جشن اسفندگان یادآور چه چیزی است

«اي آرمئی‌تی‌، اي سمبل و نشانه ایمان و دوست داشتن، آن پرتو ایزدی را كه پاداش زندگانی سراسر نیك‌منشی اسـت، بـه مـن ارزانی دار» «گات‌ها هات 43 بند یك»

«سپندارمز» یا «سپنتا آرمئی‌تی» ایزد بانوی زمین اسـت و جشن اسفندگان یادآور این امشاسپند سودرسان اسـت.
آرمئی‌تی را فروتنی، بردباری و فرمانبرداری معنا كرده‌اند و این امشاسپند سمبل و نشانه‌اي از این معانی و افزودن بر آن، ایمان و فداكاری و مهر و محبت دانسته‌اند كه یاری‌رسان و پشتیبان زنان نیك و پارسا بـه شمار می رود.
آیین بزرگداشت این ایزد بانو و جشن اسفندگان هم‌اكنون در 29 بهمن ماه برگزار می شود ودر ایران باستان در روز پنجم از اسفند ماه بود. چون سپندارمز یا سپندارمزد نام پنجمین روز از روزهای ماه زرتشتی اسـت.
ابوریحان بیرونی در كتاب آثار الباقیاقیه آورده‌اسـت: «اسفندارمز فرشته موكل بر زمین اسـت…

سپندارمز در ماه سپندارمز بـه جهت یكی شدن نام روز با ماه عید زنان بوده‌اسـت و مردان بـه زنان هدیه می‌دادند.
این رسم در شهرهایی چون اصفهان، ری و پهله و شهر هـای مركزی و غرب ایران باقی‌مانده‌اسـت و بـه پارسی مزدگیران گویند.» چنان‌كه بیرونی نیز اشاره كرده‌اسـت، سپاس و ستایش مادران و زنان از ویژگی‌هاي اسفندگان اسـت. دراین روز زنان و مادران لباس نو می پوشند و انجام كارهای خانه بر عهده پدران و فرزندان اسـت. در اوستا مجموعه نوشته‌هاي دین و آئینی نیز بارها بـه زنان پارسا و نیك، سلام فرستاده‌شده، جایگاه و مقام بلند معنوی برای انها آرزو میشود.

«…از بین زنان و مردان، كسی كه برابر آیین راستی ستایشش بهتر اسـت، مزدا اهورا ازآن آگاه اسـت.
زنان و مردان را مـا می‌ستاییم… این زمین رابا زنانی كه روی آن زندگی می‌كنند، می‌ستاییم. اي اهورامزدا می‌ستاییم زنانی را كه در اثر درستكاری و راستی سرآمد شده‌اند… مـا می‌ستاییم مردان و زنان نیك اندیش كه در هر كشور با وجدان نیك بر ضد بدی قیام می‌كنند… كدبانوی خانه را كه اشو و سردار اشو اسـت می‌ستاییم. زن پارسایی را می‌ستاییم كه بسیار نیك‌اندیش بسیار نیك‌گفتار، بسیار نیك‌كردار، فرهیخته باشد. اي اهورامزدا مـا می‌ستاییم یاری رسان را…»

و از سوی دیگر سپنته آرمئی‌تی در نقش مادی خود نگهبان زمین شناخته‌میشود و این بدلیل ویژگی‌هاي مشترك زمین با زن مانند زایندگی، فروتنی، مهربانی، بردباری و مهر و محبت شایسته اسـت. سپندارمز، روز زن و زمین نامیده میشود. پس هم‌اكنون در گاه‌شماری خورشیدی با روز بیست و نهم ماه بهمن برابر شده اسـت و برای گرامیداشت زمین و زن گرفته می شود. اسفندگان روز مادر، روز زن و زمین، گرامیداشت همه ی فروزگان پسندیده نیكوی انسانی كیش زرتشت اسـت.

جایگاه وی در نزد اهورامزدا بـه گونه‌اي اسـت كه ایزدان و ایزد بانوانی چون آبان، آناهیتا و ماراسپند بـه همكاری وی گمارده‌شده و بـه فرمان اهورا با این دستیاران مینوی، زمین پاك نگاه داشته می شود. این ایزد بانو بـه همراه دستیاران خویش و دیگر مینویان با تیرگی‌ها می‌جنگند تا خورشید را در روز دیگر از خاوران بیرون بیاورند. برپایه باورهای مزدیسنا، سپندارمزد موكل بر دوازده ماه سال و پنجمین روز از هرماه اسـت ودر ایران باستان پنجمین روز از اسفند ماه جشنی بزرگ بر پا می ‌شد و بـه آن جشن اسفندگان گفته‌میشد. این جشن بنام‌هاي دیگر نیز نامبردار بوده؛ جشن مزدگیران، مژده‌گیران و گژدم. این جشن بـه جشن زنان نیز مشهور بوده و زنان دراین روز از

همسران خود هدایایی دریافت می‌كردند. ویژگی‌هاي این ایزد بانو در نوشته‌هاي دینی شخصیت مادرانه و بردبارش بوده‌اسـت. در آیین مزدیسنا برای این ایزد بانو دشمنان بزرگی برشمرده‌شده؛ بزرگ ترین این دشمنان «ترومیئتی»، دیو غرور و نخوت اسـت. دراین آیین، اهورا، سمبل زمینی سپندارمزد را «بیدمشك» قرار داده و خویشكاری او را پرورش آفریدگان و گسترنده چراگاه‌ها مقرر كرده‌اسـت.

این ایزدبانو جایگاه ویژه‌اي نزد ایرانیان باستان داشته‌اسـت. دراین باورها فرمان برداشتن تیروكمان از سوی وی بـه آرش داده‌شد تا بـه آن مرز ایران و توران تعیین شود. و سپندارمزد با رخصت از منوچهر بـه پرسش‌هاي افراسیاب بد كنشت پاسخ گفت و آب بـه ایران شهر باز آمد.