همه ی ما قبول داریم که جامعه ایران در استفاده از رنگ های شاد واقعا علاقه ای از خود نشان نمیدهد و این حقیقت را میتوان از نگاهی گذرا به خیابانها فهمید. جامعهای گریزان از رنگ شاد؛ این خلاصه استفاده ایرانیان از طیفهای رنگی است، بهگونهای که انها ترجیح میدهند در انتخاب وسایل و لباسهای خود از رنگهای رسمی و مورد پذیرش عرف استفاده کنند و به این شکل موجی از افسردگی را برای خود رقم بزنند.
البته عوامل زیادی در این امر دخیل هستند؛ حتی سازمانها و ارگانها نیز به این مساله دامن میزنند، چرا که هنوز هم استفاده از برخی رنگها قدغن است. بنابراین برای داشتن جامعه رنگی باید نظام آموزشی، مدیریت شهری، رسانهها و… دستبهکار شوند و نشاط اجتماعی را افزایش دهند؛ اینگونه است که زندگی رنگی ایرانیان تضمین خواهد شد.
تا چندسال پیش اگر فردی در خیابان لباس قرمز بر تن داشت، مردم لحظهای به او خیره شده و با نگاهی عاقل اندر سفیه براندازش میکردند؛ رنگ زرد قناری را که دیگر هیچ. حتی پوشیدن لباس صورتی در جامعه مردان عملی ناشایست به حساب میآمد و کلیشههای جنسیتی را زیر سوال میبرد و بدتر آنکه وقتی زنان و مردان پابهسنگذاشته رنگ شاد به تن میکردند، با کنایههایی چون «از تو سن و سالی گذاشته» روبهرو میشدند.
این در حالی است که بانوان چادری هم با روسری و کیفهای رنگی جلب توجه میکردند. البته اخیرا شرایط تا حدودی بهتر شده است، اما همچنان با وضعیت مد نظر فاصله داریم. هنوز هم برخی بهخاطر مسائل عرفی از پوشیدن لباسهایی با رنگ شاد دوری میکنند، چرا که انگار رنگ تیره با مردم ما عجین شده است.
تازه این مساله بهمراتب در شهرهای کوچک پررنگتر است؛ حتی اگر جوانان هم در این شهرها لباس رنگ شاد بپوشند، با نگاههای متفاوت روبهرو میشوند و شرایط را در پایتخت بهتر ارزیابی میکنند، جوانانی که برای تحصیل یا اشتغال به استان شهر تهران آمده و وقتی پای حرف انها مینشینیم، میگویند که اگر در شهرمان فلان رنگ را بپوشیم اصلا پذیرفتهشده نیست؛ عرفهای دستوپاگیر که بر سلامت روان افراد تاثیر سوء میگذارد.
برخی رنگها ممنوع و برخی جلفند
فرار از تنوع رنگی به پوشیدن لباس محدود نمیشود و حتی در چیدمان وسایل منزل هم بیشتر خانوادهها به طیف رنگی قهوهای و خاکستری بسنده میکنند؛ رنگهایی که فضای منزل را تیره کرده و در روحیه افراد تاثیرگذار است. دیوارها هم اغلب به رنگهای رایج که همان کرم و سفید است،
رنگآمیزی میشوند. از این جهت کمتر منزلای وجود دارد که وسایل یا در و دیوارهای آن به رنگ سبز، آبی، نارنجی، زرد و قرمز باشند؛ رنگهایی که سراسر شادی و امید هستند و نشاط را به منزلها میآورند. تازه از لباس و وسایل منزل که بگذریم، در خرید ماشین هم توجهها به رنگ سفید و مشکی معطوف است، آن هم با این استدلال که در آینده بهتر به فروش میرسد، چرا که مردمان ما برخی رنگها را ممنوع و جلف می دانند. تازه ماجرا به همینجا ختم نمیشود.
انگار در جامعه ما جا افتاده که اگر با لباس تیره ظاهر شوی، ضریب امنیتت بالاتر میرود، چرا که برخی زنان بر این باورند که لباس رنگ شاد در محل کار سبک شمرده میشود؛ باوری که در نگاه اول غلط و احتمالا برای عدهای مشکلساز شده باشد. این در حالی است که اگر فردی قصد داشته باشد
پس از سالها ناگهان لباس رنگی بپوشد، بهاصطلاح برایش حرف در میآورند؛ مسائلی که باید به پای درددل مردم بنشینی تا عمق ماجرا را دریابی. با وجود این، نمی توان روند به مرور تسهیل شرایط موجود را نادیده گرفت، چرا که تا چندسال پیش کسی فکر نمی کرد که روپوش مدارس به رنگهای یاسی و صورتی دربیاید، البته هنوز هم روحیه نشاط دانشآموزی در سریدوزیها نیست و اغلب دانشآموزان و اولیای انها ابراز نارضایتی دارند.
ناسازگاری لباس مدارس با روحیه دانشآموزان
همه ی وقت گفته شده پوشیدن لباس فرم یکسان سبب بروز حس اتحاد در بین دانشآموزان میشود، اما آیا تا اکنون به نوع رنگ آن توجه شده است؟ «دانشآموزان همواره شاداب و پرانرژی هستند، اما لباس فرم مدارس از نظر رنگ، سایز و طراحی با روحیات آنان سازگار نیست.» این حرفهای ناهید هداوند،
طراح و فرآوریکننده پوشاک است که ماه جاری بر زبان آورد. بهگفته او برای گروه سنی دبستان باید از طرحها و عناصری که بچههای شش تا 12سال دوست دارند، روی لباس فرم مدارس استفاده کرد و حتی باید به الگو و دوخت لباس اهمیت داد. او عنوان کرد: لباس فرم در سنین بالاتر و دبیرستان نیز باید ویژگیهای خاصی داشته باشد، بدین معنا که وقتی دانشآموز لباس فرم میپوشد، در آن احساس راحتی و لذت کند.
این طراح و تولیدکننده لباس خاطرنشان کرد: خیلی مواقع دیدهایم که دبیرستانیها میگویند این لباسها گشاد و بدفرم است و آن را به «گونی» تشبیه میکنند.او با بیان اینکه طراحی نقش مهمی در لباس فرم مدرسه دارد، بیان کرد: کارخانه نساجی که پارچه مناسب لباس فرم مدارس تولید کند،
کم داریم و اگر هم باشد، پول گزافی می گیرند و تعداد زیادی از والدین توانایی پرداخت خرید را ندارند. هداوند اظهار کرد: باید رنگهای شاد استفاده شود، زیرا روحیات این گروه سنی با رنگهای شاد بسیار هماهنگتر است. حال با یک حساب سرانگشتی میتوان تخمین زد که مدارس تا چه اندازهای
رنگهای شاد را به دانشآموزان تزریق کردهاند. بنابراین همچنان با محدودیت در تنوع رنگی دستبهگریبان هستیم و باید برای افزایش نشاط در جامعه بر مبنای روانشناسی رنگها عمل کنیم؛ مسالهای فراموششده که نیاز به بازنگری دارد. بر همین اساس استفاده از رنگهای روشن و شاد در جامعه باید بهکمک سازمانها و نهادهای
مختلف رسمی اعلام شود تا به این طریق استفاده از رنگهای شاد عمومیت یابد. حتی نمود این مساله در نماهای رنگی در سطح شهر هم بارز است، آنچنان که برای داشتن جامعه رنگی باید رنگآمیزی نماهای بیرونی ساختمانها نیز در حکم کار قرار بگیرد، البته بر اساس قوانین نظاممهندسی،
استفاده از رنگهای شیمیایی در نمای ساختمانی ممنوع است، به این خاطر که با خود تبعاتی به همراه دارد و از این نظر باید به گونهای دیگر تنوع رنگی را در شهر بگنجانیم تا چشمان افراد به داشتن محیط شاد نیز عادت کند.
مسائل فرهنگی، عامل رنگگریزی
یک روانشناس در گفتوگو با «آرمان» درباره استفادهنکردن ایرانیان از تنوع رنگی می گوید: ما در تنوع رنگی دچار محدودیت هستیم؛ البته این مساله ویژگی شخصیتی محسوب میشود، ولی عامل چندان مسائل فرهنگی است، مسائلی که ما با آن رشد پیدا کردهایم. بهروز بیرشک میافزاید: در تعداد زیادی از کشورها به هر دلیلی سعی میکنند رنگ را وارد زندگی خود کنند، همانطور که طبیعت زیباست و از رنگهای مختلفی در آن استفاده شده است،
آنچنان که باور داریم رنگ، تنوع رنگ و استفاده از آن، هم بر خودمان و هم بر محیط تاثیر مثبت میگذارد. او اضافه میکند: فضا و محیط بهصورت غیرمستقیم بر خلقیات افراد تاثیر میگذارد. بیرشک ادامه میدهد: برای اینکه روحیه شادتری داشته و از سلامت روان برخوردار باشیم، باید همه وقت} سعی کنیم
که از رنگهای شاد استفاده کنیم. این روانشناس عنوان میکند: در حالیکه از همان دوران کودکی میبینیم که در مدارس تنوع رنگی نداریم و همه ی وقت از رنگهای تیره استفاده شده است یا در محیط کار باید بانوان از رنگهای تیره استفاده کنند. برای همین است که جامعه شاداب نیست.
بیرشک خاطرنشان میکند: مسالهای که در این میان حائز اهمیت است، این است که چرا کودکان ما در مهدکودک و دبستان لباسهای شاد نمیپوشند؛ چرا دائما بر رنگهای تیره تمرکز میکنیم، در حالی که رنگهای تیره در روحیه ما تاثیر منفی میگذارند. او اظهار میکند: بنابراین هرقدر تنوع رنگی بیشتر باشد،
روحیه شادتر و بهتر است. بیرشک اصرار میکند: یکی از بحثهای استفاده از رنگ تنوع رنگ است، چرا که تاثیر چشمگیری در روحیه ما دارد. او توضیح میدهد: اینکه ایرانیان از تنوع رنگی فراری هستند، به این مساله بر می گردد که ما با این ذهنیت بزرگ شدهایم و احساس میکنیم که هر چه تنوع رنگی محدودتر باشد،
مورد تایید واقع میشویم و بهنوعی فکر میکنیم باید در جامعه با رنگ تیره ظاهر شویم. این روانشناس اضافه میکند: از سوی دیگر، استفاده از تنوع رنگی همانطور که اشاره کردم، به خصوصیات شخصیتی افراد برمیگردد، چرا که هر یک از ما خلقیات مختلفی داریم و برخی ترجیح میدهند از رنگهای تیره استفاده کنند. او یادآور میشود: احتمالا بتوان گفت این مساله با اعتمادبهنفس افراد ارتباط دارد، چرا که عدهای از پوشیدن لباسهایی با رنگ شاد پرهیز میکنند.