خواص نارنج برای بدن و سلامتی + مضرات و عوارض مصرف نارنج

خواص نارنج برای بدن و سلامتی + مضرات و عوارض مصرف نارنج

نارنج یکی از مرکبات پاییزی اسـت کـه خواص بی نظیری برای بدن و سلامتی دارد، نارنج هم خانواده پرتغال اسـت ودر ظاهر بسیار شبیه بـه هم می باشند و تفاوت انها رایحه و طعم شان اسـت. بـه غیر از میوه نارنج، برگ و گل «شکوفه» آن نیز حاوی خواص فراوانی هستند، در ادامه این مقاله از مجله پارس ناز بـه بررسی خواص این مرکب محبوب پاییزی می‌پردازیم.

پوست نارنج فواید زیادی برای پوست دارد، اما بـه‌جای آن بهتر اسـت از روغن نارنج استفاده کنید. براساس تحقیقات، استفاده از روغن نارنج کـه از پوست نارنج تهیه می شود برای ازبین‌بردن التهابات پوستی ناشی از قارچ بسیار مناسب اسـت. میتوانید برای درمان التهابات قارچی پوست روغن خالص یا خود‌ِ نارنج را یکبار در روز بـه‌مدت یک تا سه هفته روی پوست خود بمالید. جالب اسـت بدانید:

پوست نارنج نه‌تنها برای التیام اشتها، کـه برای کاهش وزن نیز مفید اسـت. هم چنین از میوه و پوست این گیاه میتوان برای درمان ناراحتی معده، گرفتگی بینی و سندرم خستگی مزمن «CSF» استفاده کرد. از گل و روغن نارنج می توان برای درمان اختلالات رودی- معدوی «GI» مانند زخم‌هاي روده، یبوست، اسهال، افتادگی مقعد و گازهای روده استفاده کرد.

هم چنین گل و پوست نارنج برای تنظیم چربی خون، پایین آوردن قند خون در افراد مبتلا بـه دیابت و تحریک گردش خون، تصفیه‌ي خون، برطرف کردن اختالات کبد و کیسه صفرا، مشکلات کلیه و مثانه و هم چنین بـه‌عنوان آرام‌بخش برای اختلالات خواب استفاده میشود. بعضی افراد از گل و روغن نارنج برای درمان ضعف عمومی بدن، کم‌خونی، پاکسازی پوست، ریزش مو، سرطان، سرمازدگی و بـه‌عنوان نیروبخش استفاده میکنند.

برای برطرف‌کردن ورم و التهاب پلک، پوشش اطراف چشم و نیز شبکیه‌ي چشم میتوان پوست نارنج را روی پوست این نواحی قرار داد. هم چنین از پوست نارنج برای درمان خون‌ریزی شبکیه، خستگی همراه با سرماخوردگی، سردرد، درد عصبی، درد ماهیچه، درد مفصلی، کبودی، ورم رگ «phlebitis» و زخم بستر استفاده می شود. می توانید روغن نارنج را روی پوست خود بمالید و ازآن برای:

درمان التهابات قارچی پوست مانند عفونت قارچی، عفونت لای انگشتان پا و خارش کشاله‌ي ران استفاده کنید. در رایحه‌درمانی «aromatherapy» میتوانید روغن نارنج را روی پوست‌تان مالش بدهید. علاوه‌برآن میتوانید آن رابه‌عنوان مسکن استنشاق کنید. در صنایع غذایی از روغن نارنج بـه‌عنوان طعم‌دهنده استفاده می کنند. از میوه‌ي نارنج برای تهیه مارمالاد و نوشیدنی استفاده میشود.

ازآنجایی‌کـه نارنج طعم ترش و تلخی دارد، برای خوردن زیاد مناسب نیست، اما در کشورهایی مانند ایران و کشور مکزیک برای مصارف خوراکی نیز استفاده میشود. پوست خشک‌شده‌ي نارنج هم بـه‌عنوان چاشنی طرف‌داران خاص خودرا دارد. در طب آسیایی از نارنج نارس و خشک‌شده برای درمان اولیه‌ي اختلالات گوارشی استفاده می شود. از سال ۲۰۰۴ کـه مصرف گیاه اِفِدرا بـه‌دلیل اثرات جانبی‌اش در محصولات مختلف ممنوع شد، نارنج جای آنرا گرفت.

نارنج و کافئین از ترکیبات رایج در محصولات مربوط بـه کاهش وزن و بدن‌سازی اسـت کـه می تواند سبب فشار خون بالا و افزایش ضربان قلب در افراد سالم دارای فشار خون طبیعی شود. بااین‌حال هیچ مدارکی وجود ندارد کـه ثابت کند نارنج نسبت‌بـه گیاه اِفِدرا ایمن‌تر اسـت. اگر دارویی مصرف می کنید، حتماً قبل از استفاده از نارنج با دکتر خود صحبت کنید. زیرا نارنج با تعداد زیادی از داروها تداخل دارویی ایجاد می کند.

نارنج و درمان بیماری

از نارنج می توان برای درمان بیماری‌هاي مختلفی استفاده کرد؛ اما هنوز مدارکی کـه ۱۰۰٪ اثر درمانی آنرا اثبات کند وجود ندارد. تعدادی از بیماری‌هایي کـه با استفاده از نارنج درمان میشوند، در زیر آورده شده اسـت.

دیابت

تحقیقاتی کـه درسال‌هاي اخیر انجام شده، نشان میدهد کـه مصرف دَمنوشی از برگ‌هاي گیاه گلِ مارِ هندی و میوه‌ي نارنج بـه‌مدت ۴ ماه، میتواند سطح قند خون در افراد دیابتی را کاهش دهد.

سوءهاضمه

براساس تحقیقاتی کـه درسال‌هاي اخیر انجام شده، مصرف محصولات خاصی مانند ترکیب نارنج با سایر موادغذایی برای۳ بار در روز بـه‌مدت ۴ هفته، می تواند سوءهاضمه را کاهش دهد.

کاهش وزن

نتایج تحقیقات درمورد اثر نارنج روی وزن متناقض اسـت. براساس بعضی از تحقیقات، ترکیب نارنج، کافئین و گلِ راعی زمانی کـه با رژیم کم‌کالری و ورزش همراه باشد، میتواند سبب کاهش وزن شود.

مصرف ترکیبی خاص «با سوخت‌وساز و مواد مغذی زیاد» شامل نارنج، تمشک، کافئین، فلفل قرمز، سیر، زنجبیل، فلفل سیاه، فلفل هندی و کروم همراه با رژیم غذایی مناسب و ورزش، بـه‌مدت ۸ هفته، بـه تناسب اندام و توانمندی بدن کمک می کند. بااین‌حال مطالعات دیگری نشان می دهد کـه ترکیب نارنج با چند ماده دیگر نمی تواند بـه کاهش وزن افراد کمک کند.

اضطراب قبل از جراحی

براساس بعضی از مطالعات مصرف نارنج، ۲ ساعت قبل از جراحی میتواند بـه کاهش اضطراب کمک کند. مصرف نارنج در درمان بیماری‌هاي دیگری مانند گرفتگی بینی، آلرژی، درمان گاز روده، سرطان، ناراحتی معده و روده، زخم‌هاي روده، تنظیم کلسترول، سندرم خستگی مزمن «CFS»، مشکلات کبد و کیسه صفرا، تحریک قلب و گردش خون، سرماخوردگی، سردرد، درد عصبی و ماهیچه، تحریک اشتها، مشکلات خفیف در خواب و سایر بیماری‌ها نیز مؤثر اسـت.

نارنج چگونه عمل می کند؟

نارنج مواد شیمیایی زیادی دارد کـه روی دستگاه عصبی تأثیر میگذارد. غلظت و تأثیر این مواد شیمیایی میتواند بسته‌بـه بخش مصرفی گیاه و روشی کـه برای آماده‌سازی آن استفاده میشود، تغییر کند. این مواد شیمیایی میتواند رگ‌هاي خونی را تنگ کند، فشار خون را افزایش دهد و ضربان قلب را سریع‌تر کند.

آیا جای نگرانی وجود دارد؟

بـه‌نظر مصرف نارنج در غذا برای کودکان و بزرگ‌سالان مشکلی ایجاد نمیکند. احتمالا استفاده از روغن نارنج برای پوست یا برای استنشاق در رایحه‌درمانی ایرادی ندارد. اما مصرف نارنج در مکمل‌ها برای مصارف دکتری مانند کاهش وزن چندان ایمن نیست. هم چنین مصرف نارنج همراه با مواد محرکی مانند کافئین یا گیاهان دارای کافئین خطر فشار خون بالا، غَش، حمله‌ي قلبی، سکته‌ي مغزی و سایر عوارض را افزایش میدهد

براساس بعضی گزارش‌ها، نارنج در بعضی افراد سبب سردرد مانند میگرن و سردرد‌هاي خوشه‌اي می شود. مصرف نارنج حساسیت پوست را در برابر نور خورشید افزایش میدهد. اگر نارنج مصرف می کنید، بهتر اسـت در محیط بیرون از کِرِم ضدآفتاب استفاده کنید؛ بـه‌خصوص اگر پوست‌تان روشن اسـت.

هشدارها: بارداری و شیردهی

مصرف غذایی نارنج در دوران بارداری مشکلی ایجاد نمی کند بااین‌حال اگر بـه‌عنوان دارو مصرف شود ممکن اسـت مشکل‌ساز باشد. اثر نارنج در شیردهی نوزادان شناخته‌شده نیست، اما برای خاطرجمعی از نارنج در دوارن بارداری و شیردهی استفاده نکنید.

دیابت

براساس بعضی مدارک، مصرف نارنج در میزان قند خون بیماران مبتلا بـه دیابت نوع دو اختلال ایجاد میکند. دراین مواقع در مصرف نارنج احتیاط کنید و سطح قند خون‌تان رابه‌طور پیوسته نظارت کنید.

افزایش فشار خون

براساس برخی مطالعات، مصرف نارنج بـه‌خصوص اگر با کافئین ترکیب شود می تواند فشار خون را در افراد سالم افزایش دهد. اما در بعضی از مطالعات هیچ علائمی از افزایش فشار خون مشخص نشد.

درمورد تأثیر نارنج در افرادی کـه مستعد فشار خون بالا هستند مطالعه‌ي جدیدی وجود ندارد. بااین‌حال اگر فشار خون‌تان بالا اسـت، خطر نکنید و از مصرف نارنج بـه‌خصوص همراه با مواد تحریک‌کننده‌اي مثل کافئین خودداری کنید.

آب سیاه «Glaucoma»

آب سیاه اصطلاحی برای توصیف گروهی از اختلالات چشمی با علت‌هاي متفاوت ولی اثری بالینی و مشترک بر روی چشم. مصرف نارنج می تواند گلوسمی را بدتر کند. اگر بـه این بیماری مبتلا هستید از مصرف نارنج خودداری کنید.

بیماری قلبی

مصرف نارنج با کافئین و سایر مواد تحریک‌کننده میتواند خطر عوارض جانبی در افراد مبتلا بـه سندرم کیوتی «QT» را افزایش دهد «محققان نام این بیماری را بعد از تهیه‌ي الگوهای امواج قلبی با الکتروکاردیوگرافی انتخاب کردند».

ضربان قلب نامنظم «آریتمی قلبی»

براساس مطالعات، مصرف نارنج بـه‌خصوص اگر با موادی مثل کافئین ترکیب شود می تواند ضربان قلب را در افراد سالم افزایش دهد. سایر مطالعات هیچ تأثیری را نشان نمیدهد.

بااین‌حال مطالعه‌اي دررابطه با تأثیر نارنج در افراد مبتلا بـه بی‌نظمی قلبی موجود نیست. اگر بی‌نظمی ضربان قلب دارید از مصرف نارنج بـه‌ویژه با مواد محرک خودداری کنید.

جراحی

نارنج مثل محرک عمل میکند، بنابر این می تواند با افزایش ضربان قلب و فشار خون، در جراحی اختلال ایجاد کند.

تداخل با داروهای ضدافسردگی

نارنج حاوی مواد شیمیایی اسـت کـه بدن را تحریک می کند. بعضی از داروهای ضدافسردگی این مواد شیمیایی را افزایش می دهد. مصرف نارنج با این مواد می تواند عوارضی مثل ضربان قلب، فشار خون بالا، تشنج، عصبانیت و مانند آن ها رابه‌همراه داشته باشد.

از داروهای ضدافسردگی می توان بـه فنلزیل «ناردیل»، ترانیل سیپرامین «پارنات» اشاره کرد. نکته‌ي بسیار مهم: برای مصرف همه ی‌ي ترکیب‌هایي کـه در زیر میخوانید، ابتدا با دکتر خود مشورت کنید.

میدوزولام «داروی بیهوشی»

بدن برای خلاص شدن از میدوزولام، آنرا تجزیه می کند. مصرف نارنج سرعت ازبین‌بردن میدوزولام را کاهش میدهد. بـه‌همین‌دلیل مصرف نارنج بـه‌همراه میدوزولام می تواند سبب افزایش عوارض جانبی ناشی از میدوزولام شود.

کافئین «اِکسدرین، آناسین، ووارین»

نارنج و کافئین هردو از مواد تحریک‌کننده هستند. مصرف هم‌زمان این دو ماده فشار خون را افزایش می دهد و ضربان قلب را بالا می برد. این اتفاق می تواند بـه حمله‌ي قلبی و سکته‌ي مغزی منجر شود.

دکسترومتورفان «روبیتوسین»

بدن برای رهایی از دکسترومتورفان آنرا تجزیه می کند. مصرف نارنج با این دارو می تواند سرعت تجریه‌ي آنرا کاهش دهد و سبب ایجاد عوارض جانبی شود.

فلودیپین «پلندیل»

فلودیپین برای فشار خون پایین استفاده می شود. بدن برای رهایی از فلودیپین آنرا تجزیه میکند. مصرف نارنج می تواند سرعت تجزیه را کم کند و اثرات جانبی فیلودیپین را افزایش دهد.

ایندیناویر «کریکسی‌وان»

ایندیناویر برای درمان بیماری‌هایي مثل ایدز یا اچ‌آی‌وی «HIV» استفاده میشود. این دارو در بدن تجزیه میشود. مصرف نارنج سرعت تجزیه‌ي این دارو را کاهش می دهد. مصرف هم‌زمان نارنج و ایندیناویر میتواند اثرات جانبی این دارو را بیشتر کند.

داروهایی که در کبد تغییر می‌یابند

بعضی دارو‌ها درون کبد تجزیه می شوند تا ازبدن دفع شوند. مصرف نارنج می تواند در سرعت تجزیه‌ي این داروها توسط کبد تأثیر بگذارد و میزان تأثیر و اثرات جانبی دارو در بدن را بیشتر کند. درصورتی‌کـه از این دسته داروها استفاده میکنید، برای مصرف نارنج با دکتر خود مشورت کنید.

ازجمله‌ي این داروها میتوان بـه لواستاتین «مواکور»، کتوکنازول «نیزورال»، ایتراکونازول «اسپورانوکس»، فکسوفنادین «آلگرا»، تریزولام «هالکوئین» اشاره کرد.

داروهای مرتبط با دیابت

برای مصرف این ترکیب با دکتر خود مشورت کنید. ممکن اسـت نارنج قند خون را پایین بیاورد. داروهای ضددیابت هم برای کاهش قند خون مصرف می شوند. مصرف هم‌زمان این دو ماده‌ي غذایی می تواند قند خون رابه‌شدت کاهش دهد. دراین زمان مرتب قند خون را چک کنید.

شاید لازم باشد کـه میزان داروهای مصرفی خودرا تغییر دهید. از میان داروهای مرتب با دیابت می توان بـه گِلي‌مپرید «آماریل»، گِلي‌بن‌کرامید «میکروناز»، انسولین، متفورمین، پیوگِلي‌تازون «اکتوز»، روزی‌گِلي‌تازون «آوادیا» اشاره کرد.

داروهای مرتبط با بی‌ نظمی قلبی

نارنج می تواند ضربان قلب را بیشتر کند. مصرف هم‌زمان نارنج و بعضی از داروها میتواند عوارض جانبی جدی مانند بی‌نظمی ضربان قلب رابه‌همراه داشته باشد.

ازجمله داروهایی کـه سبب بی‌نظمی در ضربان قلب میشود می توان بـه آمیودارون «کاردارون»، دیوپرامید «نارپاس»، دوفیتیلید «تیکوسین»، ایبوتیلید «کارورت»، پروکاین‌آمید «پرونستیل»، کوئی‌نیدین، سوتالول «بتاپک»، تیوریدازین «ملاری» اشاره کرد.

داروهای محرک

داروهای محرک سرعت عمل دستگاه عصبی را بیشتر میکند. درنتیجه فرد حالت وحشت‌زده دارد و ضربان قلبش افزایش می یابد. نارنج هم می تواند سرعت عمل دستگاه عصبی را بیشتر کند.

مصرف هم‌زمان نارنج و این دسته از داروها می تواند مشکلات جدی مثل افزایش ضربان قلب و افزایش فشار خون رابه‌همراه داشته باشد. از مصرف هم‌زمان این مواد باهم خودداری کنید. از این داروها می توان دی‌اتیل‌پروپیون«تیونات»، اپی‌لعنت، فنترمین «لونامین»، سودواِفِدرین «سودافید» را نام برد.

و در ادامه توصیه یک متخصص به خوردن نارنج با پوست

میوه نارنج، ترش مزه، ولی دوست داشتنی اسـت، میوه اي ارزشمند و معجونی معجزه آسا کـه خیلی از مردم از خواص مفید آن بی اطلاع یا کم اطلاع هستند. نارنج از میوه هاي پر کاربرد و با محصولات جانبی متعدد درفصل سرماست کـه اسم پارسی آن نارنگ اسـت، عده اي عقیده دارند کـه این میوه از زمان بسیار قدیم در شمال ایران یافت میشده اسـت و از نکات جالب آن این کـه در تمام فصول سال بر روی درخت دیده می شود.

یک متخصص طب ایرانی با تایید ارزشمند بودن میوه نارنج گفت: طبیعت این میوه از دیدگاه طب ایرانی، سرد و خشک اسـت ولی مزاج پوست زرد و شکوفه آن گرم و خشک اسـت. دکتر محمد عسکر فراشاه گفت: طبق اصول طب ایرانی، تمام ترش مزه ها بـه اعصاب ضرر میرسانند ولی از بین انها نارنج کمترین ضرر را برای اعصاب دارد.

زیرا در آب آن ماده اي صمغی و لعابی وجوددارد کـه آنرا در میان مرکبات ممتاز کرده و بعلت همین مواد اسـت کـه ترشی آن برای عصب ها ضرر کمتری دارد و برای سرفه و درد سینه مفید اسـت. وی کـه دارای رتبه یک کشوری در آزمون دکترای تخصصی اسـت اضافه کرد:

اگر آب نارنج رابا عسل مخلوط و بخوریم از زیان آن کاسته می شود، هم چنین اگر مبتلا بـه درد سینه و سرفه گرم هستیم یک شماره نارنج را از میان دو قسمت کرده کمی نبات کوبیده و کمی نشاسته روی آن پاشیده و آنرا روی آتش بگذاریم تا کمی جوش بزند و بعد آن رابه طریق مکیدن، مورد استفاده قرار دهیم.

پوست نارنج

این متخصص طب ایرانی یادآور شد: پوست این میوه، سرشار از خاصیت و طبیعت و مزاج آن گرم و خشک اسـت، از خلال پوست نارنج میتوان مانند خلال پوست پرتقال مربا تهیه کرد و هم با خیساندن آن در سرکه، ترشی ساخت.

وی با بیان این کـه مربا و ترشی پوست نارنج، تقویت کننده معده اسـت افزود: مصرف حدود چهار گرم پوست خشک آن برطرف کننده حالت تهوع و استفراغ اسـت و باعث خارج شدن انگلهای دستگاه گوارش میشود.

نارنج، نرم کننده طبیعی پوست و مو

دکتر عسکر فراشاه اظهار داشت: اگر نارنج رابه صورت کامل، با حرارت کم و بـه همراه کمی آب، پخته «برای جدا شدن اجزای آن» و سپس آنرا بر روی پوست و موی خود بمالید متوجه خواهید شد کـه یک نرم کننده بسیار مفید برای این دو عضو اسـت.

وی با اشاره بـه این کـه این مخلوط در رفع خارش هاي پوستی نیز مؤثر اسـت اضافه کرد: البته ماده بدست آماده باید کمی سرد شود تا استفاده کننده دچار سوختگی نشود.

رب نارنج:

دکتر عسکر فراشاه بـه تهیه رب از نارنج اشاره و تصریح کرد: رب نارنج علاوه بر آنکه طعم خوش و گوارایی بـه عده اي از غذاها مثل خورش قیمه می دهد تمام خواص میوه نارنج را در بر دارد.

بـه گفته این متخصص، نارنج، زایمان را راحت میکند و پادزهر عقرب و سایر حشرات اسـت، اثر ضدعفونی کننده و میکروب کشی آن نیز برای کسانی کـه در اثر تنفس در هوای کثیف دچار خفقان«تپش قلب» شده اند مفید اسـت.

خواص شکوفه نارنج «بهار نارنج»

این متخصص طب ایرانی با بیان این کـه طبیعت نارنج، گرم و خشک اسـت و بوییدن آن شادی آور و تقویت کننده مغز و از بین برنده آبریزش بینی«زکام» اسـت تصریح کرد: از شکوفه هاي آن مربای لذیذی درست میشود کـه خواص مفید شکوفه را دارد. وی گفت: اگر یک قاشق مربا خوری از شکوفه خشک نارنج رابه یک فنجان آبجوش اضافه کنید ودر فنجان را ببندید، بعد از 10 دقیقه نوشیدنی بسیار معطر و نشاط آوری خواهید داشت.

بـه گفته وی علاوه بر این گذاشتن خشک شده شکوفه و پوست نارنج در کمد لباس مانع بید زدن انها میشود، در بعضی از متون برای بهارنارنج، بـه خواص دیگری نیز اشاره شده کـه از جمله التیام جوش هاي سر و نرم کردن موی سر اسـت، هم چنین آب بهار نارنج در بستن منافذ پوست مؤثر اسـت و بـه رفع افتادگی آن نیز کمک میکند.

عرق بهار نارنج :

دکتر عسکر فراشاه اظهار داشت: عرقی کـه از شکوفه هاي نارنج تهیه و عرق بهارنارنج نامیده میشود طبیعت آن گرم و خشک اسـت، این عرق، نشاط آور، تقویت کننده مغز، باز کننده گرفتگی مجاری بینی، از بین برنده ترشحات سینوس ها و دستگاه تنفس اسـت ضمن آنکه در از بین بردن بعضی از انواع تپش هاي قلب، مفید و باعث تقویت قوای باروری نیز میشود.

نارنج بخورید تا آروغ نزنید

وی گفت: یکی از درمانهای ساده آروغ زدن، مصرف عرق بهار نارنج اسـت، هم چنین در رفع دردهای ناشی از روده بزرگ هم مفید اسـت، عرق بهار نارنج، یک شربت اشتها آور و بی ضرر برای بچه هاست.

این متخصص طب ایرانی یادآور شد: ناشتا خوردن آن در درمان اسهال هاي رطوبی«اسهال هاي ناشی از افزایش رطوبت دستگاه گوارش» بسیار مفید اسـت.

خوردن نارنج از خواب بی وقت جلوگیری می کند

وی اضافه کرد: از بهار نارنج میتوان در موارد غیر خوراکی هم استفاده کرد، بوئیدن زیاد این ماده باعث بیخوابی میشود، از این رو می توان از این خاصیت در مواقع نیاز بـه رفع خواب آلودگی استفاده کرد، اگر نگران خواب آلودگی در کلاس درس یا جلسه امتحان هستید یک شیشه کوچک از عطر بهار نارنج را همراه خود داشته باشید ودر صورت خواب آلودگی آنرا ببوئید.

وی گلاب را مصلح «اصلاح کننده ضرر» بهار نارنج دانست و افزود: شربت بهار نارنج مخلوط با کمی گلاب، آرام‌بخش بسیار مناسبی اسـت، عرق بهارنارنج زود فاسد میشود و کپک می‌زند ولی اثر آن در ظروف شیشه اي تا یک سال باقی می‌ماند.