تیونینگ خودرو چیست؟ تیونینگ کردن چـه مزایا و چـه معایبی دارد؟ بطور کلی تیونینگ کردن یعنی ارتقا دادن بخش هاي مختلف خودرو مثل: قدرت موتور، ظاهر خودرو، و ایجاد تغییرات در سایر بخش هاي خودرو اسـت. تیونینگ مزایای زیادی دارد اما همان قدر هم می تواند معایب داشته باشد، تیونرهایی کـه اینکار را انجام می دهند درآمد فوق العاده بالایی دارند و چند نفر از آنها خودرو هـای سوپراسپرتی را طراحی کرده اند.
تیونینگ خودرو رابه طور خلاصه میتوان بعنوان ارتقا دادن مشخصات فنی و ظاهری یک خودرو تعریف کرد. در واقع هنگامیکه از تیونینگ یک خودرو صحبت می کنیم منظور اصلی تغییر ظاهر، تقویت موتور و مشخصات فنی یا ایجاد تغییرات مهم در سایر بخشهاي آن خودرو اسـت. بـه گونهاي کـه در پایان کار خودروی مورد نظر بـه خودروی جدیدی تبدیل می شود. پیشینهي تیونیگ را می توان در اواسط قرن بیستم میلادی جستوجو کرد.
گرچه از همان ابتدای تولید خودروها و وسایل نقلیه چهار چرخی که مبتنی بر نیروی اسب بخار طراحی شده بودند، تیونینگ این وسایل نقلیه توسط مهندسان انجام میشد، اما تیونینگ بعنوان یک واژه مستقل و یک عملیات یا کار حرفهاي در دههي 60 میلادی بود کـه باب شد. در آن زمان بیش ازآن که تغییر شکل ظاهری خودروها یا بـه اصطلاح تیونینگ بدنهي آنها باب شود، تغییر در توان موتور و مشخصات فنی خودروها بود کـه گسترش یافت.
همان گونه کـه بـه آن اشاره شد، تیونینگ خودرو بـه معنای واقعی کلمه در میانههاي قرن گذشته بود کـه بین عاشقان خودرو باب شد. همچنین بـه این نکته هم اشاره شد کـه پیش از تغییر مشخصات ظاهری خودروها، افزایش توان فنی آنها بود کـه مورد توجه خودرو دوستان قرار گرفت و انجام دادنش بین آنها رواج یافت.
رویه مرسوم در آن زمان بـه این ترتیب بود که آن دسته از عاشقان خودرو کـه در امور مکانیکی دستی بر آتش داشتند، اقدام بـه طراحی قطعات جدیدی برای خودروها می کردند. قطعاتی کـه به لحاظ توان فنی از قدرت بیشتری نسبت بـه قطعات استاندارد بکار رفته در خودروها برخوردار بودند.
بـه این ترتیب توسط انجام دادن عمل تیونینگ، نوع راندن خودروها یا توان فنی آنها افزایش مییافت و به سطح دلخواه دارندگان یا رانندگان آن خودرو می رسید. بتدریج تیونینگ خودرو از یک عمل فردی و غیر استاندارد به یک کار جمعی و برنامهریزی شده تبدیل شد. بـه عبارت بهتر با رواج یافتن بحث تیونینگ در بین خودرو دوستان، تعداد زیادی از شرکتهاي فعال در صنعت تولید خودرو اقدام بـه تاسیس شرکتهاي جانبی متمرکز بر امر تیونینگ نمودند.
به این ترتیب بحث حفظ ایمنی خودرو و سرنشینان آن در حین عملیات تیونینگ بـه شکل جدیتری توسط مهندسان کاربلد دنبال شد. چرا کـه تا پیش ازآن طبق معمول صاحبان خودرو خود اقدام بـه طراحی قطعات جدید و نیرومند برای خودروها یا ارتقا دادن توان فنی قطعات آنها می نمودند. امری که گاه خطرات متعددی را در حین راندن خودرو هـای ارتقا یافته و تیون آپ شده برای رانندگان ایجاد میکرد.
شاید بتوان ادعا کرد کـه پایه و اساس تیونینگ یک خودرو رسیدن بـه حداکثر کارایی فنی یا دستیابی بـه بالاترین حد ممکن از زیبایی و جذابیت است. بطور کل تیونینگ یک خودرو میتواند موارد متعددی نظیر افزايش قدرت موتور از طریق دستکاری آن، افزايش قدرت ترمزها، جابه جا کردن یا تغییر دادن قطعات مختلف خودرو و بـه وجود آوردن تغييرات مهم در نمای داخلی، نمای خارجی و بدنهي آن خودرو را شامل شود.
ودر عین رقم زدن ظاهری متفاوت برای خودرو، سرعت و قدرت آنرا نیز افزایش دهد. در واقع ویژگیهاي یاد شده موجب می شود كه یک خودروی تیون شده بتواند از ساير خودروهاي مشابه و هم ردهي خود متفاوت و متمایز بنظر برسد. اگر بخواهیم فرایند ارتقا یافتن ویژگیهاي یک خودرو رابه لحاظ مشخصات ظاهری آن مورد بررسی قرار دهیم، باید گفت کـه:
تیونینگ خودرو بطور معمول بر مشخصاتی نظیر ویژگیهاي آیرودینامیک و نوع طراحی رکابها، سپرهای جلو و عقب، اسپویلرها، دریچههاي هوا و رینگهاي خودرو تاثیرگذار است و بطور عمده تغییرات مختلفی را روی آنها انجام میدهد. دراین میان افزايش قدرت موتور هم از جمله جنبههاي قابل توجه عملیات تیونینگ بـه شمار میرود کـه هواداران فراوانی در بین خودرو دوستان دارد.
مواردی نظیر افزایش گنجایش موتور، ایجاد تغییرات مختلف در میل سوپاپ و همچنین استفاده از ميل سوپاپهایي که مختص به مسابقات خودرورانی هستند، جزو آن دسته از روشهاي معمول و مورد استفاده در بحث تیونینگ بـه شمار می روند. روشهایي كه در افزايش قدرت موتور تاثير فراوانی بـه همراه دارند.
در بحث تیونینگ موتوری و فنی یک خودرو، یعنی ایجاد تغییرات فنی در آن از طریق ارتقای بخشهاي مختلف خودرو، باید بـه این نکته توجه داشت کـه در ابتدای امر عمده عملیات تیونینگ بـه ایجاد تغییرات مختلف در سیستم فنی و موتوری آن خودرو باز میگردد. امری کـه تا حد امکان، موجب افزایش قدرت خودروی مورد نظر می شود. دراین میان البته وجود تغییرات دیگری نیز در خودرو لازم و واجب خواهد بود.
تغییر و تحولاتی کـه عمده دلیل اصلی وجود آنها این اسـت کـه خودروی مورد نظر بتواند قدرت و توان اضافه خود کـه در نتیجه تیونینگ موتور بـه وجود آمده اسـت رابه درستی مصرف کند و بـه این وسیله از تلف انرژی پیشگیري بـه عمل آید. از جمله تغییراتی کـه بـه منظور انجام این هدف باید آنها را مدنظر قرار داد میتوان بـه:
تقویت سیستم تعلیق خودرو، بهرهمندی از رینگهاي عریض تر، برخورداری از ترمزهای قویتر، وجود فرمانپذیری دقیقتر و استفاده از جعبه دندههایي با عملکرد سریعتر اشاره کرد. تغییراتی کـه البته تمام آنها باید با میزان قدرت تولید شده توسط موتور خودرو هماهنگی و همخوانی کامل داشته باشد. مسلم اسـت کـه هیچ کدام از تغییرات یاد شده در ظاهر خودرو مشاهده نمیشود و بـه هیچ عنوان از نمای بیرونی آن بـه چشم نمیآید.
از همین رو تعداد زیادی از صاحبان خودروهایی کـه از لحاظ موتوری و مشخصات فنی عملیات تیونینگ را پشت سر گذاشتهاند، ترجیح میدهند کـه خودرویشان تغییرات متعددی را در ظاهر خود نیز تجربه کند تا ظاهر و باطن آن کاملا با یک دیگر هماهنگ گردد. در واقع بهمین دلیل اسـت کـه طبق معمول تغییرات ظاهری متعددی روی یک خودروی تیون شده انجام میشود تا عملیات تیونینگ فنی آن بـهطور کامل بـه چشم بیاید.
البته بحث تیونینگ تنها بـه مواردی کـه در سطور پیشین این متن بـه آنها اشاره شد محدود نمیشود و جنبههاي دیگری را نیز در بر می گیرد. بطور کل در بین سایر اجزای یک خودرو کـه می توانند مشمول بحث تیونینگ شوند، می توان بـه مواردی نظیر ارتقا یافتن سیستم صوتی خودرو، تغییر در طراحی داخلی خودرو، ایجاد دگرگونی در سیستم تعلیق خودرو و دگرگون کردن شکل و شمایل اجزایی نظیر بدنه و تایرهای خودرو اشاره کرد.
بعنوان مثال زمانی کـه مسئول اصلی انجام عملیات تیونیگ کـه با نام تیونر شناخته میشود، اقدام بـه تیونینگ سیستم صوتی یک خودرو میکند، در عمل سیستم صوتی مذکور تغییرات و اصلاحات متعددی را تجربه می کند و تا سر حد امکان تقویت میشود. در عمل با انجام فعالیتهایي نظیر نصب باندهای قوی و ساب ووفرهای نیرومند، کیفیت صدا و کیفیت پخش سیستم صوتی یک خودرو تقویت شده و ارتقا می یابد.
همچنین در امر تغییر طراحی داخلی یک خودرو، کـه از جمله جنبههاي پر هوادار در بحث تیونینگ خودرو بـه شمار میرود، موارد و جزییات مختلفی را باید مدنظر قرار دادبه گزارش مجله پارس ناز طبق معمول افرادی کـه در بحث تیونینگ نمای داخلی یک خودرو فعالیت دارند، باید موارد متعدد و مهمی نظیر حفظ امنیت و ایمنی سرنشینان خودرو و دست نخوردن تجهیزات مختلف مرتبط با خاموشی آتش در خودرو را مدنظر قرار دهند.
علاوه بر آن جزییاتی نظیر تقویت صندلیهاي خودرو نیز از جمله مواردی اسـت کـه در بحث تیونینگ فضای داخلی یک خودرو همواره مدنظر فعالان دراین زمینه قرار خواهد گرفت. از سوی دیگر، سیستم تعلیق یک خودرو نیز مواردی نظیر التیام کارایی کمک فنرها و فنرهای لول درکنار اصلاح نوع کارایی این قطعات از جمله موارد مهمی بـه شمار می رود کـه توسط مهندسان و تکنسینهاي فعال در زمینهي تیونیگ خودرو مورد توجه قرار میگیرد.
در واقع هر چقدر کمک فنرهای یک ماشین سختتر طراحی شوند، وزن دینامیکی آن خودرو التیام خواهد یافت و این امر در سیستم تعلیق خودرو نیز جنبههاي مثبت خود رابه نمایش خواهد گذاشت. از سوی دیگر، کوتاه طراحی شدن کمک فنرها موجبات خشکی هرچه بیشتر سیستم تعلیق خودرو را فراهم میکند. نکتهي مهمی کـه افراد فعال در بحث تیونینگ خودرو باید همواره بـه آن توجه داشته باشند.
در مجموع میتوان بـه این حقیقت اشاره کرد کـه در حال حاضر بحث تیونینگ وسایل نقلیه چهار چرخ بسیار گستردهتر از قبل جلوه میکند و تغییرات بخشهاي مختلفی از خودرو را در بر می گیرد. با این حال تعداد زیادی از خودرو دوستان ترجیح میدهند بـه کمک بحث تیونینگ، خودروی خودرا چـه از لحاظ برخورداری از ویژگیهاي ظاهری جذاب و چـه از نظر بهرهمندی از مشخصات باطنی و فنی نیرومند بـه ماشینهاي مسابقهاي شبیه سازند.
هدفی کـه طبق معمول با انجام کارهای مختلفی نظیر طراحی صندلیهاي مخصوص مسابقه، قرار دادن فرمان اسپورت، تغییر رنگ صفحه کیلومتر شمار و جذابتر جلوه دادن آن امکانپذیر خواهد بود. ضمن آن کـه می توان بـه کمک تغییر در طراحی سر دنده، تغییر در نوع طراحی نمای داخل و خارج خودرو، تغییر شکل چراغهاي جلو و عقب و آینههاي بغل و همچنین تغییر در اندازه و نوع طراحی رینگ، لاستیک و کیتهاي بدنه نیز بـه این هدف مهم دست یافت.
البته ماهیت تعدادی از این تغییرات فقط بـه دگرگون کردن مشخصات ظاهری خودرو و اسپورت جلوه دادن شکل ظاهری آن محدود نمیشود. در واقع عده اي از این تغییرات علاوه بر التیام جنبههاي ظاهری خودرو، التیام در جنبههاي کیفی و مواردی نظیر افزایش هندلینگ، افزایش سرعت، کاهش وزن یا التیام آیرودینامیک بدنهي خودرو را نیز با خود بـه همراه میآورد.
بطور کل میتوان گفت کـه تغييرات فنی ایجاد شده دریک خودرو تنها برای رسیدن بـه سرعت بیشتر و شتاب بهینهتر صورت نميگيرد و شاخصهاي دیگری هم چون التیام كنترل و افزايش قدرت آن و همچنین افزايش قابليتهاي موثر در ترمز اتومبيل را نیز شامل میشود.
در مجموع تمام تغييرات ریز و درشتی کـه هنگام اجرای عملیات تیونینگ دریک خودرو صورت میگیرد، بايد مانند دانهها و حلقههاي يک زنجير بـه یک دیگر متصل باشد و ارتباطی منطقی رابا سایر تغییرات صورت گرفته در آن برقرار کند. بعنوان مثال فرض کنید کـه شـما موتور خودروی خودرا تا حد امکان ارتقا دهید و بـه موجب این امر سرعت خودرو تا حد قابل توجهی افزایش یابد.
حال اگر در حین اجرای عملیات تیونینگ خودرو هیچ توجهی بـه تقویت سیستم ترمز خودروی خود نداشته باشید، ممکن اسـت با مشکلات مختلفی حین راندن آن مواجه شوید. چرا کـه بطور حتم سیستم قدیمی ترمز شـما پاسخگوی موتور جدید و ارتقا یافتهي آن، کـه سرعت فراوانی را هم رقم خواهد زد، نخواهد بودو همانند توان موتور نیاز بـه اصلاح و ارتقا خواهد داشت.
از همین رو طبق معمول عملیات تیونینگ خودرو بـه صورت پلکانی انجام می شود تا مراحل مختلف این عملیات مکمل یک دیگر باشد. بـه این ترتیب کـه ابتدا قطعهاي خاص نظیر موتور خودرو مشمول اصلاح و تغییر میگردد و پس ازآن مشخصات سایر قطعات بکار رفته در دل خودرو نیز با توجه بـه قدرت و توان موتور خودرو مورد تعدیل، اصلاح و تغییر قرار خواهد گرفت.
از همین رو آن دسته از کسانی کـه خیال تیونینگ خودروی خودرا در سر میپرورانند، بهتر اسـت اینکار رابه صورت مرحلهاي و بـه شکل کاملا حساب شده انجام دهند. سوای این موضوع باید در انتخاب قطعات مورد نیاز برای انجام عملیات تیونینگ نیز دقت و وسواس کافی بـه خرج داد. چرا کـه استفاده از هر قطعهاي برای انجام اینکار مناسب نخواهد بود.
افزون بر تمام مواردی کـه بـه آن اشاره شد، باید عملیات تیونینگ خودرو را زیر نظر افرادی کـه دراین زمینه از تخصص لازم و کافی بهره می برند بـه انجام رساند. نکتهي دیگری کـه پس از انجام تغییرات دریک خودرو و ارتقا دادن مشخصات فنی و ظاهری آن باید مدنظر قرار داد این اسـت کـه تیونینگ یک خودرو بـه خودی خود موجب افزایش ایمنی آن نمی شود.
بـه این معنی کـه شـما حتی پس از پایان یافتن مراحل تیونینگ یک خودرو و سوار شدن بر آن بعنوان یک محصول جدید نیز باید همان جوانب احتیاطی کـه پیش از آغاز عملیات تیونینگ خودرو رعایت می کردید را رعایت کنید. در هرحال اگر مایل بـه تغییر شکل ظاهری و باطنی خودروی خود هستید، میتوانید با رعایت اصول اینکار بـه هدف اصلی خود دست یابید.
هر خودرو دارای یکسری اندازه هاي استاندارد اسـت کـه خارج کردن آنها از استاندارد ممکن اسـت گاها باعث ایجاد مشکلاتی برای خودرو شود. یکی از این استاندارد ها، ارتفاع خودرو از سطح زمین میباشد کـه طبق معمول توسط افراد دستکاری شده و کم و زیاد می شود. اکثرا دستکاری ارتفاع خودرو بـه سبب اهدافی هم چون اسپرت کردن یا تیونینگ خودرو انجام می شود.
اگر این تغییر ارتفاع بـه درستی انجام نشود، قطعا باعث بروز مشکلاتی در آیرودینامیک و سواری خودرو خواهد شد کـه راننده را مجاب می کند تا ارتفاع رابه حالت استاندارد خود برگرداند. با مـا در ادامه همراه باشید تا در رابطه با ارتفاع زدن خودرو مباحثی را عنوان کرده و معایب ارتفاع زدن ماشین را مورد بررسی قرار دهیم.
بـه کاهش یا افزایش ارتفاع خودرو از حالت استاندارد یا معمولی، اصطلاحا ارتفاع زدن یا ارت زدن گفته می شود. شایعترین روشی کـه برای ارتفاع زدن استفاده می شود، کم کردن و یا بریدن کمک فنر خودرو میباشد کـه بسیار غیر استاندارد بوده و طبق معمول سبب می شود تا خودرو در سواری دچار مشکلات گوناگونی شود.
روشهای دیگری نیز برای کم کردن ارتفاع خودرو وجوددارد کـه بعضا مشکلات زیادی را برای خودرو و سواری آن پیش نمی آورند، اما بدلیل هزینه نسبتا بالای این روشها، طبق معمول طرفدار چندانی ندارد و افراد بـه استفاده از همان روشهای غیر استاندارد بسنده میکنند. استانداردترین روش برای ارتفاع زدن ماشین ، استفاده از کمک فنر هاي مخصوص و اسپرت اسـت.
کـه طبق معمول باعث میشوند تا ارتفاع خودرو از حالت معمول کمتر شده ودر نتیجه سطح زیرین خودرو بـه زمین نزدیک تر شود. کمک فنرهای اسپرت با طراحی خاصی کـه دارند سبب میشوند تا خودرو علاوه بر این کـه از ارتفاع کمتری برخوردار شود، سواری نرم تری را نیز بـه خودرو ببخشد ودر نتیجه در دست انداز ها کمتر متوجه غیر استاندارد بودن خودرو شوید. البته ارتفاع زدن ماشین ، همیشه با معایب بسیار همراه نیست.
اگر اینکار بـه صورت استاندارد و اصولی انجام شود، در پاره اي از موارد حتی عملکرد خودرو را التیام نیز می بخشد. مـا در ادامه ابتدا بـه معایب ارتفاع زدن ماشین پرداخته و پس ازآن مزایایی کـه از ارتفاع زدن بدست میآیند را نیز مورد بررسی قرار خواهیم داد.
البته ارتفاع زدن ماشین ، همیشه با معایب بسیار همراه نیست و اگر اینکار بـه صورت استاندارد و اصولی انجام شود، در پاره اي از موارد حتی عملکرد خودرو را التیام نیز می بخشد. مـا در ادامه ابتدا بـه معایب ارتفاع زدن ماشین پرداخته و پس ازآن مزایایی کـه از ارتفاع زدن بدست میآیند را نیز مورد بررسی قرار خواهیم داد.
معایب و مزایای ارتفاع زدن ماشین
همان طور کـه اشاره شد، اگر ارتفاع زدن ماشین بدون درنظر گرفتن شیوه اصولی آن انجام شود، می تواند هم برای راننده و هم برای خودرو، مشکلاتی را ایجاد کند کـه پس از مدتی، راننده را مجاب می کند تا عطای ارتفاع پایین خودرو رابه لقای آن بخشیده و دوباره ارتفاع خودرو رابه حالت استاندارد خود در بیاورد. از جمله مشکلاتی کـه پس از ارتفاع زدن خودرو و کم کردن ارتفاع آن می توان بـه انها اشاره کرد، در ادامه معرفی شده اسـت:
= حرکت خشک و همراه با ضربه بـه اتاق در هنگام سواری
= خشکی حرکت خودرو در هنگام عبور از دست انداز ها
= وارد شدن ضربه بـه زیر خودرو در هنگام حرکت از روی سرعت گیر ها و موانع جاده
= ایجاد مشکلات مربوط بـه ستون فقرات راننده در اثر حرکت خشک و همراه باضربه خودرو
= خراب شدن جلوبندی خودرو
= افزایش استهلاک خودرو
= تحت فشار بودن سیستم زیربندی و فنر هاي خودرو
ایجاد صداهای اضافی از خودرو، وجود منع قانونی ودر نظر گرفتن جریمه برای خودروهایی کـه ارتفاع کمتری از حد استاندارد دارند از سوی پلیس راهنمایی و رانندگی، شکستن و ترک خوردن متعلقات سیستم تعلیق و چرخ هاي خودرو در اثر ضربه یا عبور از دست اندازهای شدید و کم شدن میزان چرخش فرمان و همچنین امکان ایجاد لاستیک سائی در اثر کم شدن فاصله لاستیک نسبت بـه گلگیر.
علاوه بر مواردی کـه ذکر شد، باید این نکته را نیز درنظر داشته باشید کـه طبق معمول خودرو هایي کـه ارتفاع یا ارت زده باشند مشتری چندانی نداشته و تنها افرادی کـه بـه این خودرو ها علاقه مند هستند نسبت بـه خرید انها اقدام میکنند. از آنجا کـه بیشتر افرادی کـه بـه دنبال خرید خودرو کارکرده هستند، ترجیح می دهند تا خودرو بـه حالت استاندارد خود نزدیک باشد، در نتیجه باید این موضوع را نیز درنظر بگیرید.
اما همانگونه کـه اشاره شد، ارتفاع زدن خودرو تنها دارای معایب نیست و برخی مزایا نیز دارد کـه اگر در حالت استاندارد و از روی اصول انجام شود، می تواند حس بسیار خوبی را نیز بـه راننده تلقین کند. در ادامه تعدادی از مزایای ارتفاع زدن خودرو ذکر شده اسـت کـه با یک دیگر بـه بررسی انها خواهیم پرداخت.
= افزایش ویژگی هاي زیبایی ظاهری خودرو
= بهتر شدن وضعیت آیرودینامیک خودرو و حالت باد شکنی آن
= افزایش میزان فرمان پذیری و هندلینگ خودرو
= التیام عملکرد خودرو در پیچ هاي تند
= انواع روشهای ارتفاع زدن
اما همانگونه کـه پیش تر نیز بـه آن اشاره کردیم، ارتفاع زدن ماشین بـه چند روش انجام می شود. در روش اول کـه طبق معمول ارزان ترین و شایعترین روش هست، با برش فنر، اقدام بـه کاهش ارتفاع فنر میکنند. اینکار باعث می شود تا فنر حالت ارتجاعی کمتری داشته باشد ودر نتیجه سیستم تعلیق، عملکرد خودرا در دست اندازها و ناهمواری هاي جاده از دست بدهد. بریدن فنرها اصلا روش استانداردی نبوده و بـه هیچ عنوان توصیه نمی شود.
روش دیگری کـه برای اینکار وجوددارد، گرم کردن فنر اسـت. با گرم کردن فنر، فاصله دورهای فنر بـه یک دیگر نزدیکتر شده ودر نتیجه ارتفاع فنر کاهش می یابد، اما این روش نیز بدلیل این کـه میزان کارایی فنر را در دست اندازها و ناهمواری هاي جاده کاهش میدهد، اصلا توصیه نمی شود و کاملا غیر استاندارد اسـت.
تیونینگ خودرو چیست؟ | مزایا و معایب تیونینگ ماشین ترفندهای خودرو
اما روش استاندارد و بهتری کـه برای ارتفاع زدن خودرو پیشنهاد می شود، استفاده از کمک فنر هاي اسپرت بجای کمک فنرهای معمولی خودرو اسـت. دراین روش، کلیه کمک فنرها، با کمک فنر هاي اسپرت، تنظیم شونده و یا هیدروپنوماتیک تعویض میشوند و ارتفاع خودرو کاهش داده می شود.