هموگلوبین پروتئینی است که در داخل گلبول‌های قرمز ذخیره شده و باعث انتقال اکسیژن از ریه به سمت بافت‌های بدن و انتقال دی اکسید کربن از بافت‌ها به سمت ریه می‌شود. سن و جنسیت افراد دو عامل مهم در تعیین مقدار نرمال هموگلوبین است؛

اما صرف نظر از جنسیت، رنج ۱۲-۱۶ به عنوان مقادیر نرمال میزان هموگلوبین در میان افراد مختلف تعیین شده. در این مقاله به صورت ساده و خلاصه در خصوص پروتئین هموگلوبین و مقادیر نرمال آن در افراد مختلف صحبت خواهیم کرد. با ما همراه باشید تا در مورد این پروتئین، عملکرد آن و هر آنچه که مورد نیاز است، بیشتر بدانید.

پروتئین هموگلوبین چیست؟

در پاسخ به پرسش “هموگلوبین چیست؟” می‌توان پاسخ داد که، هموگلوبین پروتئینی است که از طریق سرخرگ‌ها اکسیژن را از ریه به بافت‌های بدن انتقال داده و در مقابل، از طریق سیاهرگ‌ها دی اکسید کربن را از بافت‌ها دریافت کرده و به ریه منتقل می‌کند.

اکسیژن، سوخت و انرژی سلول برای انجام فعل و انفعالات مختلف است؛ بنابراین میزان و عملکرد این پروتئین انتقال دهنده در بدن اهمیت زیادی دارد. هموگلوبین مشابه بسیاری از سلول‌های بدن در مغز استخوان تولید شده و پس طی مرحله بلوغ، وارد بافت عملکردی خود یعنی گلبول‌های قرمز می‌شود.

هموگلوبین در ساختار خود آهن دارد؛ بنابراین قابل تصور است که چرا زمانی که ذخیره آهن در بدن کم می‌شود هم تعداد گلبول‌های قرمز کاهش می‌یابد و هم در هنگام تنفس دچار مشکل می‌شوید. جالب است که بدانید هموگلوبین تنها رنگدانه تنفسی موجود در بدن جانوران است. برای همین گلبول‌های خونی شما به گلبول‌های قرمز معروف هستند.

هموگلوبین در گردش خون

هموگلوبین که به Hb یا Hgb نیز معروف است؛ یکی از فاکتورهای مهم در سنجش آزمایش خون است. به همین دلیل همواره بهتر است تا سطح hb در آزمایش خون را بررسی نمایید. این پروتئین از طریق آزمایش CBC کنترل می‌شود.

آزمایش هموگلوبین در کنار مشخص کردن نرمال بودن شرایط عمومی بدن فرد یا وجود کم خونی، در تشخیص بیماری‌ها و مشکلات مختلف دیگر(مانند: بیماری‌های قلبی، کبدی، کلیوی و برخی از سرطان‌ها) نیز موثر است.

برای بررسی برخی علائم مانند: مشکلات تنفسی، خستگی مفرط و سرگیجه پزشک معالج شما پیشنهاد انجام آزمایش می‌دهد. حتی در صورتی که شما هیچ علائم یا تاریخچه بیماری خاصی نداشته باشید، توصیه می‌شود که هر شش ماه یکبار جهت انجام چکاپ آزمایش کامل دهید.

نتایج آزمایش میزان پروتئین هموگلوبین در افراد مختلف متفاوت است. سن و جنسیت تاثیر زیادی در مقادیر هموگلوبین در خون دارند. در جدول زیر این مقادیر ذکر شده. دقت کنید برای تفسیر صحیح نتایج آزمایش حتما نیاز هست که به پزشک معالج مراجعه کنید؛ زیرا سابقه پزشکی یکی از فاکتورهای مهم برای تصمیم گیری در خصوص شروع یک درمان مناسب است.

البته این مقادیر با توجه به شرایط فرد (سابقه پزشکی، ژنتیک و رژیم غذایی) و برند دستگاه موجود در هر آزمایشگاه متفاوت است. بنابراین تصمیم‌گیری در خصوص تغییر سبک زندگی و مصرف داروها را به بعد از مشورت با پزشک موکول کنید.

اگر به علت شرایط پاندمیک کرونا و سایر بیماری‌های ویروسی قصد مراجعه به مراکز درمانی را ندارید؛ توصیه می‌کنیم از خدمات تفسیر آنلاین آزمایش شرکت هومکا استفاده کنید. مجموعه هومکا با بهره گیری از بهترین متخصصان، نتایج آزمایش شما را با در نظرگرفتن تمامی موارد لازم تفسیر می‌کند.

مقادیر غیرطبیعی در نتایج آزمایش هموگلوبین

دلایل مختلفی وجود دارد که پروتئین هموگلوبین دستخوش تغییرات غیر طبیعی می‌شود. در ادامه مقاله این علل و علائم را بررسی می‌کنیم.

سطح هموگلوبین پایین

از جمله دلایل مهم برای کاهش هموگلوبین موارد زیر هستند:

* بارداری

* رژیم غذایی نادرست

* بیماری‌های قلبی

* انواع کم خونی

* بیماری‌های کلیوی

* نارسایی مغز استخوان

* خونریزی

* لوسمی

* بیماری هوچکین

* سیروز

* کم کاری تیروئید

* کمبود آهن یا فولات(ویتامین B12)

علائم کاهش هموگلوبین

کاهش هموگلوبین با کم خونی همراه است. بنابراین اگر متوجه شدید در آزمایش CBC به غیر از میزان پروتئین هموگلوبین، میزان RBC (گلبول‌های قرمز) و هماتوکریت پایین‌تر از حد نرمال نشان داده شده؛ علل بالا را بررسی کرده و در اسرع وقت با پزشک متخصص خود مشورت کنید. کاهش هموگلوبین با علائم زیادی همراه است؛ اما مهم‌ترین علائم آن موارد زیر است:

* خستگی مفرط

* رنگ پریدگی

* ضعف

* سردرد

* دست و پاهای سرد

* ضربان قلب سریع

سطح هموگلوبین بالا

افزایش غیرطبیعی میزان هموگلوبین خبر از وجود مشکلاتی در قلب و ریه‌ها می‌دهد. البته موارد دیگری نیز وجود دارند که باعث بالا رفتن هموگلوبین می‌شوند، از جمله این موارد:

* کم آبی شدید

* سوختگی

* اریتروسیتوز

* استعمال دخانیات

* رفتن به ارتفاعات

علائم افزایش پروتئین هموگلوبین

بالا رفتن میزان پروتئین هموگلوبین زمانی رخ می‌دهد که بدن به علت وجود برخی از بیماری‌ها یا قرار گرفتن در موقعیت‌های خاص، احتیاج به انتقال بیشتر اکسیژن و پمپاژ خون پیدا می‌کند. برای مثال در ارتفاعات به علت کاهش فشار و میزان اکسیژن، اکسیژن کمتر از همیشه از ریه‌ها وارد جریان خون شود. بنابراین در این موقعیت بدن برای جبران کاهش اکسیژن بیشتر از همیشه خون‌سازی می‌کند. افزایش هموگلوبین با علائم واضحی همراه است. از جمله این علائم:

* تورم مفاصل

* خارش

* یرقان یا زردی پوست

* تعریق بیش از حد

* کبودی‌های غیر طبیعی در پوست

* کاهش وزن

رژیم غذایی مناسب برای متعادل کردن سطح هموگلوبین

اگر در نتیجه آزمایش خود مشاهده کردید که دچار کاهش غیرطبیعی میزان هموگلوبین هستید، مصرف مواد غذایی زیر به شما در متعادل کردن سطح هموگلوبین و جبران کم خونی کمک می‌کند:

* تخم مرغ

* سویا

* گوشت قرمز و ماهی

* سبزیجات(مخصوصا کلم بروکلی)

* میوه های قرمز مثل توت فرنگی

* لوبیا قرمز

* آجیل

* اسفناج

البته دقت کنید که اگر میزان پروتئین هموگلوبین در بدن شما با میزان نرمال فاصله‌ی زیادی دارد، در کنار رعایت رژیم غذایی مناسب، با مشورت پزشک متخصص، استفاده از مکمل‎های حاوی فولات، آهن و ویتامین B12 را شروع کنید. همچنین می‌توانید با مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین C و ویتامین A (به میزان مناسب) میزان جذب آهن را افزایش دهید.

این مواد شامل موارد زیر است:

* ماهی

* جگر

* انبه

* گرمک

* هویج

* سیب زمینی

* نارنگی

* سبزی

رعایت رژیم غذایی مناسب برای کودکان اهمیت زیادی دارد. زیرا کودکان در سن رشد قرار دارند و میزان جذب مواد معدنی و مواد آلی در آنها بیشتر از سایرین است.

باید و نبایدهای قبل ازآزمایش هموگلوبین

برای سنجش میزان هموگلوبین نیاز به هیچ مراقبت خاصی نیست. برخلاف بسیاری از آزمایش‌ها سنجش میزان هموگلوبین، ناشتایی ندارد. پزشک شما احتمالا این آزمایش را همراه با سایر آزمایشات توصیه می‌کند. بهتر است بعد از انجام آزمایش به مدت ۱۰ دقیقه به آرامی بنشینید و مواد غذایی شیرین مصرف کنید تا احساس سرگیجه و تهوع نداشته باشید.

همچنین از انجام کارهایی که دقت بالا نیاز دارند(مانند رانندگی) بپرهیزید. انجام این آزمایش عوارضی ندارد اما اگر دچار کم خونی شدید هستید، با مصرف مکمل‌های حاوی آهن، خون از دست رفته خود را جبران کنید.

آزمایش خون در منزل با شرکت هومکا

در مراکز درمانی و آزمایشگاهی همیشه ریسک انتقال انواع بیماری‌ها وجود دارد. بنابراین توصیه می‌کنیم حدالامکان از خدمات آنلاین معتبر پزشکی استفاده کنید تا ضمن دریافت خدمات پزشکی موردنظرتان، سلامتی خود را به خطر نیاندازید.

شرکت هومکا با ارائه خدمات آزمایش خون در منزل، بهترین شرایط را برای پایش سلامتی شما فراهم کرده. شما می‌توانید با ثبت درخواست خدمات در سایت هومکا به آدرس www.homeca.ir و هماهنگی با متخصصان مجموعه، در بی خطرترین شرایط وضعیت خود را ارزیابی کنید.

لازم به ذکر است که خدمات این مجموعه به همه ساکنین استان تهران، کرج و شهرهای مشهد، تبریز، اصفهان، شیراز و رشت ارائه می‌شود. شما می‌توانید با شماره ۰۲۱۶۷۳۷۱ تماس گرفته و در خصوص تمامی خدمات موردنظرتان از همکاران ما اطلاعات مورد نیازتان را دریافت کنید.

پیشنهاد می‌کنیم هر شش ماه یکبار خود را از نظر ذخیره هموگلوبین ارزیابی کنید. چنانچه با رنج طبیعی پروتئین هموگلوبین در بدن فاصله زیادی داشتید، در کنار مصرف مکمل، مصرف رژیم غذایی مناسب را شروع کنید.