آشنای با انواع غسل در اسلام

مجموعه : مذهبی

غسل دو نوع است: غسل واجب و غسل مستحبى.

غسل‏هاى واجب عبارت است از: غسل جنابت، حیض، نفاس، استحاضه، مس میت، غسل میت و غسلى كه به واسطه نذر و قسم و مانند آن واجب میشود.

و تعداد غسل‏هاى مستحبى فراوان است كه در كتاب‏هاى مفصل از آنها نام برده شده است.

در میان غسل‏هاى واجب مهم‏ترین آنها غسل جنابت است. اصل غسل جنابت به تنهایى واجب نیست؛ بلكه براى انجام برخى كارها (مانند نماز، مس قرآن و…) به دستور شرع واجب شده است و انجام دادن این گونه اعمال بدون غسل، گناه است؛ بلكه در برخى موارد عمل باطل خواهد بود. غسل جنابت داراى دو فایده و فلسفه مهم است:

1. طبق تحقیقات دانشمندان، در بدن انسان دو سلسله اعصاب نباتى وجود دارد كه تمام فعالیت‏هاى بدن را كنترل مى‏كند: اعصاب سمپاتیك و اعصاب پاراسمپاتیك. این دو رشته اعصاب در سراسر بدن انسان گسترده است. وظیفه

اعصاب سمپاتیك، تند كردن و وظیفه اعصاب پاراسمپاتیك، كند كردن فعالیت دستگاه‏هاى مختلف بدن است. گاهى جریان‏هایى در بدن رخ مى‏دهد كه این تعادل را به هم مى‏زند؛ از جمله آنها حالت ارگاسم (اوج لذت جنسى) است كه معمولا مقارن خروج منى صورت مى‏گیرد. از امورى كه مى‏تواند اعصاب سمپاتیك را به كار وا دارد و تعادل از دست رفته را تأمین كند، تماس آب با بدن است و از آنجا كه تأثیر ارگاسم روى تمام اعضاى بدن به طور محسوس دیده مى‏شود،

دستور داده شده كه بعد از آمیزش جنسى یا خروج منى، تمام بدن با آب شسته شود. 2. غسل جنابت یك دستور اسلامى براى پاك نگه داشتن بدن و رعایت بهداشت، در طول زندگى است. همواره عده‏اى از نظافت خود غافل مى‏شوند؛ ولى این حكم اسلامى آنان را وادار مى‏كند كه در فاصله‏هاى مختلف خود را شست و شو دهند و بدن را پاك نگه دارند. البته موارد یاد شده، تنها به عنوان حكمت و فلسفه غسل به شمار مى‏آید و به هیچ وجه ملاك اصلى وجوب غسل نیست؛ چه اینكه غسل یك واجب تعبدى است و نیاز به قصد قربت دارد. از این رو كسى كه تازه بدن خود را شسته؛ ولى از او منى خارج شده است، باز باید غسل را انجام دهد.

غسل را به دو صورت مى‏توان انجام داد: ترتیبى و ارتماسى.
در غسل ترتیبى ابتدا سر و گردن ، سپس نیمه راست و بعد از آن نیمه چپ بدن شسته مى‏شود. باید دانست كه برخى مراجع در ترتیب شستن اعضا احتیاط واجب دارند.

در غسل ارتماسى بدن یكباره در آب قرار مى‏گیرد (مانند غسل در استخر).
در هر دو روش، دست كشیدن لازم نیست؛ بلكه همین اندازه كه به نیت غسل، آب به تمام نقاط بدن برسد، كافى است.

تمام شرطهایى كه براى صحیح بودن وضو لازم است، در صحیح بودن غسل نیز شرط است؛ ولى در چند چیز با وضو تفاوت دارد:

1. در غسل موالات شرط نیست. 2. در غسل شستن از بالا به پایین لازم نیست. 3.در غسل باید آب به پوست بدن برسد؛ ولى در وضو اگر پوست صورت از لاى موها پیدا نباشد، لازم نیست. كیفیت انجام دادن غسل براى انواع واجب و مستحب آن، به یك شكل است و هیچ تفاوتى با هم ندارد.