پوست یك عضو زنده است كه تنفس كرده خود را بازسازیكرده، اعمال فیزیولوژیك مختلفیانجام میدهد. چنانچه به عنوان یك چتر، یك سایبان یا یك پوشش محافظ عمل میكند.

پوست از سلولهای كاملا“ تمایز یافته تشكیل شده كه به سه لایه مشخص تقسیم میشود . بطور متوسط این سه لایه با هم 2mm عمق دارند.

اولین وظیفه پوست عملكرد بعنوان یك مانع بین بدن و محیط میباشد.

– ساختار پوست

پوست ما شامل سه بافت اصلیاست كه هر كدام وظیفه خاص خود را انجام میدهند.

اپیدرم : خارجیترین لایه پوست، كه نازك بوده از اپیتلیوم سنگفرشیساخته شده است. این بافت خارجینقش اساسیدر محافظت بازیمیكند.

كراتینه شدن یكیاز اعمال اصلیاپیدرم است. سلولهایبازال (كراتینوسیت) هر 28 روز میتوز (تقسیم سلولی) انجام میدهند و تقریبا“ جایگزین سلولهایدیگر میشوند. این سلولها با مسطح شدن و سنتز مواد جدید به تدریج متمایز میشوند. در پایان تكامل سلولهایشاخیساخته میشوند. در ابتدا سلولها با كمك یك “ سیمان “ به هم میچسبند سپس پوسته پوسته میشوند یا پوسته ریزیمیكنند.

زیر اپیدرم لایه درم میباشد كه حاویعروق خونی، رشته هایعصبیو غدد پوست (سباسه و عرق ) میباشد. این لایه هم یك بافت تغذیه ایو هم محافظ میباشد كه اجزایاصلیآن كلاژن ، الاستین و هیالورونیك اسید انعطاف پذیریو الاستیسینه پوست را تامین كرده، پوست را در مقابل از دست دادن آب محافظت میكند.

عمیق ترین لایه پوست هیپودرم میباشد كه بطرف پایین كشیده شده، به عضلات و بافتهایزیرین متصل است. هیپودرم شامل سلولهایچربیمیباشد كه به نام آدیپوسیت شناخته میشوند و كار آنها محافظت از ارگانهایداخلیبدن و ایزوله كردن ساختارهایزیرین در مقابل تغییرات ناگهانیدماییمیباشند.

– پوست اعمال مختلفیانجام میدهد از قبیل :

1-nbsp; 1- محافظت :

چتر، سایبان و پوشش همگیدر یكجا علاوه بر ضدآب بودن پوست، در واقع عمده سلولهایسطحیكه Corneocyte ها هستند یك محافظ طبیعیدر برابر تهاجمات خارجیبشمار میروند . كراتین مقاومت پوست در برابر مواد شیمیاییرا افزایش میدهد و از طرف دیگر كلاژن و الاستین مقاومت در برابر تاثیرات مكانیكیو كشش را تامین میكند. چربیموجود در هیپودرم هم از ارگانهایداخلیدر برابر ضربات و صدمات خارجیمحافظت میكند.

در مجاورت نور آفتاب، پوست با ضخیم شدن بطور طبیعیدر برابر اشعه UV مقاومت میكند.

اپیدرم با فیلم محافظتیكه از ترشحات غدد سباسه و عرق تشكیل میگردد پوشیده شده است (امولسیون W/O ) فیلم آب – چربی

PH پوست :

فیلم آب – چربیبالانس PH پوست را در حدود 4.2 – 6.4 (متوسط 5.5 ) نگاه میدارد. سطح پوست همیشه در اسیدیته پایین نگاه داشته میشود بنابراین از رشد میكروب جلوگیریمیكند. صابون به علت خاصیت قلیاییكه دارد با پوست واكنش میدهد و باعث تخریب فیلم محافظ آب – چربیمیشود.

2– درك

پوست یكیاز 5 ارگان حسیاست كه برایحسن لامسه تخصص یافته است پایانه هایعصبیكه در پوست میباشد قادر به درك :

– درد

– حس لامسه و فشار

– دما میباشد

3– سنتز

مواد ذیل توسط پوست سنتز میشوند :

– ملانین —– طبیعیكه قسمتیاز اشعه خورشید را جذب میكند.

– ویتامین D3 , D2 اثر ضد پوكیاستخوان

– كلاژن و الاستین جهت ثبات و انعطاف پذیریپوست

– لیپیدهایدرون سلولیجهت بهبود سد پوستی

4- تبادل

– تنظیم درجه حرات ( از طریق تعریق)

– تبادلات تنفسی

– جذب و نفوذ از طریق پوست

– خورشیـد و پـوست

طیف خورشیدیبه چند دسته تقسیم میشود : اشعه كیهانی، اشعه گاما، اشعه ایكس، اشعه UV (UVA, UVB)، نور مرئیو مادون قرمز

-UV در پوست

90% اشعه UV در پوست جذب میشود و فقط 10% آن به درم میرسد. UVA تا انتهایدرم نفوذ میكند و نورمرئیو مادون قرمز حتیعمیق تر در پوست نفوذ میكند.

–

علاوه بر اثرات مطلوب از قبیل: برنزه شدن، سنتز ویتامین D، احساس گرما، بهبودیبعضیمشكلات پوستی( پسوریازیس) خورشید اثرات مضرینیز دارد كه به طول موج، شدت نور، طول مدت مواجهه با نور، نوع پوست و سن بستگیدارد.

– در بچه هایكوچك

10 سال اول زندگیاز اهمیت بالاییبرخوردار است. 90% سرطانهایپوستیدر مناطقیاز پوست كه در مجاورت نور آفتاب است رخ میدهد. به همین دلیل نباید بچه ها در مقابل نور آفتاب باشند. بچه ها باید در مقابل نور آفتاب به خوبیمحافظت شوند.

– در پوست نرم و شكننده :

این پوست ها مستعد لك شدن و قرمز شدن هستند. این علائم در اثر قرار گرفتن در معرض نور تشدید میشوند. به همین دلیل این نوع پوستها باید در مقابل نورآفتاب به خوبیمحافظت شوند.

– در پوستهایآكنه ای:

پوستهاییبا استعداد بروز آكنه نباید به مدت طولانیدر معرض نورآفتاب باشند. گر چه این یك واقعیت است كه پوست تحت نفوذ نور خورشید ابتدا خشك تر میشود، این بهبود ظاهریبه سرعت منجر به بروز و افزایش جدیآكنه خواهد شد.

–

با نفوذ اشعه UVA به عمق درم، پوست واكنشیبسمت پیریپوستینشان میدهد. نفوذ UVA متناسب با اشعه دریافتیو جمع شده است.

مواجهه زیاد با اشعه هایUV میتواند باعث پیریزودرس پوست شود كه با موارد زیر مشخص میشود :

– پوست خشك و پوسته پوسته

– لكه هایقهوه ایواضح

– تغییرات در درم

– كاهش سنتر و پایین آمدن كیفیت فیبرهایكلاژن و الاستین

پیریزودرس پوست كه در اثر نور خورشید ایجاد میشود عمدتا“ موجب پیگمانتاسیون نامنظم پوست من جمله پارگیمویرگهایخونی(تلانژكت� �زی) میشود.
– تختخواب های خورشیدی و UVA :

امروزه بیشتر سازندگان معروف تختخواب هایخورشیدیفقط از لولهایتشعشع UVA استفاده میكنند. با این وجود، میزان UVA جهت برنزه شدن در تختخواب هایخورشیدیبه میزان قابل توجهیبیشتر از UVA مورد نیاز جهت برنزه شدن در نور طبیعیخورشید میباشد. اگر چه خطر UVB از UVA كمتر میباشد ولیتختخوابهایخورشیدیاثرات بسیار نامطلوبیبر پیریزودرس میگذارند
محافظت طبیعیپوست در مقابل نور خورشید

پوست مكانیزیهایدفاعیطبیعیدر برابر اشعه مضر نور خورشید دارد.

– تولید ملانین

پوست به كمك تشكیل ملانین جلوینفوذ اشعه UV را میگیرد و با جذب این اشعه توسط پیگمانها تا حدودیاز اثرات مضر UV جلوگیریمیكند. ملانین از ملانوسیت ها كه در پوست هستند تشكیل میشود و در محل اتصال درم و اپیدرم جایگزین میشود.

میزان پیگمانهایروشن هرشخص، بسته به ژنیتك افراد میباشد. افراد با پوست خیلیروشن و كك و مك دار با موهایقرمز، عموما“ پیگمانهایروشن سنتز میكنند. برنزه شدن این افراد بسیار مشكل و حتیغیر ممكن میباشد. افرادیكه به آسانیبرنزه میشوند، تعداد بیشتریپیگمانهایتیره تولید میكنند.

– ضخیم شدن پوست

– یوروكانیك اسید، ماده اصل عرق (عمل خفیف حفاظتی)

رطـوبت پـوست

جهت حفظ خصوصیات طبیعیپوست، رطوبت پوست باید متعادل نگه داشته شود.

وقتیلایه فوقانیاپیدرم تقریبا“ 13% آب داشته باشد. میزان رطوبت آن مطلوب میباشد.

– عوامل شیمیایی: پاك كننده ها، كف ها و غیره

– عوامل فیزیولوژیك : پیریژنتیكی، به همراه كم شدن عناصریكه استراتوم كورنئوم (لایه بالایپوست) را میسازند

– عوامل پاتولوژیك : اگزما، ایكتیوز، پسوریازیس و غیره

– عوامل محیطی: باد، سرما، آفتاب، رطوبت كم و غیره

– محافظت از پوست در برابر عوامل نامساعد محیطی(باد- سرما-خورشید-تهویه هوا و غیره)

– عدم استفاده از صابونها و پاك كننده هایمورد استفاده كه چربیطبیعیپوست را تخریب میكند.

– عدم استفاده از لوسیونهایجمع كننده حاویالكل كه فیلم آب- چربیرا تخریب میكنند.

– استفاده از مرطوب كننده ها (صبحها و / یا عصرها)

– پیر شـدن پوست

پیرییك حادثه فیزیولوژیك طبیعیاست. در حال حاضر ثابت شده است كه متوسط سن جمعیتها در دنیا رو به افزایش است در اروپا 56% زنان بالای30 سال عمر دارند. در بلژیك این نسبت 70% است. در این راستا، پوست و مخصوصا“ پیریپوست اهمیت بیشتریمییابد. اگر چه تمام اعضایبدن پیر میشوند ولیپوست تنها عضویاست كه فرآیند پیریرا بصورت كاملا“ مشهود نمایان میسازد. بنابراین ظاهر پوست برایبیشتر خانمها از اهمیت فوق العاده ایبرخوردار است. پیرینتیجة اجتناب ناپذیر رشد میباشد و تغییرات مكانیكیو فیزیولوژیكیرا در قسمتهایمختلف پوست منعكس میكند.

– چند علت مختلف سالخوردگی:

پیریژنیتكیپوست و تمام فاكتورهایداخلی

مواجهه با آفتاب

سایر عوامل خارجی، نظیر عادات زندگی، مصرف داروهایخاص، غفلت از محصولات محافظ پوست و غیره

خورشید تمام انواع اشعه ها را از خود ساتع میكند. از جمله آنها اشعه ماوراء بنفش است كه به سه باند تجزیه میشود. اشعه هایUVC, UVB, UVA. خوشبختانه اشعه UVC كه امواج كوتاهیدارد و برایزندگیموجودات زنده بسیار مضر است توسط لایه ازن جذب شده، به زمین نمیرسد.

بنابراین وقتیما خودمان را در مقابل نور آفتاب قرار میدهیم، پوست ما اشعه UVB ( با طول موج متوسط ) و UVA ( با طول موج بلند) را دریافت میكند.

اثرات بیولوژیك اشعه ماوراء بنفش

اشعه هایUV پوست را به تیره شدن وا میدارند. كه این نتیجة تاثیر UV رویسلولهایتخصص یافته اپیدرم به نام ملانوسیت ها میباشد. ملانوسیت ها سلولهایستاره شكل هستند كه در لایه بازال اپیدرم با قرار گرفته اند. ملانوسیت ها پیگمانهایتیره ملانین را میسازند كه در زیر سلولهایكوچك بنام ملانوزوم كپسوله میشوند. این ملانوزوم ها از ملانوسیت ها به سلولهایاصلیاپیتلیال (كراتینوسیت ها) منتقل میشوند.

اشعه خورشید ملانوسیت ها را تحریك كرده موجب تكثیر آنها میشود و تولید ملانین را در آنها افزایش میدهد، اشعه خورشید همچنین انتقال ملانوزومها از ملانوسیت ها به كراتینوسیت ها را تسریع میكند. بنابراین یك پوست تیره نتیجه افزایش جمعیت ملانوسیت ها و افزایش ملانین در كراتینوسیت ها میباشد.

مهمترین كار پیگمانتاسیون ملانین محافظت در برابر اشعه UV است.

به همین دلیل است كه پوست ما در اولین روزهایكنار ساحل به آسانیمیسوزد و پوست افراد تیره نمیسوزد.

مواجهه با آفتاب یكیاز فاكتورهایاصلیپیریپوستیمیب اشد. كه پیرینوریPhotoaging نامیده میشود. پیرینوریمربوط به تغییرات عمیق در فیبرهایپوست (كلاژن و الاستین) و نیز بینظمیپیگمانتاسیون میباشد. نتیجه پیرینوریچین و چروكها و لكه هایپیگمانته پوستیاست. اشعه خورشید همچنین موجب تغییر مولكولهایDNA حامل اطلاعات ژنتیكیسلولهایپوست ما میشود. این تاثیرات میتوانند باعث مرگ سلولییا تغییر در DNA شوند كه نتیجه اش سرطانهایپوستیاست.

در واقع، بیشتر سرطانهایپوستیدر نقاطیاز بدن است كه در معرض نور خورشید هستند. شواهد زیادیوجود دارد كه بعضیسرطانهایپوستیدر بزرگسالان ممكن است با مواجهه زیاد با نور خورشید در دوران كودكیمرتبط باشد.

تا این اواخر UVA به عنوان اشعه بیضرر تلقیمیشد. بهر جهت UVA به وفور در نور طبیعیوجود دارد و عمیق تر از UVB در پوست نفوذ میكند. در حال حاضر شواهدیوجود دارد كه UVA بیضرر نیست و بسیاریاز اثرات مضر اشعه خورشید با UVB و همچنین UVA بوجود میآید. اما اشعه ماوراء بنفش فقط اثرات مضر ندارد. بلكه موجب آرامش روحیشده و نیز در تشكیل ویتامین D موثر است. اشعه ماوراء بنفش همچنین در درمان بعضیمشكلات پوستیاز جمله پسوریازیس (نور درمانی) استفاده میشود.

اولین و مهمترین كار در حفاظت از پوست اجتناب از نور خورشید تا حد امكان میباشد. این نكته مخصوصا“ در مورد اطفال و در ساعات گرم روز باید رعایت شود. همچنین پوششهایمحافظ (كلاه، بلوز آستین بلند……..) موثرند.

یك راه حل بسیار موثر پوشاندن سطح پوست توسط یك لایه نازك ضد آفتاب است. ضد آفتابهایمختلفیدر بازار موجودند كه در سالهایاخیر نیز پیشرفت چشمگیریجهت افزایش اثر بخشیو نیز تاثیر بر زیباییحاصل شده است. درجه حفاظت یك ضد آفتاب كه برایمقابله با UVB پیشنهاد میشود با فاكتور حفاظتیدر برابر خورشید (SPF) اندازه گیریمیشود.

اگر یك ضد آفتاب SPF معادل 10 داشته باشد بدان معنیاست كه میتوانیم 10 باز از نظر زمانیبیشتر از زمانیكه پوست بدون محافظ قرمز میشود در برابر خورشید بمانیم. بنابراین هر چه SPF بالاتر باشد، اثر حفاظتیآن در برابر UVB بیشتر است. برایمحافظت در برابر UVA از تست هایمتفاوتیاستفاده میشود.

یك ضد آفتاب خوب و موثر باید جلویهر دو اشعه UVB, UVA را بگیرد و داراییك فاكتورحفاظتیمناسب در برابر هر دو باشد. همچنین باید با یك بار استفاده بر رویپوست هم در برابر اشعه خورشید هم در برابر آب و شستشو موثر باشد. اثر بخشیمداوم محصولات ضد آفتاب در طول چندین ساعت دوام ضدآفتاب نامیده شده، پارامتر بسیار مهم و تعیین كننده ایدر حفاظت در برابر آفتاب میباشد.
سایر اثرات مضر آفتاب

– دهیدراتاسیون

– آفتاب سوختگی

در یك روز معین ، اشعه UVB میتواند باعث قرمزیشود. این قرمزی24 ساعت بعد از در معرض نور قرار گرفتن مشخص میشود

– تغییر سیستم دفاع طبیعیپوست

– واكنشهایفتو شیمیاییغیر نرمال

– حساسیت نوری

– درماتوز نوری

– سرطانهایپوستی