پارس ناز پورتال

زنگ هشدار اعتیاد و حاشیه نشینی در ایران

زنگ هشدار اعتیاد و حاشیه نشینی در ایران

زنگ هشدار اعتیاد و حاشیه نشینی در ایران 

همۀ می‌دانیم که آمار اعتیاد نسبت به قبل بسیار اکثر شده هست و حاشیه نشینی مخصوصا در شهر استان تهران رو به افزایش هست. یک لحظه در جایی اثبات بند نمیشود و مدام بالا و پایین می پرد. چهره و قامتش به خردسالان دو سه ساله می‌ماند و به سختی میتواند کلمات را کنار هم بچیند و جمله اي کامل بگوید.

 

زنی با دندانهای یکی در بین و ابروهایی که تا جا بوده، به سمت بالا تتو شده اند، میگوید: «فرزام من 5 سالش هست. وقتی باردار بودم، فقط چای شیرین می خوردم و مواد می کشیدم. صبحانه، ناهار، شام، هیچ چیز دیگری به جز چای شیرین نداشتیم. برای همین خودم یک وقت ها می‌گویم فرزام پسر چای شیرین هست.»

 

او، 32 ساله هست و اعتیاد، از چهره اش زنی نزدیک به سال هاي 50 زندگی ساخته. بخت آن قدر با فرزام یار بوده که اعتیاد مادرش را به ارث نبرده هست اما او، شناسنامه یا اوراق هویتی دیگری ندارد. «پدر و مادرم در تصادف مردند، خودم سرهای جداشده شان را دیدم. خانواده ام وضع بدی داشتند، نتوانستم تحمل کنم و آمدم شهر تهران.

 

15 سالگی طلاق گرفته بودم. این جا با مردی آشنا شدم و مرا عقد موقت کرد. در حاشیه هاي شهر تهران زندگی میکردیم، فهمیدم معتاد هست و بعد هم با هم نشستیم به مواد کشیدن. بچه که جهان آمد، ولم کرد و رفت.»ملیکا دو سال هست از اعتیاد رها شده و موسسه اي خیریه، برای او و پسرش منزل اي فراهم کرده هست. درددل هاي او، تمام آسیب ها

 

را در خود جای داده هست؛ طلاق، اعتیاد، حاشیه نشینی و چالش هاي اخلاقی. روایت ملیکا، روایت آدم هاي زیادی هست که کمتر گوش شنوایی پای حکایت شان نشسته هست.فراگیری این روایت ها و بالارفتن آمار افرادی همچون او تا جایی نگران کننده شد که در سال 95 در حوزه آسیب هاي اجتماعی اتفاق مهمی افتاد؛ رهبری، جلسه هاي متعددی با مقامات کشور تشکیل داد و در آنها، دستورات جدی برای حل بحران ها داد.

 

بهمن مشکینی، مشاور وزیر کشور درمورد جلسه اي سه ساعته با رهبری و ارائه گزارش هایي از آسیب هاي اجتماعی به ایشان گفت: «اعتیاد، حاشیه نشینی، نقاط بحرانی شهری، فساد اخلاقی و طلاق اولویت هایي بود که ماموریت داده شد تا بدان ها دقت شود و برای این که هماهنگی هاي گوناگون صورت گیرد، شورای اجتماعی کشور اینکار را مدیریت و هماهنگی می‌کند.»

 

نهادهای مختلفی مسئولیت هر کدام از این 5 بحران را به عهده گرفته اند. تحقیقات می داني و آماری ما نشان میدهد اعتیاد و حاشیه نشینی، اصلی ترین مسائلی هست که شرایط جامه را بحرانی کرده هست. براساس روایت وزیر کشور، حدود 60 درصد از زندانیان به صورت مستقیم و غیرمستقیم، 50 درصد طلاق ها و 46 درصد سرقت ها به علت اعتیاد هست.

 

روایت تلخ اعداد از وضعیت اعتیاد

«در پایان دولت اصلاحات، بعنوان جانشین رییس ستاد مبارزه با مواد مخدر، حداکثر 10 هزار معتاد صنعتی را به دولت نهم تحویل دادیم؛ در آن زمان قیمت مواد مخدر هر کیلیویی 170 میلیون تومان بود؛ اما 8 سال بعد چشم باز کریم و دیدیم دولت دهم هنگام تحویل ستاد رسما 335 هزار معتاد صنعتی، با قیمت کیلویی 9 میلیون تومان را به دولت یازدهم تحویل داد.»

 

علی هاشمی، رییس کمیته مستقل مبارزه با مواد مخدر دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام چنین روایتی از روند اعتیاد ارائه داده هست. تا سال 89، تعداد کارتن خواب هاي شهر استان تهران 2 هزار نفر بود اما پایین آمدن قیمت مواد مخدر کار را به جایی رساند که حالا اکثر از 15 هزار کارتن خواب که بیش از 3 هزار نفر از آنها زن میباشند، در سرما و گرمای استان تهران روزگار می گذرانند.

 

تعداد کل معتادان کشور نیز به طور رسمی جمعیتی بین 2 تا 4 میلیون نفر برآورد میشود. هاشمی در این باره می‌گوید: «یقینا آمار معتادان قطعی کشور کمتر از 2.5 میلیون نفر نیست و با در نظر گرفتن مصرف کنندگان تفننی قطعا به 4 میلیون نفر خواهندرسید. حدود 15 سال پیش طی تحقیقی متوجه شدیم که 90 درصد افرادی

 

که تحصیلات بینظیر نداشته و زیر دیپلم بودند، به اعتیاد گرایش پیدا می‌کردند اما طی دهه قبل شاهد مصرف مواد مخدر میان افرادی با تحصیلات عالیه هم هستیم.»

زنگ هشدار اعتیاد و حاشیه نشینی در ایران

پیمایش ملی اعتیاد نیز که برای نخستین بار در کشور انجام شده، نشان میدهد جمعیت عمومی کشور ابتدا سیگار مصرف کرده، سپس مشروب و بعد از آن قلیان و در آخر به مصرف مواد مخدر و محرک ها گرایش پیدا کرده اند. هم چنین فاصله سن شروع مصرف در دهه هاي نخست سنی میان زن و مرد کمتر شده؛

 

به عبارتی در قبل چنانچه اختلاف سن شروع مصرف مواد میان دختران و پسران سه الی چهار سال بود، اما در حال حاضر زمان مصرف در زنان به زمان آغاز مصرف نخست در مردان بسیار نزدیک شده هست.آن چه وضعیت اعتیاد را در کشور بحرانی کرده هست، زنانه و حتی کودکانه شدن اعتیاد هست. مسئله اي که آمارهای رسمی آن را تایید میکند.

 

براساس گزارش ستاد مبارزه با مواد مخدر، 3 هزار و 600 دانش آموز در کشور تجربه مصرف مواد مخدر داشته و حدود 250 دانش آموز میان آنها به مرحله اعتیاد رسیده اند.گرچه عددها وقتی بحرانی می‌شوند که از 136 هزار دانش آموز در معرض خطر ابتلا به اعتیاد روایت می‌کنند.

 

تحقیقات دیگر نیز نشان می‌دهد که 55 درصد از پدران و مادران بعد از گذشت 3 تا 5 سال از اعتیاد فرزندان خود با خبر میشوند. گرچه 27.9 درصد از جمعیت عمومی کشور هم به مواد مخدر نگرش مثبت دارند. در حال حاضر 250 میلیون نفر در جهان مصرف کننده مواد مخدرند و اعتیاد مشکل اول 170 کشور دنیاست.

 

سایر اطلاعات اعلام شده از سوی ستاد مبارزه با موادمخدر نیز نان می‌دهد، ولع یک معتاد 40 تا 60 درصد بالاتر از ولع گرسنگی هست. هم چنین از میان تمام معتادان ایرانی، تنها 15 تا 20 درصد بهبود پیدا می‌کنند و به جامعه باز میگردند.

 

چقدر از اقتصاد با مواد مخدر از بین می‌رود؟

حمید صرامی، مدیر کل دفتر تحقیقات و آموزش ستاد مبارزه با مواد مخدر می‌گوید: «در 25 سال جدید 473 هزار و 660 نفر به علت جرایم مرتبط با مواد مخدر، توسط نیروی انتظامی بازداشت شدند. این تعداد کم نیست و در حقیقت قسمتی از سرمایه هاي انسانی ما در چرخه خرید، فروش، قاچاق و مصرف مواد قرار گرفته اند.»

 

همۀ بررسی ها نشان میدهد بخش بزرگی از اقتصاد کشور، با بحران هاي اجتماعی و در راس انها اعتیاد، درگیر شده هست. براساس اعلام وزیر کشور، تنها گردش مالی قاچاق مواد مخدر یک هزار و500 میلیارد دلار هست.چند وقت پیش تنها در حاشیه شهر مشهد، بیش از 700 مرکز فروش مواد مخدر پلمپ شد. گرچه علی جزینی،

 

قائم مقام دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر حجم تجارت مواد مخدر را در جهان 600 میلیارد دلار عنوان می‌کند و سهم ایران را 3 میلیارد دلار می‌داند که با احتساب دلار سه هزار تومانی، با 9 هزار میلیارد تومان برابر هست.در سال 95، به جز مواد مخدر، مصرف الکل، پنجمین جرم کودکان و نوجوانان هست. پژوهشی از سوی دانشگاه شهید بهشتی انجام شده هست

 

که نشان می‌دهد حدود 10 درصد ایرانی ها حداقل یک‌بار تجربه مصرف الکل را داشته اند. همین طور براساس آمار ستاد مبارزه با مواد مخدر و ستاد مبارزه با قاچاق کالا، سالانه حدود 80 میلیون لیتر الکل به ارزش 730 میلیون دلار وارد کشور می‌شود که فقط 25 درصد آن کشف می‌شود.

 

اما غوغایی ترین آمارها را درمورد اندازه بازار مواد مخدر در ایران، علی هاشمی ارائه داده هست. رییس کمیته مستقل مبارزه با مواد مخدر دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام، گردش مالی مواد مخدر را سالانه در جهان 1600 تا 2000 میلیارد دلار برآورد می‌کند و درمورد وضعیت ایران چنین روایت می‌کند: «به جرات میتوانم بگویم

 

که از اول انقلاب تا همین حالا حتی یک درصد هم به اقتصاد مافیای مواد مخدر در کشور خسارات وارد نشده و هرروز 110 میلیارد تومان از پول مردم در راه مواد مخدر از بین می‌رود.»

 

حاشیه هایي که بحران در دل آنها ساخت میشود

زمینه گزارش بانک جهانی، از هر 3 ساکن شهری در کشورهای در حال توسعه، یک نفر در حاشیه و زاغه ها زندگی می‌کند چرا که عرضه زمین، منزل و خدمات هماهنگ با افزایش روزافزون تقاضای مردم برای مهاجرت به شهرها نبوده هست. این یعنی یک سوم از کل جمعیت جهان، حاشیه نشین میباشند.

 

حاشیه نشینی، درست در متن شهرها، 11 میلیون نفر را در کشور درگیر کرده هست. رقمی که حدود 13 درصد از کل جمعیت کشور را شامل میشود. عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور می‌گوید: «د رحال حاضر در کشور حدود 11 میلیون نفر حاشیه نشین داریم که سه میلیون نفر از آنها در حاشیه شهرهای شهر تهران،

 

مشهد و اهواز زندگی می‌کنند. همنین 2700 محله با حاشیه نشینی در کشور وجود دارد که این محلات با دقت به ویژگی هایي که دارند، به مراقبت و بازرسی و ارائه خدمات بیشتری نیاز داررند.»

زنگ هشدار اعتیاد و حاشیه نشینی در ایران

جمعیت کشور جمهوری اسلامی ایران بعنوان شانزدهمین کشور پرجمعیت جهان طی سال هاي 1355 تا 1390، 23.2 برابر افزایش یافته هست. رشد جمعیت شهری کشور طی همین مدت بیش از پنج برابر بوده هست. پژوهش وزارت بهداشت هم چنین نشان می‌دهد، در خوش بینانه ترین برآوردها از کل جمعیت حاشیه نشین در جهان،

 

حدود 10 میلیون نفر در ایران زندگی میکنند. گرچه به جز حاشیه نشین ها عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی از 20 میلیون بدمسکن نیز در کشور صحبت به میان آورده هست. حاشیه نشینان تاکنون در 700 سکونتگاه غیررسمی در کشور شناسایی شده اند.

 

بررسی هاي وزارت بهداشت نیز نشان می‌دهد که سلامتی مردم ساکن در این مناطق، در کنار درآمد پایین، سرمایه انسانی پایین، سواد پایین و سرمایه اجتماعی پایین- که از جمله مصادیق فقر شهری میباشند که در حاشیه نشینی بروز پیدا می‌کنند- در معرض تهدید جدی هست.

 

جمعیت دانشجویی امام علی «ع» سازمان مردم نهادی هست که در این حاشیه ها حضور دارد و برای کودکان آنجا برنامه هاي آموزشی برگزار می‌کند. یکی از اعضای این جمعیت درمورد حاشیه اي نزدیک به شهریار در استان شهر تهران میگوید: «من فکر می‌کنم اکثر معضل ها به دلیل محل زندگی افراد ایجاد می‌شود.

 

 به گزارش پارس ناز وضعیت زندگی در این منطقه ها بسیار ترسناک هست. تعداد زیادی از آنها اصلا فراموش شده میباشند. ما روزهای اولی که به این جا می آمدیم، بسیار تلاش میکردیم تا بتوانیم با مردم بومی رابطه برقرار کنیم. اکثر آنها از مهاجران بلوچ و افغان میباشند. آنها کوچکترین اطلاعی از مسائل بهداشتی ندارند و انواع و اقسام مریضی ها بین شان دیده میشود.

 

هم چنین به دلیل اعتقادات خاص و گرچه آشنا نبودن با روشهای پیشگیري از بارداری، اکثرا اکثر از 3 بچه دارند و جمعیت شان مدام یشتر میشود. بچه ها این جا نه مدرسه می‌روند و نه بهداشت و تفریحی دارند. خیلی از آنها در همین محله ها معتاد میشوند. از این وضعیت آما وجود دارد، اما خود آنها فراموش شده میباشند و سری برای ساماندهی شان زده نمی‌شود.»