دلایل التهاب پوستی
التهاب پوستی یا درماتیت به دلایل متعددی ممکن است ایجاد شود ولی در بسیاری موارد منشاء آلرژیک دارد که در این حال درماتیت آلرژیک یا تماسی نامیده میشود. درماتیت آلرژیک با پوسته پوسته شدن، قرمزی و غالباً خارش مشخص میشود. واکنش آلرژیک ممکن است به طیف وسیعی از مواد از جمله مواد شوینده، عطرها، مواد پلاستیکی، انواع فلزات و جواهرآلات و گیاهان ایجاد شود. تنیدگی (استرس) ممکن است در تشدید بیماری بیتاثیر نباشد.
غذاهای مرتبط
نوعی درماتیت که زمینه خانوادگی دارد، به نام درماتیت یا اگزما آتوپیک غالباً در کودکان به ویژه در نواحی چین دار بدن مانند پشت زانوها، آرنج، گردن و صورت ایجاد میشود. مطالعات متعددی ارتباط آلرژی غذایی با درماتیت آتوپیک را نشان داده اند. غذاهای بسیاری از جمله شیرگاو، مغز دانهها به ویژه بادام زمینی، پروتئین سویا و ذرت ممکن است موجب کهیر پوستی شوند. یکی از میانجیهای شیمیایی که در ایجاد واکنش آلرژیک دخالت دارد، هیستامین است. این ترکیب ممکن است به مقادیری (که گاه کم هم نیست!) در برخی از مواد غذایی نظیر پنیر، ماست، گوجه فرنگی، ماهی، صدف، غذاهای تخمیری، اسفناج، بادمجان و برخی انواع فراوردههای گوشتی فراوری شده (سوسیس و کالباس) یافت شود. برخی افزودنیها (مانند بنزواتها) و رنگهای غذایی نیز ممکن است موجب رهایی هیستامین در بدن شوند.
حدود یک سوم مبتلایان به درماتیت آتوپیک ممکن است دچار حالتی به نام «نابردباری هیستامین» باشند یعنی با خوردن غذاهای حاوی هیستامین، علائم آلرژی و به ویژه درماتیت در آنها تظاهر مییابد. در این افراد حذف مواد غذایی هیستامین دار و غذاهای حاوی افزودنیها از رژیم غذایی میتواند در تخفیف علائم بیماری اصلی بسیار سودمند باشد. در خانوادههایی که زمینه آلرژی دارند، تغذیه نوزاد با شیر مادر تا حدود بسیاری میتواند از وقوع بیماری آلرژیک در کودک پیشگیری کند. پرهیز مادر از مصرف آلرژنهای غذایی رایج شامل شیر گاو و فراوردههای آن، تخممرغ، ماهی، گوشت گاو و بادام زمینی در خلال آبستنی و شیردهی نیز اثر پیشگیری کننده تغذیه انحصاری با شیر مادر را در برابر اگزما آتوپیک در شیرخواران در معرض خطر، دوچندان میکند.
درمان
تا کنون درمان قطعی برای حساسیتها یافت نشده است و قطعی ترین درمان همانا پرهیز از مواجهه با آلرژن است. در مورد حساسیتهای غذایی در غالب موارد حذف ماده غذایی حساسیتزا مشکل خاصی را ایجاد نمیکند اما در مواردی که بیمار به تعداد زیادی مواد غذایی یا به یک گروه از مواد غذایی (مانند لبنیات) حساسیت داشته باشد، حذف مواد غذایی حساسیتزا علاوه بر ایجاد مشکلات عملی ممکن است بیمار را در معرض کمبود مواد مغذی و ابتلائات مربوطه قرار دهد. از این رو بیمار میباید حتماً در مورد رژیم غذایی خود با یک متخصص تغذیه مشاوره کند تا در صورت لزوم، مکملهای غذایی برای او تجویز شود.
مكملها
حال که سخن به مکملها کشید، بد نیست به این نکته اشاره کنم که نتایج برخی مطالعات حاکی از وجود ارتباطی میان کمبود ویتامین D و آلرژیها از جمله درماتیت آتوپیک بودهاند. در مطالعات معدودی که بر روی اثر درمانی مکمل ویتامین D در درماتیت انجام شده، بهبود نسبی ملاحظه شده است.
اثر مکملهای روی، روغن ماهی و ویتامین E نیز مطالعه شده است. جالب اینکه تعداد اندکی از افراد ممکن است به ترکیبات ویتامین E موجود در پمادهای پوستی حساسیت داشته باشند و به دنبال استفاده از این پمادها دچار درماتیت شوند اما مصرف مکمل خوراکی ویتامین E ممکن است تاحدودی اثر بهبود دهنده داشته باشد. و سرانجام، نتایج مطالعات اخیر بر روی اثر پروبیوتیکها بر روی اگزما آتوپیک شیرخواران نوید بخش بوده است.
چند توصیه تغذیهای ساده برای تخفیف حساسیت پوستی
از مصرف شیرگاو و فراوردههای آن، قند و شکر، آرد سفید، غذاهای سرخ شده در روغن فراوان و غذاهای فراوری شده پرهیز کنید
چربی اضافی گوشت را خوب بگیرید و گوشت لخم مصرف کنید
از خوردن مواد حاوی گلوتن (گندم، جو و جودوسر) و تخم مرغ خام پرهیز کنید
روزانه به مقدار کافی آب بنوشید (این مقدار طبعاً بسته به سن، جنس و فعالیت بدنی متفاوت است) از مصرف نوشابههای گازدار و پرتقال خودداری کنید
از یک رژیم غذایی سالم شامل روزانه پنج سهم سبزیجات، برنج قهوه ای، گوشت لخم، ماهی چرب و مقدار کافی میوه (غیر از پرتقال) پیروی کنید
کلام پایانی
به عنوان کلام پایانی، دستگاه ایمنی بدن شما غالباً کار خود را به دقت و ظرافت تمام انجام میدهد. درصد خطای دستگاه ایمنی، در مقایسه با حجم سنگین کاری که دارد انصافاً خیلی پایین است. واکنشهای ایمنی مولد حساسیت در اصل مسئول محافظت بدن در برابر انگلهای بیماریزا هستند. با ارتقاء سطح بهداشت فردی و همگانی و مبارزه با بیماریهای انگلی، گویی این بخش از دستگاه ایمنی از زور بیکاری به مواد دیگری واکنش میدهد! این تنها یک حدس یا گمانه نیست، مطالعات جدید ارتباط کاهش شیوع انگلهای رودهای با افزایش وقوع بیماریهای حساسیتی را نشان دادهاند.
حتی اخیراً از برخی انگلهای رودهای برای درمان اشکال شدید و مقاوم به درمان بیماریهای حساسیتی استفاده کردهاند. آری، … هیچ چیزی در جهان هستی بیحکمت نیست. اگر شما از آن دست آدمهایی هستید که گاه و بیگاه به دنبال «معجزه ای» میگردید، جای دوری نروید… کافی است نگاهی به بدن خود بکنید …. آن را خواهید یافت …