خون دماغ شدن می تواند دلایل بسیار زیادی داشته باشد، البته اعتقادات رایجی بین مردم نیز درباره خون دماغ شدن وجود دارد که اشتباه است. اگر در تابستان کسی در معرض گرمای زیاد قرار بگیرد، برای اینکه بدن بتواند گرما را دفع کند، عروق سطحی گشادتر میشوند و خوندماغ در افرادی که مستعد هستند، اتفاق میافتد.
هزار و یک دلیل برای خون دماغ
مادربزرگ تابستانها تا وقتی آفتاب وسط آسمان بود، نمیگذاشت در حیاط بازی کنیم. میگفت اگر آفتاب زیاد روی سرت بتابد، خوندماغ میشوی و البته این را برای ترساندن ما نمیگفت؛ به آن اعتقاد داشت. حتما تا کنون افراد زیادی را دیدهاید که خوندماغ شدهاند. شاید هم خودتان بارها دچار این مشکل شده باشید.
عقاید متفاوتی در مورد خوندماغ وجود دارد؛ حتی بعضی معتقدند اگر کسی خیلی خوندماغ شود حتما سرطان یا بیماری صعبالعلاجی دارد، در حالی که دکتر ابراهیم رزمپا، متخصص گوش و حلق و بینی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران میگوید: خیلی وقتها مشکل فقط خشکی مخاط بینی است.
یک خوندماغ و هزار و یک علت
دلایل بسیار زیاد و متنوعی برای بروز خوندماغ وجود دارد. گاهی اشکال در خود بینی است، مثلا ممکن است مخاط بینی خشک باشد، با دستکاری و ورود جسم خارجی یا هر گونه ضربه به آن هم خونریزی شروع میشود.گاهی هم در بینی تومور وجود دارد که باعث خونریزی میشود.
استفاده از داروها مثل اسپری آلرژی که در بینی میزنند نیز مخاط آن را خشک و مستعد خونریزی میکند.اشکالات تشریحی مثل اشکالات عروقی مخاط بینی نیز میتواند سبب خون دماغ شود.اگر کسی دچار هر نوع اختلال آناتومیک بینی باشد، مستعد خوندماغ میشود، مثلا در صورت انحراف تیغه بینی، یک طرف بینی بیشتر در معرض هوای خشک قرار میگیرد و مخاطش بسیار خشک میشود.
بینی افراد عادی در هوای خشک و با دستکاری ممکن است دچار خونریزی خفیف شود، ولی در کسانی که بیماری زمینهای و خونی دارند، شدیدتر اتفاق میافتد.علاوه بر این، خونریزی از بینی در افرادی که به هر دلیل جراحی بینی انجام دادهاند و افراد دچار بیماریهای التهابی مثل رینیت، معتادان به کوکایین و هر نوع مخدر استنشاقی، بیشتر اتفاق میافتد.البته گاهی هم خوندماغ میتواند بدون علت باشد و در بررسیها علتی برای آن پیدا نشود.
اگر خونریزی مدام تکرار شود، ممکناست نشانه بیماری عمومی مثل اختلالات انعقادی یا خونی، لوسمی (سرطان خون) باشد و حتما باید بیمار بررسی بیشتر شود.
گاهی خوندماغ تظاهر یک بیماری است
اختلالهای انعقادی مثل هموفیلی، لوسمی (سرطان خون)، کمبود پلاکت خون، فشارخون بالا و در بچهها بیماریهای تنفسی ویروسی یا بیماریهای زمینهای و خونی از بیماریهایی هستند که یکی از تظاهراتشان میتواند خونریزی از بینی باشد.بینی افراد عادی در هوای خشک و با دستکاری ممکن است دچار خونریزی خفیف شود،
ولی در کسانی که بیماری زمینهای و خونی دارند، شدیدتر اتفاق میافتد. در سنین بالا نیز علت خونریزی معمولا فشارخون بالا یا مشکلات عروقی است.
وقتی خوندماغ میشویم
خیلی از ما وقتی خودمان یا دیگری دچار خوندماغ میشود، دستپاچه میشویم و نمیدانیم چه کنیم، ولی این متخصص گوش و حلق و بینی توصیه میکند، ضمن حفظ خونسردی این اقدامها را انجام دهیم:
ابتدا طوری بنشینید که بالا تنه از پایین تنه بالاتر قرار بگیرد. بعد دو پره بینی را آرام با انگشت بگیرید و ۵ دقیقه فشار دهید. سپس کمپرس سرد دو طرف بینی بگذارید.برخی معتقدند کسی که دچار خوندماغ شده، باید سرش را کاملا به عقب متمایل کند، اما این کار اشتباه است و باعث میشود خون به حلق و ریه وارد شود، مخصوصا اگر شدید باشد، حالت نیمهنشسته، بهترین حالت است.
کی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر خونریزی با اقدامهایی که گفتیم کنترل شد، چه بهتر ولی اگر ادامه پیدا کرد و با این اقدامهای ساده بند نیامد چه؟
اگر خونریزی بند نیامد یا حتی زود بند آمد ولی تکرار شد و مدام اتفاق افتاد یا شدید بود، حتما باید به پزشک مراجعه کرد.
اگر خونریزی با علائم دیگری مثل سردرد باشد یا گرفتگی بینی هم وجود داشته باشد، مخصوصا بچهای که خوندماغ میشود و بینیاش میگیرد، باید حتما به پزشک مراجعه کرد.
اگر ترشح بینی در بچه بدبو باشد، دلیلش این است که جسم خارجی در بینی وجود دارد، مگر اینکه خلافش ثابت شود.
ترشح خونی مداوم از بینی میتواند نشانه تومور خوشخیم یا بدخیم باشد. تومور خوشخیم آنژیوفیبروم بیشتر در پسرها و تا حوالی اوایل سن بلوغ که تغییرات بینی ایجاد میشود، شایعتر است، ولی گاهی بعد از آن هم دیده میشود.گاهی خونریزی بینی آنقدر شدید است که برای بهوجود نیامدن مشکل جدی برای بیمار و حتی به خطر نیفتادن جان او جراحی لازم است که امروزه با آندوسکوپی انجام میشود
وقتی کار به درمانگاه و بیمارستان میکشداگر خونریزی ادامه پیدا کند و شدید باشد، کار به پزشک و بیمارستان میکشد، اما در بیمارستان برای بیمار چه میکنند؟
ابتدا برای بیمار تامپون میگذارند، یعنی یک باند باریک را به پماد آنتیبیوتیک مثل تتراسیکلین آغشته میکنند تا ۴۸ تا ۷۲ ساعت بماند تا خون بند بیاید.شایعترین محل خونریزی، قسمت قدامی تیغه بینی است. گاهی در صورت خونریزی طولانیمدت اگر پزشک در معاینه رگ عامل خونریزی را ببیند و محل خونریزی محدود و مشخص باشد، آن را با برق، مواد شیمیایی و رادیوفرکوئنسی میسوزاند.
در کسی که به دلیل فشارخون و لوسمی خوندماغ شده و محل خونریزیاش پراکنده است، نه تنها سوزاندن به نفع بیمار نیست، بلکه وضع را بدتر میکند و باید مشکل زمینهای حل شود. از سوی دیگر، سوزاندن باید محدود و با دقت باشد، چون اگر با بیاحتیاطی باشد، باعث سوراخ شدن تیغه بینی میشود.
گاهی خونریزی بینی آنقدر شدید است که برای بهوجود نیامدن مشکل جدی برای بیمار و حتی به خطر نیفتادن جان او جراحی لازم است که امروزه با آندوسکوپی انجام میشود. با این روش هم محل خونریزی مشخص و هم درمان انجام میگیرد، ولی گاهی این هم مفید نیست و از راه گردن، رگ اصلی را (کاروتید خارجی) میبندند.
اگر زیر آفتاب بایستیم، خوندماغ میشویم؟
حالا میرسیم به آنچه ابتدای متن مطرح کردیم و عقیده مادربزرگها در مورد اینکه اگر زیر آفتاب بایستیم، خوندماغ میشویم.این متخصص گوش و حلق و بینی در این باره میگوید: معمولا بیشتر در فصل زمستان که هوا سرد و خشک است، خوندماغ شایعتر است، مخصوصا در محیط دربستهای که در آن وسایل گرمکننده وجود دارد،
اما اگر در تابستان کسی در معرض گرمای زیاد قرار بگیرد، برای اینکه بدن بتواند گرما را دفع کند، عروق سطحی گشادتر میشود و خوندماغ در افرادی که مستعد هستند، اتفاق میافتد.