بعضی اوقات افسردگی مادران حین بارداری میتواند هنگام زایمان به جنون تبدیل شود و این حالت برای فرزند بسیار خطرناک خواهد بود.گفتگو با مدیرکل سازمان پزشکی قانونی استان فارس درمورد اینکه چرا بعضی مادران پس از زایمان به فرزند خود آسیب میرسانند
مدتی گذشته بود که زن جوانی در اقدام هولناکی در شیراز، نوزاد پنج ماهه خود را آتش زد. انتشار این خبر آنقدر تلخ بود که خیلی ها را تحت تاثیر قرار داد. این حادثه هشتم دی ماه در شیراز رخ داد و مادر 34 ساله، نوزاد پنج ماهه خود راکه فرزند شیطان می دانست، به طرز فجیعی به قتل رساند. وقتی ماموران پلیس در محل حادثه حاضر شدند، مادر جوان را در حالی دیدند که بالای سر فرزندش نشسته و به او خیره شده بود.
این زن پس از دستگیری و انتقال به اداره آگاهی به جرم خود اعتراف کرد و هنگام بازجویی به ماموران گفت: «از وقتی دخترم به جهان آمد، وی را باعث همۀ بدبختی هایم می دانستم. روز حادثه او گریه میکرد و خسته ام کرده بود. نمیدانم چه شد که از خود بیخود شدم و ناگهان با ریختن نفت روی او، دخترم را آتش زدم.
زن جوان در زمان بازجویی حالت نامتعادلی داشت و از لحاظ روحی در شرایط خوبی به سر نمیبرد، به همین دلیل به دستور بازپرس پرونده وی به پزشکی قانونی معرفی شد تا اینکه مشخص شد او دچار نوعی نادر از جنون بارداری شده و به همین دلیل فرزندش را به قتل رسانده هست اما این نوع از جنون چیست و چگونه در فرد ظاهر میشود. دکتر سعید غلامزاده مدیرکل سازمان پزشکی قانونی استان فارس این مریضی را شرح میدهد.
«جنون بارداری» چیست؟
آقای دکتر علت وقوع این اتفاق چه بود؟ چرا مادر جوان برخلاف حس مادری که باید داشته باشد، فرزندش را بی رحمانه به آتش کشید؟
– حقیقت این هست که این زن مبتلا به یک نوع اختلال روانی بوده و به همین علت تحت درمان بوده هست. به نظر میرسد یکی دو هفته پس از زایمان افسردگی و اختلال در این خانم شروع شده و به علت تاثیرات هورمون ها و استرس هاي زایمان و همین طور مسئولیت شدید مادری، او دچار اضطراب و افسردگی شدید شده بود. به همین دلیل اینگونه افراد ممکن هست حالات روانی خود را به صورت هذیان یا توهم نشان بدهند و به خودشان و حتی دیگران آسیب برسانند.
پس از وقوع این حادثه، زن جوان چه توجیهی برای انجام کارش داشت؟
– وقتی ما با او صحبت کردیم، زن جوان میگفت از کاری که انجام داده راضی هست. همین نشان میدهد که او تحت تاثیر اختلال روانی، این عمل را انجام داده و در زمان اجرای نقشه سیاهش از درک انچه انجام می داده برخوردار نبوده هست. در واقع این زن دچار نوع شدید و خاصی از جنون بارداری بوده هست.
میتوانید کمی درمورد جنون بارداری برای مان توضیح بدهید؟ اصلا این جنون چیست و در چه زمانی از دوران بارداری خودش را نشان میدهد؟
– جنون بارداری یک اختلال شناخته شده و جهانی هست اما این جنون در بین هزار نفر ممکن هست در یک تا دو نفر از زنان باردار نمایان شود. این اختلالی هست که اواخر دوران بارداری تا پس از وضع حمل شروع میشود و اگر این افراد درمان نشوند، ممکن هست دست به کارهای جنون آمیزی بزنند. مانند همین مادری که در شیراز کودکش را پس از زایمان به آتش کشید و سوزاند. شاید اگر درمان او به طور کامل انجام شده بود، هیچ وقت دست به این جنایت نمی زد.
به نظر شما شایع ترین مریضی روحی که در زمان بارداری و پس از آن در خانم ها دیده میشود چیست؟
– بررسی هاي انجام شده نشان میدهد که 50 درصد مادران پس از وضع حمل دچار افسردگی خفیف میشوند. پس میشود گفت شایع ترین مریضی روحی در زمان بارداری افسردگی شدید زنان باردار هست که سه الی شش درصد زنان باردار مبتلا به آن میباشند و در صورت عدم درمان احتمال دارد این اختلال شدیدتر شده و به حالت روانی نامتعادلی تبدیل شود. در این صورت مادر توانایی مراقبت و نگه داری از نوزادش را ندارد و ممکن هست به وی آسیب برساند.
آماری درمورد جنون بارداری در جهان وجود دارد؟
– بله، این جنون یک تا دو مورد در هزار بارداری در زنان دیده میشود و بد نیست بدانید فردی که در یک بارداری به این جنون مبتلا میشود 30 تا 50 درصد احتمال دارد که در بارداری هاي بعدی نیز به آن مبتلا شود پس بهتر هست خانواده ها و اطرافیان این افراد که در جریان اوضاع انها میباشند، به زن باردار برای درمانش گذشته از بارداری و زایمان کمک کنند. در صورتی که پس از بارداری و وضع حمل نیز درمان او به طور کامل انجام نشد، بهتر هست از بارداری دوباره پیشگیري شود چرا که ممکن هست فرزند این افراد در خطر باشد.
برترین راهکار برای تشخیص این افراد در خانواده چیست؟
– تشخیص راحت هست. خانواده ها وقتی ببینند مادر باردار دارای خلق افسرده هست و مدام اضطراب دارد، بی خواب و بی قرار هست یا رفتارهای ناهنجار از خود نشان داده و به طور غیرعادی صحبت میکنند، باید مادر را برای درمان به متخصص اعصاب و روان معرفی کنند اما بهتر هست این مادران برای مدتی بستری شده و تحت نظر دکتر متخصص باشند تا از آسیب به خودشان یا نوزاد جلوگیري شود.
این جنون به یکباره رخ میدهد؟
– خیر. معمولا پیش اساس اي از افسردگی و حالات نامتعادل روحی از گذشته در این افراد وجود داشته اما در زمان بارداری و پس از زایمان این حالت در انها تشدید شده و ممکن هست تبدیل به جنون شود.
در صورتی که خانواده ها دیر متوجه این مریضی شوند و با دقت به اینکه ممکن هست این افراد به فرزندشان آسیب برسانند، خانواده ها باید چکار کنند؟
– خانواده ها باید بدانند که احتمال خطرناک بودن رفتارهای این مادران و آسیب زدن شان به خود یا فرزندشان بالاست، پس باید برای مدتی بعد از زایمان، نوزاد را از مادر جدا کرده و به صورت اورژانسی مادر تحت درمان قرار بگیرد.
درمان او در اغلب موارد با بستری شدن مادر در بیمارستان همراه هست و خانواده ها در این مدت میتوانند از طریق کمک گرفتن از دکتر متخصص، اطلاعات خود را درمورد مریضی بالا برده و حواس شان باشد که مادر بیمار به خوبی دوران درمان را پشت سر بگذارد. پس از مطمئن شدن از بهبودی مادر، او میتواند
نگه داری و مراقبت از فرزندش را بر عهده بگیرد اما لازم هست بدانید که این درمان به صورت مقطعی هست و مادر بیمار باید حداقل شش ماه پس از بهبودی نیز تحت نظر دکتر باشد.
از نظر حقوقی مادری که مرتکب جنایت شده و فرزندش را در دوران مریضی اش به قتل برساند، مجازاتش چیست؟
– چون مادر مبتلا به مریضی روانی و اوضاع خاصی بوده هست، نمیتوان مسئولیت کیفری جرمی که اتفاق افتاده را به او نسبت داد و به همین علت وی مجازات نمیشود. فقط او برای درمان به بخش اعصاب و روان بیمارستان منتقل خواهد شد تا حالت عادی خود را به دست آورد.