در اینبخش با 12 علت ایتلا بـه یبوست در زنان و مردان آشنا خواهیم شد. یبوست یکی از بدترین مشکلات گوارشی اسـت کـه هر انسانی میتواند تجربه کند. وقتی کسی بـه یبوست مبتلا میشود یعنی: مواد دفعی بدن وی در روده بزرگ سفت می شوند و دفع آنها بـه سختی انجام میشود، در برخی موارد زمان دفع تا 40 دقیقه طول میکشد. در ادامه بـه بررسی علل بروز یبوست میپردازیم. با پارس ناز همراه باشید.
نشستن طولانی مدت
نشستن طولانی مدت نه تنها موجب افزایش وزن بلکه باعث پیچ خوردن رودهي بزرگ میشود، مدفوع را حرکت باز می دارد و منجر بـه یبوست میشود. گهگاه از جای خود بلند شوید و بدنتان را حرکت دهید. بـه ویژه، راه رفتن و چمباتمه نشستن دو حرکتی هستند کـه تأثیر زیادی در اجابت مزاج دارند.
مصرف زیاد پنیر
اگرچه همه ي محصولات لبنی میتوانند باعث یبوست شوند، امّا پنیر بیشترین مشکل را برای گوارش ایجاد می کند، نه بدلیل آنکه بالفعل یبوست آور اسـت، بلکه بخاطر آنکه تعداد زیادی از مردم آنرا جای گزین غذا هاي فیبردار سالم تری مثل غلات و سبزیجات میکنند.
معدهي خودرا با غذا هاي دیگر کامل پر نکنید و همیشه جایی هم برای غذا هاي فیبردار بگذارید. چـه بهتر کـه آنها را اول بخورید. بـه علاوه، تحقیقات نشان میدهد غذاهاي فیبردار حاوی مولکول هاي ضد اشتهایی هستند کـه شـما را از پرخوری باز می دارند.
افسردگی
افسردگی سوخت و ساز کلی بدن را کند می کند بهمین دلیل اسـت کـه در هنگام افسردگی دچار افزایش وزن یا یبوست میشویم. علاوه بر این، داروهایی کـه طبق معمول برای درمان افسردگی تجویز می شوند هم یبوست آور هستند.
شیوه هاي درمانی بدون داروی زیادی برای افسردگی وجود دارد کـه تحقیقات نشان داده بـه اندازهي شیوه هاي دارویی مؤثر هستند، مثل رفتار درمانی شناختی، ورزش و مدیتیشن.
مصرف کم کربوهیدرات ها
یبوست در بین افرادی کـه غذاهایی با کربوهیدرات کم یا پروتئین بالا مصرف میکنند بسیار شایع اسـت. وقتی فقط گوشت، تخم مرغ و چربی مصرف میکنید، جای کمی برای دریافت فیبر گیاهی باقی میماند. تعداد زیادی از مردم آگاهانه از خوردن مواد غذایی فیبردار مثل غلات، میوه ها و سبزیجات خودداری میکنند چون کربوهیدرات بالایی دارند.
امّا همهي کربوهیدرات ها یکسان نیستند و میتوانید تنها کربوهیدرات هاي ساده اي مثل شیرینی ها و نان سفید را از رژیم غذایی تان حذف کنید. برای حفظ سلامت روده ها و پیشگیری از یبوست، روزانه حداقل 5 وعده میوه و سبزی بخورید «بـه استثنای موز کـه یبوست آور اسـت».
مصرف بیش از اندازۀ فیبر
مصرف بیش از اندازه ي مواد غذایی فیبردار باعث کم شدن حساسیت دیوارهي معده شده ودر نتیجه واکنش آن نسبت بـه سیگنال هایي کـه برای تخلیۀ خود دریافت می کند کمتر میشود. بـه ویژه این اتفاق زمانی میوفتد کـه بجای آنکه فیبر مورد نیاز بدن را از طریق مواد غذایی طبیعی دریافت کنید.
با مصرف مکمل هایي مثل قرص ها و پودرها دوزهای بسیار بالایی از فیبر را وارد بدنتان میکنید. از مصرف قرص هاي فیبردار پرهیز کنید چون نه تنها شواهد علمی نشان میدهد کـه ضرر انها بیشتر از منفعت شان اسـت، بلکه منجر بـه یبوست هم می شوند.
کاکائو
کاکائو هم باعث یبوست میشود، اگرچه اثر آن در هر کسی متفاوت اسـت. در تحقیق جدیدی مشاهده شد مصرف کاکائو عامل اصلی مشکل 70 درصد کسانی بود کـه بطور مکرر دچار یبوست میشدند.
اگر کاکائو عامل یبوست شـما باشد باید برای مدتی مصرف آن رابه طور کامل قطع کنید. اینکار رابا دو هفته شروع کنید و اگر یبوست تان التیام یافت مصرف کاکائو را در مجموع محدود کنید.
ملین ها
برخلاف تصور رایج، وقتی دچار یبوست هستید استفاده از داورهای ملین وضعیت را فقط بدتر می کند. داروهای ملین تنها برای مدت کوتاهی «حداکثر یک هفته» قابل استفاده هستند.
استفادۀ طولانی مدت از این داروها باعث میشود اجابت مزاج شـما وابسته بـه انها باشد و این مسأله موجب شکلگیری یک چرخه ي معیوب یبوست و اسهال میشود. قبل از استفاده از این داروها با بررسی سبک زندگی، عادت هاي غذایی، ورزش و داروهای مصرفی تان، علت اصلی یبوست خودرا شناسایی و آنرا رفع کنید.
داروها
همۀ داروها عوارض جانبی اي دارند و تعداد زیادی از انها یبوست آور هستند. داروهای ضدافسردگی «بـه ویژه داروهای مهار بازجذب سروتونین مثل پروزاک»، داروهای ضد اضطراب، داروهای مخصوص سوزش معده و قرص هاي بازرسی فشار خون، عمده ترین داروهای یبوست آور هستند.
بنابر این مشکل خودرا صادقانه با دکتر تان در بین بگذارید تا جای گزین دیگری برای داروهایتان پیدا کند. برای مثال، کلسیم موجود در تعداد زیادی از داروهای مخصوص سوزش معده باعث یبوست میشود بنابر این میتوانید بجای آنها از داروهایی استفاده کنید کـه حاوی منیزیم باشند. بخاطر داشته باشید کـه هر تغییری در خصوص داروها باید زیر نظر دکتر اعمال شود.
بعضی مولتی ویتامین ها
ویتامین هایي کـه حاوی کلسیم و آهن زیادی هستند میتوانند بـه شدت یبوست آور باشند. اما تعداد زیادی از مردم از این موضوع بی اطلاعند و هرروز این ویتامین ها را مصرف میکنند. بعضی موادمعدنی بـه ویژه در مقداری بیش از دوز توصیه شده برای استفادهي روزانه، میتوانند باعث کند شدن گوارش در رودۀ بزرگ شوند.
مسکن ها
مسکن هاي قوی اي کـه بعد از عمل هاي جراحی استفاده می شوند، مسکن هاي بدون نسخه مثل استامینوفن و ایبوپروفن و همین طور مسکن هاي تجویزی مثل هیدروکودون و اکسی کانتین باعث یبوست می شوند.
این داروها بـه بعضی گیرنده هاي موجود در معده می چسبند و علاوه بر کم کردن درد، دستگاه گوارش را کند میکنند. مسکن ها را درصورت امکان نباید بیشتر از 30 روز استفاده کرد. دراین مدت باید سعی کنید عامل اصلی درد را برطرف کرده یا جای گزین دیگری برای رفع درد پیدا کنید. بـه علاوه میتوانید بـه همراه داروهای مسکن از داروهای ضد یبوست استفاده کنید.
تغییرات هورمونی
یبوست در دوران بارداری بدلیل تغییرات هورمونی مسالۀ بسیار شایعی اسـت. بالا بودن میزان هورمونهای استروژن و پروژسترون یا پایین بودن هورمون تستوسترون میتواند منجر بـه یبوست شود.
یبوست دوران بارداری بعد از زایمان برطرف خواهد شد امّا در خصوص دیگر تغییرات هورمونی باید دلیل اصلی را شناسایی و درمان کرد. با بالا رفتن سن، نوسانات هورمونی تبدیل بـه امری اجتناب ناپذیر نمیشود بنابر این اگر دچار این مسأله هستید، با دکتر خود دربارهي درمان هاي احتمالی و ایجاد تغییر در سبک زندگی خود مشورت کنید.
بیماری هاي پنهان
بیماری هاي زیادی باعث یبوست می شوند. شایعترین آنها، بـه ویژه در بین جوانان، بیماری کم کاری تیروئید اسـت. غده ي تیروئید سوخت و ساز بدن را نظارت می کند بنابر این وقتی این غده عملکرد درستی نداشته باشد، همه ی چیز در بدن از جمله عمکرد روده ها کند میشود. بیماری هاي دیگری کـه یبوست از علائم اصلی انها اسـت عبارتند از: دیابت، اِم اِس، التهاب روده و بیماری هاي خود ایمنی.
مهمترین مسأله شناسایی علت اصلی یبوست و درمان آن اسـت. از آنجایی کـه یبوست مشکل شایعی اسـت تعداد زیادی از مردم آنرا جدی نمیگیرند. اگرچه اغلب اوقات مسأله ي مهمی در بین نیست اما گاهی هم یبوست نشانهي مشکل بزرگ تری اسـت. اگر یبوست شـما با علائم دیگری همراه اسـت، تغییرات قابل توجهی داشته، یا اگر بیشتر از ۳ ماه طول کشیده، حتماً برای انجام معاینه بـه دکتر مراجعه کنید.
همانطور کـه در بالا بیان کردیم: یبوست یک مشکل بسیار رایج اسـت و اگرچه میتواند طاقت فرسا و دردناک باشد اما در اغلب مواقع، علت آن کمبود فیبر در رژیم غذایی و کم آبی بدن اسـت. حال بـه مرور چند روش درمانی میپردازیم.
چای لیمو عسل بنوشید
با اضافه کردن آب لیمو و عسل بـه آب میتوانید برای خود یک چای لیمو عسل درست کنید. عسل ملین اسـت و بـه کم شدن ترشی مزۀ لیمو هم کمک می کند. از طرفی، لیمو مانند یک محرک طبیعی برای دستگاه گوارش عمل و بـه دفع سموم ازبدن هم کمک می کند.
آب زیاد بنوشید
مردان روزانه باید دستکم ۳/۷ لیتر و زنان دستکم باید ۲/۷ لیتر آب بنوشند. چون عمده دلیل یبوست، خشک و سفت شدن مدفوع اسـت و نوشیدن بـه اندازه ي آب باعث حفظ آب بدن و آسان تر شدن دفع مدفوع ازبدن میشود. آب ساده و همین طور آب میوه ها بهترین گزینه برای مقابله با یبوست هستند.
آب گلابی و سیب هم ملین هاي طبیعی خفیفی هستند، بنابر این برای شـما مفید خواهند بود. از مصرف نوشیدنی هاي کافئین دار خودداری کنید چون ادرار آور هستند و بجای آنکه آب مورد نیاز بدن را تأمین کنند، در واقع باعث از دست رفتن هر چـه بیشتر آب بدن می شوند.
مواد غذایی فیبردار مصرف کنید
مواد غذایی فیبردار مانند ملین هایي طبیعی عمل میکنند. این مواد کمک میکنند آب بیشتری در مدفوع باقی بماند و بنابر این حجم بیشتری بـه آن میدهند. شـما باید روزانه ۲۰ تا ۳۰ گرم فیبر مصرف کنید تا اجابت مزاج درستی داشته باشید. بیشتر میوه ها و سبزیجات سرشار از فیبر هستند.
دانه ها و مغزهای خوراکی اي مثل تخم کدو، کنجد، تخم آفتابگردان و تخم کتان هم از دیگر منابع خوب فیبر بـه شمار میروند. با این حال اگر از اختلالات خون ریزی دهنده، انسدادهای روده اي و فشار خون بالا رنج میبرید، باید از خوردن تخم کتان پرهیز کنید. این مسأله در مورد زنان باردار و شیرده هم صدق می کند.
آلو خشک بخورید
آلو خشک نه تنها در خود فیبر دارد، بلکه حاوی ماده اي بنام سوربیتول هم هست، نوعی قند کـه از خاصیت ملینی برخوردار اسـت و یبوست رابه طبیعی تسکین میدهد. 100 گرم آلو خشک 14/7 گرم سوربیتول دارد.
با این حال، اگر مزهي آلو خشک را دوست ندارید، میتوانید آب آن رابه سرعت سر بکشید. اگرچه آب آن فیبر کمتری در خود دارد، اما این روش هم کارساز اسـت. بخاطر داشته باشید کمی طول میکشد تا آلو خشک تأثیرش را بگذارد، پس یکی دو ساعتی صبر کنید. ضمناً از افراط در خوردن آلو خشک خودداری کنید.
از عوامل حجم دهنده استفاده کنید
گیاهانی مانند تخم کتان، شنبلیله و اسفرزه خاصیت ملینی دارند و مدفوع را نرم میکنند. اگر از یبوست رنج میبرید، از این گیاهان مصرف کنید و مقدار زیادی آب بخورید. بـه علاوه چای هایي هم وجوددارد کـه این مکمل ها را در خود دارند و میتوانید انها را هم امتحان کنید.
ماست بخورید اما از دیگر مواد لبنی دوری کنید
اگرچه توصیه میشود درصورت ابتلا بـه یبوست، از خوردن محصولات لبنی خودداری کنید، اما ماست یک استثنا اسـت. ماست حاوی پروبیوتیک هایي مانند بیفیدوباکتریوم لانگوم و بیفیدوباکتریوم انیمالیس اسـت کـه تحقیقات نشان داده بـه بیشتر شدن تعداد دفعات و کمتر شدن درد اجابت مزاج کمک می کند.
درصورت استفاده از دستشويي فرنگی باید با زاویۀ صحیح روی آن بنشینید
هنگام استفاده از دستشويي هاي فرنگی بدن طبق معمول یک زاویۀ 90 درجه پیدا می کند. اما این حالت اشتباه اسـت. دراین وضعیت، مجرای خروج مدفوع بدلیل کشیده شدن ماهیچۀ بالا برنده مقعد، باریک میشود. این یک نوار عضلانی اسـت کـه دور قسمت انتهایی روده بزرگ را پیچیده شده.
وقتی لگن و ران ها زاویه اي 90 درجه پیدا میکنند، این ماهیچه تنگ میشود و بـه رودۀ بزرگ اجازه نمیدهد بـه درستی باز شود. بنابر این هنگام نشستن روی دستشويي یا بـه جلو خم شوید، بـه طوریكه ستون فقرات با لگن زاویه اي 35 درجه پیدا کند.
در ابتدا: سبوس برنج و سبوس سایر غلات محتوی فیبر فراوان هستند و بعنوان یک درمان ساده و بی ضرر یبوستهایي کـه علت مشخصی ندارند مطرح می شوند.
آلوئه ورا
مشخصات ظاهری این گیاه، درختچه با برگهاي ضخیم گوشتی اسـت. در داخل این برگها مایع ژلهاي ذخیره شده ودر مناطق گرم و شرجی رشد میکند.
خواص درمانی این گیاه
آلوئه ورا التیام دهنده آرتروز، تقویت کننده معده و اثنیعشر و روده، برطرف کننده یبوست و سرشار از ویتامین A، B۱، B۲، B۶، B۱۲، C. و E. اسـت. این گیاه ضد استرس و ضعف اعصاب معداست، تقویت کننده سیستم دفاعی بدن بوده و تنظیم کننده هضم غذا و دفع مواد زائد را از روده بسیار آسان میکند. آب درون برگ گیاه را روزی یک فنجان قبل از غذا هرروز میل کنید.
گشنیز
این گیاه علفی در تمام مناطق ایران رشد می کند. ساقه گیاه کوتاه و نازک و برگهاي آن بسیار لطیف می باشد. تقویت کننده معده و ضد باکتری معده و روده اسـت. برای پیشگیری از یبوست روزی ۲۰ گرم سبزی گشنیز را خُرد کرده و میل کنید. برای رفع یبوست روزی یک استکان آب گشنیز صبح ناشتا یا شب موقع خواب با یک قاشق روغن زیتون مصرف شود.
بادرنجبویه
این گیاه از خانواده نعناع می باشد و عطر مخصوص بخود دارد. در مناطق خراسان رشد می کند. برگهاي آن پنجهاي بریده و ریز بوده و ظاهری شبیه گشنیز دارد، با این تفاوت کـه برگهاي آن پهنتر و بریدگی در آن بیشتر اسـت. این گیاه دارای ویتامینهاي A، B. و C. و تقویت کننده معده و روده بوده و صفرا را از بین می برد.
۱۰ گرم برگ بادرنجبویه را دریک لیوان بجوشانید و با یک قاشق پودر گل سرخ و یک قاشق روغن زیتون یک شربت غلیظ درست کرده و روزی یک استکان میل کنید. بادرنجبویه یبوست را از بین می برد و تقویت کننده دستگاه گوارش میباشد.
کاهو
کاهو دارای برگهاي پهن و ساقه کوتاه و دارای گلهاي صورتی میباشد. و همچنین کاهو تقویت کننده معده و روده و ضد یبوست اسـت.
خواص مهم کاهو
سرشار از ویتامینهاي K، B. و P. همراه با موادمعدنی، ید، کلسیم، منیزیم و مواد قندی، سلولز، کمی نشاسته، کلروفیل، آهن، پتاسیم، فسفر و گوگرد اسـت. بهتر اسـت کاهو همراه با روغن زیتون مصرف شود. البته برگهاي تیره خاصیت بیشتری دارد. کاهو همراه با آب لیمو تازه و روغن زیتون مفید اسـت.