علاوه بر این باید بدانیم كه در پیشگیری اولیه چگونه فرزندان خود را از همان دوران كودكی تربیت نماییم تا در نوجوانی ، جوانی و سنین دیگر گرفتار اعتیاد به مواد مخدر نگردند ؛ همان گونه كه كودكان خود را در برابر بعضی بیماری های مسری واكسینه می كنیم و یا با رعایت اصول بهداشت جسمی ، خانوادگی ، محیط و … سعی می نماییم كه فرزندان خود را از ابتلا به بعضی بیماری ها ایمن سازیم.
این پیشگیری اولیه است؛اما پیشگیری ثانویه به مفهوم واقعی آن یعنی انجام اقدامات لازم و پیگیری های درمانی است كه وقتی بیمار كاملاً بهبود یافته،با رعایت توصیه های پزشكی– بهداشتی از بازگشت بیماری جلوگیری نموده و دیگران نیز با رعایت همان اصول ، مراقب سلامت خود باشند تا اطرافیان و یا افراد جامعه از ابتلاء به آن بیماری مصونیت یابند. بنابراین بیماری اعتیاد مانند بسیاری از بیماری ها نیازمند توجهات ضروری در پیشگیری اولیه و ثانویه است .
بر پایه آنچه كه توضیح داده شد بیماری اعتیاد را باید از چند دیدگاه و از نظر عوامل گوناگون وعوارض آن مورد بررسی قرار داد :
اما در صورت عدم دسترسی و یا عدم استفاده از ماده مخدر ، اختلال روانی آنان آشكارتر می شود. این همان نكته مهمی است كه در درمان بیماران معتاد مورد توجه و نظر روان پزشكان است.دانستن این نكته كه چه نوع اختلال روانی عامل اولیه رویكرد فرد به استفاده از مواد مخدر می گردد كار چندان مشكلی نیست.
با مروری بر روند زندگی گذشته بیمار معتاد از دوران كودكی به بعد ، چگونگی رشد روانی جسمی وی ، نوع بافت خانواده ، بررسی مشكلات روانی – شخصیتی – اجتماعی – اقتصادی افراد خانواده ، چگونگی محیط اجتماعی ، شرایط زیستی و … می توان نوع اختلال و یا اختلالات روانی را مشخص و درمان های لازم روان پزشكی را آغاز نمود.در صورتی كه معتاد و یا در صورت لزوم خانواده وی تحت درمان های ضروری روان پزشكی قرار نگیرند و به سفارش های روان پزشك معالج عمل نكنند ، موفق به ترك و درمان اعتیاد نخواهند شد .
متأسفانه در چنین حالت روانی – جسمی است كه بیمار معتاد ممكن است به هر كار خلافی دست بزند تا بتواند ماده مخدر را تهیه نماید واین رفتارهای خلاف اخلاق و قانون است كه بسیاری از خانواده ها و دیگر افراد جامعه را درگیر مشكلات اقتصادی ، رفتاری و اخلاقی معتادین نموده است.
تكرار چنین اعمال و رفتارهای خلاف قانون و ضد اجتماعی موجب می گردد كه معتاد ، روز به روز از نظر روانی و اخلاقی ، بسیاری از خصوصیات و صفات خوب و انسانی را از دست بدهد و در نهایت به فردی خلاف كار و بی احساس مبدل گردد.
برای درمان عوارض جسمی ناشی از ترك اعتیاد ، روش های گوناگون درمانی وجود دارد كه بیمار بتواند با استفاده از داروهای تجویز شده توسط روان پزشك معالج ، این مرحله ترك اعتیاد را به شكلی بگذراند كه عوارض جسمی كمتری داشته و بتواند دوره بحرانی ترك را راحت تر بگذراند .
بارزترین علایم جسمی ناشی از ترك ماده مخدر ( و یا در صورتی كه بیمار معتاد نتواند به ماده مخدر دسترسی یابد ) عبارت اند از :
دردهای شدید عضلانی كه فرد را بی قرار و پرخاشگر می نماید ، دل پیچه های شدید توأم با بیرون روی ، تهوع ، استفراغ ، عرق كردن ، بی خوابی و ….
3- عوامل خانوادگی :عوامل خانوادگی مانند : عدم توجه مادر و پدر به چگونگی تربیت فرزندان ، نبودن نظارت های لازم و ضروری از جهات رفتاری ، عدم توجه به رشد روانی و سالم فرزندان ، نبودن فضای آرام و شاد خانوادگی ، وجود رابطه های بیمارگونه بین پدر و مادر و فرزندان ، اعتیاد پدر و یا مادر ، كمبودهای عاطفی فرزندان و بسیاری از عوامل دیگر در اعتیاد فرزند یا فرزندان نقش دارند.
به همین دلایل است كه در درمان اعتیاد فردی از افراد خانواده ، تمامی افراد خانواده باید مورد بررسی های لازم روان پزشكی قرار گیرند . علاوه بر جلسات روان درمانی خواه قبل از ترك و خصوصاً بعد از ترك و درمان كه برای بیمار معتاد توصیه می شود ، گاهی ضروری به نظر می رسد كه جلسات روان درمانی ، برای افراد خانواده به صورت گروهی و یا انفرادی در نظر گرفته شود و اگر فردی از افراد خانواده دچار نوعی اختلال روانی باشد ، وی نیز درمان گردد.
بنابراین در ترك و درمان بیمار معتاد ، همه افراد خانواده باید همیاری و همكاری لازم را با روان پزشك معالج بنمایند . در غیر این صورت نمی توان انتظار داشت كه فرد معتاد در ترك و درمان موفق گردد.
4- عوامل اجتماعی : یعنی محیط و جامعه ای كه فرد معتاد در آن زندگی می كند ، كوچه ، محله ، شهر، همسایه ها ، دوستان ، افراد فامیل و … در اعتیاد نقش دارند.
در بعضی محله ها مواد مخدر راحت تر و بیشتر در اختیار معتادین قرار می گیرد و نابسامانی خاصی از جهات اجتماعی ، قانونی ، رفتاری ، اخلاقی ، اقتصادی و … در چنین محله هایی وجود دارد.
بنابراین خانواده ها باید از وجود چنین محله هایی آگاهی داشته باشند تا اگر به هر دلیلی خانواده ناچار به زندگی در چنین محله هایی است ، بیش از حد مراقب و مواظب فرزندان و افراد خانواده خود باشند و اگر محل زندگی خارج از چنین محله هایی است فرزندان خود را از رفت و آمد به چنین محله هایی منع نماید .
فرد معتادی كه با هر روش درمانی موفق به ترك اعتیاد خود شده است و مرحله درمانی خود را می گذراند باید به این نكته توجه نماید كه حضور در محله های آلوده ، ادامه ارتباط با دوستان معتاد و یا افرادی كه در خرید و فروش مواد مخدر دست دارند ممكن است باعث گردد كه او مجدداً به دامن اعتیاد كشانده شود .
5- عوامل اقتصادی
اگر شنیده می شود كه مدت زمان زیادی است كه مبارزه جهانی با قاچاقچیان مواد مخدر و تلاش جهانی در درمان معتادین به عمل می آید ، به این دلیل است كه اعتیاد بلای خانمانسوزی است كه نه تنها فرد معتاد را سربار جامعه می نماید و جسم و جان او را نابود می سازد بلكه از جهات اقتصادی ، فقر جبران ناپذیری را متوجه خود فرد معتاد و خانواده وی می نماید كه نتیجه آن فلاكت و بدبختی است.
به این دلایل است كه توصیه می گردد بیماران معتاد هر چه زودتر و سریع تر برای ترك و درمان اعتیاد خود اقدام نمایند تا از این بلای نابود كننده انسانیت نجات یابند.
اگر با دقت بیشتری به اعتیاد و پیامدهای آن نگاه كنیم متوجه می شویم كه خسارت های مادی كه روزانه و به تدریج به اقتصاد فرد معتاد ، خانواده وی و جامعه وارد می شود خیلی بیشتر از هزینه ناچیزی است كه برای ترك و درمان بیماری اعتیاد خرج می شود.
نكته مهم دیگر این است كه فرد معتاد آنگاه كه دچار فقر اقتصادی می گردد ، اگر به عضویت گروه قاچاقچیان در نیاید برای این كه بتواند پول مورد نیاز خود را برای خرید مواد مخدر به دست آورد ، متأسفانه خود عامل خرید و فروش موادمخدر می شود و سعی می نماید افراد بیشتری را معتاد نماید تا درآمد بیشتری داشته باشد .
شاید یكی از دلایلی كه بسیار توصیه می شود مردم از افراد معتاد دوری كنند همین عامل معتاد كردن دیگران است .
6- عوامل سیاسی در گذشته ، و به احتمال زیاد در حال حاضر نیز ، یكی از جنبه های سیاست های استعماری و استثماری بر این پایه قرار داشت تا بتواند با شیوع اعتیاد و با پیامدهای بازدارنده ای كه در اعتیاد وجود دارد مردم یك جامعه را از پیشرفت های علمی – اجتماعی – اقتصادی – سیاسی و … محروم نمایند.
در حال حاضر چنین سیاستی توسط گروه های قوی قاچاقچی در سطح جهانی انجام می پذیرد و در هر كشوری عوامل نادان و خیانتكاری وجود دارند كه برای كسب درآمد و سرمایه های كلان ، به شیوع اعتیاد و افزایش معتادین مبادرت می ورزند.
قاچاقچیان مواد مخدر و مواد روان افزا یا روان گردان نه تنها هیچ گونه حس انسانی و ملی ندارند بلكه در نوع خود قاتلانی هستند كه آگاهانه باعث نابودی انگیزه های مفید و مثبت انسان ها و درنهایت مرگ تدریجی افراد یك جامعه خصوصاً جوانان می گردند.
داروهای تجویز شده اغلب داروهایی است كه در رشته روان پزشكی به كار برده می شود و موجب می گردد كه علایم وابستگی روانی و جسمی بیمار معتاد به آن میزان كاهش یابد كه فرد معتاد احساس نیاز به ماده مخدر نداشته باشد . از خصوصیات این روش این است كه فرد می تواند به فعالیت های روزمره خود بپردازد .
اثرات درمانی داروهای تجویز شده و این كه به چه میزان باید تجویز گردد بستگی به نوع ماده مخدر مصرفی و مقدار آن دارد . در این روش اغلب توصیه می گردد كه بیمار معتاد به مدت چند روز تا یك هفته در منزل استراحت نموده و بعد به كارهای روزمره خود بپردازد .
در مورد این داروها می توان چنین اظهار نظر نمود كه محتویات این داروها اكثراً تركیبی از مواد مخدر است . دیده شده است كه بسیاری از معتادین كه از این تركیبات استفاده می نمایند به این داروها معتاد می گردند .
ج : بنابر این اگر بیماران معتاد از این داروها استفاده نمایند نه تنها نباید انتظار ترك و درمان مورد اطمینان را داشته باشند بلكه ممكن است به این داروها معتاد گردند.
به عنوان مثال اگر هر فرد عادی بتواند یك عمل جراحی را انجام دهد می توان انتظار داشت كه هر فردی نیز در ترك و درمان اعتیاد همانند یك پزشك متخصص عمل نموده و موفق گردد.
د : از تبلیغاتی كه اخیراً در مورد ترك و درمان اعتیاد می شود ، استفاده از اشعه لیزر است كه ابهامات زیادی را در بر داشته و دارد كه چگونه اشعه لیزر می تواند مشكلات روانی و جسمی بیماران معتاد را درمان كنند؟
در مدت زمان بیهوشی داروهایی به بیمار تزریق می گردد كه وی بعد از آن كه به هوش می آید بسیاری از علایم جسمی ترك ماده مخدر را ندارد، مگر عوارض معمولی بعد از بیهوشی . همان گونه كه بارها اشاره و تأكید گردید ادامه درمان های ضروری به عهده روان پزشك معالج است كه با بررسی علایم روانی ، برنامه ریزی درمانی را شروع می نماید.
داروهایی كه اغلب مورد استفاده قرا رمی گیرند داروهای ضد ماده مخدر و داروهای ضروری برای درمان علایم روانی و برخی علایم جسمی باقی مانده می باشد كه ممكن است ضعف ، سستی و …را در بر داشته باشد. بهتر است كه روش سم زدایی در بیمارستان و با نظارت و مراقبت های پزشكی انجام گردد.
تشخیص و تصمیم گیری در مورد زمان مرخص شدن بیمار معتاد برعهده پزشك معالج است. مهم ترین نكته درمانی این است كه بعد از ترخیص ، بیمار باید از داروهایی كه توسط پزشك تجویز می شود حتماً استفاده كرده و به توصیه های او عمل نماید و تا زمانی كه لازم باشد به درمان خود ادامه دهد .
روش سم زداییU.R.O.D هیچ گونه خطری در پی نخواهد داشت.
معهذا لازم است كه بیمار مورد آزمایشات و معاینات لازم پزشكی قرار گیرد . اگر به دلیل یك نوع بیماری ، استفاده از روش سم زدایی غیر ممكن باشد بدون شك از روش های دیگر ترك و درمان اعتیاد می توان بهره گرفت . بنابر آنچه كه گفته شد و چنانچه می خواهید در ترك و درمان اعتیاد خود یا نزدیكان خود موفق باشید .
رعایت موارد زیر ضروری است؛ در غیر این صورت احتمال بازگشت به اعتیاد حتمی است :