برخی از خانم ها هستند که اگر هرچند وقت یکبار خرید نکنند دلشان آرام نمی گیرد و حتما باید اجناسی را از فروشگاه ها خریداری کنند. واژه اعتیاد به خرید (oniomanic) از ریشه كلمه «onios» به معنی برای خرید و «manice» به معنای دیوانگی گرفته شده است. خرید وسواسی یكی از شایعترین بیماریهای روانی جوامع امروزی است.
ما با تبلیغات احاطه شدهایم؛ تبلیغاتی كه به ما میگویند چه چیزی را بخریم تا شاد شویم.همه ما تمایل داریم هر چیزی را كه میبینیم، داشته باشیم و امروزه مصرفگرایی یكی از ارزشهای زندگی اجتماعی شده است؛ با این حال، اعتیاد به خرید بیماری جدیدی نیست و تقریباً در اوایل قرن 19 بود كه به عنوان یك بیماری شناخته شد و در اوایل قرن 20 در گروه بیماریهای روانی، به عنوان یك اختلال رفتاری، طبقهبندی گردید.
تقریباً همه افراد خرید كردن را دوست دارند، اما فقط 6 درصد از آنها به خرید كردن اعتیاد دارند. معمولاً افراد، در اواخر نوجوانی و اوایل جوانی بیشتر در معرض این بیماری قرار میگیرند. متأسفانه این بیماری با اختلالات روانی دیگری مثل اضطراب، نگرانی، اختلالات تغذیهای، اختلال در كنترل هوسها و احساسات و اختلالات شخصیتی همراه است.
شباهت اعتیاد به خرید با اعتیادهای دیگر
مثل انواع دیگر اعتیاد، این اعتیاد نیز نیاز به صرف پول، هزینه، صرف وقت و زمان دارد؛ بنابراین كسانی كه فقط ویترین مغازهها را تماشا میكنند و پولی خرج نمیكنند، مبتلا به این بیماری نیستند. مثل انواع دیگر اعتیاد، اعتیاد به خرید نیز با تشریفات خاصی انجام میشود و بیمار قبل از خرید معمولاً در مورد لوازمی كه میخرد، زمان خرید و حتی مغازه موردنظر فكر میكند.
این افكار شوق و ذوق او را برای انجام این كار بیشتر میكند و او از یك احساس منفی به آرامش میرسد و اگر نتواند بهموقع و در همان لحظه به خرید برود، ناگهان تمامی افكارش درهمشكسته و احساس ناامیدی میكند! مثل انواع دیگر اعتیاد، فرد با خرید كردن، از احساسهای منفی دیگر مثل: افسردگی، اضطراب، بیحوصلگی و خستگی و یا عصبانیت فرار میكند
و متأسفانه این فرار كردن مدت بسیار كمی طول میكشد و فرد دوباره به فكر خرید بعدی میافتد.مهم نیست او چه چیزی را به چه قیمتی میخرد، بلكه پیامد این امر مهم است. فروشندگان از اجناسشان به این بیماران احساس رضایت كرده و لذت میبرند! دكتر «دونال بلاك»، پرفسور روانشناسی دانشگاه «Louca» معتقد است،
اعتیاد به خرید نیز مانند انواع دیگر اعتیاد ناشی از عدم كنترل احساسات میباشد و از یك حركت نسنجیده آغاز میشود.در واقع، علت واقعی و قطعی این اعتیاد مشخص نیست. اما دكتر «Rath Engs»، پرفسور علوم پزشكی دانشگاه هند اعتقاد دارد كه بین 10 تا 15 درصد از مردم به طور ژنتیكی گرایش به رفتارهای اعتیادآور دارند
و با توجه به محیطی كه در آن رشد میكنند، ممكن است در هر یك از آنها این رفتارها به گونهای خود را نشان دهد. دكتر انگلس میگوید: افراد بعد از انجام یك عمل اعتیادآور، مثل خرید كردن، حس خوبی پیدا كرده و انرژی میگیرند؛ به این شكل كه دوپامین و اندروفین در قسمت گیرندههای موادمخدر وارد مغز شده و شخص احساس آرامش بیشتری میكند؛ بنابراین تمایل او برای انجام دوباره این كار بیشتر میشود.
تفاوت میان خرید معمولی و اعتیاد خرید
مثل تمامی اعتیادهای دیگر، خرید روشی میشود كه فرد با آن بر استرس خود غلبه میكند و هرگاه دچار یك حس منفی و یا ناراحتی شود، شروع به خرید كردن میكند تا بر آن ناراحتی غلبه كند! در این میان افراد عادی هم معمولاً نگران این موضوع هستند كه چون در ابتدای سال جدید زیاد پول خرج كرده و خرید میكنند، آیا ممكن است آنها هم معتاد به خرید شوند؟ پاسخ واضح است؛ خیر.
اگر در هنگام خرید كردن خودتان را كنترل میكنید (نه اینكه خرید شما را كنترل كند)، به این مشكل دچار نخواهید شد. مثل تمامی رفتارهای وسواسی دیگر، اعتیاد به خرید نیز یك نظریه بحثبرانگیز است. بسیاری از پژوهشگران شك دارند كه ولخرجی بیش از حد را بتوان اعتیاد دانست و عدهای دیگر با بررسی شباهتهای این رفتار با اعتیادهای دیگر، آن را در این گروه طبقهبندی میكنند.
نشانهها و خصوصیات افراد مبتلا
دكتر انگلس میگوید: درست مثل بیماران الكلی كه سعی میكنند شیشههای مشروب خود را مخفی نگه دارند، افراد معتاد به خرید نیز خریدهایشان را از اطرافیانشان مخفی میكنند. معمولاً این افراد حسابهای بانكی مخفیانهای دارند تا بتوانند بدون بازجویی اطرافیان پول خرج كنند.
معمولاً تمام درآمد آنها صرف خرید میشود و مرزی برای خریدنشان وجود ندارد. بیماران بیش از نیاز خود خرید میكنند؛ مثلاً به مغازه میروند تا یك جفت كفش بخرند، ولی با 10 جفت كفش به خانه باز میگردند! بیماران مبتلا بیشتر از دو تا سه بار در سال (زمان حراج فروشگاهها كه معمولاً افراد بیش از نیازشان خرید میكنند) با این روش زندگی میكنند. در واقع آنها در طول سال دغدغه دیگری به جز خرید ندارند.
بعضی از بیماران بعد از خرید دچار عذاب وجدان شده و خود را گناهكار میدانند؛ بنابراین گاه خریدهای خود را به فروشنده پس میدهند؛ ولی این روند همچنان ادامه خواهد یافت، بدون اینكه اصل مشكل حل شده باشد. خرید زیاد و پول خرج كردنهای افراطی منجر به از دست دادن روابط میشود.
دكتر «Richzeh»، مدیر مركز اعتیاد و اختلالات رفتاری بیمارستان«Proetor» معتقد است، از آنجایی كه فرد دائماً در حال خرید و در راه خانه تا فروشگاه است برای اینكه اطرافیان به او شك نكنند، مجبور است به آنها دروغ بگوید و از لحاظ عاطفی و فیزیكی از آنها دور و منزوی شود. خرج كردن بیش از درآمد اغلب كمد این افراد معمولاً پر از لباسها و وسایلی است كه بعضی از آنها اصلاً استفاده هم نمیشوند.
بیماران مرد بیشتر تمایل به خرید لوازم الكتریكی و دیسك و كتاب دارند و خانمها علاقهمند به خرید لباس، لوازم آرایشی و صنایع دستی هستند. به گزارش پارس ناز پژوهشها نشان میدهد كه سهچهارم بیماران در زندگی شخصی و خانوادگی خود، به علت مسائل مالی و عاطفی دچار مشكل خواهند شد.
روشهای درمانی
اولین قدم، مشاوره با یك روانپزشك و استفاده از شیوههای رفتاردرمانی است. دكتر «بلاك» معتقد است كه هیچ راه سریع و آسانی برای حل مشكل وجود ندارد و هرچه سریعتر باید رفتار شخص تغییر كند. البته این تغییر زمانبر است، ولی استفاده از شیوههای زیر میتواند كمككننده باشد: بعضی از بیماران به تنهایی میتوانند مشكلشان را حل كنند،
در حالی كه بعضی دیگر نیاز به فردی دارند تا در این راه به آنها كمك و امور مالی آنها را كنترل كند. مشاوره با یك مدیر مالی ندیدن شبكههای تبلیغاتی تلویزیون و صفحات تبلیغات مجلات كنار گذاشتن دسته چك و كارتهای بانكی كه وجود آنها بیماری را وخیمتر میكند. همراه داشتن پول كافی در زمان خرید،
نه بیشتر از حد نیاز هر زمان كه به فكر خرید افتادید، به پیادهروی رفته و یا ورزش كنید. تنهایی خرید نروید، زیرا اگر فرد دیگری كه البته بیمار نباشد به خرید بروید، كمتر پول خرج میكنید. اوقات فراغت خودتان را با كارهای دیگر پر كنید. قبل از رفتن به خرید، فهرستی تهیه كنید و هیچ چیزی مازاد بر آن نخرید. اگر از دیدن ویترین مغازهها لذت میبرید، زمانی این كار را انجام دهید كه مغازهها نیمهتعطیل باشند.