سنت های فراموش شده شب یلدا در شهرهای مختلف

چکیده : شب یلدا یکی از کهن‌ترین جشن‌های ایرانی است و در شهرهای مختلف ایران آداب و رسوم خاصی دارد که برخی از آنها امروزه فراموش شده‌اند. در این مقاله به بررسی برخی از این سنت‌های فراموش‌شده در شهرهای مختلف ایران می‌پردازیم.

سنت های فراموش شده و جالبی در مورد شب یلدا وجود دارد که برخی از آن‌ها هنوز پابرجا هستند و برخی دیگر به کل فراموش شده‌اند. با این وجود شب چله یا شب یلدا که طولانی‌ترین شب سال است و مردم از مرز بین پاییز و زمستان عبور می‌کنند، همچنان یک تاریخ مهم در تقویم است که هر سال جشن گرفته می‌شود.

 از گذشته تاکنون بر اساس رسم و رسوم‌ها خانواده‌ها در این شب دور هم جمع شده و با درست کردن غذاهای خاص، میوه‌های زیبا و رنگارنگ، آجیل و خوراکی‌های دیگر این شب را جشن می‌گیرند.

 بد نیست بدانید که شب یلدا، یک آیین باستانی مشترک بین ایران و افغانستان است که در میراث فرهنگی یونسکو نیز ثبت شده است؛ به همین علت ممکن است برخی از آداب و رسوم این شب، به دست فراموشی سپرده شده باشد. به همین علت در ادامه قصد داریم سنت های فراموش شده شب یلدا را معرفی کنیم.

آداب و رسوم فراموش شده شب چله در نقاط مختلف ایران

از گذشته تاکنون شب چله دست‌خوش تغییرات زیادی شده است. همین مسئله موجب شده تا برخی از آداب و رسوم این شب فراموش شود. تاریخچه شب یلدا به زمان‌های گذشته بر می‌گردد ولی قدمت آن به طور دقیق مشخص نشده است.

 بسیاری از باستان‌شناسان معتقد هستند که این سنت تاریخی مربوط به هفت هزار سال پیش است. با تمام این تفاسیر به رسمیت شناخته شدن شب یلدا مربوط به 500 سال پیش از میلاد است و گویا مربوط به دوران داریوش یکم است.

سنت های مختلفی در این شب وجود دارد که از شهری به شهر دیگر متفاوت است. آتش روشن کردن، قصه‌خوانی، فال حافظ و شاهنامه‌خوانی، چیدن سفره رنگی، میوه‌های مخصوص یلدا، آجیل و… از جمله آداب و رسوم معروف است که از گذشته تاکنون همچنان پابرجاست.

شمامی توانید با شرکت در تور قشم و تور کیش یلدایی متفاوت داشته باشید و بیشتر سنت های دیرینه شب یلدا را در مراسم‌های این دو جزیره مشاهده نمایید.  با ما همراه باشید تا با سنت های فراموش شده و عجیب یلدا در شهرهای مختلف آشنا شوید. 

مراسم کف زدن در خراسان

یکی از آیین‌ها و سنت های فراموش شده شب یلدا، مراسم کف زدن است. این مراسم هنوز در برخی از نقاط کشور از جمله مشهد برگزار می‌شود. کف نوعی شیرینی یا شربت سنتی است. برای تهیه این شیرینی گیاهی محلی به نام چوبک یا بیخ در آب خیس شده و در ظرف سفالی بزرگ به اسم تغار قرار می‌گیرد.

 به منظور تولید کف از این مایع، لازم است با استفاده از چوب درخت انار که دسته گز نامیده می‌شود آن را به قدری هم بزنند تا کف ایجاد شود. این کف یکی از خوردنی‌های محبوب و لذیذ در شب یلدا در مشهد است که معمولا با شیره شکر و مغز گردو و پسته سرو می‌شود. 

جالب است بدانید قبل از شیرین کردن این کف، جوان‌ها و کودکان آن را برای سرگرمی به سر و صورت هم می‌زنند. با شرکت در تور مشهد در شب یلدا می‌توانید مراسم‌های جالب آن‌ها را ببینید و لذت ببرید.همچنین شما می توانید با جست‌وجوی عبارت ” تورهای لحظه آخری” در گوگل و کلیک روی سایت لحظه آخر، می‌توانید به صورت آنلاین اقدام به رزرو تور نمایید.

فال سوزن و نیت همگانی

گرفتن فال سوزن، مراسمی عجیب و جالب بود که در گذشته در بیشتر شهرهای ایران از جمله کیش برگزار میشد. در واقع بعد از خوردن خوراکی‌های خوشمزه شب یلدا و گفت‌وگوهای دسته جمعی، یکی از خانم‌های مسن با خواندن شعری این فال را شروع می‌کرد.

 به این صورت که بچه‌ای روی تکه پارچه شسته نشده می‌نشست و سوزن می‌زد و خانم مسن شعر را می‌خواند. افراد دیگر باید نیتی در دل می‌کردند و شعر که تمام می‌شد، با انتهای شعر جواب نیت را می‌گرفتند. در گذشته این مراسم در کیش و دیگر شهرهای ایران رایج بود. با شرکت در تور کیش می‌توانید در مراسم شب یلدای لذت‌بخش این جزیره در کنار ساحل شرکت کنید.

دعوت عمو چله جان به خانه ها

امروزه همه مراسم شب یلدا به مهمانی و دورهمی خانوادگی و خوردن هندوانه، انار، آجیل، روشن کردن آتش و فال حافظه خلاصه می‌شود. در زمان‌های گذشته در برخی از شهرهای ایران مثل همدان، تبریز، کیش، قشم، مشهد و… مردم در این شب فرش و لحاف کثیف خود را در آب رودخانه می‌شستند.

 این رسم برای دعوت عموچله به خانه آنها بود. در زمان شام پسر کوچک به بیرون خانه رفته و فریاد می‌زد آهای عمو چله جون اجازه هست شام بخوریم؟ بعد از آن پدر و مادر تایید می‌کردند که اجازه صادر شده است.

 بعد از شام نیز با شیرینی، میوه، تخمه و هندوانه بساط کرسی که روی پشت بام راه‌اندازی میشد دورهم می‌نشستند. در نهایت پیرمردی روی پشت بام می‌رفت و می‌گفت «خدا پدرتان را بیامرزد، جمع شوید تا عموچله را راهی کنیم» مردم نیز با اسب و الاغ آواز سر می‌دادند و عمو چله را بدرقه می‌کردند.

آش پشت پا برای میوه‌های پاییز

در برخی از شهرهای ایران به ویژه در اطراف خراسان مردم در شب یلدا آش رشته یا آش جاخالی می‌پختن. این آش به مناسب به اتمام رسیدن میوه‌های پاییز و جای خالی آن‌ها تا سال بعد پخته میشد و مراسمی جالب و عجیب بود.

پرتاب پوست هندوانه برای همسایه

خوردن هندوانه در شب چله از قدیم‌الایام معروف بوده است. این روزها نیز این رسم در بین سنت های فراموش شده شب یلدا همچنان حفظ می‌شود. رسم پرتاب پوست هندوانه این روزها خیلی باب نیست و به فراموشی سپرده شده است.

 اما در زمان‌های گذشته، مردم به قدری خوردن هندوانه را در این شب لازم می‌دانستند که می‌گفتند حتما باید هندوانه بخوریم و پوست آن را روی پشت بام همسایه بیندازیم تا اگر توانایی خرید هندوانه نداشت پوست آن را بتراشد و بخورد.

تجربه‌ای متفاوت از یلدا با تورهای لحظه آخر

با سفر به شهرهای مختلف ایران در شب یلدا می‌توانید در مراسم‌های سنتی و زیبای هر شهر شرکت کنید و با آداب و رسوم متنوع و جالب آن‌ها نیز آشنا شوید. لحظه آخر با تورهای ویژه شب یلدا به شهرهای مختلف، فرصت طلایی برای سفر در اختیار شما قرار می‌دهد. برای مشاهده قیمت تورها و رزرو آنلاین تورهای ویژه شب یلدا به سایت لحظه آخر مراجعه نمایید.