در اینبخش با 10 علت اصلی بیماری کبد چرب آشنا میشویم. کبد چرب یعنی: در کبد شـما رسوبات چربی وجوددارد کـه باعث می شود عمل دفع سموم از کار بیافتد. افرادی کـه بـه مقدار زیادی نوشیدنی هاي الکلی مصرف می کنند در اولویت ابتلا بـه این بیماری هستند. بیماری کبد چرب بـه دو نوع: الکلی و غیر الکلی تقسیم بندی می شود، در ادامه علل اصلی ابتلا بـه کبد چرب و راه هاي درمان طبیعی آنرا بررسی میکنیم.
بعضیها هستند کـه با یک ضربه کوچک پوستشان بـه سرعت کبود و زخم می شود. این موضوع نشانه خوبی نیست. وقتی بـه اسانی کبود می شوید یا جای زخم کوچک روی پوستتان خیلی زود خونریزی می کند یعنی پروتئینهایي کـه برای انعقاد خون لازم دارید، بـه اندازه کافی تولید نمی شود و متاسفانه اینبار هم یعنی کبدتان خوب کار نمیکند.
قرمز شدن کف دست
شاید بدیهی بنظر برسد اما سرخی کف دست وقتی با خارش همراه شود، یکی از علامتهاي کبد چرب در بدن شـما نمایان شده. سرخی و خارش توامان کف دست بـه اریتمای کف دست مشهور اسـت و دلیل بـه وجود آمدنش بخاطر عادی نبودن سطح هورمونها در خون اسـت. این علامت را هم جدی بگیرید.
آنژیوم عنکبوتی
آنژیوم عنکبوتی یعنی حالتی کـه مویزگهاي عنکبوتی شکل زیر پوست دیده شود. هیچ تغییر شکلی بی دلیل نیست و علت بـه وجود آمدن این مویرگها افزایش استروژن در بدن اسـت. افزایش بیش از اندازه استروژن هم یعنی کبد بـه درستی کار نمی کند.
وجود لک هاي پوستی و کک و مک
وقتی روی پوست لکهاي قهوهاي رنگی بـه وجود می آید یعنی استروژن در بدن افزایش یافته تا آنزیمی بنام تیروزیناز در بدن شروع بـه رنگریزههاي پوستی «مِلانین» کند. در نتیجه روی پوست بدن لکهها و ککومک ایجاد میشود. این هم یکی از علامتهاي کبد چرب اسـت کـه باید درصورت مشاهده آن حتماً بـه دکتر مراجعه کرد.
مشکلی کـه بنام کبد چرب شناخته می شود با انباشت مداوم چربی در کبد ایجاد میشود. تجمع چربیها در کبد در نهایت بـه حجم قابل توجهی از چربی منتج می شود و عملکرد کبد رابه میزان قابل توجهی کاهش خواهد داد. دراینجا اسـت کـه علائم کبد چرب بروز میکنند و موجب افزایش وزن، فشار خون بالا و کاهش یا افزایش بدون دلیل وزن می شود کـه در نهایت هیچ دلیل بالفعلاي ندارد.
قند موجود در رژیم غذایی تان
رژیم غذایی شـما بخش ضروری ازآن چیزی اسـت کـه شـما را سالم نگه میدارد – یا چیزی کـه شـما را بیماری میکند. کبد چرب میتواند مسئول نشانههایي مانند افزایش وزن، درد شدید در کبد و مشکلات قلبی، فشار خون بالا یا کلسترول اسـت.
ممکن اسـت رژیم غذایی شـما علت کبد چربتان باشد، ولی نباید فکر کنید چربیهاي بد تنها دلیل این شرایط هستند. وجود قند بیش از حد در رژیم غذاییتان نیز یک علت دیگر برای کبد چرب اسـت. بـه ویژه اگر دیابت داشته باشید. وجود قند زیاد در رژیم غذاییتان برای ابتلایتان بـه کبد چرب کافی اسـت.
مشروبات الکلی
پیشتر درباره بیماری کبد چرب غیرالکلی «NAFLD» کـه بخاطر عوامل دیگر ایجاد می شوند صحبت کردیم. یکیدیگر از دلایل ابتلا بـه کبد چرب عبارت اسـت از سوء مصرف مشروبات الکلی. این نوع کبد چرب را بیماری کبد چرب الکلی می نامند. دراین مورد، آسیب وارد شده بـه کبد بخاطر چربی نیست، ولی در عوض الکل بـه صورت مداوم بـه کبد حمله میکند.
انتظار می رود کبد بـه تصفیه سموم ازبدن بپردازد و الکل مواد بسیار بیشتری را برای تصفیه در کبد قرار می دهد. این امر در نهایت بـه تخریب کبد ودر نهایت بـه کبد چرب منجر شود. هم چنین توجه داشته باشید کـه اعتیاد بـه الکل می تواند زودتر از کبد چرب غیرالکلی شـما را بکشد.
مشکلات کلسترول
اگر میخواهید سلامت باشید بهتر اسـت سطح بهینه کلسترول را حفظ کنید زیرا کلسترول بالا یکی از مواردی اسـت کـه شـما را در دسترس خطر بیماری قلبی و مراجعه بـه بیمارستان قرار میدهد. بهتر اسـت سطح معمول کلسترولتان در ۲۰۰ میلیگرم بـه ازای هر دسیلیتر یا کمتر ازآن باشد. اگر این رقم بـه ۲۳۹ میلیگرم بـه ازای هر دسیلیتر برسد کلسترولتان بالا اسـت. چـه چیزی باعث میشود کلسترول داشته باشید؟
بزرگ ترین و اصلیترین دلیل کلسترول بالا عبارت اسـت از یک رژیم غذایی بد – رژیمی کـه چربیهاي بد در آن زیاد اسـت. ولی کلسترول تنها بخاطر رژیم غذاییتان نیست، وجود سابقه خانوادگی نیز شـما را در دسترس کلسترول بالا قرار می دهد. کلسترول بالا یکی از علتهاي کبد چرب اسـت و ارتباط نزدیکی باهم دارند.
بیماری قلبی
بیماری قلبی نیز در کبد چرب نقش دارد. اگر رژیم غذایی شـما ناسالم باشد پس بـه صورت بالفعل مستعد ابتلا بـه بیماری قلبی و کلسترول هستید. این موضوع در ارتباط با سابقه خانوادگی افراد نیز صدق میکند، بـه این دلیل شایسته اسـت سابقه خانوادگی تان را بررسی کنید تا خاطرجمعی حاصل کنید در دسترس خطر نیستید.
اگر علاوه بر بیماری قلبی یکی از موارد مطرح شده دراین نوشتار را دارید در دسترس خطر جدی کبد چرب هستید. شیوع بیماری قلبی در کبد چرب الکلی و غیر الکلی رخ می دهد. در کبد چرب الکلی فشاری کـه بـه واسطه الکل بر بدن تان ایجاد میشود بـه کبد محدود نميشود ودر نهایت کلیه، پوست، مثانه و قلب را نیز درگیر خواهد کرد.
تری گلیسیرید
تری گلیسیرید نوعی چربی اسـت کـه طبق معمول در خون وجوددارد. تری گلیسیرید عبارت اسـت از چربیها، مواد مغذی و کالریهایي کـه بدن تان جذب نميکند. اینها وارد جریان خونتان میشوند و این جریان خون بـه تمام بخشهاي بدن از جمله قلب و کبدتان میرود. اگر در قلبتان بمانند در دسترس ریسک فزاینده کلسترول و بیماری قلبی قرار خواهید گرفت
فشار خون بالا
فشار خون عادی ۱۲۰ بر ۸۰ سیستول بـه دیاستول اسـت. اندکی تغییر دراین ارقام در طول روز طبیعی اسـت و چندین فاکتور بر اندازهگیری این شماره تأثیرگذار اسـت، مصلا کار کردن بیش از حد، خستگی یا استراحت، و خالی یا پر بودن معده. نوع نوشیدنی کـه مصرف میکنید و غذایی کـه ميخورید نیز بر فشار خونتان تأثیرگذار اسـت. استرس نیز بر فشار خون تأثیرگذار اسـت.
فشار خون بالا می تواند در افراد خانواده دیده شود «سابقه خانوادگی تأثیرگذار اسـت» یا اینکه در نتیجه سبک ناسالم زندگی باشد. اگر فشار خون بالا دارید و علاوه بر آن دیگر علائم مطرح شده دراین نوشتار در شـما وجوددارد، در دسترس خطر کبد چرب هستید.
پیش دیابت دارید
دیابت شرایطی اسـت کـه از رژیم غذایی و وزنتان بـه وجود می آید – یا ممکن اسـت بخاطر ژنتیک و سابقه خانوادگیتان باشد. دیابت دو نوع اسـت، دیابت نوع ۱ و دیابت نوع ۲. طبق معمول دیابت با طیفی از بیماریها و مشکلات مانند فشار خون بالا، کلسترول، چاقی و بیماری قلبی در ارتباط اسـت. تعداد زیادی از افراد نمی دانند قبل از ابتلا بـه دیابت یک مرحله دیگر بنام پیش دیابت وجوددارد.
پیش دیابت بـه این معنی اسـت کـه شـما در دسترس خطر جدی ابتلا بـه دیابت هستید. در مراحل اولیه، نشانهها و علائم دیابت شروع بـه بروز می کنند و بهتر اسـت بلافاصله بـه دکتر مراجعه کنید. این شرایط شـما را در دسترس خطرات جدی سلامتی مانند بیماری قلبی قرار میدهد و ممکن اسـت بـه کبد چرب دچار شوید. اگر این مشکل زود شناسایی شود قابل درمان اسـت.
مقاومت در برابر انسولین
وقتی لوزالمعده دیگر نتواند بخاطر ورود مداوم کربوهیدراتها بـه بدن سطح قندخون را تنظیم کند، پیش دیابت بـه دیابت نوع ۱ یا ۲ تبدیل می شود. در نتیجه، لوزالمعده مقاومت خودرا در برابر انسولین از دست میدهد ودر آزاد شدن منظم این هورمون در جریان خون بـه هنگام بالا رفتن سطح گلوکز، وقفه ایجاد ميکند. بهمین دلیل لازم اسـت افراد مبتلا بـه دیابت، انسولین مصرف کنند.
وقتی لوزالمعده بخاطر ناتوانیاش در شناسایی بالا رفتن قندخون، انسولین تولید نکند، منابع خارجی این خورمون می توانند از وارد شدن شوک هیپوگلیسمیک بـه افراد دیابتی کمک کنند. اگر پیش دیابت دارید، این احتمال وجوددارد کـه با تغییر رژیم غذایی و سبک زندگیتان از حساسیت در برابر انسولین التیام پیدا کنید.
کربوهیدراتها را از رژیم غذاییتان حذف کنید و سعی کنید برنامه غذایی کتوژنیک داشته باشید، دراین برنامه غذایی تمام کالریهايتان از منابع چربی و پروتئین بـه دست می آید و مقدار کربوهیدرات بازرسی شده اسـت. قندخونتان را بررسی کنید تا در مدت چند هفته شاهد کاهش قابل توجه قندخون ناشتایتان باشید.
داروها
افرادی کـه از کبد چرب رنج می برند ممکن اسـت بخاطر داروهایی کـه مصرف میکنند بـه این مشکل گرفتار شده باشند. برخی داروها تأثیر شدیدی روی کبد دارند. کبد تعداد زیادی از ترکیبات یافت شده در داروهای مدرن رابه ترکیبات ثانویه درمان کننده بیماری تبدیل می کند. با این حال، این فرآیند تبدیل برای این اندام دشوار اسـت و می تواند در تلاش برای پشتیبانی از آسیبها بـه انباشت رسوبات چربی در کبد منجر شود.
بهتر اسـت افرادی کـه بـه صورت روزانه از پروتکلهاي دارویی مزمن کـه شامل دو درمان دارویی یا بیشتر هستند استفاده می کنند بـه صورت منظم مورد آزمایش قرار بگیرند و وضعیت کبدشان بررسی شود. اگر بـه یک دکتر جدید مراجعه کردید کـه داروهای جدیدی برایتان تجویز کرد درباره تأثیرات مسمومیت داروها برای کبدتان بپرسید.
کمبود ورزش و فعالیت بدنی
میلیون ها نفر در زندگیشان سبک زندگی نشسته دارند و فعالیت بدنی فیزیکی ندارند، بنابر این جای تعجب نیست تعداد زیادی از این افراد دچار مشکلات سلامتی می شوند. گزینههاي غذایی نامناسب و کمبود فعالیت بدنی بار زیادی رابه بدن وارد می کند کـه بـه پیشرفت مشکلات سلامتی مانند دیابت، بیماری قلبی و بیماری کبدی منجر می شود.
ورزش بـه بازرسی عملکرد قلبی و عروقی و التیام متابولیسم بدن کمک می کند کـه در نهایت سلامت سیستم گوارش بدن را التیام میدهد. عدم فعالیت بدنی نیز بـه پیشرفت تعداد زیادی از اختلالات و بیماریها در بدن منجر می شود، از جمله بیماری کبد چرب. مصرف هله و هوله، داروهای تجویزی و لم دادن در تمام روز از جمله فاکتورهای فاجعهبار هستند.
اگر دکتر بیماری کبد چرب را در شـما تشحیص دهد، کارهایی مانند پاکسازی رژیم غذایی و ورزش منظم رابه شـما توصیه خواهد کرد. باوجود اینکه ورزش بـه تنهایی بـه از بین رفتن نشانهها کمک نخواهد کرد ولی دیگر فاکتورهای بازرسی کننده مانند رژیم غذاییتان را التیام خواهد داد.
عوامل خطر
بیماری کبد چرب غیر الکلی عوامل خطری دارد کـه بخش خاصی از افراد را بیش از دیگران تحت تأثیر قرار می دهد. اگر در هر یک از این دستهبندیها قرار میگیرید، بهتر اسـت بـه دکتر مراجعه کنید و وضعیت سلامتیتان را نظارت کنید. دکتر از آزمایش خون برای بررسی بالا رفتن آنزیمهاي کبد استفاده میکند. برخی فاکتورهای خطر عبارتند از:
سطوح بالای کلسترول در خون
چاقی و اضافه وزن
افرادی کـه از عوارض سندرم متابولیک رنج می برند
زنانی کـه سندرم تخمدان پلی کیستیک دارند
افرادی کـه مشکل آپنه خواب دارند
دیابتیها و افرادی کـه از داروهای مزمن استفاده میکنند
افراد مبتلا بـه مشکلات تیروئید مانند پرکاری تیروئيد
افرادی کـه کم کاری غده هیپوفیز دارند
طبق معمول بیماری کبد چرب در ابتدا علائم خاصی ندارد. از این رو تشخیص درست و بـهموقعِ بیماری کبد چرب، پیش از شروع روند درمان کبد چرب ضروری اسـت. تا کنون راههاي درمان چربی کبد بـه صورت قطعی شناسایی نشده اسـت و کبد چرب درمان قطعی ندارد. ولی عوارض منفی این بیماری میتواند با تغییر سبک زندگی، رژیم غذایی سالم و درمانهاي خانگی تا حد زیادی کاهش یابد.
سرکه سیب
سرکه سیب نخستین پیشنهاد مـا برای درمان کبد چرب اسـت کـه دلیل آن خواص سرکه سیب برای کبد چرب اسـت. این مادهي غذایی بـه کاهش تجمع چربی کبد کمک میکند ودر کاهش وزن مؤثر اسـت. علاوه بر اینها سرکهي سیب بـه عملکرد درست کبد و کاهش التهابات کبد نیز کمک میکند.
یک قاشق غذاخوری سرکهي سیب خام و تصفیهنشده رابه یک لیوان آب گرم اضافه کنید. میتوانید بـه آن عسل هم اضافه کنید. دوبار در روز و پیش از مصرف غذا آنرا میل کنید. اینکار را برای چند ماه ادامه بدهید.
لیموترش
لیموترش ویتامین سی بالایی دارد. این ویتامین با خاصیت آنتیاکسیدانی خود بـه کبد کمک میکند تا با تولید آنزیمی بنام گلوتاتیون، اثرات سموم را بر کبد خنثی کند. بنابر این لیموترش با خاصیت زهرزداییاش بـهعنوان یک راه درمان کبد چرب شناخته می شود و بـه التیام کبد چرب کمک میکند. هم چنین ترکیب دیگری کـه در لیموترش وجوددارد، نارنجین نام دارد ودر کاهش التهابات کبدی مؤثر اسـت.
آب نصف یک لیموترش را دریک لیوان آب بریزید و آنرا میل کنید. اینکار را دو یا سه بار در روز و بـهمدت چند هفته تکرار کنید. هم چنین می توانید دو تا سه لیموترش را برش بزنید، در ظرف آبی بریزید و آنرا در بازههاي منظمی میل کنید.
گیاه قاصدک
گیاه قاصدک گزینهي مناسبی برای درمان کبد چرب اسـت. این گیاه بـه تجزیهي چربی جمعشده در کبد کمک می کند و عملکرد کبد را التیام میبخشد و داروی گیاهی برای کبد چرب اسـت. براساس تحقیقاتی کـه نتایج آن درسال ۲۰۱۳ بـه چاپ رسیده اسـت، عصارهي برگ قاصدک می تواند در پیشگیری و درمان چاقی مرتبط با کبد چرب غیرالکلی مؤثر باشد.
یک قاشق چایخوری ریشهي خشکشدهي قاصدک رابه یک فنجان آب داغ اضافه کنید. بـهمدت ۵ تا ۱۰ دقیقه درپوشی روی آن بگذارید. روزانه سه فنجان از این نوشیدنی را میل کنید. اینکار رابهمدت چند هفته ادامه بدهید. هم چنین میتوانید از برگ قاصدک در سالادها و غذاها استفاده کنید. اگر در دوران بارداری بـهسر می برید یا بـه بیماری دیابت مبتلا هستید، از مصرف این گیاه خودداری کنید.
چای سبز
براساس نتایج پژوهشی کـه درسال ۲۰۱۳ در مجلهي بین المللی دکتری مولکولی بـه چاپ رسید، چای سبز با دارا بودن مقادیر بالای کاتچین بـه التیام عملکرد کبد کمک میکند و موجب کاهش چربی کبد بیماران مبتلا بـه کبد چرب غیرالکلی میشود. علاوه بر اینها چای سبز جزو بهترین خوراکیهاي چربی سوز اسـت. برای محافظت از کبدتان و اسیر نشدن در دام کبد چرب، روزانه سه تا چهار فنجان چای سبز میل کنید.
زردچوبه
زردچوبه با دارا بودن آنتیاکسیدانهاي ارزشمند، میتواند درمان خانگی مؤثری برای بیماری کبد چرب باشد. براساس مطالعهاي کـه درسال ۲۰۰۸ در مجلهي داروهای چین منتشر شد، زردچوبه می تواند بـه پیشگیری از بیماری کبد چرب کمک کند. با این حال هنوز بـه مطالعات بیشتری دراین زمینه نیاز اسـت.
درمان کبد چرب با زردچوبه بدلیل خاصیت آن در بالا بردن قدرت بدن برای هضم چربی اسـت، بنابر این از تجمع چربی در کبد پیش گیری می کند. علاوه بر این، زردچوبه بـه زهر زدایی از کبد نیز کمک می کند.
یکچهارم قاشق چایخوری پودر زردچوبه را در ۲ لیوان آب بریزید و بگذارید بجوشد. آنرا دوبار در روز بنوشید. این نوشیدنی رابهمدت چند هفته مصرف کنید. میتوانید نصف قاشق چایخوری پودر زردچوبه را دریک لیوان شیر گرم حل و روزی یکبار میل کنید. اگر کپسول یا مکملهاي زردچوبه را پیدا کردید، میتوانید آن ها را نیز با نظر دکترتان مصرف کنید.
شیرین بیان
می توانید از شیرین بیان برای درمان بیماریهاي کبد، خصوصا کبد چرب غیرالکلی استفاده کنید. براساس تحقیقات صورتگرفته، عصارهي ریشهي شیرین بیان در کاهش فعالیت آنزیمهاي ترانسآمیناز «شامل آنزیمهاي آلانین آمینوترانسفراز و آسپارتات آمینو ترانسفراز» در بیماری کبد چرب غیرالکلی مؤثر اسـت. هم چنین شیرین بیان از آثار منفی فلزات سنگین و سموم بر کبد جلوگیري میکند.
نصف قاشق چایخوری ریشهي شیرین بیان رابه یک فنجان آب داغ بیفزایید. روی آن درپوشی بگذارید و اجازه بدهید بـهمدت ۵ تا ۱۰ دقیقه دم بکشد. سپس کمی عسل بـه آن اضافه کنید. این نوشیدنی را دوبار در روز میل کنید. می توانید یک قاشق غذا خوری پودر شیرین بیان رابا دو قاشق چایخوری عسل ترکیب و روزی یکبار آنرا میل کنید. اینکار رابهمدت چند هفته تکرار کنید.
پاپایا
براساس آیورودا «علمی باستانی در هندوستان کـه در آن از گیاهان طبی، ماساژ و یوگا برای درمان بیماران استفاده می شود» میوه و دانهي پاپایا یکی از راههاي درمان کبد چرب اسـت. هم چنین پاپایا در چربی سوزی نیز مؤثر اسـت. چربی موجود در غذا نقش مهمی در بروز بیماری کبد چرب دارد.
۵ یا ۶ دانهي خشک پاپایا را آسیاب کنید. پودر حاصل رابا یک قاشق غذاخوری آب لیموترش تازه ترکیب و دوبار در روز میل کنید. اینکار رابهمدت یک ماه ادامه بدهید. روزی یک برش از پاپایای رسیده رابههمراه عسل میل کنید. پاپایای خام را در سوپ و سالادتان بریزید و مصرف کنید.
سبزیجات خام
براساس مطالعهاي کـه در «European Journal of Medicinal Chemistry» بـه چاپ رسید، ترکیبات طبیعی موجود در سبزیجات، میوهها و گیاهان برای درمان کبد چرب مفیدند و داروی گیاهی برای کبد چرب هستند. بنابر این افزودن این مواد بـه رژیم غذایی بسیار ضروری اسـت.
یک راه مناسب برای بهرهمندی از خواص سبزیجات، گرفتن آب آنهاست. با اینکار می توانید تا حد زیادی آسیبهاي واردشده بـه کبد را جبران کنید. مصرف آبِ سبزیجات، هضم و جذب آن ها را راحتتر میکند. سبزیجاتی مانند کلم پیچ، کلم، کاهو، گل کلم، کلم بروکلی، مارچوبه، چغندر و کرفس در زهرزدایی کبد مؤثرند.
ریشۀ زنجبیل
خوراکیهایي کـه فیبر بالایی دارند، بـه سلامتی دستگاه گوارش، پیشگیري از بیماریهاي گوارشی و تسریع زهرزدایی ازبدن کمک میکنند. بـهعنوان مثال ریشهي زنجبیل برای دستگاه گوارش مفید اسـت. با جوشاندن برشهاي زنجبیل در چای سبز یا آب، میتوانید چای زنجبیل درست کنید. هم چنین میتوانید زنجبیل رابه غذاهایی مانند سوپ بیفزایید و از خواص آن بهرهمند شوید.
سیب زمینی شیرین
سیبزمینی شیرین بـهخاطر داشتنِ پتاسیم بالا، برای تصفیهي کبد مفید اسـت. یک سیبزمینی شیرین نزدیک بـه ۷۰۰ میلیگرم پتاسیم و مقدار زیادی ویتامین C، ویتامین D و ویتامین B۶ دارد. علاوه بر آن منیزیم و آهن نیز در سیبزمینی شیرین بـهوفور یافت می شود. سیبزمینی شیرین طعم دلپذیری دارد و قند موجود در آن بـهآهستگی وارد جریان خون می شود. بنابر این باعث جهش ناگهانی قندخون نمی شود.