تقویم ترکی – مغولی، از حدود قرن هفتم هجری قمری یعنی پس از استیلای مغول بر ایران، به تقویم ایرانیان راه یافت. این تقویم از نوع شمسی – قمری است، بدین معنی که سال آن و ماه های آن قمری است. اسامی 12 ماه قمری این تقویم در ترکی به ترتیب به معنی : ماه اول، ماه دوم و… نامیده می شود. این تقویم دارای دوره 12 ساله حیوانی است که اسامی معادل فارسی سالهای آن، به ترتیب عبارتند از : موش ، گاو، پلنگ، خرگوش، نهنگ، مار، اسب، گوسفند، میمون، مرغ ، سگ و خوک.
جدول تعیین نام سال هجری شمسی
این جدول توسط نگارنده مقاله حاضر طرح شده است و سه قسمت دارد. قسمت های فوقانی، راست و میانی، به ترتیب دو رقم سمت چپ، دو رقم سمت راست و نام سال هجری شمسی را مشخص می کنند. با استفاده از این جدول می توان نام سال، 2100 سال هجری شمسی(0-2099 ) را تعیین نمود. برای آشنایی با روش استفاده این جدول به ذکر مثال زیر می پرد ازیم.
مثال – نام سال 1370 هجری شمسی را تعیین می کنیم.
از قسمت های فوقانی و راست جدول به ترتیب اعداد 13 و 70 را مشخص می کنیم. از خانه های مربوط به اعداد یاد شده ، دو خط به ترتیب یکی به سمت پایین و دیگری به سمت چپ در نظر می گیریم. در قسمت میانی جدول، در خانه مربوط به تلاقی این دو خط، کلمه " گوسفند" نوشته شده است . بنابراین، نام سال 1370 هجری شمسی " گوسفند" است.
دو رقم سمت چپ سال | ||||
00 | 01 | 02 | ||
03 | 04 | 05 | ||
06 | 07 | 08 | ||
09 | 10 | 11 | ||
12 | 13 | 14 | ||
15 | 16 | 17 | ||
18 | 19 | 20 | ||
مار | مرغ | گاو | 00 12 24 36 48 60 72 84 96 |
دو |
اسب | سگ | پلنگ | 01 13 25 37 49 61 73 85 97 | |
گوسفند | خوک | خرگوش | 02 14 26 38 50 62 74 86 98 | |
میمون | موش | نهنگ | 03 15 27 39 51 63 75 87 99 | |
مرغ | گاو | مار | 04 16 28 40 52 64 76 88 – | |
سگ | پلنگ | اسب | 05 17 29 41 53 65 77 89 – | |
خوک | خرگوش | گوسفند | 06 18 30 42 54 66 78 90 – | |
موش | نهنگ | میمون | 07 19 31 43 55 67 79 91 – | |
گاو | مار | مرغ | 08 20 32 44 56 68 80 92 – | |
پلنگ | اسب | سگ | 09 21 33 45 57 69 81 93 – | |
خرگوش | گوسفند | خوک | 10 22 34 46 58 70 82 94 – | |
نهنگ | میمون | موش | 11 23 35 47 59 71 83 95 – |