بدن در دفاع علیه عوامل بیماری زا از دو سیستم فاگوسیتوز و سیستم ایمنی (آنتی ژن_آنتی بادی) کمک می گیرد. فعالیت این دو سیستم همراه و وابسته به هم است.
فاگوسیتوز به سه مرحله تقسیم می شود
۱ )حرکت سلول هایی که توانایی فاگوسیتوز دارند در گردش خون و لنف
۲ )بلعیدن جسم خارجی یا ذرات تخریب شده
۳ )هضم
عوامل مختلفی در انجام یا عدم انجام فاگوسیتوز دخالت دارند.
این عوامل شامل خصوصیات فیزیکی سطحی سلول یا جسم خارجی و خصوصیات خود سلول فاگوسیت کننده است:
◄بیشتر ساختار های طبیعی بدن، در بافت ها سطوح همواری دارند که در برابر فاگوسیتوز مقاومت می کنند. اما اگر سطح ذره ای ناهموار باشد، احتمال انجام فاگوسیتوز افزایش می یابد.
◄بیشتر مواد طبیعی بدن دارای پوشش حفاظتی پروتئینی هستند که فاگوسیت ها را از خود می رانند. برعکس بافت های مرده و ذرات خارجی فاقد پوشش حفاظتی پروتئینی هستند و به راحتی “فاگوسیته” می شوند.
◄بدن از طریق سیستم ایمنی مواد خارجی را شناسایی نموده و علیه آنها آنتی بادی ایجاد می کند که اتصال این آنتی بادی ها به غشای باکتری ها باعث انجام فاگوسیتوز می شود. فاکتور های معین محلول در پلاسما (شامل “کمپلمان” ها)، پروتئین های پلاسما و موادی مثل “استیل کولین” روند فاگوسیتوز را تحریک می کنند.
بنابراین ذرات که با “ایمنو گلوبین” ها یا کمپلمان ها پوشیده می شوند، به سرعت بلع شده به این ترتیب عمل فاگوسیتوز را تسریع می کنند.
◄در مواردی که سطح سلول سخت باشد، سلول فاگوسیت (فاگوسیتوز کننده) به طور کامل ماده را به داخل برده و ایجاد یک “واکوئل” به نام “فاگوزوم” درداخل سلول می کند.
نوتروفیل ها هنگام نزدیک شدن به جسم خارجی ابتدا خود را به آن می چسبانند، سپس پاهای کاذبی در تمام جهت اطراف این جسم از خود خارج می کنند. به نحوی که این پاهای کاذب در طرف دیگر ذره به یکدیگر رسیده جوش می خورد و با این عمل یک محفظه بسته محتوی جسم بلعیده شده به وجود می آید و از غشای سلولی کنده شده و به داخل سیتوپلاسم می رود. به این واکوئل، فاگوزوم می گویند.
