خطبه حضرت محمد (ص) در آغاز ماه رمضان

خطبه حضرت محمد «ص» در آغاز ماه رمضان 

پیامبر اسلام در شروع ماه مبارک رمضان خطبه اي دارند که بسیار قابل دقت هست و شما می‌توانید در ادامه این خطبه گهربار را بخوانید. 

 

رسول‌ الله‌ در جمعه آخر ماه‌ شعبان پيرامون فضيلت ماه رمضان‌ خطبه‌اي ایراد کردند.

 

به روزهای پایانی ماه شعبان نزدیک میشویم ماهی که همچون ماه رمضان روزی بندگان چندان میشود و مسلمانان را آماده میکند برای مهمانی خدا.

 

پیامبر اسلام نیز در خطبه خود به روزهای پایانی ماه شعبان اشاره داشته هست که سلمان فارسی در این باره می گوید: «خطبنا رسول الله صلى الله علیه وآله فى آخر یوم من شعبان، فقال: یا ایها الناس قد اظلکم شهر عظیم مبارک شهر فیه لیلة خیر من الف شهر جعل الله صیامه فریضة و قیام لیله تطوعا، من تقرب فیه بنافلة من الخیر کان کمن ادى فریضة

 

فیما سواه وهو شهر الصبر والصبر ثوابه الجنه وشهر المواسات وشهر یزاد فى رزق المؤمن وشهر اوله رحمة واوسطه مغفرة وآخره عتق من النار وهو للمؤمن غنم وللمنافق غرم‏»

 

سلمان فرمود: پیامبر «ص» در روز آخر شعبان براى ما خطبه‌اى در فضیلت ماه رمضان ایراد کرد و در خطاب خویش به ما فرمود: اى مردم به راستى سایه افکنده بر سر شما ماه بزرگ مبارکى، ماهى که در او شبى هست که از هزار ماه بهتر هست که خداوند روزه‏اش را فرض و واجب کرده و به پا داشتن عبادات شبش را به طور استحباب مقرر فرموده هست.

 

کسى که تقرب بجوید به خداوند، به انجام نافله خیرى، مانند آن هست که در غیر ماه رمضان فریضه‏اى انجام داده باشد و این ماه، ماه صبر هست و صبر هم اجر و ثوابش بهشت هست و ماه روزه، ماه مواسات و برابرى هست و ماهى هست که رزق مؤمن در او چندان مى‏‌شود و ماهى هست که اولش رحمت و وسطش مغفرت و آمرزش و آخرش آزادى از آتش جهنم هست و این ماه براى مؤمن بهره و منفعت هست و براى منافق خسارت و ضرر.

 

أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّهُ قَدْ أَقْبَلَ إِلَيْکُمْ شَهْرُ اللَّهِ بِالْبَرَکَةِ وَ الرَّحْمَةِ وَ الْمَغْفِرَةِ شَهْرٌ هُوَ عِنْدَ اللَّهِ أَفْضَلُ الشُّهُورِ وَ أَيَّامُهُ أَفْضَلُ الْأَيَّامِ وَ لَيَالِیهِ أَفْضَلُ اللَّيَالِي وَ سَاعَاتُهُ أَفْضَلُ السَّاعَاتِ.

 

اي مردم! ماه خدا با برکت و رحمت و آمرزش به سوی شما رو کرده هست.

 

ماهی که نزد خدا، برترین ماه‌هاست و روزهایش برترین روزها و شب‌هایش برترین شب‌ها و ساعت‌هایش برترین ساعت‌هاست.

 

هُوَ شَهْرٌ دُعِیتُمْ فِیهِ إِلَي ضِيَافَةِ اللَّهِ وَ جُعِلْتُمْ فِیهِ مِنْ أَهْلِ کَرَامَةِ اللَّهِ أَنْفَاسُکُمْ فِیهِ تَسْبِیحٌ وَ نَوْمُکُمْ فِیهِ عِبَادَةٌ وَ عَمَلُکُمْ فِیهِ مَقْبُولٌ وَ دُعَاؤُکُمْ فِیهِ مُسْتَجَابٌ فَاسْأَلُوا اللَّهَ رَبَّکُمْ بِنِيَّاتٍ صَادِقَةٍ وَ قُلُوبٍ طَاهِرَةٍ أَنْ يُوَفِّقَکُمْ لِصِيَامِهِ وَ تِلَاوَةِ کِتَابِهِ.

 

ماهی که در آن شما را به مهمانی خدا دعوت کرده‌اند و شما در آن از اهل کرامت خدا شده‌اید. نفس‌هاي شما در آن ثواب تسبیح و ذکر خدا دارد و خواب شما ثواب عبادت.

 

اعمال شما در آن پذیرفته هست و دعاهای شما مستجاب، پس، از پروردگار خویش با نیت‌هاي راستین و دل‌هاي پاک، بخواهید که توفیق روزه این ماه و تلاوت قرآن در آن را به شما عنایت فرماید.

 

فَإِنَّ الشَّقِيَّ مَنْ حُرِمَ غُفْرَانَ اللَّهِ فِي هَذَا الشَّهْرِ الْعَظِیمِ وَ اذْکُرُوا بِجُوعِکُمْ وَ عَطَشِکُمْ فِیهِ جُوعَ يَوْمِ الْقِيَامَةِ وَ عَطَشَهُ وَ تَصَدَّقُوا عَلَي فُقَرَائِکُمْ وَ مَسَاکِینِکُمْ وَ وَقِّرُوا کِبَارَکُمْ وَارْحَمُواصِغَارَکُمْ وَ صِلُوا أَرْحَامَکُمْ.

 

پس شقی و بدبخت، آن کسی هست که در این ماه بزرگ، از آمرزش خدا بی‌بهره شود. در این ماه با گرسنگی و تشنگی خود، گرسنگی و تشنگی روز قیامت را بیاد آورید. به فقیران و درماندگان کمک و یاری کنید.

 

به پیران و کهن‌سالان احترام و به کودکانتان ملاطفت و مهربانی نموده و با خویشاوندان رفت و آمد داشته باشید.

 

وَ احْفَظُوا أَلْسِنَتَکُمْ وَ غُضُّوا عَمَّا لَا يَحِلُّ النَّظَرُ إِلَيْهِ أَبْصَارَکُمْ وَ عَمَّا لَا يَحِلُّ الِاسْتِمَاعُ إِلَيْهِ أَسْمَاعَکُمْ وَ تَحَنَّنُوا عَلَي أَيْتَامِ النَّاسِ يُتَحَنَّنْ عَلَي أَيْتَامِکُمْ وَ تُوبُوا إِلَي اللَّهِ مِنْ ذُنُوبِکُمْ.

 

زبان خود را از گفتار ناشایست نگاه دارید. دیدگان خود را از مشاهده ناروا و حرام بپوشانید و گوش‌هاي خود را از شنیدن انچه نادرست هست، باز دارید. با یتیمان مردم مهربانی کنید تا بعد از شما با یتیمان شما مهربانی کنند. از گناهان خود به سوی خدا توبه و بازگشت کنید.

 

وَ ارْفَعُوا إِلَيْهِ أَيْدِيَکُمْ بِالدُّعَاءِ فِي أَوْقَاتِ صَلَاتِکُمْ‏ فَإِنَّهَا أَفْضَلُ السَّاعَاتِ يَنْظُرُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِیهَا بِالرَّحْمَةِ إِلَي عِبَادِهِ يُجِیبُهُمْ إِذَا نَاجَوْهُ وَ يُلَبِّیهِمْ إِذَا نَادَوْهُ وَ يُعْطِیهِمْ إِذَا سَأَلُوهُ وَ يَسْتَجِیبُ لَهُمْ إِذَا دَعَوْهُ.

 

در اوقات نماز، دست‌هاي خود را به دعا بردارید، زیرا که وقت نماز برترین ساعت‌هاست و در این اوقات، حق تعالی با رحمت، به بندگانش می‌نگرد و اگر با او مناجات کنند، پاسخشان دهد و چنانچه وی را ندا کنند لبیکشان گوید و اگر از او بخواهند عطا کند و چون وی را بخوانند مستجابشان گرداند.

 

أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ أَنْفُسَکُمْ مَرْهُونَةٌ بِأَعْمَالِکُمْ فَفُکُّوهَا بِاسْتِغْفَارِکُمْ وَ ظُهُورَکُمْ ثَقِیلَةٌ مِنْ أَوْزَارِکُمْ فَخَفِّفُوا عَنْهَا بِطُولِ سُجُودِکُمْ وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ أَقْسَمَ بِعِزَّتِهِ أَنْ لَا يُعَذِّبَ الْمُصَلِّینَ وَ السَّاجِدِینَ وَ أَنْ لَا يُرَوِّعَهُمْ بِالنَّارِ يَوْمَ يَقُومُ النَّاسُ لِرَبِّ الْعَالَمِینَ.

 

اي مردم! جان‌هایتان در گرو اعمال شماست. پس با طلب آمرزش از خدا، آن‌ها را از گرو، خارج کنید. پشت شما از بار گناهان سنگین هست، پس با طولانی کردن سجده‌ها، آن را سبک گردانید و بدانید که حق تعالی به عزت خود سوگند یاد کرده هست که نمازگزاران و سجده‌کنندگان در این ماه را عذاب نکند و در روز قیامت آن‌ها را از آتش دوزخ در امان دارد.

 

أَيُّهَا النَّاسُ مَنْ فَطَّرَ مِنْکُمْ صَائِماً مُؤْمِناً فِي هَذَا الشَّهْرِ کَانَ لَهُ بِذَلِکَ عِنْدَ اللَّهِ عِتْقُ نَسَمَةٍ وَ مَغْفِرَةٌ لِمَا مَضَي مِنْ ذُنُوبِهِ، قِیلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ فَلَيْسَ کُلُّنَا يَقْدِرُ عَلَي ذَلِکَ فَقَالَ ص اتَّقُوا النَّارَ وَ لَوْ بِشِقِّ تَمْرَةٍ اتَّقُوا النَّارَ وَ لَوْ بِشَرْبَةٍ مِنْ مَاء.ٍ

 

اي مردم! هر که از شما روزه دار مؤمنی را در این ماه افطار دهد، نزد خدا پاداش بنده آزاد کردن و آمرزش گناهان قبل‌اش را خواهد داشت.

 

بعضی از اصحاب گفتند: یا رسول‌الله! همۀ ما قادر به انجام آن نیستیم. حضرت فرمود: با افطار دادن روزه‌داران، از آتش جهنم به پرهیزید اگر چه به نصف دانه خرما و یا به یک جرعه آب باشد.

 

أَيُّهَا النَّاسُ مَنْ حَسَّنَ مِنْکُمْ فِي هَذَا الشَّهْرِ خُلُقَهُ کَانَ لَهُ جَوَازاً عَلَي الصِّرَاطِ يَوْمَ تَزِلُّ فِیهِ الْأَقْدَامُ وَ مَنْ خَفَّفَ فِي هَذَا الشَّهْرِ عَمَّا مَلَکَتْ يَمِینُهُ خَفَّفَ اللَّهُ عَلَيْهِ حِسَابَهُ وَ مَنْ کَفَّ فِیهِ شَرَّهُ کَفَّ اللَّهُ عَنْهُ غَضَبَهُ يَوْمَ يَلْقَاهُ وَ مَنْ أَکْرَمَ فِیهِ يَتِیماً أَکْرَمَهُ اللَّهُ يَوْمَ يَلْقَاهُ.

 

اي مردم! هرکس اخلاق خود را در این ماه نیکو کند، از صراط، آسان بگذرد، آن روز که قدم‌ها، بر آن بلغزد. هرکس در این ماه کارهای غلامان و مستخدمان خود را سبک گرداند، خدا در قیامت حساب وی را آسان کند.

 

هر کس در این ماه از آزار رساندن به مردم خودداری کند، حق تعالی، روز قیامت، خشم خود را از او بازدارد.

 

هر کس در این ماه یتیم بی‌پدری را گرامی دارد، خدا وی را در قیامت عزیز گرداند.

 

وَ مَنْ وَصَلَ فِیهِ رَحِمَهُ وَصَلَهُ اللَّهُ بِرَحْمَتِهِ يَوْمَ يَلْقَاهُ وَ مَنْ قَطَعَ فِیهِ رَحِمَهُ قَطَعَ اللَّهُ عَنْهُ رَحْمَتَهُ يَوْمَ يَلْقَاهُ وَ مَنْ تَطَوَّعَ فِیهِ بِصَلَاةٍ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ بَرَاءَةً مِنَ النَّارِ وَ مَنْ أَدَّي فِیهِ فَرْضاً کَانَ لَهُ ثَوَابُ مَنْ أَدَّي سَبْعِینَ فَرِیضَةً فِیمَا سِوَاهُ مِنَ الشُّهُورِ.

 

هر کس در این ماه صله رحم کند و با خویشان بپیوندد، خدا وی را در قیامت به رحمت خود واصل گرداند و هرکس در این ماه ارتباط‌اش را با خویشان خود قطع کند، خداوند در قیامت رحمت خود را از او دریغ نماید.

 

هرکس در این ماه نماز مستحبی بپا دارد، خداوند وی را از آتش جهنم برهاند و کسی که نماز واجبی بجا آورد، خداوند ثواب هفتاد نماز واجب در ماه‌هاي دیگر را به او عطا کند.

 

وَ مَنْ أَکْثَرَ فِیهِ مِنَ الصَّلَاةِ عَلَيَّ ثَقَّلَ اللَّهُ مِیزَانَهُ يَوْمَ تَخِفُّ الْمَوَازِینُ وَ مَنْ تَلَا فِیهِ آیَةً مِنَ الْقُرْآنِ کَانَ لَهُ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ خَتَمَ الْقُرْآنَ فِي غَيْرِهِ مِنَ الشُّهُورِ.

 

هر کس در این ماه بسیار بر من صلوات فرستد، خداوند کفه سبک اعمال وی را سنگین گرداند.

 

و هر کس که در این ماه یک آیه از قرآن تلاوت کند، ثواب کسی را دارد که در ماه‌هاي دیگر قرآن را ختم کرده باشد.

 

أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ أَبْوَابَ الْجِنَانِ فِي هَذَا الشَّهْرِ مُفَتَّحَةٌ فَاسْأَلُوا رَبَّکُمْ أَنْ لَا يُغَلِّقَهَا عَنْکُمْ وَ أَبْوَابَ النِّیرَانِ مُغَلَّقَةٌ فَاسْأَلُوا رَبَّکُمْ أَنْ لَا يُفَتِّحَهَا عَلَيْکُمْ وَالشَّيَاطِینَ مَغْلُولَةٌ فَاسْأَلُوا رَبَّکُمْ أَنْ لَا يُسَلِّطَهَا عَلَيْکُمْ.

 

اي مردم! درهای بهشت در این ماه گشوده هست، از پروردگار خود بخواهید که آن‌ها را بر روی شما نبندد.

 

و درهای جهنم در این ماه بسته هست، از خدا بخواهید که آن‌ها را بر روی شما نگشاید.

 

شیاطین در این ماه در غل و زنجیرند. از خدا بخواهید که آن‌ها را بر شما مسلط نگرداند.

 

قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام فَقُمْتُ فَقُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ مَا أَفْضَلُ الْأَعْمَالِ فِي هَذَا الشَّهْرِ؟ فَقَالَ يَا أَبَا الْحَسَنِ أَفْضَلُ الْأَعْمَالِ فِي هَذَا الشَّهْرِ الْوَرَعُ عَنْ مَحَارِمِ اللَّهِ.

 

علی علیه‌السلام می‌فرماید: در این حال از جا برخاسته و عرض کردم، اي پیامبر خدا! برترین اعمال در این ماه چیست؟ حضرت فرمود: اي ابا‌الحسن! برترین اعمال در این ماه پرهیز از محرمات هست.

 

ثُمَّ بَکَي فَقُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ مَا يُبْکِیکَ فَقَالَ يَا عَلِيُّ أَبْکِي لِمَا يَسْتَحِلُّ مِنْکَ فِي هَذَا الشَّهْرِ کَأَنِّي بِکَ وَ أَنْتَ تُصَلِّي لِرَبِّکَ وَ قَدِ انْبَعَثَ أَشْقَي الْأَوَّلِینَ شَقِیقُ عَاقِرِ نَاقَةِ ثَمُودَ فَضَرَبَکَ ضَرْبَةً عَلَي قَرْنِکَ فَخَضَبَ مِنْهَا لِحْيَتَکَ

 

سپس گریست. گفتم: اي پیامبر خدا! سبب گریه شما چیست؟

 

فرمود: «اي علی! بر این میگریم که حرمت تو را در این ماه می‌شکنند. گویا میبینم تو در حال نماز برای پروردگار خویشی، که نگون‌بخت‌ترینِ اوّلین و آخرین، همو که برادر پی‌کننده ناقه قوم ثمود هست، برمی‌خیزد و بر فرق سرت ضربتی می زند و محاسنت، از خون سرت رنگین میشود.»

 

قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ علیه‌السلام فَقُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ وَ ذَلِکَ فِي سَلَامَةٍ مِنْ دِینِي. فَقَالَ علیه‌السلام فِي سَلَامَةٍ مِنْ دِینِکَ.

 

گفتم: اي پیامبر خدا! آیا در آن حالت، دینم سالم هست؟

 

فرمود: «دینت، سالم هست.»

 

ثُمَّ قَالَ يَا عَلِيُّ مَنْ قَتَلَکَ فَقَدْ قَتَلَنِي وَ مَنْ أَبْغَضَکَ فَقَدْ أَبْغَضَنِي وَ مَنْ سَبَّکَ فَقَدْ سَبَّنِي لِأَنَّکَ مِنِّي کَنَفْسِي رُوحُکَ مِنْ رُوحِي وَ طِینَتُکَ مِنْ طِینَتِي إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَي خَلَقَنِي وَ إِيَّاکَ وَ اصْطَفَانِي وَ إِيَّاکَ وَ اخْتَارَنِي لِلنُّبُوَّةِ وَ اخْتَارَکَ لِلْإِمَامَةِ وَ مَنْ أَنْکَرَ إِمَامَتَکَ فَقَدْ أَنْکَرَ نُبُوَّتِي يَا عَلِيُّ أَنْتَ وَصِيِّي وَ أَبُو وُلْدِي وَ زَوْجُ ابْنَتِي وَ خَلِیفَتِي عَلَي أُمَّتِي فِي حَيَاتِي وَ بَعْدَ مَوْتِي أَمْرُکَ أَمْرِي وَ نَهْيُکَ نَهْيِي أُقْسِمُ بِالَّذِي بَعَثَنِي بِالنُّبُوَّةِ وَ جَعَلَنِي خَيْرَ الْبَرِيَّةِ إِنَّکَ لَحُجَّةُ اللَّهِ عَلَي خَلْقِهِ وَ أَمِینُهُ عَلَي سِرِّهِ وَ خَلِیفَتُهُ فی عِبَادِهِ

 

سپس فرمود: «اي علی! هر کس تو را بکشد، مرا کشته هست و هر کس تو را دشمن بدارد، مرا دشمن داشته هست و هر کس تو را ناسزا گوید، مرا ناسزا گفته هست؛ چرا که تو از من هستی، همچون جان من. روح تو، از روح من هست و سرشت تو، از سرشت من.»

 

خدای متعال، من و تو را آفرید و من و تو را برگزید و مرا برای پیامبری، و تو را برای امامت، گزینه کرد، هر کس امامت تو را انکار کند، نبوّت مرا انکار کرده هست.

 

اي علی! تو وصیّ من، پدر فرزندان من، همسر دختر من و جانشین من بر امّتم هستی، در حال حیاتم و پس از مرگم، فرمان تو، فرمان من هست و نهی تو، نهی من هست. سوگند به خدایی که مرا به نبوّت برانگیخت و مرا برترینِ آفریدگان قرار داد، تو حجّت پروردگار بر خلق اویی و امین او بر رازش و جانشین او بر بندگانش.