برنامه تلویزیونی در ترکیه که به همسریابی برای جوانان میپردازد با هجوم دختران ایرانی برای شرکت در این برنامه مواجه شده هست. همسریابی حتماً شما هم برای یک بار که شده این واژه ٤ سیلابی را از دیگران یا هنگام بازکردن یک سایت شنیده یا به چشم خود دیدهاید. اما اینبار ماجرا به یک برنامه تلویزیونی ترکیه در خارج از ایران که مخاطبان و شرکتکنندگان ایرانی زیادی دارد, باز می گردد.
برنامه هر روز بعدازظهر در لوکیشن زیبا با حضور افراد زیادی انجام میشود. به گزارش پارس ناز, مجری برنامه یک بانو هست. یکطرف لوکیشن تعدادی افراد روی صندلی نشستند و عددهایي روی لباسشان دارند و طرف دیگر حدود 30 نفر بهعنوان بیننده زنده این برنامه تلویزیونی حضور دارند. همینطور در سمت دیگر گروه موسیقی اجرای زنده حضور دارد که متناسب با برنامه, آهنگهاي زنده اکران می کند.
برنامه با نواختن یک آهنگ ترکیه مشهور شروع می شود. زمانی که آهنگ تمام شود, مجری از یکی از شرکتکنندگان میخواهد روی صندلی بنشیند تا فردی که به خواستگاری وی آمده را ببیند. روبهروی شرکتکننده یک صندلی خالی وجود دارد و پس از اعلام مجری مبنیبر حضور خواستگار یک دیوار متحرک سفیدرنگ میان شرکتکننده اثبات و شرکتکننده اخیر کشیده میشود.
در باز میشود یک زن یا یک مرد وارد لوکیشن می شود و روی صندلی مینشیند و خودش را معرفی میکند و گفتگو کوتاهی با مجری و شرکتکننده ثابتی که به خواستگاری او آمده, انجام می دهد. شرکتکننده اثبات زمانی که احساس کند اطلاعات آغازاي که دریافت کرده, کافی هست بلند می شود و سپس دیوار سفید متحرک کنار می رود و دو شرکتکننده همدیگر را میبینند.
اگر از هم خوششان بیاید برای آشنایی بیشتر به بیرون از برنامه هدایت میشوند و اگر از هم خوششان نیاید شرکتکننده اثبات روی صندلی تعیینشده خود مینشیند و خواستگار در صورت اجازه مجری صندلی در لوکیشن به نام خود میزند و در غیر این صورت از برنامه خارج میشود. احتمالاً از خود بپرسید که این برنامه ترکیه همسریابی چه ربطی به کسانی که در ایران زندگی می کنند, دارد.
اما دیدنی هست بدانید موضوعی که بیشتر از همۀ موجب نوشتن این گزارش شد شمار بالای دختران و پسران ایرانی بود که در این برنامه شرکت میکردند. دختران و پسرانی که روبهروی لنز دوربین حضور می یابند. پول میگیرند و بهعنوان شرکتکننده برنامه حقیقی همسریابی به ایفای نقش می پردازند و بینندگان و افراد دیگر را با بازی خود جذب تماشا یا شرکت در این برنامه میکنند.
یکی از دختران ایرانی که بهتازگی از این برنامه خارج شده او پس از خروج از برنامه دست به افشاگری در اینستاگرام خود در مورد غیرواقعیبودن برنامه و مسائل پیش آمده در آن زد. او در مورد آشنایی خود با این برنامه در گفتوگو با “شهروند” می گوید; کسانی که می خواهند در برنامه شرکت کنند
یا به صفحه ایسنتاگرام این برنامه یا به سایت برنامه رفته یا از طریق کسانی که در برنامه بهعنوان شرکتکننده اثبات حضور دارند, یا با عدد تلفنهایي که در برنامه اعلام می شود, با برنامه رابطه برقرار کرده و وارد آن می شوند. خود من هم از طریق یکی از کسانی که در برنامه حضور داشت به آنجا معرفی شدم.
آیا این برنامه بهعنوان یک برنامه حقیقی اکران می شود؟
بله, این برنامه بهعنوان یک برنامه حقیقی در شبکه ترکیه اکران میشود ولی پس از خروج من و دیگر دوستانم از برنامه که دست به افشاگری زدیم, عدهاي مخصوصا ایرانیها متوجه شدند که این برنامه یک شو هست.
از ابتدا میدانستی که این برنامه یک شو هست یا واقعا برای خواستگاری از شخصی در آن برنامه شرکت کردی؟
تمام کسانی که در این برنامه شرکت می کنند می دانند که این برنامه یک شو هست و اینطور نیست که ندانند و واقعا برای خواستگاری بیایند ولی در این میان افرادی میباشند که با هم ازدواج می کنند که شمار انها در برابر کسانی که وارد برنامه می شوند بسیار کم هست و اگر بخواهیم به آن ها درصد بدهیم حدود ٥درصد افراد کارشان به ازدواج ختم می شود و ٩٥درصد انها فقط بازی میکنند.
برای ورود و شرکت در برنامه قراردادی با افراد میبندند و دستمزدی برای انها تعیین می شود؟
بله, دستمزدها متفاوت هست.
یک مقدار در مورد قراردادها توضیح می دهی؟
واقعیتش نمیدانم که چه چیزی در قرارداد نوشته شده. 7 یا 8 برگه روبهروی من گذاشتند و انها را امضا کردم. آن قراردادها مدتزمان یکهفتهاي داشت و هفته بعد مجدد همین کار را می کردند.
چند وقت پیش یک دختر ایرانی در اینستاگرام از خودش ویدیویی منتشر کرد و پس از آن گفت که در این برنامه مورد سوءاستفاده قرار گرفته و وقتی به کنسولگری ایران پناه برده و توانسته از ترکیه خارج شود, باز هم توسط عوامل برنامه تهدید و ترغیب به ادامه حضور در برنامه شده هست. آیا این حرف او درست بوده؟
برنامه تا زمانی که خود افراد نخواهند هیچ سوءاستفادهاي از آن ها نمی کند. به من هم کارهایي توصیه میشد ولی آن ها را انجام نمیدادم و اگر کسی اینکار را انجام داده به اجبار نبوده هست.
چه اتفاقی افتاد که از برنامه بیرون آمدی؟
بهعلت همین رفتارهایي که با افراد در برنامه انجام میدادند. هر هفته یک کاری از ما می خواستند و وقتی می دیدم که نمی توانم آن کارها را انجام دهم به دلیل پول آماده به ادامه حضور در این برنامه نشدم.
این برنامه که در گزارش از آن گفتگو شد تنها برنامه همسریابی در ترکیه نیست و افراد ایرانی که در این برنامه شرکت می کنند تنها افراد ایرانی نیستند که برای ازدواج و دریافت پول در این برنامهها شرکت میکنند. با رویدادها رخ داده در این برنامهها و حضور گسترده افراد ایرانی این سوال پیش خواهد آمد که آیا افراد تابع ایران در صورت تهدید و بروز دشوار و صدمه می توانند از کشور تابع خود مورد پشتیبانی قرار گیرند و در کل میزان حق و دستمزد افراد در کشورهاي خارجی تا چه اندازه هست؟
ایرانیان مراقب رفتارهاي خود در بیرون از کشور باشند
کاوه راد, حقوقدان, پژوهشگر و وکیل پایه یک دادگستری درخصوص دستمزد افراد تابع ایران در کشورهاي میزبان به “شهروند” گفت; براساس نظام کیفری ایران طبق مواد 7, 8 و 9 قانون مجازات در مورد صلاحیت مکانی نظام کیفری ایران گفتگو میکند, چنانچه هر کدام از شهروندان و شهروندان ایرانی در خارج از مرزهاي ایران رفتاری را انجام دهند که طبق نظام جزایی ایران مستوجب مجازات هست, اگر در ایران یافت شوند, حتماً مجازات خواهند شد.
گرچه یک شرطی دارد و آن هم این هست که بابت این رفتار در کشوری که در آن قرار دارند, مجازات نشده باشند. بنابراین ایرانیانی که از کشور خارج میشوند باید مراقبت کافی داشته باشند که اگر رفتاری را در خارج از ایران انجام می دهند که طبق قانون آن کشور و طبق قانون ایران مستوجب مجازات باشد,
اگر نظام قضائی ایران آن رفتار را کشف کند و جزو جرایمی باشد که توسط دادستان قابلپیگیری باشد, حتماً مجازات خواهند شد, لذا اینکه خارج از مرزهاي ایرن میباشند, مسئولیت کیفری آن ها را زایل نمیکند و هم چنان نسبت به رفتارهاي خودشان باید پاسخگو باشند.
راد افزود; مسأله مهم دیگری که وجود دارد ماده ٨ قانون مجازات هست و در مورد رفتارهایي گفتگو می کند که شهروندان غیرایرانی در خارج از مرزهاي ایران ممکن علیه شهروندان ایرانی انجام دهند و آن رفتار به تلقی ما رفتار مجرمانه باشد, مثل همین موردی که در حالآماده درمورد آن گفتگو می کنیم.
برای اینکه بشود شهروندان غیرایرانی راکه علیه شهروندان ایرانی رفتار مجرمانه داشتند مورد تعقیب قرار داد لازم هست که بدانیم آن رفتار باید در هر دو کشور یعنی هم در ایران و هم برای نمونه در کشور موضوع بحث ما یعنی ترکیه رفتار مجرمانهاي باشد. بنابراین بسیار مهم هست که ما ببینیم مفاد قراردادهاي شرکتکنندگان در این برنامه و ایرانیانی که در این مسابقه شرکت میکنند و آن کمپانی برگزارکننده چیست؟
آیا این قرارداد طبق قانون ترکیه, قرارداد قانونمندی هست و طبق آن قانون نوشته شده هست یا نه. اگر طبق قانون ترکیه قانونی باشد و طبق قانون ایران غیرقانونی تلقی شود, طبیعتا تنها کسی راکه می توان تعقیب کرد, بدبختانه شهروندان ایران میباشند.
اما اگر اساس این برنامه و رفتاری که در این برنامه می شود یا اساسا شرطهایي که در این قرارداد نوشته شده طبق قانون ترکیه هم رفتار مجرمانهاي باشد, دادگاه ایران می تواند وارد عمل شود و چنانچه شخص مرتکب را در کشور جمهوری اسلامی ایران پیدا کنند یا طبق کنوانسیونهاي استرداد مجرمان ایران اعاده شود, دادگاه ایران می تواند طبق نظام کیفری ایران در مورد آن ها تصمیمگیری کند.
هر قراردادی را امضا نکنید
این وکیل پایه یک دادگستری در ادامه به بیان ماده 9 قانون مجازات پرداخت و گفت; مورد سوم این موضوع که ماده ٩ هست در این راستا گفتگو میکند که اگر رفتار این افراد و آن کمپانی برگزارکننده این برنامه اساسا رفتاری باشد که بشود به آن لقب یک جرم سازمانیافته بینالمللی داد, بهطور مثال بتوان آن را در قالب قاچاق انسان یا تشویق
به پورنوگرافی یا تشویق افراد به حضور در باندهاي فحشا تعریف کرد, در اینصورت با دقت به کنوانسیونهاي بینالمللی که وجود دارد, معمولاً این حق را می دهد هر کشوری که مرتکب این دسته از جرایم سازمانیافته را پیدا کند, حق مجازاتش را خواهد داشت.
حقیقتا اگر آن افراد در ایران هم پیدا شوند, مطابق قوانین جزایی ایران و کنوانسیونهاي بینالمللی مجازات می شوند ولی بههرحال مهم ترین نکته این هست که در رویارویی با چنین رفتارهایي جلوگیری و خویشتنداری مهم ترین مسأله هست, زیرا عموما این قراردادها در بیرون از کشور با مشاوره وکلای بومی نوشته و تلاش می شود رفتارهاي مجرمانهاي طبق قانون کشور میزبان وجود نداشته باشد و این پیگیری را برای نظام حقوقی ایران دشوار می کند.
اگرچه براساس قوانین داخلی ایران, کنسولگریهاي ایران و نهادهاي تابع وزارت خارجه مکلف میباشند طبق قانون از تمامی شهروندان ایران در سراسر دنیا پشتیبانی دیپلماتیک به عمل آورند و این پشتیبانی کنسولی عملا شامل پیگیری قضائی در کشور میزبان هم میشود اما اگر اساسا این قرارداد برمبنای قوانین کشور میزبان جرم نباشد,
کار برای پیگیری مقداری دشوار هست, بنابراین توصیه بنده بهعنوان یک حقوقدان این هست که افراد پیش از شرکت در چنین برنامههایي و حتماً گذشته از امضای هرگونه قراردادی مشورتهاي لازم را با مشاوران حقوقی ادارههاي کنسولی ایران یا مشاوران حقوقی ایرانی که در آن کشور میباشند, انجام دهند تا مورد سوءاستفاده مالی و اخلاقی قرار نگیرند.
پیش از امضای قرارداد با مشاوران حقوقی گفتگو کنید
راد در جواب به این سوال که آیا افراد برای امضای هر قرارداد باید آن را به کنسولگری آگاهی دهند تا جنبه قانونی به آن ببخشند, گفت; قراردادها به این علت به کنسولگری نمیرود که طبق قانون ایران, قانونی شود. این قراردادها آنجا امضا میشود و به تأیید اداره کنسولگری و هر حقوقدان ایرانی که در آن کشور هست
یا اساسا هر حقوقدان بیطرفی که در آن کشور هست می رسد, که افراد آگاه باشند چه تعهداتی را درضمن امضای آن قرارداد برعهده میگیرند. ممکن هست براساس امضای آن قرارداد تعهدات مالی سنگین برای انها گذاشته یا تعهدات قانونی سنگینی وضع شود که افراد به علت عدم آگاهی از مفاد قانون کشور میزبان اختیارات بسیاری را برای خودشان به وجود بیاورند.
ما حتی در کشور خود ما هم زمانی که افراد میخواهند قراردادهاي ساده امضا کنند, توصیه می کنیم حتماً از یک مشاور حقوقی بهره بگیرند, بنابراین به طریق اولی لازم هست وقتی افراد در یک کشور اجنبی قراردادی را امضا میکنند که اطلاعی نسبت به چفتوبستهاي قانونی آن کشور ندارند,
حتماً اولا تا حد مقدور کوشش کنند قراردادی را امضا نکنند و دوما اگر اینکار را انجام می دهند, حتماً نسبت به تعهداتی که در آن هست, زمان قرارداد, ضمانت اجراهای قرارداد و نهادی که برای حلوفصل قرارداد صلاحیت دارد و اینگونه مسائل دقت کنند وگرنه می تواند دشواری های بسیار زیادی را برایشان به وجود بیاورد.
جهل به قانون رافع مسئولیت کیفری نیست
این وکیل دادگستری در جواب به این سوال که این برنامه به نوعی افراد را به نام حقیقیبودن فریب میدهد و احتمالا بیشتر افراد ایرانی که در این برنامه شرکت می کنند, آگاهی کافی از این موضوع ندارند که برای امضای قرارداد به کنسولگری مراجعه کنند, با دقت به این موضوع تلکیف این افراد در برابر خطرات و تهدیدات چه خواهد بود؟
گفت; جهل به قانون رافع مسئولیت کیفری نیست, بهطوری که افراد به موجب اینکه مفاد قانون را نمیدانستند نمی توانند از مسئولیتهاي قانونی فرار کنند, بهخصوص اینکه در چنین مواردی افرادی شرکت می کنند که اصولا بالغ و عاقل میباشند و از قصد و اراده کافی برای امضای قرارداد با خبر میباشند, بنابراین نمیتوانند استناد کنند
به اینکه ما نمی دانستیم مفاد قرارداد چه بوده هست. این بیمبالاتی و بیاحتیاطی هست که افراد اگر دچارش شوند باید تاوان این بیاحتیاطی را پس دهند.
بنابراین توصیه آغاز این هست که در برابر چنین شرایطی افراد خویشتندار شوند و بدون آگاهی کافی نسبت به امضای این قرادادها اقدام نکنند. اما اگر چنانچه این رخداد افتاد باید ببینیم که آیا این رفتار و مفاد این قرارداد بر طبق قانون ترکیه هم رفتار متقلبانه و فریبآمیز هست یا خیر.
اگر بر طبق قوانین ترکیه هم رفتار خلاف باشد, نظام کیفری ایران هم میتواند وارد شود, ضمن اینکه چنانچه مشخص شود که این رفتار اساس جرم نظامیافته را فراهم میکند, بهگونهاي که افراد به وسیله آن از کشور خارج می شوند و مورد فریب قرار می گیرند و برای شرکت در این برنامه اغفال می شوند
و مورد سوءاستفاده اخلاقی, مالی و عاطفی قرار میگیرند, حتماً نهادهاي امنیتی و خود وزارت خارجه می تواند به منافع کسانی که احیانا با بیاحتیاطی خودشان مورد سوءاستفاده قرار گرفتند, ورود پیدا و از آن ها پشتیبانی کند. همانطور که گفتم پشتیبانی دیپلماتیک همۀ وقت} راهش باز هست ولی بههرحال دشواریهاي خاص خودش را هم دارد.
این پژوهشگر مسائل حقوقی در انتها افزود; براساس ماده 7 قانون مجازات چنانچه رفتاری که فرد در خارج از ایران انجام میدهد به موجب قانون ایران جرمانگاری شده باشد چنانچه مراجع قضائی در ایران در جریان این موضوع قرار گیرند میتوانند در مورد جرایمی که دادستان می تواند راسا نسبت به آن اعلام جرم و تعقیب قضائی را آغاز کند مورد تعریف و تأیید قرار گیرد.
این گزارش قصد دارد به شهروندان بگوید که هیچوقت بدون اطلاعات دقیق و صحیح از مفاد موجود در قرارداد به امضای آن دست نزنند و همۀ وقت} پیش از امضا, قرارداد مربوطه را با یک مشاور حقوقی در بین بگذارند, بهخصوص زمانی كه خارج از ایران میباشند و امكان پشتیبانی قانونی از آن ها وجود ندارد.