جشن ها
جشنها و آیینهایی كه در میان كردان مرسوم است، در برگیرنده جشنهای مذهبی، قومی و باستانی است كه ریشه در باورهای كهن مردم دارد و اغلب تاریخی و پارهای اسطورهای است.
میرنوروزی و مراسم كوسه گردی
میرنوروزی و مراسم كوسه گردی از جمله بازیها و نمایشهایی بود كه تا دو دهه پیش به عنوان مقدمه نوروز در استان كردستان برگزار میشد مراسم كوسه گردی توسط دو نفر به اجرا در میآمد. یكی را كوسه و دیگری را زن كوسه مینامیدند .
مراسم میرمیرین یا امیربهادری
یكی دیگر از مراسم كه از دیرباز در میان كردها رواج داشت و هر سال به مناسبت فرا رسیدن نوروز با تشریفات و شكوه خاصی برگزار میشد، «میرمیرین» یا «امیربهادری» است.
مراسم سمنو پزان (روستای قلعه-قروه)
این مراسم معمولا در 15 روز انجام می گیرد. اهالی معتقدند که سمنو مهریه ی فاطمه زهرا (س) است. به گفته اهالی این مراسم که در واقع مراسمی زنانه است، نوعی عروسی و پایکوبی به شمار می رود. زنان دور سمنو جمع می شوند هلهله می کنند و می رقصند. اما در حال حاظر این مراسم بیشتر تبدیل به مراسم دعا و روضه شده است.
مراسم پیر شالیار
پیر روحانی از مغان زرتشت به نام پیر شالیار نزد مردم اورامان بسیار محترم است و كتابش را به بیگانگان نشان نمیدهند و كلماتش به جای ضربالمثل به كار میرود. جشن بزرگ مردم اورامان در بهمنماه كه سال روز ازدواج اوست برگزار میشود. این مراسم هر سال در بهمنماه، در آغاز چله كوچك، در سه مرحله و طی سه هفته انجام میشود.
آداب و رسوم مردم کردستان, آئین ها و جشن های کردستان
بازی های محلی
کلاوریزان
فردی کلاهی را پر از سنگریزه می نمود وآن را وارونه روی یک سطح قرار می داد سپس می بایست کلاه را طوری از زمین بردارد که سنگریزه ای برجای نماند اما اگر موفق نمی شد می بایست سنگریزه های باقیمانده در روی زمین را تک تک طوری بردارد که بقیه سنگریزه ها موجود در سطح تکان نخورند در غیر این صورت بازنده اعلام می گردید.
هر کس در این بازی موفق می شد که یا کلاه را پر از سنگریزه برگرداند یا اینکه سنگریزه ها را تک تک بردارد به طوری که بقیه ی آنها تکان نخورد برنده اعلام می شد در این بازی دقت زیادی لازم بود و کسی که نمی توانست اعصاب آرامی داشته باشد موفق نمی گردید.
هیله مارانی
(تخم مرغ شکستن) این بازی که به صورت برد و باخت انجام می گرفت به این صورت بود که در هر مرحله دو نفر با هم روبرو می شدند؛ هر کدام از طرفین تخم مرغی را محکم در دستش نگه می داشت به طوری که یک سر تخم مرغ به طرف بالا باشد و دیده شود سپس فرد دیگری تخم مرغ خود را از طرف سر آن به تخم مرغ طرف مقابل می زد اگر تخم مرغ یکی از آنها ترک بر می داشت این بار دو سر دیگر تخم مرغ را به هم می زدند اگر این بار نیز همان تخم مرغ ترک بر می داشت صاحب این تخم مرغ بازنده محسوب می شد و می بایست تخم مرغ خود را به طرف مقابل بدهد و اگر هر دو ترک برمی داشتند آن طرفی بازنده محسوب می شد که تخم مرغش بیشتر شکسته باشد. به این طریق یک فرد ممکن بود در روز چند تخم مرغ را صاحب شود.
خوراک
دوخوا (آش دوغ)، دوینه (ترخینه)، شله گنیه، شوروا، شل کینه، گرماو، رشته رون، یک آبه، پرشتین (آش کردی)، شلغم باغی یا شلغم ترش، کلانه، بریان یا کباب کردی.
پوشاك
پوشاك مردان و زنان كرد شامل تنپوش، سرپوش و پایافزار است. ساخت و كاربرد هریك از این اجزا بسته به فصل، نوع كار و معیشت و مراسم و جشنها با یكدیگر تفاوت دارد. هرچند پوشاك نواحی مختلف كردستان مانند اورامان، سقز، بانه، گروس، سنندج، مریوان و … متفاوت است اما از نظر پوشش كامل بدن، همه با هم یكسان هستند.
پوشاک مردان
چوخه
نیمتنهای پنبهای یا پشمی است كه در ناحیه سقز، بانه و مریوان به آن «كوا» میگویند و درسنندج آن را «چوخه» مینامند.
پانتول
شلواری گشاد با دمپای تنگ است كه «رانك» نیز نامیده میشود.
ملكی
نیمتنهای بدون یقه است كه از پایین نیمتنه تا بالا به وسیله دكمه بسته میشود.
شال
كه به آن «پشتون» و «پشتینه» نیز میگویند، پارچهای است تقریباً به طول 3 تا 10 متر كه بر روی لباس در ناحیه كمر بسته میشود.
دستار
یا «كلاغه» كه به آن «دشلمه»، «مندلی»، «رشتی»، و «سروین» (سربند) نیز می گویند و مردان به جای كلاه از آن استفاده میكنند.
فرنجی
یا «فرهجی» كه ویژه مردان ناحیه اورامانات است و از نمد ساخته و آماده میشود.
كله بال
نوعی از نمد پوششی است كه چوپانان در مناطق چرای گله در صحرا استفاده میكنند.
آداب و رسوم مردم کردستان, آئین ها و جشن های کردستان
پوشاك زنان
جافی
شلواری همانند شلوار مردان است. این شلوار را زنان كرد، به ویژه زنان روستایی، هنگام كار میپوشند. در سایر مواقع، زنان شلوار گشاد از جنس حریر به پا میكنند.
كلنجه
نیمتنهای است كه روی پیراهن بلند میپوشند و در اورامان آن را «سوخمه» مینامند و از پارچه زری یا مخمل دوخته میشود.
شال
از پارچهای زیبا بر روی لباس در ناحیه كمر بسته میشود.
كلاو
یا كلاه كه از جنس مقوا و به شكل استوانهای كوتاه است كه آن را با پولكهایی رنگین به صورت بسیار زیبایی تزیین میكنند
كلكه
روسری یا دستاری است كه به جای كلاه مورد استفاده زنان قرار میگیرد كلكه دارای رشته بلندی از ابریشم سیاه و سفید با ملیلهدوزی است.