در اینبخش از 0 تا 100 با خودرو پراید آشنا میشویم. ماشین منسوخی کـه در جای جای کشورمان می تازد و البته رکورددار مرگ و میرهای جاده نیز هست. این قاتل دوست داشتنی از دو دهه پیش در رتبه هاي بالای فروش قرار دارد و حالا هم کـه قیمت آن بـه حدود 40 میلیون تومان رسیده بد نیست تا بیشتر با این خودرو پرحاشیه بیشتر آشنا شویم. با پارس ناز همراه باشید.
پراید ابتدا در شرکت مزدا ژاپن با سفارش فورد کـه شرکت مادر بود طراحی و ساخته شد. اولین نسل پراید درسالهاي 1986 تا 1993 در ژاپن با نام مزدا 121
در آمریکای شمالی توسط شرکت فورد با نام فورد فستیوا تولید شد و بـه فروش رفت. این مدل همچنین با نام پراید از ۱۹۸۷ تا ۲۰۰۰ توسط کیا موتورز در کره جنوبی تولید شد ودر سال ۲۰۰۱ خط تولید آن بـه سایپای ایران فروخته شد.
پراید از بدو ورود بـه ایران تاکنون
= سال 1372 تولید خودروی پراید «مونتاژ»
= سال 1376 طراحی و تولید خودروی پراید »استیشن سفری«
= سال 1381 طراحی و تولید خودروی سایپا 141
= سال 1386 طراحی و تولید خوردروی 132
= سال 1387 طراحی و تولید خودروی سایپا111
= سال 1389 پروژه خانواده سایپا پلت فرم x100
= سال 1396 پایان تولید پراید 111 در ایران
پس از طراحی 141 درسال 1381 سر انجام این مدل درسال 1382 بـه بازار عرضه شد. این مدل یک فیس لیفت از سایپا صبا در کلاس بدنه ي لیفت بک و شامل تغییرات در:
سپر جلو و عقب «همرنگ بدنه»، چراغ ها، درب کاپوت و صندوق،جلو پنجره، زه هم رنگ روی درها درکنار طراحی جدید داشبورد و رو درها در داخل کابین بود.
از سال 1385 شرکت سایپا نام محصول پراید رابه صبا تغییر داد. آرم کیا در جلو پنجره، صندوق عقب و فرمان از کیا بـه سایپا تغییر کرد و ازآن سال امکان سفارش فرمان هیدرولیک و ترمز ABS برای این محصول فراهم شد. با توجه بـه گزارش تصادفات پراید، تعداد افرادی کـه در اثر خفگی توسط کمربند ایمنی این خودرو جان باخته بودند، بیش از حد معمول بود.
لذا درسال 1386 تنظیم ارتفاع کمربند ایمنی از روی ستون B بـه پراید «صبا» اضافه شد. همچنین بدلیل سرقت زیاد این خودرو سیستم ایموبلایزر یا سوییچ ضد سرقت بـه همه ی ي مدلهای پراید اضافه شد. اضافه شدن راهنمای روی گلگیرهای جلو و سیستم صوتی با پشتیبانی CD/Mp3 از دیگر تغییرات درسال 1386 بود.
پراید هاچبک نیز همانند مدل صندوق دار از سال 1386 توسط شرکت سازننده تغییر نام داده شد و ازآن پس تا سال 1388 با نام سایپا نسیم بـه بازار عرضه شد.
پس از طراحی 132 درسال 1386 سر انجام این مدل درسال 1387 بـه بازار عرضه شد. این مدل صرفا یک فیس لیفت از سایپا صبا و شامل تغییرات در:
سپر جلو و عقب «همرنگ بدنه»، چراغ ها، درب کاپوت و صندوق، زه همرنگ روی درها درکنار طراحی جدید داشبورد و رو درها در داخل کابین بود. در 132 قابلیت تنظیم ارتفاع چراغ هاي جلو وجود داشت و مه شکن عقب نیز بر روی این مدل نصب شد.
سال 1389 با توقف تولید مدل نسیم، سایپا مدل 111 را عرضه کرد کـه بازار هاچبک هاي ارزان قیمت را از دست ندهد. این مدل در واقع 132 اي بود کـه هاچبک شده بود؛ طراحی مشترک دماغه و کابین خودرو با این تفاوت کـه خودرو هاچبک بود.
پروژه ایکس 100 کـه در نیمه ي اول سال 1389 شروع شد، مربوط بـه مقاوم سازی پلت فرم پراید بود. در طول برنامه ي این پروژه 114 قطعه از بدنه پراید از نو طراحی شده و وزن هر پراید حدود 60 کیلو گرم افزایش یافت؛
صندلی هاي جدید از جمله تغییرات داخل کابین در این پروژه بود. همچنین طبق ادعا ي شرکت سازنده پراید X100 استاندارد هاي مربوط بـه ایمنی وتصادف را پاس کرده اسـت. از سال 1389 سایپا صبا با نام 131 بـه بازار عرضه شد.
151 روی پلتفرم پراید ساخته شد، کاربری آن یک وانت باری کوچک بود. 151 همانند بقیه مدلهای پراید دیفرانسیل جلو بودو 480 کیلو گرم ظرفیت بار داشت. این محصول از سال 1393 بـه بازار عرضه شد.
آخرین آمار از تعداد کشته شدگان توسط پراید مربوط بـه سال 1392 اسـت کـه نشان میدهد 2454 نفر «نیمی از تمام کشته شدگان وسیلۀ نقلیه» جان خودرا با پراید از دست دادهاند.
این خودرو در رتبه بندیهاي ایمنی خودرو همیشه جایگاهی در انتهای جدول داشته اسـت و مردم نیز بـه این خودرو لقب ارابۀ کشتار و تابوت متحرک دادهاند.
از سال 1393 وجود ایربگ بر روی همه ی خودرو هاي تولید ایران الزامی شد و خانواده پراید نیز از این قاعده مستثنا نبود.
تفاوت تیپ ها :
= ST: فاقد ایربگ و ABS / فاقد فرمان هیدرولیک
= LX: فاقد ایربگ و ABS
= SL: فاقد فرمان هیدرولیک و ایربگ
= LE: ایربگ راننده دارد / ABS دارد / فاقد فرمان هیدرولیک
= SX: قبل از سال 93 : فاقد ایربگ
= EX: کامل ترین تیپ «تا سال 93»
= SE: بعد از سال 93 کامل ترین تیپ
= TL: موتور HP+ / قابلیت پایه 2 گانه سوز / فاقد فرمان هیدرولیک
= سایپا 111 دوگانه سوز وجود ندارد.
= امکان سفارش مه شکن جلو بری سایپا 131 و سایپا 151 وجود ندارد.
= سایپا 111 در تمام مدل ها دارای فرمان هیدرولیک میباشد.
= سایپا 132 مجهز بـه ریموت بازرسی با قابلیت بازکردن درب صندوق عقب می باشد.
= امکان تنظیم ارتفاع صندلی راننده تنها در سایپا 131 وجود ندارد.
= امکان سفرش رینگ آلومینیومی بر روی تمام مدل ها وجود داشته اسـت.
= تمام مدلهای تولید شده پس از سال 1393 مجهز بـه 2 ایربگ و ترمز ABS می باشند.
= بدلیل تغییر نام پی در پی تیپ ها درسال هاي اخیر، امکان وجود برخی مغایرت ها وجوددارد.
اگر ناصرالدین شاه اولین کسی بود کـه خودرو رابه ایران آورد یا موسیو اولین کسی بود کـه در ایران رانندگی کرد، نام صنعت ماشین هم با نام برادران خیامی گره خورده اسـت. بر این مبنا اگر دهه 40 خورشیدی را زمان آغاز اولین گامها در ایران برای تولید خودرو دانست، دهه 70 خورشیدی را هم باید آغاز حرکت دوباره صنعت خودرو پس از جنگ دانست.
کـه با کاهش سایه سیاست بر فراز اقتصاد بـه تجار فرصت داده شد فعالیتهاي خودرا با جهان خارج از نو آغاز کنند. اتمام جنگ تحمیلی و شروع دهه ۷۰ خورشیدی برای تعداد زیادی از ایرانیها بـه منزله سرآغازی جدید برای زیستن در جهانی جدید بود. بعد از دو تجربه نسبتا تلخ در انقلاب و جنگ تحمیلی، برنامههاي سازندگی اکبر هاشمی رفسنجانی موجی از امید رابه کشور تزریق کرد.
موجی کـه خیلی زود با اشتباهات سیاستی تیم اقتصادی او فرو نشست، اما ثمراتش را هم بـه اقتصاد ایران تزریق کرد. این دهه کـه در ادبیات اقتصادی ایران با برنامه تعدیل ساختاری بـه یاد آورده می شود، در بررسیهاي دقیقتر تجاری-صنعتی با شرکتها و برندهایي شناخته می شود کـه پس از ۱۵ سال دوباره در ایران حضور یافتند. اولین قرارداد بزرگ و واقعی صنعت خودرو ایران پس از جنگ در همین عصر شکوفا شد.
و پراید ثمره تعامل سایپا با کیا در همین عصر اسـت. از خاصترین محصولاتی کـه بـه صورت وارداتی در این دهه پای بـه بازار ایران گذاشتند میتوان بـه لکسوس الاس بعنوان اتومبیلی نو ظهور یاد کرد کـه تنها بـه تعداد چهار دستگاه وارد ایران شد. تعدادی شورولت کاپریس تخم مرغی و نیز چندین دستگاه آئودی، مازراتی و پورشه هم در این دوره میهمان خیابانهاي کشور شدند.
این 12 ماشین، اما سمبلهاي طبقه متوسط ایرانی در دهه ۷۰ خورشیدی بودند کـه بـه صورت تولیدی یا وارداتی، در بازار حضور داشته و خاطره خودروهاي مونتاژی آمریکایی را کم کم از اذهان خریداران ایرانی پاک کردند. ببینیم ۱۲ دلاور بنزینی جادههاي ایران در عصر تعدیل ساختاری کدام مدلها هستند.
خودرو سال ۱۹۸۸ اروپا کـه با سرمایه گذاری فرانسویها بـه بازار ایران پای گذاشت و تا سه دهه بعد بـه تعداد سه میلیون دستگاه ازآن ساخته شد. این خودرو کـه زمینه تبدیل ایران بـه یک سازنده نسبتا مستقل خودرو را فراهم کرد، هسته اولیه تولید محصولاتی نظیر:
سمند، پژو پارس و دنا بودو امروزه یکی از سمبلهاي صنعت خودرو کشور بـه حساب می آید. این خودرو کـه اولین بار سال ۱۳۶۸ بـه خط تولید ایران خودرو آمد، در طول دوره حیات در ایران با اقسامی از موتورهاي ۱۶۰۰، ۱۸۰۰ و ۲۰۰۰ سی سی تولید شد.
بارها درباره داستان پراید برای نان نوشته ایم. میدانید کـه این خودرو اساسا توسط فورد طراحی شد و شکست خورد، بعد مزدا کـه زیرمجموعه فورد بود آنرا مونتاژ کرد و توفیقی نیافت. کیا هم بعدتر با کمک مزدا آنرا در کره روی خط تولید برد و ازآن خیر ندید.
بـه محض عرضه کیا پراید در ایران درسال ۱۳۷۴، اما این خودرو توانست مفهوم ماشین کرهاي رابا سواری نرم، مصرف اندک، استهلاک پایین و امکانات مناسب در بازار کشور جا بیندازد و تا ۳۳ سال بعد همان گونه حرف اول را در بازار کشور بزند.
اولین خودرو مونتاژی توسط کرمان موتور کـه هنوز هم خاطره خویش در یاد تعداد زیادی از خریداران مانده اسـت. سدان کوچک کرهاي کـه طرحی مدرن و جذاب در اتاق و بدنه داشت، از ابتدای سال ۱۳۷۵ وارد خط تولید شد ودر زمانی کوتاه، بـه رقیبی برای پژو ۴۰۵ تبدیل شد.
امکانات خودرو مثل سیستم تهویه، سیستم پخش CD خور، شیشه بالابر برقی چهار در، گرمکن شیشه عقب درکنار مصرف اندک سوخت و استهلاک پایین، سی یلو را سریعا بـه یکی از اولین خودروهاي موفق کرهاي بازار ایرانی تبدیل کرد.
خودرو رنو 21 مدل 1371
حاصل نه چندان دل چسب اولین قرارداد بزرگ ایران با شرکت فرانسوی رنو همین سدان سری ۲۱ اسـت کـه علی رغم ویژگیهاي بسیار خوبی کـه داشت هرگز نتوانست در برابر پژو ۴۰۵ مقاومت کند و خیلی زود قافیه رابه هموطنانش باخت.
رنو ۲۱ کـه اغلب ایرانیها آن رابا تاکسیهاي سفیدرنگ درون شهری بـه یاد دارند، بـه واسطه امکانات بسیار ضعیف و سواری خشکی کـه داشت از سال ۷۰ تا ۷۴ مونتاژ شد و بعد از یک دوره قطع همکاری بین رنو و سایپا، برای همیشه خط تولید را ترک گفت.
نمونه قدیمیتر دووسی یلو کـه اصالتا یک پونتیاک آمریکایی محقر بودو بـه شکل وارداتی در دو سری لیفت یک و سدان وارد بازار ایران شد. این خودرو کـه امکان اندکی در مقایسه با مدلهاي وارداتی هم رده داشت، از شاسی و پلتفرم سری T. جنرال موتورز سود برده بود.
و بـه موتور چهار سیلندر، هشت سوپاپ و ۷۵ اسبی جنرال موتورز مجهز بود کـه درکنار یک جعبه دنده دستی، سواری عادی و بی دردسری را عاید سرنشینان می کرد. ریسر در دهه ۷۰ خودرویی پایینتر از میتسوبیشی گالانت و هوندا سیویک بـه حساب میآمد.
گالانت در زبان انگلیسی معنی دلیر میدهد؛ واژهاي کـه از هر جهت برازنده این سدان ژاپنی اسـت. مدلهاي سوپرسالن سری ۹۰ گالانت هنوز هم در بازار ایران خریدار دارند چرا کـه سواری خوب، دید مناسب، اتاق بزرگ و استهلاک پایینی داشته ودر مقایسه با محصولات هم رده ساخت اوپل یا فولکس، قیمت کمتری داشتند.
گالانت مدل ۱۳۷۰ کـه در فرم بدنه شباهتهایي بـه هوندا آکورد هم داشت، اغلب در نمونههاي فیس لیفت کانادا بـه ایران وارد شده و از موتور دو لیتری کاربراتوری با قدرت ۱۳۶ اسب بخار سود می برد.
یک هاچ بک خوش ساخت و جوان پسند آلمانی کـه توانست در مدت کوتاهی بـه ترند بازار ایران تبدیل شود. این خودرو کـه بـه غیر از فیلم لیلا اثر داریوش مهرجویی، یکی از خودروهاي نمادین دهه ۷۰ خورشیدی اسـت، از اوایل این دهه درکنار برادرانش وکترا و آسترا بـه بازار ایران راه یافت.
کورسا کـه یک نوع موتور چهار سیلندر ۱۲۰۰ سی سی با دو سطح قدرت ۴۵ و ۶۰ اسب بخاری داشت، تنها در دوسال ۷۳ و ۷۴ در ایران عرضه شد. برخی مالکان کورسا ادعا میکنند با این خودرو بیش از یک میلیون کیلومتر سفر رفته اند!
تب ورود شاسی بلند آفرودر و نیرومند ژاپنی بـه ایران اگرچه با مونتاژ نیسان پاترول درسال ۱۳۶۴ پا گرفت، اما با واردات گسترده تویوتا لندکروزر ۱۹۹۰ بـه ایران فراگیر شد. این شاسی بلند کـه در نسل سوم خود توانسته بود از هویت خشن قبلی کمی فاصله بگیرد.
در مقایسه با پاترول خودرو آسان تر، اشرافیتر و البته نرم تری بودو باکیفیت بالایی کـه در ساختش بکار رفته، دلیل اصلی اعتماد امروز مشتریان بـه برند تویوتا اسـت. این شاسی بلند از سال ۷۱ وارد بازار ایران شد و هنوز هم طرفدار دارد.
سوناتای اواسط دهه ۷۰ همین دوو اسپرو بود کـه با مونتاژ در کرمان موتور تعداد زیادی از خریداران سنتی محصولات ژاپنی رابه سمت خود کشاند. اسپرو ۹۷ با چراغهاي یکپارچه عقب، باله بزرگ روی صندوق، رینگ و لاستیک اسپورت، پوزه تیز و خشن و البته اتاقی جادار در کسری از زمان توانست خود رابه سمبل خودروهاي شرقی اسپورت لوکس در ایران تبدیل کند.
اسپرو تا همین سالها هم بین دوستدارانش خرید و فروش میشد. البته برخلاف این ظاهر خشن، اسپرو از موتوری نسبتا ضعیف با توان ۱۱۵ اسب بخار سود میبرد کـه نقطه ضعفش هم بود.
بـه نوعی حریف مستقیم میتسوبیشی لنسر 93 بـه حساب میآمد، اما لوکستر و گرانتر و کمیابتر بود. آکورد ۹۴ کـه ماشین طبقات متوسط رو بـه بالا بود، معادل تویوتا کریسیدا خودرو پلیس در همین دهه بودو بـه واسطه قیمت بسیار بالا کمتر خریداری بـه سراغش میرفت.
آکوردهاي وارداتی دهۀ 70 بـه یک موتور چهار سیلندر بنزینی مجهز بودند اگرچه انواع 1996 این خودرو با موتور شش سیلند هم وارد کشور شد. آکوردهاي وارداتی البته یکسری سفارشی هم داشت کـه با عنوان سری 96 از امکانات بیشتر و طراحی بهتری برخوردار بود.