در اینبخش با نکات مهم در مورد سگ ها آشنا میشویم. سگ ها اولین جاندارانی هستند کـه اهلی شدند ودر کنار انسانها زندگی کردند. در حال حاضر نمی توان رابطه بین انسانها و سگ ها را قطع کرد چرا کـه این حیوانات باوفا یاران همیشگی مـا بوده اند و برای زندگی و کسب و کار نژاد انسان اهمیت و فواید بسیاری داشته اند. بهمین منظور لازم اسـت تا نکاتی مهم درمورد این حیوانات باوفا را بدانیم.
سگ یا سگ اهلی زیرگونه اهلی گرگ ها و پستانداری از خانواده سگ سانان اسـت. سگ اولین جانوری اسـت کـه بـه دست انسان اهلی شد. سگ ها از گوناگون ترین جانوران زمین هستند کـه میراث چند هزار سال مداخله انسان در روند جفت گیری و پرورش این جانور اسـت.
سگ ها نقش هاي گوناگونی در جوامع انسانی بر عهده گرفتهاند و آدمیان ازآنها برای شکار، گله داری، بارکشی، محافظت، کمک بـه پلیس و نیروهای مسلح، همراهی و همدمی و کمک بـه اشخاص دچار ناتوانی استفاده کردهاند.
توله سگ تازه زاده شده در مدت کوتاهی بـه یک سگ بالغ تبدیل می شود. طول عمر یک حیوان بـه فاکتورهای مختلفی از جمله محیط، نژاد، سلامتی، بهداشت، تحرک، و تغذیه بستگی دارد. نژادهایی مانند اشپیتز و فکس تریر مدت طولانی یعنی ۱۸ تا ۲۰ سال عمر میکنند و نژادهایی مانند باکسر و ژرمن شپرد طول عمری تا ۱۲ یا ۱۳ سالگی دارند.
نکات مهم در مورد سگ ها
سگ ها در سن ۳ تا ۵ سالگی کاملا بالغ شده و فعال ترین دوران زندگی شان را دراین سنین می گذرانند. از سن ۷، ۸ سالگی کم کم حالت افتادگی و کاهش فعالیت در آنها دیده میشود. سگ هایي کـه بـه این سن رسیده اند محیطی آسان و آرام را برای خود ترجیح می دهند و بیشتر انها دراین دوران در حال خواب و استراحت هستند و بخصوص در زمستان ساعت ها در محیط هاي گرمی چون کنار رادیاتور استراحت کرده یا می خوابند.
سگ هاي پیر، دچار کاهش حس شنوایی و یا حتی ناشنوایی میشوند. بیشتر آن ها دچار آب مروارید، ریزش دندانها «کـه باعث سختی در جویدن خوراک میشود» و بزرگی پروستات «کـه باعث اِشکال در دفع ادرار میشود» شده و ممکن اسـت ویژگی هاي رفتاری آنها تغییر کند. نسبت بـه گذشته بیشتر لجاجت میکنند و نسبت بـه عادتهاي روزانه خود بیشتر وابستگی نشان می دهند.
ویتنی میلِر، پزشک دامپزشک معتقد اسـت برای خیسی بینی سگها میتوان دلایل متفاوتی برشمرد. او می گوید: «مهم ترین دلیلش این اسـت کـه سگها مخاطی ترشح میکنند کـه برای حس بویاییشان مفید اسـت. دلیل دیگر این اسـت کـه سگها از بینی تعرق میکنند و گاهی هم زبانشان رابه بینی میزنند تا آنرا تمیز کنند.»
از سویی دیگر برخیها نگرانند کـه اگر بینی سگشان خشک باشد نشانهي بیماری آنهاست. اما پزشک میلر دراین باره میگوید نمی توان همواره چنین نتیجهاي گرفت بنابر این اگر نگران سلامتی سگتان هستید بهتر اسـت بـه دامپزشک رجوع کنید.
شاید برای شـما هم پیش آمده کـه وقتی پنجهي سگتان را بو می کنید متوجه بویی شبیه چیپس تورتیلا میشوید. کسانی کـه از سگ نگه داری می کنند طبق معمولً بـه این حالت می گویند «پنجهي چیپسی» اما حقیقت امر این اسـت کـه نوعی باکتری بیخطر باعث بروز چنین بویی می شود. پزشک دامپزشک رابرت جِي. کاتون در مورد شرایط نگهداری سگ و موضوع مورد بحث این سوال میگوید:
نکات مهم در مورد سگ ها
«سگها هم مثل انسانها طبیعی اسـت کـه باکتری یا قارچ پوستی بگیرند و پنجههایشان نیز مستثنی نیست. این باکتریها ممکن اسـت بویی شبیه نا تولید کنند.» اگرچه این باکتریها عموماً بیخطر هستند پزشک کاتون اخطار می دهد رشد بیرویهي این باکتریها روی پنجهي سگها موجب بروز مشکلاتی خواهد شد. بنابر این اگر بوی پنجهي سگتان را از دور حس می کنید باید بـه دامپزشک رجوع کنید.
بعضی نژادها هم چون پیتبول و دوبرمن گاهی رفتارهای خشنی دارند. اما بـه گفتهي پزشک کاتون نمیتوان رفتار سگها را صرفاً بر اساس نژادشان پیشبینی کرد. او میگوید: «هیچ سگی اصالتاً خشن نیست و نباید آنها را آن گونه دستهبندی کرد.
عده اي از نژادها رفتار هجومیتری دارند و برخی دیگر نیز احساسیترند.» پزشک کاتون تأکید میکند علم بـه شرایط نگهداری سگ، آشنایی با نژاد و رفتارهای او برای آموزشش و هم چنین بـه منظور فهمیدن این کـه آیا مناسب خانوادهتان اسـت یا نه بسیار ضروری اسـت.
برخی افرادی کـه سگ دارند گاهی ابراز نگرانی می کنند کـه عقیمسازی ممکن اسـت بر رفتار سگشان تأثیر بگذارد. پزشک جِیمی ریچاردسن در بارهي شرایط نگه داری سگ و عقیمسازی سگها می گوید اینکار اگر در سن مناسب انجام شود خوشبختانه هیچ نشانی از عواقب ناخواستهي رفتاری در پی ندارد.
نکات مهم در مورد سگ ها
او گفت: «هیچ سند علمی دال بر تغییر رفتار سگها پس از عقیمسازی، مثلا گوشهگیری یا دیگر تأثیرات منفی، وجود ندارد.» اگرچه او تأکید می کند کـه عمل عقیمسازی بر سگهاي نر ممکن اسـت باعث شود تمایل کمتری بـه نشانهگذاری محیط از خود نشان دهند و رقبت چندانی بـه پرسهزدن نداشته باشند.
پزشک ریچاردسن میگوید غذای خشک بـه اندازهي غذای کنسرو سالم و مغذی اسـت. او میگوید: «هیچ ضرری ندارد کـه بـه سگتان صرفاً غذای خشک بدهید، مهم این اسـت کـه نیازهای مرتبط با نژاد، سبک زندگی و سلامتی سگتان تأمین شود.» البته هنگام تهیهي غذا خشک حتما از غذاهایی استفاده کنید کـه مجوزهای لازم را دارند.
واق زدن هاي بسیار یکی از شاخصههاي بارز سگهاي کوچک اسـت اما نمیتوان آن گونه قضاوت کرد کـه سگهاي کوچک بسیار واق میزنند و سگ هاي بزرگ کاملاً آرام هستند. پزشک گری ریچتِر در مورد شرایط نگه داری سگ و انتخابش می گوید با این کـه رفتار سگها منحصر بـه فرد اسـت اما در تعداد زیادی از موارد سگهاي کوچکتر تمایل بیشتری بـه سروصدای بیشتر دارند.
او توضیح میدهد: «ذات بیشتر سگها این اسـت کـه کاری انجام دهند و برخی نیز کارشان همین تولید صداست. برخی نژادها مثل مینیاتور پینشِر خصیصهي نگهبانی دارند و نژادهای دیگر مثل بیگِل ذاتی شکاری دارند و صاحبشان را نسبت بـه طعمه آگاه میکنند.» او در ادامهي گفتههایش میافزاید کـه برخی نژادها اساساً بیش از بقیهي نژاد سگها واق میزنند.
وقتی موضوع شرایط نگه داری سگ ، رفتار سگها و میزان صمیمیت آنها مطرح میشود می توان هردو جنس سگها رابا هم برابر دانست. پزشک کاتون دراین مورد می گوید: «حقیقت این اسـت کـه جنسیتی نسبت بـه دیگری دراین مورد برتری ندارد.
آموزش صحیح روابط اجتماعی سنین پایین باعث می شوند کـه سگها فارغ از جنسیتشان رفتاری صمیمانه داشته باشند.» اگر قصد دارید سگی رابه جمع خانوادهي خود اضافه کنید باید بدانید کـه جنسیتش عامل چندان تعیینکنندهاي نیست ودر عوض پیشینهي سگ، آموزش و خصوصیت فردی او بسیار مهم اسـت.
اگرچه برخی نژادهای سگ رفتاری پرجذبه از خود بروز می دهند می توان گفت با آموزش و تربیت صحیح میتوان رفتاری صمیمانه ازآنها دید. پزشک میلر می گوید: «برخی نژادهای خاص طی سالها تربیت می شوند و تمرکز بر خصوصیتی خاص ازآنهاست، مثلا وفاداری.
اما سگها از هر نژادی کـه باشند همدم بسیار خوبی هستند و الگوهای روابط اجتماعی بسیار خوبی دارند.» چنانچه در پی نژادی خاص میگردید بهتر اسـت بدانید کـه مهم گذشتهي سگ اسـت و نحوهي مراقبت ازآن و شرایط نگه داری سگ و هچنین خصایص نژادش.
پزشک میلر میگوید «آزمایشهاي گوناگونی برای بررسی این مورد انجام می شود. هدف این اسـت کـه رفتار سگ را طی مدتی معین مشاهده و سپس مقایسه کنیم تا ببینیم پنجهي چپ یا راستش را چقدر استفاده میکند؟» یکی از این آزمایشها بـه اسم «توپ کونگبال» شناخته میشود.
محققان دراین آزمایش یک اسباببازی رابه شکل توپ جلوی سگ میگذارند کـه داخلش دارای تکههاي اسنک اسـت. سپس رفتار سگ را بررسی میکنند تا ببینند هنگام درآوردن اسنکها از کدام پنجهاش استفاده میکند تا توپ را ثابت نگه دارد. بدینترتیب می توان فهید کـه آیا سگ دارای پنجهاي برتر اسـت یا نه.
بـه عقیدهي پزشک ریچارد برخی صاحبان سگ ممکن اسـت از گوشت خام برای تغذیهي سگشان استفاده کنند اما او مصرف گوشت نپخته را توصیه نمیکند. او میگوید: «با این کـه این نوع رژیم غذایی در حال گسترش اسـت نباید فراموش کرد در هیچ تحقیق علمی ثابت نشده کـه گوشت خام ضامن سلامتی سگ اسـت.
حتی برعکس، تحقیقات بسیاری نشان دادهاند کـه اتفاقاً این نوع رژیم غذایی مضر اسـت چون توازن تغذیه را برهم میزند، موجب رفتارهای هایپر مربوط بـه تغذیه میشود و عفونتهاي میکروبی را نیز افزایش می دهد.» هم چنین بـه یاد داشته باشید مصرف گوشت خام خطر آلودگیهاي میکروبی مختلفی را میافزاید کـه از جملهي آنها میتوان بـه سالمونلا و فهرستِریا اشاره کرده.
عده اي از افرادی کـه بـه سگ آلرژی دارند شاید شنیده باشند کـه بالاخره روزی میتوانند با سگها زندگی کنند. اما متأسفانه هیچ مدرک علمی بابت صحت این موضوع در معرض نیست. پزشک ریتچر دراین مورد می گوید: «یک نظریه این اسـت کـه شاید با زندگی همراه سگ، آلرژی نسبت بـه این حیوان از بین برود و حساست بیش از حد سیستم ایمنی بدن کاهش یابد.
اما نمیتوان با خاطرجمعی گفت کـه علت کاهش آلرژی طی زمان چـه می تواند باشد.» انجمن آسم، آلرژی و ایمنشناسی ایالات امریکا بـه آن گونه افراد توصیه میکند از فیلتر هوای هِپا استفاده کنند تا آثار آلرژی بـه سگ کاهش یابد. داروهای آنتیهیستامین و مصرف آمپولهاي ایمنیدرمانی نیز می تواند مؤثر باشد. هم چنین افرادی کـه از ناراحتیهاي تنفسی مثل آسم رنج می برند نباید خودشان را عامدانه در معرض عوامل حساسیت زا قرار دهند.
سابقه استفاده از سگ ها برای کمک بـه انسان بـه اواسط قرن شانزدهم میلادی برمی گردد. اولین مدرسه تربیت سگ هاي راهنما در کشور آلمان ودر طول جنگ جهانی اول و برای کمک بـه تسهیل بازگشت سربازان خسته و مجروح احداث شد. اولین سگ راهنمای مورد استفاده در انگلستان سگی از نژاد ژرمن شپرد بود. درسال ۱۹۳۴ میلادی اولین مرکز تربیت و پرورش سگ هاي راهنما برای افراد نابینا شروع بکار کرد.
طبق معمولً نژاد گلدن رتریور و ژرمن شپرد بیشتر مورد توجه و استفاده بودند کـه بعد ها سگ دو رگه گلدن رتریور با لابرادور با پودل نیز رایج شد. سگ هاي راهنما برای افراد نابینا و یا کم بینا تربیت شده اند. حتی افرادی کـه دچار کور رنگی بوده و توانایی تشخیص علایم هشدار دهنده را ندارند، می توانند از این سگ ها استفاده کنند. همه ی سگ هاي راهنما می توانند بـه همه ی محیط ها وارد شوند حتی اگر در آن جا ورود حیوانات ممنوع باشد.