ایران اعلام کرد تولید موشک بـه یک تکنولوژی بومی در ایران تبدیل شده است
و دیگر بـه کمک روسیه، چین و کشور هـای دیگر نیاز ندارد. در همین سال ها ایران موفق شد موشکهـای شهاب1 و 2 را تولید کند و در سال 2003 نیز از شهاب3 رونمایی کرد.
از 31 مارس تا 6 آوریل 2006؛ ایران با برگزاری رزمایش پیامبر اعظم1، سیستمهـای موشکی کروز و بالستیک مختلف خود را آزمایش کرد. بعد از این رزمایش تا سال 2012، شش رزمایش دیگر نیز توسط جمهوری اسلامی ایران برپا شد.
در آوریل 2003 مجلس ایران، آژانس فضایی ایران را با هدف فرستادن ماهواره بـه فضا تشکیل داد. در فوریه 2007 تهران پرتاب موفقیتآمیز راکت اکتشافی را با برد 150 کیلومتر اعلام کرد. یک سال بعد و در دهه فجر آژانس فضایی ایران از پرتاب موفقیتآمیز راکت کاوشگر1 خبر داد.
در ژانویه 2000، علی شمخانی وزیر دفاع وقت ایران خبر از خودکفایی این کشور در سوخت جامد و توسعه نسخه سوختی جامد شهاب3 داد. در نوامبر 2007 نیز ایران موشک سوخت جامد عاشورا را با برد 2 هزار کیلومتر امتحان کرد.
از نوامبر 2008 تا ژانویه 2013 نیز ایران موشک سجیل را بارها آزمایش کرد کـه آخرین بار آن در سال 2013 اتفاق افتاد. در سالهـای اخیر ایران روی تکنولوژی موشک کروز سرمایهگذاری ویژهای کرده است.
یکی از مولفههـای اصلی استراتژی نظامی ایران، تهیه، تولید و استقرار موشکهـای دفاعی کروز در سواحل خلیج فارس بوده است. بر اساس برخی ادعاها تواناییهـای رو بـه رشد موشکی ایران نگرانی بازیگران بینالمللی نظیر سازمان ملل، ایالات امریکا و همسایگان عربی ایران را افزایش داده است.
سازمان ملل در پاسخ بـه پیشرفت موشکی ایران، از تحریمهـای متعددی استفاده کرده است کـه ایران را از فعالیت در خصوص توسعه موشکهـای بالستیک منع میکند. رژیم صهیونیستی نیز با همکاری شدید با ایالات امریکا برای ممانعت از دستیابی ایران بـه تکنولوژی موشکی تلاش میکند. همسایگان عربی ایران نیز در پاسخ، هزینههـای سرسامآوری برای خرید رادارها و رهگیرهای پیشرفته انجام دادهاند.
با وجود تلاشهـای نهادهای بینالمللی برای پیش گیری از توسعه موشکی ایران، قابلیتهـای موشکی کروز و بالستیک تهران بـه رشد خود ادامه میدهد. ایران در سالهـای اخیر توانسته برد موشکی خود را از 600 کیلومتر در اواخر دهه 80 میلادی بـه دستکم 2 هزار کیلومتر برساند.
با وجود این جمهوری اسلامی هنوز در توسعه موشک دوربرد قارهپیما موفق عمل نکرده است. پس از توافق هستهای میان ایران و گروه 1+5، ایران در 11 اکتبر یک موشک بالستیک دوربرد را با قابلیت هدایت جدیدی آزمایش کرد. موشک عماد جدیدترین نسخه شهاب3 بوده کـه تفاوتهـای عمدهای از نظر دقت با نسخه قدیمی خود دارد.
M51 فرانسه، برد 8 تا 10 هزار کیلومتر
هندوستان
برای بیش از دو دهه، هند بـه دنبال توسعه و استقرار موشکهـای بالستیک و دیگر گونههـای موشکی بوده است. هند گزارش داده کـه بـه تکنولوژی موشکهـای بالستیک زمین بـه هوا و با قابلیت حمل کلاهک هستهای پریتوی 1 و 2، اگنی 1 و 2 و 4 دست پیدا کرده است.
موشک اگنی3، در حال وارد شدن بـه توان موشکی هند است ولی هنوز عملیاتی نشده است. این کشور در آوریل 2015 پرتاب موشک اگنی3 را با موفقیت آزمایش کرد و موشکهـای با قابلیت حمل کلاهک هستهای اگنی 4 و 5 را در دست توسعه قرار داده است.
موشک پریتوی2 کـه در سال 2014 با موفقیت آزمایش شد از سیستمهـای گشتاوری هدایت پیشرفته برای دستیابی بـه دقت چند متر استفاده کرده است. در ژانویه 2014، سومین و آخرین آزمایش اگنی4 نشان داد کـه این موشک قابلیت حمل کلاهک یک تنی را بـه طول بیش از چهار هزار کیلومتر دارد.
هندوستان همچنین در سال 2015 موشک قارهپیمای اگنی5 را از پرتابکننده متحرک با موفقیت آزمایش کرد. سازمان تحقیق و توسعه دفاعی هندوستان در می 2012 اعلام کرده بود کـه موشک بالستیک قارهپیمای اگنی6 را با برد 8 تا 10 هزار کیلومتر ارتقا خواهد داد.
دهلینو همچنین گامهایی رو بـه جلو را در دستیابی بـه موشکهـای بالستیک پرتابشونده از زیردریایی «SLBM» برداشته است. نخستین آزمایش این نوع موشکها در فوریه 2008 اتفاق افتاد. زیردریایی هستهای آریهانت هندوستان در اوایل سال 2014 شروع بـهکار کرد. زیردریایی بومی قابلیت حمل 12 موشک هستهای با پرتاب عمودی را دارد.
آخرین پروژه هند، موشک شوریا با برد 700 تا 800 کیلومتر در نوامبر 2008 برای نخستین بار با موفقیت آزمایش شد. هند همچنین رو بـه پيشرفت سیستمهـای موشکی جدیدتری نیز هست. در جولای 2014، وزارت دفاع کشور کشور آمریکا اظهار داشت ایالات متحده موشکهـای ضد کشتی هارپون را با ارزش 200 میلیون دلار بـه هند فروخته است.
هند همچنین در زمینه موشکهـای کروز پیشرفتهـای عظیمی کرده است. موشک کروز فراصوتی براموس کـه با همکاری روسیه توسعه یافته است در می 2015 با موفقیت آزمایش شد. دومین موشک کروز این کشور «نیربای» نیز با برد هزار کیلومتر در سال 2013 و در نخستین آزمایش خود با شکست مواجه شد.
در میان کشور هـای دیگری کـه از توان موشکی بالایی برخوردارند می توان بـه انگلستان، فرانسه و رژیم صهیونیستی اشاره کرد. هر چند اکثر این کشورها از نظر کمیت و کیفیت سامانه موشکی موقعیت خوبی دارند ولی از لحاظ تکنولوژی زیربنایی و ساخت، قابل رقابت با ابرقدرتهـای موشکی دنیا نیستند.