در اینبخش بـه معرفی مرگبارترین بلایای طبیعی جهان میپردازیم. طبیعت همیشه قدرت اول و نظارت کننده جهان و گیتی بوده اسـت. اما گاهی هم این قدرت مهربان روی دیگری از خودرا نشان می دهد. مثل زمين لرزه اي کـه قوم لوط را نابود کرد یا سونامی کـه در ژاپن و جاوه اندونزی یکی از ترسناک ترین بلایای طبیعی را ثبت کرد، در ادامه با مجله پارس ناز همراه باشید تا این فهرست رابه همراه هم مرور کنیم.
از چیزی درحدود 200 هزار سال پیش کـه انسان مدرن بر روی زمین شروع بـه راه رفتن کرد، فجایع طبیعی گوناگونی باعث مرگ و میر جمعیت قابلتوجهی از انسانها در گوشه گوشه جهان شدهاند کـه با توجه بـه قدمت کم نگارش تاریخ، تعداد زیادی از کشنده ترین و خطرناکترین آنها یا در ثبت نشدهاند و یا درصورت اطلاع مـا از وقوع آنها، امکان تعیین تلفات حادثه اصلا وجود ندارد.
بعنوان مثال گفته شده کـه در 1500 سال قبل از میلاد مسیح، جزیره مدیترانهاي استروگلی «Stroggli» بـه واسطه فوران آتشفشان و وقوع سونامی، بطور کامل خالی از سکنه شد و تمامی افرادی کـه در آن زندگی میکردند، جان خودرا از دست دادند. این در حالیست کـه کسی نمیداند تلفات این بلای طبیعی کـه تمدن مینوان «Minoan» را از بین برد، چقدر بوده اسـت. خطرناکترین بلایای طبیعی تاریخ:
بر اساس اطلاعات موجود، در تاریخ 11 اکتبر سال 1138 شهر حلب سوریه دچار زمين لرزهاي مرگبار شد؛ این منطقه کـه در محل اتصال صفحات زمین شناسی عرب و آفریقا قرار گرفته، مکانی مستعد زمين لرزه اسـت، اما گفته شده کـه زمين لرزه قرن 12 حلب با تمامی بلایای طبیعی شهر فرق داشته اسـت.
شدت این زمين لرزه هنوز مشخص نیست، اما در خاطرات مختلف نگارش شده ازآن زمان، نوشته شده کـه دژ نظامی شهر کاملا نابود شد و خانهها از بین رفتند؛ برخی تاریخدانان می گویند کـه تلفات این زمین لرزه بیش از 230 هزار نفر بود، ولی این برآورد بـه قرن 15 میلادی مربوط می شود و بتازگی مقالهاي منتشر شده کـه احتمال اینکـه تاریخ نویسان زمين لرزه حلب رابا زمین لرزه مرگبار گرجستان اشتباه گرفته باشند، مطرح میکند.
اگر آمار و ارقام بلای طبیعی حلب اشتباهی ثبت شده باشد، می توان گفت کـه مورد بعدی از فهرست کـه در 12 ژانویه 2010 کشور هائیتی در آمریکای شمالی را لرزاند، آمار نسبتا موثقتری دارد. این اتفاق کـه بعنوان یکی از مرگبارترین فاجعههاي طبیعی تاریخ شناخته میشود، بر اساس برآوردهای اولیه با قدرت 7 ریشتر، جان 230 هزار نفر را گرفت. شاید از شنیدن این موضوع تعجب کنیم.
اما تعیین میزان تلفان در عصر مدرن هم آنقدرها کار اسانی نیست، مخصوصا اگر حکومت و کشور بحرانزده در شرایط ایدهآلی نباشد. در مورد زمين لرزه هائیتی هم چنین مشکلی وجود داشت ودر حالیکه دولت کشور پس از یکسال شماره اعلامشده رابه 316 هزار کشته تغییر داد، بررسیهاي مختلف از طرف سازمانهاي معتبر تعداد افراد کشتهشده را کمتر اعلام کردند.
در 26 دسامبر 2004، در کف دریای ساحل غربی جزیره بزرگ سوامترا «Sumatra» اندونزی زمين لرزهاي با قدرت 9.3 اتفاق افتاد کـه از 14 کشور منطقه تلفات گرفت؛ سونامی عظیم این مورد از بلایای طبیعی مرگبار، در اندونزی امواجی تا ارتفاع 30 رابه وجود آورد و آمار کشتهشدگان بطور کلی چیزی بین 230 تا 280 هزار نفر تخمین زده شده اسـت.
سونامی سال 2004 تنها از کشور اندونزی جان 126,473 نفر را گفت و گفته شده کـه بـه واسطه این بلای طبیعی 93,943 نفر مفقود شدند.
مورد بعدی از فهرست مهمترین فجایع طبیعی تاریخ بـه منطقه هايیوان «Haiyuan» در مرکز چین مربوط میشود کـه در تاریخ 16 دسامبر 1920 جان 273.400 نفر را گرفت. کارشناسان آمریکایی بیش از 9 دهه پس از وقوع حادثه اعلام کردهاند کـه قدرت زمین لرزه بـه احتمال قوی 7.8 ریشتر بوده و لرزشهاي آن از استان چینگهای «Qinghai» در فلات تبت تا دریای زرد، احساس شده اسـت.
اطلاعات جمعآوریشده توسط اداره ملی اقیانوسی و جوی ایالات امریکا «NOAA» نشان می دهد کـه زمين لرزه مهیب هايیوان در زمان خود چهار شهر را نابود کرده و چند دهکده و روستا را مدفون کرده اسـت.
در ساعت 3:42 روز 28 جولای 1976 شهر تانگشان «Tangshan» چین و مناطق اطراف آن زمين لرزهاي مرگبار با قدرت 7.8 ریشتر را تجربه کردند. تانگشان کـه شهری صنعتی بود، بیش از یک میلیون نفر را در خود جای داده بودو آمار نشان میدهد کـه:
این مورد از بلایای طبیعی فهرست 255 هزار نفر از جمعیت منطقه رابه کام مرگ کشاند و 700 هزار نفر را هم مجروح کرد؛ گفته شده کـه ساختمانهاي تانگشان کاملا تخریب شدند و ظرف 6 سال پس از حادثه، 150 هزار نفر از آسیب دیدگان مسکن جدید گرفتند.
همانند مورد اول فهرست، اطلاعات زیادی در مورد زمين لرزه انطاکیه کـه درسال 526 در ترکیه کنونی اتفاق افتاد، در دست نیست. با این وجود در خاطرات فردی بنام جان مالالاس «John Malalas» ذکر شده کـه زمين لرزه قدرتمندی کـه در ماه می آن سال اتفاق افتاد حدودا 250 هزار نفر را کشت.
مالالاس این بلای طبیعی رابه خشم خداوند نسبت داد و گفت کـه آتشهاي افروختهشده هر انچه کـه زمين لرزه از بین نبرد را نابود کردند. البته درسال 2007 مقالهاي منتشر شد کـه در آن اعلام شد کـه بـه واسطه برگزاری جشن روز عروج عیسی بـه آسمان و حضور گستردهي توریستها، تلفان بسیار بیشتر ازآن چیزی اسـت کـه انتظار میرفت.
در 25 نوامبر سال 1839 شهر بندری کورینگا در هندوستان دچار گردباد سهمگینی شد کـه موجهایي با بلندی 12 متر رابه وجود آورد و بـه گزارش بخش تحقیقات طوفان و اقیانوس شناسی NOAA، درحدود 20 هزار کشتی و قایق را کاملا نابود کرد و جان 300 هزار نفر را گرفت.
البته حدودا 4 دهه پس از این اتفاق در 8 اکتبر 1881، فاجعه مشابهی در هایفونگ «Haiphong» ویتنام رخ داد کـه گفته شده همین میزان تلفات گرفت، اما اطلاعات چندان دقیقی درباره این مورد از بلایای طبیعی مرگبار تاریخ بشر، در دست نیست.
طوفان عظیم دیگری کـه جان دهها هزار نفر را در نزدیکیهاي هندوستان گرفت، گردباد مهیب بهولا «Bhola» بود کـه در 12 نوامبر 1970 در بنگلادش کنونی رخ داد و سیلهاي ویرانگری را ناشی شد.
یکسال پس از اتفاق مرکز ملی طوفان و دپارتمان زمین شناسی پاکستان تایید کرد کـه برآورد صحیح میزان کشتهها امکانپذیر نیست، چون بـه واسطه آمدن هزاران کارگر بـه منطقه برای برداشت برنج، جمعیت فوقالعاده زیادی در محل وقوع این بلایای طبیعی حضور داشتند.
بر اساس اطلاعات موجود، ویرانگرترین و مرگبارترین زمين لرزه تاریخ در 23 ژانویه سال 1556، استان شمالی شاآنشی «Shaanxi» را لرزاند؛ موزه علوم چین اعلام کرده کـه این زمين لرزه کـه بنام زمین لرزه ژیاژینگ کبیر «Jiajing Great» هم شناخته میشود، منطقهاي بـه وسعت هزار کیلومترمربع رابا خاک یکسان کرده اسـت.
تخمین زده میشود کـه حدودا 830 هزار نفر از ساکنان منطقه بدلیل ویرانی خانهها و آتشسوزیهاي ناشی از این فاجعه جان خودرا از دست دادند؛ هم چنین، شدت دقیق زمين لرزه هنوز مشخص نیست، اما برخی زمین شناسان میگویند کـه زمین لرزه شاآنشی حدودا 8 ریشتر قدرت داشت.
بر طبق آنچه کـه نقل شده، رودخانه زرد چین کـه بـه اسم هوانگ هی «Huang He» هم شناخته می شود، در دهه 80 قرن نوزدهم بـه واسطه سدها و آبگذرهای گوناگون ارتفاع بسیار زیادی پیدا کرده بودو بهمین روش آبیاری زمینهاي کشاورزی مرکز چین را آسانتر میکرد.
بنظر می رسد کـه با گذشت زمان، تجمع گل و لای باعث شد تا سطح آب پشت سدها از انچه کـه بود بسیار بیشتر شده و با وقوع بارشهاي شدید در سپتامبر 1887، آب از پشت سد بـه زمینها پاییندست روانه شود. گفته شده کـه این فاجعه طبیعی حدودا 12,949 کیلومترمربع از مناطق اطراف را زیر آب برد و جان 900 هزار نفر را گرفت.
و اما مورد آخر از فهرست فجایع طبیعی کـه برخی نام مرگبارترین بلای طبیعی رخداده در تاریخ بشر رابه آن نسبت دادهاند، سیلهایي اسـت کـه درسال 1931 مرکز چین را ویران کردند. در جولای و آگوست آن سال آب شدن برفهاي زمستانی در فصل بهار بـه همراه بارانهاي شدید باعث شد کـه :
آب رودخانه یانگزی «Yangzi River» بـه سطح فوقالعاده بالایی برسد ودر کنار رودخانههایي مانند هوانگ هی، حدودا 180 هزار کیلومترمربع از مناطق اطراف را دچار سیلزدگی کند. متاسفانه آمار و ارقام دقیق در مورد این فاجعه عظیم در دست نیست ودر حالیکه دولت وقت تلفات را چیزی درحدود 2 میلیون نفر اعلام کرد، گزارشهاي NOAA نشان می دهند کـه بیش از 3.7 میلیون نفر دراین سیل مهیب جان خودرا از دست دادند.
دراین جهان شهرهایی وجود دارند کـه مانند رم یا نیویورک پیوسته در حال تغییر و تحول هستند. در مقابل این شهرها مکانهایي هستند کـه همان گونه بدون هیچ تغییری باقیماندهاند. این شهرها با اتفاقات و بلایای طبیعی بـه شهر متروکه تبدیل شده یا بـه اسانی رها شده اند زیرا هیچ کس علاقهاي بـه ماندن در آنجا نداشته اسـت.
پمپی
شهر باستانی پمپی بـه وسیلهي کوه وزوویوس نابود شد. شهر و تمام ساکنانش کـه نتوانستند خودرا از لایه ي ضخیم خاکستری آتشفشان بیرون بکشند، زیر آتشفشان این کوه مدفون شدند. بدن مردها تجزیه شد، با تجزیه اجساد، فضای داخل خاکستر آتشفشان خالی شد و بعد ها باستان شناسان آنها رابا گچ پرکرده و حفر کردند.
سرانجام قالبهاي عجیبوغریب بـه وجود آمده باعث مشهور شدن شهر پمپی شدند. اما آتشفشان چیزهایی نظیر امکانات پیشرفته لوله کشی تا نقاشیهاي دیواری حک شده را حفظ کرد. کاوشها جزئیات درون خاکستر را نشان میدهد، این جزئیات شامل کمکهاي اولیه در منزل، باربیکیو کوچک و خوراکیهاي معمولی میشدند.
توگانز «دو اسلحه» در بین شهر هـای غرب کشور آمریکا قرار دارد. طبق نوشتهي کتاب اطلس، توگانز تا قبل از سال 1920 چیزی جز چند مزرعه کوچک پراکنده نبود. همه ی چیز از سال 1920 آغاز شد، وقتی کـه جاده 66 تبدیل بـه توقفگاه مسافران ماجراجو شد. کار آفرینی بنام هری میلر این شهر را اجاره کرد و آنجا رابه یک باغ وحش کوچک و منطقه توریستی تبدیل کرد.
یکی از جاذبههاي آن مکان درهاي بود کـه محل مبارزه جنگجویان آپاچی و مردم ناواهو بود. در آن دره غاری وجود داشت کـه محل دفن آپاچیها بود. میلر جمجمههایي کـه مربوط بـه آپاچیها می شد رابه توریستها فروخت. بعد ها میلر مالک آن زمین کـه آنجا را از او اجاره کرده بود را کشت، اما بطور باور نکردنی میلر در محاکمه تبریه شد. میلر درسال 1929 پس از یک آتش سوزی با برگرداندن زمین از آنجا رفت.
وقتی دریای سالتون بطور تصادفی درسال 1905 بـه وجود آمد، مردم متحیر شدند و آنرا یک معجزه دانستند. بـه لطف یک حادثه، آب رودخانه کلرادو در دریاچهاي واقع در جنوب شرقی کالیفرنیا کـه قبلا خشک شده بود، ریخت و آنرا پر کرد. درنتیجه آنرا دریای سالتون نامیدند و بـه یک جاذبه ي گردشگری در کالیفرنیا تبدیل شد. اما با گذشت چند دهه، دریای سالتون مسبب یک فاجعه شد.
بـه این خاطر کـه این دریا هیچ مجرای خروجی نداشت، وجود نمک بیش از حد و زایدههاي کشاورزی باعث مرگ ماهیان و تجمع تودهي بزرگی از لاشه آنها شد و آن رابه یک فاجعه زیست محیطی تبدیل کرد. مردم ساکن در ساختمانهاي نزدیک دریا، آنجا را ترک کردند و مقامات محلی تصمیم گرفتند کـه دریای سالتون را خشک کنند.
زمانی این جزیره محل بهره برداری معادن ذغال سنگ محسوب می شد و بیش از 5000 نفر در آنجا زندگی می کردند. اما امروزه این جزیره خالی از سکنه اسـت. جزیره هاشیما 6.3 هکتار اسـت ودر آن بناهای بسیاری قبیل: دیوار دریایی، ساختمانهاي چند طبقه و معابد قدیمی بـه چشم میخورد.
درسال 1974 پس از آنکه تمام ذغال سنگها بـه پایان رسیدند این جزیره بـه یک شهر متروکه تبدیل شد. اما درسال 2009، پای گردشگران و توریستها بـه آنجا باز شد ودر سال 2015 بـه میراث جهانی یونسکو تبدیل شد. اگر نمیتوانید بـه آنجا سفر کنید، میتوانید جزئیات این جزیره را در Google Earth مشاهده کنید.
این شهر کمی شبیه یک پمپی مدرن بود. در 26 آوریل سال 1986، انفجاری در نیروگاه هسته اي چرنوبیل رخ داد کـه این انفجار باعث آزاد شدن 5 درصد از مواد رادیواکتیو راکتور هسته اي شد. بـه گفته انجمن جهانی هسته اي، چند هفته بعد 28 نفر بـه خاطر بیماریهاي ناشی از تشعشعات جان باختند.
در همان نزدیکی کـه شهر پریپیات قرار داشت حدود 45000 نفر وادار شدند کـه یک شبه آنجا را ترک کنند. در نهایت، 220000 نفر وادار بـه تخلیه آن منطقه آلوده شدند. طبیعت، این منطقه ي آسیب دیده را باوجود گرگها، گوزنها و گرازهای وحشی احیا کرده اسـت.
صحرای خشک نامیب محل سختی برای زندگی و زنده ماندن بـه شمار میآید. کلمن اسکاپ در اوایل دهه 1900 بعد از اینکـه الماس دراین منطقه کشف شد، توسط آلمانیها کـه همه ی چیز را بازرسی می کردند، ساخته شد و شروع بـه رشد و توسعه کرد.
معماران آلمانی بناهای بسیاری دراین شهر ساختند. اما در دهه 1920 ذخایر معادن بـه پایان رسیدند و ساکنان آلمانی برای اکتشاف بـه نقاط دیگر رفتند. این شهر بـه سرعت در حال فروپاشی بودو سرانجام درسال 1956 بـه یک شهر متروکه تبدیل شد.
خانه هاي سانژی ساختمانهاي غولپیکر عجیب غریبی بودند کـه بـه صورت ردیفی کنار هم قرار داشتند. این خانهها در اواخر دهه 1970 بعنوان اقامتگاه در شمال تایوان ساخته شد.
این ساختمانهاي دو طبقه هیچ گاه بطور کامل ساخته نشدند. آنها رابه رنگهاي صورتی و زرد در آورده بودند؛ اما بدلیل اتفاقات بدی کـه رخ داد آنجا را مکانی لعنت شده دانستند از این رو این خانهها هیچ گاه اقامتگاه کسی نشد. آنها درسال 2010 تخریب شدند.
این ناحیه در قطب جنوب مأمن شکارچیان وال بودو شماری از دانشمندان در آنجا بـه تحقیق و آزمایش علمی مشغول بودند. اما این جزیره یک آتشفشان فعال محسوب می شود.
متاسفانه درسالهاي 1967 و 1969 آتشفشان فوران کرد و ایستگاه علمی بریتانیاییها و شیلیاییها راکه در آن زمان دراین جزیره فعالیت داشتند را از بین برد. طبق نوشته ي کتاب اطلس، در حال حاضر گروهی از دانشمندان در آنجا بـه تحقیق علمی میپردازند و هر از گاهی گردشگران ماجراجو نیز سری بـه این جزیره میزنند.
اگر کشور ایتالیا رابه شکل یک چکمه تصور کنیم روستای کراکو در قسمت پایین این چکمه واقع شده اسـت. شکلگیری این روستا بـه سال 1060 پس از میلاد مسیح برمی گردد. «هرچند راهبان و مهاجران پیش از این تاریخ دراین منطقه ناهموار زندگی می کردند». در طول قرون وسطی، حدود 1500 نفر درروستای کراکو زندگی می کردند. طبق گفته ي جامعه تاریخی، این روستا 4 میدان و چندین کلیسا داشت.
در دهه 1800 این روستا بـه اندازهاي وسعت پیدا کرد کـه بـه 2 منطقه تقسیم شد. اما ایتالیا کشوری زمين لرزه خیز اسـت و روستای کراکو در در دامنههاي شیب دار و متزلزل ساخته شده اسـت. در اواسط دهه 1900، زمین لرزه اي این شهر را تکان داد و این زمین لرزه آسیب فراوانی بـه دنبال داشت. درسال 1963 ، ساکنان بـه دهکده مجاور نقل مکان کردند. امروزه، این شهر متروکه یک مکان تاریخی و جاذبه توریستی بـه شمار میآید.
درسال 1944 شهر اورادور سر گلان در جنگ جهانی دوم توسط Waffen SS نابود شد. این یک جنایت فجیع بود. در 10 ژوئن همان سال، نازیها وارد روستا شدند و وانمود کردند کـه برای بررسی هویت شهروندان آمدهاند. اما، مردان روستا را از زنان و بچههایشان جدا کرده و بعد همه ی را قتل عام کردند.
آنها 642 تن از مردان، زنان و کودکان روستا رابه قتل رساندند و سپس روستا رابه آتش کشیدند. تنها تعداد انگشت شماری از مردم جان سالم بـه در بردند. امروزه گروهی جهت راهنمایی بازدید کنندگان برای بازدید از این شهر متروکه و معبد و سایر آثار هنری در آنجا حضور دارند.
معادن طلای شهر بادی مهاجران زیادی رابه آنجا کشانده بود. این مهاجران شبه خانههایي دراین شهر ساختند. درسال 1875 در نزدیکی دریاچه مونو طلا کشف شد و شهر پر شد از خانه و معدنچیانی کـه مشغول کار بودند. از سال 1962 این شهر معدنی بـه مکان تاریخی و پارک دولتی تبدیل شد.
ماندا در مادیا پرادش هند شهری حفاظت شده اسـت کـه بـه قرن 6 بعد از میلاد مسیح برمی گردد. این شهر بـه خاطر معماری باشکوه کـه شامل بزرگ ترین قلعه هند و کاخ عظیمش کـه درسال 1508 ساخته و باز بهادور نام گذاری شده، مشهور اسـت. در افسانهها آمده کـه بهادر عاشق یک دختر چوپان بنام Roopmati شد و وی را ملکه خود کرد.
اما ارتش مغول بـه ماندا حمله کرد و پس از تصرف شهر Roopmati را ربود. و بـه گفته او، خودرا مسموم کرد تا از دست مغولان خلاص شود. امروزه بازدید کنندگان می توانند از این مکان و ساختمانها و کاخهایش بازدید کنند. شاید مشهور ترین جای دیدنی جازمحل یا کاخ کشتی اسـت کـه بین دو دریاچه مصنوعی ساخته شده اسـت.
انکگور وات یکی از بزرگ ترین معابدی اسـت کـه تا کنون ساخته شده و از مقاصد گردشگری باستانی بـه شمار میآید. این پرستشگاه درسالهاي 1113 و 1150 بعد از میلاد مسیح بعنوان معبد هندوها ساخته شد و بعد ها بـه معبد بوداییها تبدیل شد.
انکگور دیگر یک کلانشهر محسوب نمیشود، بلکه میراث جهانی یونسکو اسـت کـه باستان شناسان سعی دارند آنرا حفظ کنند. بیش از 100000 نفر هنوز درکنار این معبد زندگی میکنند و شیوه سبک زندگی آنها مثل نسلهاي قبل اسـت.
درسال 1943، دولت انگلستان از ساکنین تاینام خواست تا خانههایشان را ترک کرده و فداکاری کنند. درسال 1944 نیروهای متفقین بـه شمال فرانسه حمله کردند ودر نهایت فرانسه را از اشغال نازیها آزاد کردند. بعد از جنگ بـه ساکنان تاینام گفته شد کـه بـه روستا بازگردند، اما دولت آموزش نظامی را پایان داد.
ازآن زمان تا کنون این روستا خالی بوده اسـت و حالا در حال خراب شدن اسـت. از بناها و ساختمانها تنها آجر و سنگ باقیمانده اسـت، اما سقف و پنجرهها از بین رفتهاند. مردم آخر هفتهها مجاز بـه بازدید از این مکان می باشند و کلیسای قدیمی دوباره باز شده اسـت. در قدیم دراین کلیسا کنسرتهاي مناسبتی و خدمات ویژه برگزار می شد.
در اواخر دهه 1800، کارافرینان و معدنچیان بـه صحرای آتاکاما کـه معدن پتاسیم نیترات اسـت، مهاجرت کردند. طبق گفته ي بی بی سی، یک عنصر مهم در کودهای کشاورزی «پتاسیم نیترات»، 80 درصد صادرات شیلی را در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم تأمین می کرد. هامبراستون، کـه درسال 1872 بـه وجود آمد، یکی از شهر هـای معدنی بود کـه ازآن پتاسیم نیترات استخراج می شد.
بیش از 3000 نفر دراین شهر زندگی می کردند و عمده ي این افراد را کارگران حفاری و خانوادههایشان تشکیل می دادند. اما در طول جنگ جهانی اول، نیروهای متحد مانع واردات پتاسیم نیترات شدند. آن گونه پتاسیم نیترات بی ارزش شد و هامبراستون تبدیل بـه شهر ارواح شد. ساختمانها همان گونه دراین شهر متروکه باقیماندهاند.