در اینبخش زندگی نامه حضرت فاطمه زهرا «س» را مرور میکنیم. حضرت فاطمه زهرا تنها فرزند پیامبر اکرم «ص» و حضرت خدیجه طاهره «س» می باشند. ایشان همسر مولا علی «ع» و مادر امام حسن، امام حسین و حضرت زینب «س» می باشند. بانو فاطمه زهرا «س» یکی از زنان نامدار در تمام جهان هستند و بیش از هزار سال اسـت کـه زنان مسلمان ایشان را بزرگ ترین الگوی زندگی خود می دانند.
حضرت فاطمه زهرا «س» در روز ۲۰ جمادیالثانی سال پنجم بعد از بعثت «معروف بـه سنه الاحقافیه؛ یعنی سالی کـه سوره احقاف نازل شد» در شهر مکه در خانه حضرت خدیجه بین زقاق العطارین و زقاق الحجر در نزدیکی مسعی بدنیا آمد. البته شیخ مفید و کفعمی سال تولد حضرت فاطمه «س» را سال دوم بعثت میدانند.
پدر حضرت فاطمه پیامبر اکرم «ص» و مادر ایشان خدیجه بنت خویلد «س» بود. حضرت خدیجه نخستین زنی بود کـه بـه اسلام روی آورد و تمام ثروت خودرا در راه اسلام و مسلمانان صرف کرد.
حضرت زهرا «س» خواستگارهای متعددی داشت اما بر اساس خواست پیامبر اکرم «ص» حضرت فاطمه «س» با امام علی «ع» ازدواج کرد و با مهریه اندکی بـه خانه شوهرش رفت.
او صاحب دو پسر بنامهاي حسن «ع» و حسین «ع» و دو دختر بنامهاي امکلثوم و زینب «س» شد و زمانی کـه برای پنجمین فرزند خودش حامله بود بر اثر ضربهاي کـه بـه سینه او وارد شد این فرزند راکه محسن نام داشت از دست داد. با توجه بـه اینکـه همـه ائمه معصوم مـا غیر از امام علی «ع» از طریق حضرت فاطمه «س» بـه حضرت محمد «ص» میرسند بـه ایشان «ام الائمه» می گویند.
ماجرای گرفتن فدک توسط ابوبکر از حضرت فاطمه، پس از وفات پیامبر «ص» اتفاق افتاد. ابوبکر با تکیه بر حدیثی از پیامبر کـه گفته شده راوی آن فقط خود ابوبکر بوده اسـت، مدعی شد انبیا از خود ارثی بجا نمیگذارند؛ اما حضرت فاطمه پاسخ داد کـه پیامبر «ص» پیش از وفاتشان، فدک رابه او بخشیده و امام علی «ع» و امایمن را بر این سخنش شاهد آورد.
بنابر نظر علمای شیعه و عده اي از علمای اهل سنت این بخشیدن هنگامی بود کـه آیه ذوی القربی نازل شد و بـه پیامبر دستور داد حق ذوی القربی را بدهد. پس از این اتفاق حضرت فاطمه فرمود: افرادى كه عهد خدا و پیامبر خدا را درباره امیرالمومنین على علیه السلام شكستند ودر حق مـن ستم كرده و ارثیهام را گرفتند و نامه پدرم را نسبت بـه فدک پاره كردند، نباید بر جنازه مـن نماز بگذارند.
زمانی کـه پیامبر اسلام «ص» از دنیا رفت برخلاف دستور ایشان خلفای سهگانه با امام علی «ع» بیعت نکردند و برای اینکـه ایشان را برای بیعت با ابوبکر ببرند درب خانه امام علی «ع» را آتش زدند و آنرا شکستند. دراین بین ضرباتی بـه حضرت فاطمه «س» وارد شد کـه باعث بیماری و زمینگیر شدن ایشان و سقط فرزندش شد.
این ماجرا مربوط بـه زمانی اسـت کـه ابوبکر بعنوان خلیفه مسلمین انتخاب شد و پس از این انتخاب بـه همراه گروه از افراد از جمله عمر بن خطاب سراغ خانه امام علی «ع» و حضرت زهرا «س» رفتند تا ازآنها بیعت بگیرند. دراین میان با مقاومت امام علی و حضرت زهرا روبهرو شدند و حضرت زهرا «س» دراین درگیری آسیب دیدند و بـه شهادت رسیدند.
سید جعفر شهیدی یکی از علمای شیعه در کتابی بنام زندگی نامه حضرت زهرا «س» تأیید می کند کـه در طی این ماجرا عمر تهدید کرده اسـت کـه خانه حضرت زهرا رابه آتش میکشد ودر نهایت این اتفاق شوم تحقق پیدا میکند ودر این درگیری حشرت زهرا «س» از ناحیه پهلو دچار آسیب می شوند و فرزندی کـه در آن زمان باردار بودند سقط میشود و ایشان بـه درجه والای شهادت نائل می شوند.
در عده اي از گزارشها شرح این واقعه بـه صورتهاي دیگری وارد شده اسـت. برخی بر این باورند کـه بازوی حضرت زهرا را تازیانه زندند و برخی دیگر خبر از این می دهند کـه زمانی کـه افراد قصد ورود بـه خانه را داشتند درِ خانه رابه آتش کشیدند و حضرت «س» میان در و دیوار ماندند و میخ آهنی کـه داخل درِ خانه بود بـه پهلو حضرت «س» فرو رفت.
حضرت زهرا «س» در روز سوم جمادیالثانی سال ۱۱ هجری قمری بـه شهادت رسیدند. علت شهادت حضرت فاطمه بر اثر ضربات و لطماتی کـه بـه ایشان وارد شده بود. در مورد تاریخ شهادت حضرت فاطمه «س» نقلقولهاي مختلفی وجوددارد کـه بعضی ۷۵ روز و بعضی ۹۵ روزبعد از رحلت پیامبر «ص» را صحیح میدانند. حضرت فاطمه «س» در زمان شهادت ۱۸ سال بیشتر نداشت.
شیخ طوسی و کلینی بـه سندهاي معتبر از حضرت امام زین العابدین و امام حسین علیهماالسّلام روایت کرده اند کـه، چون حضرت فاطمه «علیهاالسّلام» بیمار شد وصیت نمود بـه حضرت امیرالمؤمنین «علیه السلام» کـه کتمان کند بیماری وی را و مردم را بر احوال او مطلع نگرداند و اعلام نکند اَحدی رابه مرض او.
پس حضرت بـه وصیت اوعمل نموده خود متوجّه بیمارداری او بودو اسماء بنت عمیس آن حضرت را دراین امور معاونت میکرد ودر این مدت احوال وی را پنهان میداشتند از مردم، چون نزدیک وفات آن حضرت شد وصیت فرمود کـه حضرت امیرالمؤمنین «علیه السلام» خود متوجه غسل و تکفین او شود ودر شب وی را دفن نماید و قبرش را هموار کند.
پس حضرت امیرالمؤمنین «علیه السلام» خود متوجّه غسل و تکفین و امور او گردید و وی را در شب دفن کرد و اثر قبر وی را محو نمود و، چون خاک قبر آن حضرت رابا دست خود فشاند حزن و اندوه آن حضرت هیجان کرد آب دیدههاي مبارکش بر روی اَنْوَرش جاری شد و رو بـه قبر حضرت رسالت «صلی اللّه علیه وآله وسلم» گردانید و گفت: اَلسَّلامُ عَلَیک یا رَسُولَ اللّهِ.
حضرت فاطمه زهرا «س» در وصیت خود بـه امام علی «ع» تأکید کرده بود کـه احدی ازآن افرادی کـه در حق او ستم کرده بودند نباید در تشییع جنازه او حاضر شوند و بر جنازهاش نماز بخوانند.
شیخ صدوق در کتاب معانی الاخبار نوشته اسـت:
«حضرت زهرا «س» بـه حضرتش «امام علی «ع»» چنین وصیت کرد زمانی کـه مـن از دنیا رفتم شبانه مرا بـه خاك بسپار تا آن دو مردی [عمر و ابوبکر ] کـه مرا اذیت کردند خبردار نشوند.»
ابن شهرآشوب نوشته اسـت:
«از حضرت امیر «ع» درباره اینکـه حضرت فاطمه «س» شبانه دفن گردید جویا شدند، فرمود: بعلت اینکـه فاطمه زهرا «س» بر گروهی خشمناك بودو راضی نبود کـه آنان برای تشییع جنازهاش حاضر شوند و بر کسیکه آنان را دوست نداشته باشد حرام اسـت کـه بر جنازه احدی از فرزندان فاطمه نماز بخوانند.»
شیخ صدوق در کتاب امالی نوشته اسـت:
«از حضرت امیر «ع» سؤال شد برای چـه بود کـه حضرت فاطمه «س» شبانه دفن شد؟ فرمود: برای اینکـه آن بانو بر گروهی خشمناك بود، لذا دوست نداشت برای تشییع جنازهاش حاضر شوند و بر کسیکه آن گروه را دوست داشته باشد حرام اسـت کـه بر بدن فرزندان آن بانو نماز بگذارد.»
در مراسم خاکسپاری حضرت فاطمه «س» این افراد حضور داشتند: امام علی «ع»، امام حسن «ع»، امام حسین «ع»، عقیل، سلمان، ابوذر، مقداد، عمار، بریده، عباس و پسرش فضل، حذیفه، زبیر و عبدالله ابن مسعود
مطالعه احادیث حضرت فاطمه «س» بـه شناخت مـا از ایشان و جایگاه رفیعی کـه در درگاه الهی دارند کمک می کند. اگر چـه تعداد زیادی از احادیث و روایات نیازمند تفسیر و توضیح کارشناسان و علمای دین هستند، اما عده اي از احادیث بـه واسطه عمومی بودن موضوعشان یا واضح بودن معانی آنها برای عموم مردم قابل فهم هستند.
برگزیدگان پروردگار
«نَحْنُ وَسیلَتُهُ فی خَلْقِهِ، وَ نَحْنُ خاصَّتُهُ وَ مَحَلُّ قُدْسِهِ، وَ نَحْنُ حُجَّتُهُ فی غَيْبِهِ، وَ نَحْنُ وَرَثَةُ اءنْبیائِهِ.»
ترجمه:
«مـا اهل بیت پیامبر وسیله ارتباط خداوند با خلق او هستیم، مـا برگزیدگان پاک و مقدّس پروردگار هستیم، مـا حجّت و راهنما خواهیم بود؛ و مـا وارثان پیامبران الهی هستیم.»
حیا در برابر مردان
«. إنْ لَمْ يَکُنْ يَرانی فَإنّي اراهُ، وَ هُوَ يَشُمُّ الریح.»
ترجمه:
«مرد نابینائی وارد منزل شد و حضرت فاطمه «س» پنهان گشت، وقتی حضرت محمد «ص» علّت آنرا جویا شد؟ در پاسخ پدر اظهار داشت: اگر آن نابینا مرا نمیبیند، مـن وی را می بینم، دیگر آن کـه مرد، حسّاس اسـت و بوی زن را استشمام میکند.»
سه چیز دوست داشتنی
«حُبِّبَ إلَيَّ مِنْ دُنْیاکُمْ ثَلاثٌ: تِلاوَةُ کِتابِ اللّهِ، وَالنَّظَرُ فی وَجْهِ رَسُولِ اللّهِ، وَالاْنْفاقُ فی سَبیلِ اللّهِ.»
ترجمه:
«سه چیز از دنیا برای مـن دوست داشتنی اسـت: تلاوت قرآن، نگاه بـه صورت رسول خدا، انفاق و کمک بـه نیازمندان در راه خدا.»
بهشت زیر پای مادران اسـت
«الْزَمْ رجلها، فَإنَّ الْجَنَّةَ تَحْتَ اقْدامِها، و الْزَمْ رجلها فَثَمَّ الْجَنَّةَ.»
ترجمه:
«همیشه در خدمت مادر و پای بند او باش، چون بهشت زیر پای مادران اسـت؛ و نتیجه آن نعمتهاي بهشتی خواهد بود.»
اول دیگران را دریابید
«الْجارُ ثُمَّ الدّارُ.»
ترجمه:
«اوّل باید در فکر مشکلات و آسایش همسایه و نزدیکان و سپس در فکر خویشتن بود.»
سعادت و رستگاری
«إنَّ السَّعیدَ کلَّ السَّعیدِ، حَقَّ السَّعیدِ مَنْ احَبَّ عَليّا فی حَیاتِهِ وَ بَعْدَ مَوْتِهِ.»
ترجمه:
«همانا حقیقت و واقعیّت تمام سعادتها و رستگاریها در دوستی علی «ع» در زمان حیات و پس از رحلتش خواهد بود.»
رهایی از هلاکت معنوی
«جَعَلَ اللّهُ الاْیمانَ تَطْهیرا لَکمْ مِنَ الشِّرْک، وَ الصَّلاةَ تَنْزیها لَکمْ مِنَ الْکبْرِ، وَالزَّکاةَ تَزْکیَةً لِلنَّفْسِ، وَ نِماءً فِي الرِّزقِ، وَالصِّیامَ تَثْبیتا لِلاْ خْلاصِ، وَالْحَّجَ تَشْییدا لِلدّینِ.»
ترجمه:
«خداوند سبحان، ایمان و اعتقاد را برای طهارت از شرک و نجات از گمراهیها و شقاوتها قرار داد؛ و نماز را برای خضوع و فروتنی و پاکی از هر نوع تکبر، مقرّر نمود؛ و زکات «و خمس» را برای تزکیه نفس و توسعه روزی تعیین نمود؛ و روزه را برای استقامت و اخلاص در اراده، لازم دانست؛ و حجّ را برای استحکام اءساس شریعت و بناء دین اسلام واجب نمود.»
دعا برای بخشش شیعیان
«إلهی وَ سَيِّدی، اءسْئَلُکَ بِالَّذینَ اصْطَفَيْتَهُمْ، وَ بـه بکاء وَلَدَيَّ فی مفارقتیان تَغْفِرَ لِعُصاةِ شیعَتی، وَشیعَةِ ذُرّیتَي.»
ترجمه:
«خداوندا، بـه حقّ اولیاء و مقرّبانی کـه آنها را برگزیدهاي، و بـه گریه فرزندانم پس از مرگ و جدائی مـن با ایشان، از تـو می خواهم گناه خطاکاران شیعیان و پیروان مـا را ببخشی»
علی «ع»، مرکز و محور امامت
«وَ هُوَ الا مامُ الرَبّانی، وَ الْهَيْکَلُ النُّورانی، قُطْبُ الا قْطابِ، وَسُلالَةُ الاْ طْیابِ، النّاطِقُ بِالصَّوابِ، نُقْطَةُ دائِرَةِ الا مامَةِ.»
ترجمه:
«در تعریف امام علی «ع» فرمود: او پیشوائی الهی و ربّانی اسـت، تجسّم نور و روشنائی اسـت، مرکز توجّه تمامی موجودات و عارفان اسـت، فرزندی پاک از خانواده پاکان اسـت، گویندهاي حقّگو و هدایتگر اسـت، او مرکز و محور امامت و رهبریّت اسـت.»
والدین امت اسلام
«ابَوا هِذِهِ الاْ مَّةِ مُحَمَّدٌ وَ عَلي، يُقْیمانِ اءَودَّهُمْ، وَ يُنْقِذانِ مِنَ الْعَذابِ الدّائِمِ إنْ اطاعُوهُمـا، وَ يُبیحانِهِمُ النَّعیمَ الدّائم إنْ واقَفُوهُمـا»
ترجمه:
«حضرت محمّد «ص» و علی «ع»، والِدَین این امّت هستند، چنانچه ازآن دو پیروی کنند آنها را از انحرافات دنیوی و عذاب همیشگی آخرت نجات می دهند؛ و از نعمتهاي متنوّع و وافر بهشتی بهره مندشان میسازند.»
پاداش خلوص
«مَنْ اصْعَدَ إلی اللّهِ خالِصَ عِبادَتِهِ، اهْبَطَ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ لَهُ افْضَلَ مَصْلَحَتِهِ.»
ترجمه:
«هر کس عبادات و کارهاي خودرا خالصانه برای خدا انجام دهد، خداوند بهترین مصلحتها و برکات خودرا برای او تقدیر می نماید.»
نماز و خودبزرگبینی
«فَرَضَ اللّه ُ. الصَّلاةَ تَنزِیها مِنَ الکِبرِ»
ترجمه:
«خداوند نماز را برای دوری از کبر واجب کرد.»