اگر مادران آبستن در دوران بارداری خود استامینوفن استفاده کنند این امر سبب بروز بیش فعالی در فرزندان انها خواهد شد.مطالعهاي که بتازگی صورت گرفته و نتایج آن در نشریهي Pediatrics منتشر شده، شواهد بیشتری در مورد تماس بین استفاده از استامینوفن در زمان بارداری و ADHD کودک در سالهای بعد عرضه داد.
بنا بر یکسری از تحقیقات، اختلال بیش فعالی- کم توجهی یا همان ADHD رو به افزایش است، که البته علت دقیق آن هنوز مشخص نیست.اخیرا بعضی از دانشمندان روی مصرف استامینوفن در زمان بارداری بعنوان فاکتوری بالفعل مطالعاتی انجام دادهاند.
مصرف این داروی موجود روی پیشخوان داروخانهها که نیازی به تجویز دکتر ندارد، در زمان بارداری نسبتا بیخطر بوده و توصیه می شود برای تب و درد ازآن استفاده شود.
در ایالات متحدهي کشور آمریکا، بیش از 70 درصد از زنان آبستن از استامینوفن استفاده میکنند و بین 50 تا 60 درصد از زنان حامله در شمال و غرب اروپا استامینوفن مصرف میکنند. در سالهای اخیر، نسبت به تماس بین مصرف داروهای موجود روی پیشخوان داروخانهها و ابتلا به ADHD، خاطرجمعی خاطر داده شده است.
تحقیقات در مورد استامینوفن و ADHD
مطالعهاي که درسال 2013 در نروژ صورت گرفت دریافت بچههایي که مادرانشان در زمان بارداری به مدت 28 روز و یا بیشتر، استامینوفن مصرف کرده بودند، در سن سه سالگی دچار اختلالهاي حرکتی و ادراکی شده بودند. همینطور مطالعهاي درسال 2014 در دانمارک انجام شد که تماس بین مصرف استامنیوفن
در زمان بارداری و بروز علائم ADHD کودک در سن هفت سالگی را نشان داد. سپس تحقیقات بیشتری روی این مطالعات انجام شد و مقالات زیادی دراین مورد منشتر شد. یکی از این پژوهشها، تماس بین مصرف استامینوفن در زمان بارداری و رفتارهای ADHD مثل کودک در سنین 7 تا 11 سالگی را اثبات کرد.
مضموناي که این میان وجوددارد این است که مثلاً، استامینوفن برای زنان بارداری که مشکلاتی چون بیماریهاي التهابی یا خود ایمنی دارند تجویز می شود. این بیماریها نیز به خودی خود، منجر به اختلالات عصبی – رشدی در کودک میشوند. بنابر این ممکن است این بیماریها، علت ابتلای کودک به ADHD باشند، نه مصرف استامینوفن.
مشکل دیگر هم این است که مصرف استامینوفن در زنان حامله با ابتلای مادر به وسواسهاي مادرانه تماس داده شد؛ یعنی ژنهایي این میان فعال هستند که سبب رفتارهای وسواس آمیز در مادر شده و روی ابتلای کودک به ADHD اثر میگذارند. در تازهترین مطالعهي انجام شده،
دانشمندان سعی کردند بعضی از این متغیرهای گیج کننده را رمزگشایی کنند. مثلاً علائم ADHD کودکان را در مادران مبتلا به افسردگی تحت نظارت گرفتند، زیرا افسردگی، ریسک فاکتوری برای ADHD است.همینطور آنها نقش مصرف استامینوفن توسط پدر را نیز بررسی کردند. در مطالعات قبلی این فرضیه وجود داشت که استامینوفن میتواند فعالیت غدد درون ریز در بیضهها را مختل کند و بر رشد مغز فرزندان آیندهي مردها اثر بگذارد.
در تحقیقی که در نروژ انجام شد، 114744 کودک که بین سالهای 1999 و 2009 متولد شده بودند و 95242 مادر و 75217 پدر مورد بررسی قرار گرفتند. در میان این مادران، تقریباً نیمی از آنها در زمان بارداری از استامینوفن استفاده کرده بودند. این تیم تحقیقاتی دریافت که مصرف استامینوفن به مدت 7 روز یا کمتر در زمان بارداری، ارتباطی با ADHD نداشت، اما مصرف طولانی مدتتر، یعنی بیشتر از 7 روز، ریسک ابتلا به ADHD را افزایش داده بود.
عوارض استامینوفن بر بیش فعالی کودکاستامینوفن میتواند در هورمونهاي جنسی که در رشد مغز جنین دخالت دارند، اختلال ایجاد کند
بچههاي مادرانی که به مدت 29 روز استامینوفن مصرف کرده بودند، ریسک ابتلا به ADHD در آنها بیشتر از دو برابر شده بود. همینطور بچههاي مادرانی که برای کاهش تب و درمان عفونت به مدت 22 تا 28 روز، استامینوفن مصرف کرده بودند، شش برابر بیشتر در دسترس ADHD قرار داشتند!
دانشمندان با بررسی اطلاعات مربوط به پدران دریافتند آنهایی که به مدت 29 روز یا بیشتر قبل از بسته شدن نطفه، استامینوفن مصرف کرده بودند، فرزندانشان دو برابر بیشتر در دسترس ADHD بودند.
به گفتهي این دانشمندان:
«تماس بین مصرف استامینوفن توسط پدران قبل از بسته شدن نطفه و ADHD، نظیر تماس بین مصرف استامینوفن توسط مادران در زمان بارداری و ADHD بوده است.»
این مطالعه، شهودی بوده و بهمین علت نمی تواند علت و معلول را مشخص کرد. اما دراین مطالعه سعی شد بادقت فراوان، تا جاییکه امکان داشت متغیرهای گمراه کننده حذف شوند.
علت این تماس چه می تواند باشد؟
تئوریهایي وجوددارد که علت و چگونگی تاثیر استامینوفن بر احتمال ADHD در جنین متولد نشده را توضیح میدهد. سرپرستهاي این مطالعات، سه تئوری را آن گونه عرضه می دهند:
۱. در مدل موش، مصرف استامینوفن توسط مادر، سبب افزایش فاکتور نورون زایی مشتق شده از مغز شده و منجر به تغییر رفتار شده بود.
۲. استامینوفن میتواند در هورمونهاي مادر مثل تیروئید و هورمونهاي جنسی که در رشد مغز جنین دخالت دارند، اختلال ایجاد کند.
۳. استامینوفن میتواند بطور بالفعل، بواسطهي استرس اکسیداتیو، رشد مغز را مختل کند و منجر به مرگ نرونها شود.
اما تا به حال هنوز دقیقا مشخص نیست که کدام یک از این تئوریها و مکانیسمها درست یا مهم هستند و به تحقیقات گستردهتری نیاز است. اما به این علت که مصرف استامینوفن رواج بسیار زیادی دارد و ADHD نیز در حال حاضر مورد دقت عموم است، تحقیقات و مطالعات بیشتر حتماً بزودی انجام خواهند شد.